Семінарскія заняткі па курсу

“Турыстычнае рэгіёназнаўства”

4 Курс 8 семестр

Семінарскі занятак № 1 Уводзіны ў турыстычнае рэгіёназнаўства

1. Турыстычнае рэгіёназнаўства як дысцыпліна. Паняцці “Рэгіён”, “рэгіёназнаўства”, “рэгіянальны турызм”

2. Рэгіёны асобных краін Еўропы: Украіны, Расіі, Германіі, Англіі, Францыі, Італіі, Польшчы.

3. Рэгіёны Беларусі (Эканоміка-геаграфічныя, гісторыка-культурныя)

4. Рэгіёны Віцебшчыны (Браслаўшчына, Дзісненшчына, Глыбоччына, Полаччына, Лепельшчына, Віцебшчына, Аршаншчына)

Літаратура:

1. Беларуская энцыклапедыя [Віцебская вобласць].

2. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі

3. Лакотко А.И. Историко-культурные регионы Беларуси. – Мн.: ЕГУ, 2002. – 228 с.

4. Збор помнiкаў гiсторыi i культуры Беларусi. Вiцебская воблаць. – Мн., 1985. – 496 с.

5. Геаграфія Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. – Мн.: БелЭн., 1992. – 383 с.

6. Витебск. Историко-экономический очерк. Мн.: Наука и техника, 1974. – 224 с.

7. Витебск: Энциклопедический справочник. Мн.: БелСЭ, 1988. – 408 с.

8. Витебская епархия. Монастыри, храмы и приходы: справочник / сост. А. Матвеев. – Мн.: Беларуская Православная Церковь, 2009. – 156 с.

9. Витебская область. Справочно-представительный альбом / Кузьмич М.П., Гнуценко П.В., Кузьмич Т.Л. – Витебск: УПП «Витебская областная типография», 2005. – 235 с.

10. Мазоўка В. Ахоўныя прыродныя тэрыторыі і помнікі культуры Беларусі. – Мн., 1985.

Семінарскі занятак № 2 Віцебшчына. Комплексная характарыстыка рэгіёна. Характарыстыка турысцкага патэнцыял

1. Комплексная характарыстыка Беларускага Паазер’я.

2. Клімат, геалогія, прырода Віцебшчыны

3. Насельніцтва, канфесійны склад, шляхі зносін

4. Эканоміка рэгіёна

5. Сучасны стан вобласці

Літаратура:

1. Беларуская энцыклапедыя [Віцебская вобласць].

2. Витебская епархия. Монастыри, храмы и приходы: справочник / сост. А. Матвеев. – Мн.: Беларуская Православная Церковь, 2009. – 156 с.

3. Витебская область. Справочно-представительный альбом / Кузьмич М.П., Гнуценко П.В., Кузьмич Т.Л. – Витебск: УПП «Витебская областная типография», 2005. – 235 с.

4. Геаграфія Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. – Мн.: БелЭн., 1992. – 383 с.

5. Физическая география Витебской области. Учебное пособие / Бобрик М.И., Гаврильчик З.С., Галкин А.Н. и др. – Витебск: Издательство ВГУ им. П.М. Машерова, 2004. – 222 с.

6. Гонар і слава Віцебшчыны. Зборнік матэрыялаў конкурса “Гісторыя вядомых родаў Беларусі” (укладальнік Л. Сіманёнак). Віцебск, 2001. – 92.

7. Энцыклапедыя прыроды Беларусі [Віцебская вобласць]

8. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 1–6. – Мн., 1993–2003.

Рэфераты:

1. Рака Дзвіна

2. Азёры Віцебшчыны

3. Запаведныя месцы Віцебшчыны

4. Нацыянальныя меншасці Віцебшчыны

5. Краязнаўчая віктарына “Ці ведаеце вы Віцебшчыну?”

6. Кніга рэкордаў Віцебшчыны

Характарыстыка турысцкага патэнцыялу раёнаў і гарадоў Віцебшчыны

Семінарскі занятак № 3 “Характарыстыка Віцебскага рэгіёну”

1. Комплексная характарыстыка Віцебскага регіёна (Бешанковіцкі, Гарадоцкі, Лёзненскі, Сенненскі, Шумілінскі раён)

2. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Бешанковіччыны

3. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Гарадоччыны

4. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Лёзненскага раёна

5. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Сенненскага раёна

6. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Шуміліншчыны

Літаратура:

1. Бандарэвіч В.В. Экскурсія да вытокаў г. Сянно: Краязнаўчы маршрут па раённым цэнтры Віцебскай вобласці. Віцебск: УПП “Віцебская абласная друкарня”, 2000. –216 с.

2. Віцебскі раён: краязнаўчыя нарысы / І.А. Абрамава [і інш.]; аўт.-уклад. М.В. Півавар. – Мінск: Паркус плюс, 2008. – 328 с.

3. Гісторыка-краязнаўчы курс “Наша Шуміліншчына” : Шуміліназнаўства / уклад. В.А. Падляшчук [і інш.]. – Віцебск: ВАД, 2010. – 200 с.

4. Крачкоўскі, А. Край наш Наддзвінскі. – Мн.: Полымя, 1990. – 80 с.

5. Гісторыка-дакументальная хроніка “Памяць”. Бешанковіцкі раён. – Мн.: БСЭ імя П. Броўкі, 1991. – 423 с.

6. Памяць: Гарадоцкі раён: Гісторыка-дакументальныя хронікі гарадоў і раёнаў / Укл. С.У. Садоўская. Мн.: Беларусь, 2004. – 894 с.

7. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Лёзненскага раёна. – Мн.: БелЭн, 1992. – 592 с.

8. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Сенненскага раёна / уклад. С.В. Шайко. – Мн.: ПК “Паліграфафармленне”, 2003. – 616 с.

9. Память: историко-документальная хроника Шумилинского района. – Мн.: БелСЭ, 1985. – 520 с.

10. Витебск и окрестности: спр.-путеводитель /Сост. З.В. Беленький, А.М. Подлипский. – Мн.: Полымя, 1985. – 112 с.

11. Витебск: Энциклопедический справочник. Мн.: БелСЭ, 1988. – 408 с

12. Витебская епархия. Монастыри, храмы и приходы: справочник / сост. А. Матвеев. – Мн.: Беларуская Православная Церковь, 2009. – 156 с.

13. Витебская область. Справочно-представительный альбом / Кузьмич М.П., Гнуценко П.В., Кузьмич Т.Л. – Витебск: УПП «Витебская областная типография», 2005. – 235 с.

14. Гонар і слава Віцебшчыны. Зборнік матэрыялаў конкурса “Гісторыя вядомых родаў Беларусі” (укладальнік Л. Сіманёнак). Віцебск, 2001. – 92.

15. Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 1–6. – Мн., 1993–2003.

Семінарскі занятак № 4 “Характарыстыка Полаччыны”

1. Комплексная характарыстыка Полаччыны

2. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Верхнядзвінскага раёна

3. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Лепельшчыны

4. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Полацкага раёна

5. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Расонскага раёна

6. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Ушацкага раёна

7. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Чашніцкага раёна

Літаратура:

1. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Полацкага раёна. – Мн.: Вышэйшая школа, 1999. – 700 с.

2. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка горада Полацка. – Мн.: БелЭн, 2002. – 912 с.

3. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Лепельскага раёна. – Мн.: БелЭн, 1999. – 640 с.

4. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Ушацкага раёна / уклад. М.М. Кірпіч. – Мн.: БЕЛТА, 2003. – 640 с.

5. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Чашніцкага раёна. – Мн.: Беларус. навука, 1997. – 542 с.

6. Гістарычна-краязнаўчы курс “Наша Чашніччына” (Чашніказнаўства). – Мн.: Медисонт, 2007. – 228 с.

7. Іванск. Мн.: Пейто, 2000. – 68 с.

8. Ушаччына сінявокая. – Мн.: выдавецкі цэнтр БДУ, 2007. – 136 с.

9. Калиновский, И. И. Полоцк – путеводитель. – Мн.: Рифтур, 2002. – 42 с.

10. Каліноўскі, І.І. Полацк і яго ваколіцы. – Мн.: Вышэйшая школа, 2005. – 143 с.

11. Карасёў, В.Р. Ветрына і наваколле: храналогія гісторыі. Віцебск: Віцебская абласная друкарня, 1999. – 48 с.

12. Карасёў, В.Р. Мая любоў – Ветрына: гістарычныя нарысы. – Полацк, Полацкая друкарня, 2004. – 200 с.

13. Клоков, В.И. Герои-полочане. Полоцк: Полоцкая тип. им. Ф. Скарины, 1992. – 111 с.

14. Копыл С.П., Поляков, С.И. “Линия Сталина”. Полоцкий укрепрайон, 1919 – 1941 гг. – Полоцк: Полоцкое книжное издание, 2009. – 55 с.;

15. Поляков, С.И. Полоцкий кадетский корпус. История в лицах. – Полоцк: Полоцкое книжное издательство:Спасо-Евфросиньевский женский монастырь в г. Полоцке, 2010. – 71 с.

16. Визитная карточка Полоцкого района. – Полоцк: А.И. Судник, 2005. – 24 с.

17. Карта-путеводитель Полоцко-культурной зоны. – Мн., 2007.

18. Полотчина: история и современность, будни и отдых [рэкламнае выданне] /Чарковская С. [текст] . – Новополоцк, Новополоцкая тпография, 2007.

19. Полоцкая земля / Алексеев; вступ. ст. Л.Ф. Данько, А.И. Судник. – Полоцк: А.И. Судник, 2007. – 50 с

20. Полоцкая княжна Мария Васильковна – автор “Слова о полку Игореве”: исследования тайнописи / вступ. ст. Л.Ф. Данько, А.И. Судник. – Полоцк: А.И. Судник, 2008. – 53 с.

21. Новополоцк. Путеводитель / сост. Судник А.И. – Полоцк: Полоцкое книжное издательство, – 2010. – 42 с.

22. Полацк музейны. Фотаальбом /аўт.- уклад. Т.А. Джумантаева, М.М. Ільніцкі. – Мн.: Беларусь, 2006. – 283 с.

23. Полацкі нацыянальны гісторыка-культурны музей-запаведнік // [Электронны рэсурс]. – 2007. – Рэжым доступу СD-disc “Матэрыялы чытанняў “Гісторыя і археалогія Полацка і Полацкай зямлі 1987, 1992, 1997, 2002”.

24. Полацкія гістарыячыя запіскі /Commentarii polocenses historici. – Т. 3. – 2006. – 74 с. [навуковы часопіс. Новаполацк–Мінск]

25. Фокеев, В.И. Новополоцкий именослов // НС. – 1994. – № 7, 8, 12, 14, 15, 17

26. Святы Казімір у Паазер’і. 400 гадоў каталіцызму ў Лепельскім краі / склад. А. Белы, І. Зямчонак, Л. Ульскі, В. Явід. – Лепель: самвыдат (выд. Ініцыятыва “Lepel”), 2004. – 62 с.

27. Стельмах, А. Березинская водная система. – Витебск: ВОБ, 2009. – 24 с.

28. Шушкевич, У.К. Падарожжа вакол Лепельскага возера. – Лепель: самвыдат, 2001. – 32 с.

29. Храмы Верхнедвинщины. Календарь на 2005–2006 гг. – Наваполацк: О.В. Молодечкин, 2004

30. Верхнедвинский край / рэд. Бубала А. – Наваполацк: О.В. Молодечкин, 2004

31. Храмы и монастыри Полоцкой епархии / Карэкт. і тэхн. рэд. Бубала А. – Наваполацк: А.У. Маладзечкін, 2006.

32. Край Асвейскіх азёр. – Наваполацк: А.У. Маладзечкін, 2007. – 30 с.

33. Тут зоркі купаюцца ў чыстай вадзе. – Наваполацк: О.В. Молодечкин, 2008.

Семінарскі занятак № 5 “Характарыстыка Аршаншчыны”

1. Комплексная характарыстыка Аршаншчыны (Аршанскі, Дубровенскі, Талачынскі раён)

2. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Аршанскага раёна

3. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Дубровенскага раёна

4. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Талачынскага раёна

Літаратура:

1. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Талачынскага раёна. – Мн.: БелСЭ, 1988. – 654 с.

2. Памяць: Гісторыка-культурная хроніка Оршы і Аршанскага раёна: у 2 кн. Кн. 1. – Мн.: БелЭн, 1999. – 384 с.

3. Памяць: Гісторыка-культурная хроніка Оршы і Аршанскага раёна: у 2 кн. Кн. 2. – Мн.: БелЭн, 2000. – 528 с.

4. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Дубровенскага раёна. – Кн. 1. – Мн.: “Паліграфафармленне”, 1997. – 598 с.

5. Память: Историко-документальная хроника Дубровенскага района. – Кн. 2. – Мн.: “Паліграфафармленне”, 1996. – 493 с.

6. Аршанскі краязнаўчы зборнік. Музейны комплекс "Гісторыя і культура Аршаншчыны". / Уклад. В. Сцяпанаў. Орша: Аршанская друк. 1995. – 47 с.

7. Аршанскі краязнаўчы зборнік № 2. Орша: Аршанская друкарня, 1997. – 65 с.

8. Асіноўскі С.М. Орша: Залатыя стрэлы на блакітным полі: Гл. храналаг. Даведнік. Мн.: “Полымя”, 1997. – 428 с.

9. Дзядзенка З. Аршанскае і Сенненскае паўстанні (1918 г.) // Спадчына. – 1999. – № 4. – 109–117.

10. Кудзін А.М. Храналогія гісторыі Оршы. – Орша: Аршанская друкарня, 1992. – 102 с.

11. Легенды і паданні Аршаншчыны / уклад. Л. Анісовіч. – Орша: Цэнтр імя Філона Кміты, 2004. – 61 с.

12. Мой родны край – Аршаншчына. Гісторыка-краязнаўчы зборнік для пачатковага азнаямлення / Аўт.-саст.: Вароніна Т.М., Шышкевіч А.М. Віцебск, Віцебская друкарня, 2000. – 160 с.

13. Русецкі А.У. Мастацкая культура Аршанскай зямлі ў ХІ – ХІХ стст. – Мн.: БелЭн., 2002. – 232 с.

14. Шынкевіч А.М. Аршаншчына старажытная. – Орша: Аршанская друкарня, 1990. – 19 с.

15. Шынкевіч А.М. Аршанская даўніна. – Мн.: “Полымя”, 1992. – 112 с.

16. Шынкевіч А.М. Орша: взгляд в прошлое. – Орша: Оршанская типография, 1992. – 26 с.

17. Шынкевіч А.М. Аршаншчына ў адлюстраванях. – Орша: Аршанская тыпаграфія, 1994. – 37 с.

18. Яршоў І.А., Сіднякова В.М. Вёрсты пройдзеных дарог. – Магілёў: УПКП “Магілёўская друкарня”, 2003. – 240 с.

19. Богомазов В.С. Орша в Великой Отечественной войне 1941–1945. Краткий документально-историчский очерк. – Орша: Оршанская типография, 1994. – 115 с.

20. Жуковский В.В. Оршеведение: производственно-практическое издание. – 2 изд. – Орша: Оршанская типография, 2009. – 208 с.

21. Шнейдер А.А. Моя Толочинщина: страницы истории. Мн.: Бизнесофсет, 2005. – 310 с.

22. Шнейдер А.А. Синеокая Толочинщина. История. Экономика. Культура. Памятные места. – Мн.: “Бизнесофсет”, 2008. – 105 с.

23. Холадава І.П., Кулакоў Ф.С. Гісторыка-эканамічны нарыс “Дуброўна” Мн.:, 1978. – 132 с.

Семінарскі занятак № 6 “Характарыстыка Заходняй Віцебшчыны”

1. Комплексная характарыстыка Заходняй Віцебшчыны

2. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Браслаўшчыны

3. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Глыбоччыны

4. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Пастаўшчыны

5. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Міёрскага раёна

6. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Шаркоўшчыны

7. Характарыстыка гісторыка-культурнага і прыроднага патэнцыялу Докшыцкага раёна

Літаратура:

1. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Браслаўскага раёна. – Мн., 1998. – 710 с.

2. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Глыбоцкага раёна. – Мн.: БелЭн, 1995. – 454 с.

3. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Докшыцкага раёна. – Мн.: БелЭн, 2004. – 752 с.

4. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Міёрскага раёна. – Мн.: Беларус. навука, 1998. – 630 с.

5. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Пастаўскага раёна. – Мн.: БелТА, 2001. – 688 с.

6. Памяць: Гісторыка-дакументальная хроніка Шаркаўшчынскага раёна. – Мінск: Белта, 2004. – 512 с.

7. Пецюкевіч М. У пошуках зачараваных скарбаў. – Вільня: Рунь, 1998. – 183 с.

8. Браслаўскія сшыткі 1 / 1996. – Браслаў, 1996. – 105 с.

9. Браслаўскія сшыткі 2 / 1997. – Браслаў, 1997. – 123 с.

10. Браслаўскія сшыткі 3 / 1999. Гісторыя былога мястэчка Дрысвяты і наваколля. – Браслаў: самвыдат, 1999. – 142 с.

11. Браслаўскія сшыткі 4 / 2000. Гістарычны зборнік, прысвечаны браслаўскаму лекару Станіславу Нарбуту (1853–1926). Браслаў: самвыдат, 2000. – 132 с.

12. Браслаўскія чытанні. Матэрыялы ІІ-й навукова-краязнаўчай канферэнцыі, прысвечанай 925-годдзю Браслава (1065–1990) 16–17 лютага 1991 г. / навук. рэд. М.А. Ткачоў. – Браслаў: Браслаўскі філіял Пастаўскай узбуйнёнай друкарні, 1991. – 81 с.

13. Браслаўскія чытанні. Матэрыялы ІІІ-й навукова-краязнаўчай канферэнцыі, прысвечанай 200 угодкам паўстання 1794 года. 21–22 красавіка 1994 г. – Браслаў: Браслаўскі філіял Пастаўскай узбуйнёнай друкарні, 1994. – 78 с.

14. Браслаўскія чытанні. Матэрыялы ІV-й навукова-краязнаўчай канферэнцыі, 24–25 красавіка 1997 г. – Браслаў, 1997. – 202 с.

15. Браслаўскія чытанні. Матэрыялы V навукова-краязнаўчай канферэнцыі, прысвечанай 939-годдзю першай згадкі Браслава ў пісьмовых крыніцах. – Браслаў–Наваполацк: ГА “Усяслаў Чарадзей”, 2001. – 126 с.

16. Браслаўскія чытанні. Матэрыялы VІ-й навукова-краязнаўчай канферэнцыі, прысвечанай 150-й гадавіне з дня нараджэння браслаўскага лекара, грамадскага дзеяча Станіслава Нарбута (1853–1926) 7–8 мая 2003 года. – Браслаў, 2003. – 121 с.

17. Шыдлоўскі К. Архітэктурная спадчына Браслаўшчыны. – Мн., 1996. – 158 с

18. Пракаповіч І. Адкуль паходзяць назвы. Назвы рэк і азёр Пастаўскага раёна. – Наваполацк, ГА “Усяслаў Чарадзей”, 2000. – 45 с.

19. Пракаповіч І. Крыжы і камяні: Нарысы па гісторыі Пастаўскага краю. – Маладзечна: УП “Друкарня “Перамога”, 2003. – 56 с.

20. Пракаповіч І. Манькавічы: гісторыка-геаграфічны нарыс. – Паставы: ВІ “Сумежжа”, 2004. – 60 с.

21. Пракаповіч І. Насельніцтва Пастаўскага краю. – Паставы: ВІ “Сумежжа”, 2004. – 56 с.

22. Пракаповіч І. Ваколіцы Паставаў: Помнікі прыроды, гісторыі і культуры з маршрутамі краязнаўчых вандровак. – Паставы: ВІ “Сумежжа”, 2004. – 60 с.

23. Пракаповіч І. Мястэчка каля пушчы: Груздава і ваколіцы. – Паставы: ВІ “Сумежжа”, 2005. – 60 с.

24. Прокопович И. И край родной откроет тайны: Система школьного краеведения. – Мн.: “Четыре четверти”, 2006. – 124 с.

25. Пракаповіч І., Заяц І. Мястэчка над возерам: Задзеўе і ваколіцы. – Мн.: “Ковчег”; 2006. – 56 с.

26. Пракаповіч І., Арэхам М. Гута-Голбія: гісторыка-геаграфічны нарыс Галбейскага краю. – Мн.: “Кнігазбор”, 2007. – 88 с.

27. Пракаповіч І., Заяц І. “О Беларусь, мая шыпшына...: На радзіме У. Дубоўкі”. – Мн.: “Тонпік”, 2007. – 128 с.

28. Пракаповіч І. Фізічная геаграфія Пастаўскага раёна. – Мн.: “Кнігазбор”, 2007. – 124 с.

29. Пракаповіч І. Паставы: гістарычная хроніка горада. – Мн.: “Кнігазбор”, 2007. – 80 с.

30. Пракаповіч І. Чароўны край – Пастаўшычына : (гісторыка-краязнаўчы курс «Паставызнаўства»). — Мн.: Кнігазбор, 2009. — 304 с.

31. Шарыпкін Р. Гісторыя Залесскага краю. Глыбокае, 2002. – 38 с.

32. Шаркаўшчына і наваколле (гістарычная хроніка) / уклад. У. Ляскоўскі. – Паставы: “Сумежжа”, 2009. – 95 с.

33. Волкаў І. Легенды, паданні азёрнага краю. Глыбокае–Наваполацк: “Вольнае Глыбокае”, 2000. – 50 с.

34. Дзісненшчына – мая радзіма. Матэрыялы краязнаўчай канферэнцыі ў Германавічах 3 ліпеня 2009 г. – Глыбокае: “Барміца”, 2009. – 40 с.

35. Зарницы в глубинах озер. – Мн.: Полымя, 1993. – 151 с.

36. Скрабатун, У. Глыбокае на старых паштоўках. – Мінск–Глыбокае: БГАКЦ, 1998. – 111 с.

37. Очарование Миорского края / Ермалёнок В.А., Боголей П.И. – Новополоцк: О.В. Молодечкин, 2007. – 50 с. (А4). – С. 6–29.

38. Зямчонак І. Ваколіцы Парыжа. Старонкі гісторыі Пастаўскага Паазер’я. Гродна, 1993. – 105 с.

39. Зямчонак І. Мястэчка пры гасцінцы. Старонкі гісторыі Варапаева і бліжэйшых населеных пунктаў. Мн.: Беларусь-Інфарм-сэрвіс, 1995. – 29 с.

40. Зямчонак І. Храмы Залатога поясу Пастаў. Мн., 2000. – 102 с.

41. Зямчонак І. Лучай. Гісторыя маёнтка, мястэчка і вёскі 1542-1998. Паставы: “Сумежжа”, 2004. – 67 с.

42. Миорский район: прошлое и настоящее, природа и люди / Мателенок Л., Смертьева А. [тэкст]. – Новополоцк: Новополоцкая типография, ?. 21 с.

43. Миорщина: мгновения прошлого и настоящего / Мателенок Л. [тэкст]. – Новополоцк: Новополоцкая типография, 2006. – 37 с.

44. Михайлов В.С. Видзы и Видзовщина. Очерки и документы. – Вильнюс: Древлеправославие, Слово и книга, 2000. – 162 с.

Семінарскі занятак № 7 “Гісторыя Віцебскай вобласці і яе асноўных населеных пунктаў”

1. Гісторыя Падзвіння [у межах сучаснай Віцебскай вобласці]

2. Гісторыя Полацка

3. Гісторыя Оршы

4. Гісторыя раённых цэнтраў, гарадоў, гарадскіх пасёлкаў і населеных пунктаў Віцебшчыны [па выбары: Асвея, Багушэўск, Балбасава, Барань, Бешанковічы, Браслаў, Бягомль, Варапаева, Ветрына, Відзы, Гарадок, Глыбокае, Дзісна, Докшыцы, Дуброўна, Езярышча, Копысь, Коханава, Крулеўшчына, Лепель, Лёзна, Лынтупы, Новалукомль, Обаль, Падсвілле, Паставы, Расоны, Сураж, Сянно, Талачын, Ушачы, Чашнікі, Шаркаўшчына, Шуміліна, Янавічы] (па жаданню – падрыхтаваць і абараніць рэферат)