§1. Буддизм - Үндістанда (б.З.Д.V ғ. Кейін), Қытайда, Оңтүстік - Шығыс Азияда (ііі ғ. Кейін) және басқа өңірлерде кең тараған діни - философиялық ілім.

Буддизм негізін Гаутама Будда (Сидхардха Шакьямуни) (б.з.д. 563-483 ж.ж.) салды. Ол қиыншылыққа толы, күрделі өмір соқпақтарынан (ханзада, тақуа-аскет, данышпан, әулие) өтіп б.з.д. 527 ж. "нұрланып", өзінің уағыздарын тарата бастады.

Буддизмнің басты идеясы- "Орта жолды" ұстау, яғни шегіне жеткен екі жол: "ләззат жолы" (құмарлық, шаттану, енжарлық, тән мен жан рахаты) мен "аскетизм жолының" (азаптану,күйіну, өлімді аңсау, тән мен жан қасіреті) ортасын қалау, таңдау.

"Орта жол" - білім, даналық, ақылмен шектеу, зерделеу, нұрлану, өзіндік кемелдену жолы, оның түпкі мақсаты - ең жоғарғы игілік - Нирванаға жету.

§2. Будда төрт ізгілікті (арийлік) ақиқатты айқындайды:

• бұл дүние қасіретке толы;

• қасіреттің өз себептері бар- байлық, құмарлық, атақ, даңқ, өмір ләззаты, т.б;

• қасіреттен арылуға, құтылуға болады;

• қасіреттен құтылудың жолы бар- ол пендешіліктен арылу, нұрлану, Нирвана.

§3. Будда философиясы адамның өзіндік кемелденуі, Ұлы Азаттану- Нирванаға жетудің жолдарын көрсетеді. Бұл сегіз сатылы, сегіз буынды ұстаным, сегіздік жол:

• дұрыс көзқарас- буддизм негіздерін және өмірдегі өз жолыңды түсіну;

• дұрыс ойлау- адам өмірі оның ойлауына тәуелді, ойың өзгерсе өміріңде өзгереді;

• дұрыс сөйлеу- айтқан сөзің жаныңа, мінезіңе әсер етеді;

• дұрыс іс-әрекет- келісімді өмір сүр, зұлымдық, жамандыққа барма;

• дұрыс өмір сүру- буддалық өсиеттерді әрқашан бұлжытпай сақтау;

• дұрыс ыждақат- ынталы болу, еңбек етуді сүю;

• дұрыс зерделеу- дұрыс ойлаудан туындайтын әдептілік;

• дұрыс зейін қою- медитацияға бой ұру, ғарышпен байланысу.

§4. Буддизмнің бес өсиет-бағдары:

• өлтірме;

• ұрлама;

• пәк болу;

• өтірік айтпа, жалған сөйлеме;

• зиянды заттарды пайдаланба.

Тақырып бойынша негізгі ұғымдар:: Доасизм,легизм, конфуцийшілдік, моизм, у-вей, цзин, веда, упанишада, астика, настика, буддизм, жайнизм, веданта т.б.

№ 3 Дәріс.

Антикалық мәдениеттегі философия

Мақсаты мен міндеттері: Антикалық философияның айналысқан негізгі мәселелерін қарастыру. Негізгі бағыттары мен мектептеріне салыстырмалы талдау жасау.

Жоспар:

1. Ежелгі Грек философияның жалпы сипаттамысы: қалыптасуының негізгі кезеңдері мен мекпептері.

2. Басманың негізі және сократқа дейінгі философияның диалектикалық идеялары.

3. Софистика ілімі. Сократ және этикалық мектептер.

4. Платон және Аристотель философиясы

Әдебиеттер тізімі:

1. Иманқұл н.Н. Философия әлемінде: болмысы және тарихы. Алматы,2006ж.

2. Иманқұл н.Н., Бөрібаев т.Қ. Іліми философия. Астана, 2009ж.

3. Әбішев қ.Ә. Философия. Алматы, 2000ж.

4.Философия в 2 частях. Ч. 1 История философии М., 2002

5.Хрестоматия по философии РнД., 1997

6.Спиркин А.П. Философия М., 2002

Асмус В.Ф. Античная философия. М., 2000.

7. Богомолов А.С. Античная философия. М., 1985.

Дәрістің қысқаша мазмұны:

Ежелгі Грек философиясы (ілімі, мектебі) деп қазіргі заман Грекия территориясындағы, Кіші Азия грек полистеріндегі, Жеророта теңізі, Қара теңіз жағалауы мен Қырымдағы, Азия мен Африкадағы эллиндік мемлекеттердегі, Рим империясында өмір сүрген грек ойшылдарының, философтарының ілімін айтады. (Кейде Ежелгі Грек пен Ежелгі Рим философиясын "антикалық философия " деп те атайды).

Антикалық философия өз дамуында төрт кезеңнен өтті:

• демократиялық - ( б.з.д. VII-V ғ.ғ.);

• классикалық (сократтық)- б.з.д.V ғ ортасы- б.з.д. IV ғ. аяғы;

• эллиндік - б.з.д.IV ғ. - б.з.д.II ғ.;

• римдік б.з.д. Iғ. - б.з.V ғ.