- •Алматы энергетика ж¸не байланыс институты
- •Àë¹û ñ¼ç
- •I Электр энергетикасы
- •Электр тогы
- •1) Электр тогы деген не?
- •Фарадей идеялары
- •Трансформатор
- •º½былыс – явление
- •1.5 Т½раºты токты» электр машиналары ж¸не оларды» ºолданылу саласы
- •1.6 Электр энергиясын ¼ндiрудi» жа»а т¸сiлдерiн игерудi» ма»ыздылы¹ы
- •1.7 Электр энергетикасы
- •1) Электр энергетика ж¾йесi деген не?
- •2) Электр энергетика ж¾йесiне ºандай ºондыр¹ылар жатады?
- •1.9 Электр энергетикасы ж½мысыны» сенiмдiлiгi
- •1.9.2 Жа»а с¼здердi игерi»iз.
- •1.10 Синхронды генераторлар
- •1.11 Электр жеткiзу желiлерi
- •1.12 Тмд-ны» энергетикалыº ба¹дарламасыны» негiзгi ба¹ыттары
- •II Жылу энергетикасы
- •2.1 ²Азаºстанны» отын ºорлары
- •2 Су ºорлары
- •3 К¼мiр энергиясы
- •2.4 ̽íàé ê¼çäåði
- •Òàáè¹è ãàç
- •2.6 Жел энергиясы
- •2.7 Æûëó ºîç¹àëûì çà»äàðû
- •2.8 Жылу ºондыр¹ылары
- •Øû¹ûð – турбина
- •Îøຠº½òûñû
- •2.9 Бу ºазандары
- •2.10 Жану º½былысы
- •2.11 Отынны» º½рама б¼лiктерi
- •2.12 К¼мiр кеуектiгi
- •2.13 Îòûí ûë¹àëû
- •2.14 Μшпа заттарды» шы¹уы
- •2.15 Îòûí ê¾ëi
- •2.16 Т¾тiн газы ж¸не онда¹ы зиянды заттар
- •2.17 Жануды» тектесулерi
- •2.18 С½йыº отынны» жануы
- •2.19 ²Атты отынны» жануы
- •2.20 ʾëºîæ øû¹àðó
- •2.21 ̽íàé
- •2.22 À¹àø îòûí
- •2.23 Электр станциялары
- •2.24 Атом электр станциялары
- •2.25 Су электр станциялары
- •2.26 Дизель электр станциялары
- •2.27 Жер асты энергиясы электр станциялары
- •2.28 Жел электр станциялары
- •2.29 Òàáè¹àòòû ñàºòàéûº
- •III Радиотехника ж¸не байланыс
- •3.1 Радио
- •3.2 Радиотехника
- •3.3 Радиобайланыс
- •3.4 Радиолокация
- •3.5 ²Азаºстанда¹ы радиохабар
- •3.6 Алыстан к¼рсетудi» ал¹ашºы жобалары
- •Үлгі: ашқан – ашпаған
- •3.7 Телевизия м½наралары
- •3.8 Маманды¹ым-радиотехник
- •3.9 Радиобайланыс, радиохабар ж¸не теледидар
- •3.10 Электрондыº ж¾йелер мен технологиялар
- •3.11 Телефондыº техника
- •3.12 Автоматтандырыл¹ан халыºаралыº телефон желiсi
- •3.13 Информация ж¸не оны таратуды» халыº шаруашылы¹ында¹ы орны
- •3.14 Информациялыº процестердi» классификациялануы
- •3.15 Байланыс арнасы туралы жалпы т¾сiнiк ж¸не оларды» классификациясы
- •3.16 Байланыс ж¸не телекоммуникациялар желiлерi
- •3.17 Компьютерлер мен телекоммуникациялар то¹ысында
- •3.19 Фирма «àëñè»
- •3.20 Нурсат
- •3.21 Компания tns-Plus предлагает
- •3.22 Пока Земля вертится, связь будет необходима
- •Пайдаланыл¹ан ¸дебиеттер тiзiмi
- •Мейрiмк¾л м½хамедиярºызы т¼леуп,
1.9 Электр энергетикасы ж½мысыны» сенiмдiлiгi
1.9.1 М¸тiндi оºы»ыз, оны орыс тiлiне аудары»ыз.
Энергетика ж¾йесiнi» сенiмдiлiгiн арттыру ¾шiн т¾рлi релелi ºор¹аныс ж¸не автоматты ºондыр¹ылар ºолданылады. Оларды» негiзгi маºсаты - бол¹ан апатты» дамуын шектеу, ол жердi уаºытында энергия к¼зiнен ажырату, аварияны» т¾рiн, м¾мкiн болса, себебiн аныºтау, энергетика ж¾йесiн басºару орталыºтарына ºажеттi ма¹л½маттар беру т.б. Екi автоматты ºондыр¹ы¹а тоºталайыº; автоматты ºайта ºосу (А²²) ж¸не резервтi автоматты ºосу (РА²).
А²² ¼здiгiнен жойылатын аварияларды» шы¹ынын азайту¹а негiзделген. Мысалы, бiр º½с электр ¼ткiзгiштерiн т½йыºтап ºосып кеттi делiк, м½ндай т½йыº ºосылу салдарынан бол¹ан аварияны т½раºты авария деп айту¹а болмайды. Бiраº т½йыº ºосылу бол¹аннан кейiн айыр¹ыш электр желiсiн бiрден энергия к¼зiнен ажыратады. Ал А²² осы айыр¹ышты белгiлi бiр уаºыттан кейiн ºайтадан автоматты т¾рде ж½мысºа ºосады, я¹ни электр желiсiне ºайтадан электр энергиясы берiледi. К¼птеген т½йыº ºосылулар таби¹атында ¼здiгiнен жойылады, демек оларды» т½раºсызды¹ына байланысты энергия ж¾йесiнi» сенiмдiлiгiн арттыруда А²² елеулi роль атºарады.
Бiр жа¹даймен не бiрiншi не екiншi к¼зiнен ºосалºы станцияны» бiр шинасына энергия берiлмей ºалса, онда РА² автоматты т¾рде шинаны» энергия келiп т½р¹ан б¼лiгiн екiншi б¼лiгiне ºосады да, барлыº т½тынушыларды» энергиямен жабдыºталуын ºамтамасыз етедi.
1.9.2 Жа»а с¼здердi игерi»iз.
ºîð¹àíûñ – защита
шектеу – ограничить
ажырату - разомкнуть
ìà¹ë½ìàò – сведение
¼здiгiнен жойылу – самоликвидироваться
негiзделу – основаться
арттыру – увеличивать
салдар – следствие, последствие
1.9.3 С¼з тiркестерiн аудары»ыз.
Энергетика ж¾йесiнi» сенiмдiлiгiн арттыру ¾шiн, бол¹ан аварияны» дамуын шектеу; уаºытында энергия к¼зiнен ажырату; энергетика ж¾йесiн басºару орталыºтарына ºажеттi ма¹л½маттар беру; ¼здiгiнен жойылатын аварияларды» шы¹ынын азайту; т½йыº ºосылу салдарынан бол¹ан авария; белгiлi бiр уаºыттан кейiн ºайтадан автоматты т¾рде ж½мысºа ºосу; оларды» т½раºсызды¹ына байланысты энергия ж¾йесiнi» сенiмдiлiгiн арттыру; елеулi роль атºару.
1.9.4 Жаºшаны» iшiндегi с¼здерге тиiстi ºосымшаларды жал¹ап, с¼йлемдердi толыºтыры»ыз.
Т½йыº ºосылу (салдар) бол¹ан (авария) т½раºты авария деп (айт) болмайды. Негiзгi маºсат – бол¹ан (авария) дамуын шектеу, ол (жер) уаºытында энергия (к¼з) ажырату, аварияны» (т¾р), (себеп) аныºтау. РА² (автомат) т¾рде шинаны» энергия келiп (т½р) б¼лiгiн екiншi (б¼лiк) ºосады. РА² барлыº (т½тынушылар) энергиямен (жабдыºтал) ºамтамасыз (ет). Энергия (ж¾йе) сенiмдiлiгiн арттыру ¾шiн т¾рлi (реле) ºор¹аныс (ºолдану). Энергия ж¾йесiн басºару (орталыºтар) ºажеттi (ма¹л½мат) бередi. Т½йыº ºосылу (бол) кейiн ажыратºыш электр (желi) бiрден энергия (к¼з) (ажырату).
1.9.5 Ауыспалы осы шаºта т½р¹ан етiстiктердi жедел ¼ткен шаº формасына ¼згертi»iз.
Энергетика ж¾йесiнi» сенiмдiлiгi арттырылады. Ол жердi уаºытында энергия к¼зiнен ажыратады. Энергетика ж¾йесiн басºару орталыºтарына ºажеттi аºпарат бередi. А²² ажыратºышты ºайтадан автоматты т¾рде ж½мысºа ºосады. Электр желiсiне ºайтадан энергия берiледi. Барлыº т½тынушыларды» электр энергиясымен жабдыºталуын ºамтамасыз етедi. Екiншi синхронды генератордан электр энергиясын алады. Т½тынушыларды энергиямен жабдыºтауда РА² ма»ызды роль атºарады.
1.9.6 Тiркестердi аудары»ыз.
Источник энергии; надежность энергосистемы; вид аварии; причина аварии; мощность агрегата; центр управления; установки энергосистемы; эффективность системы; закон электромагнитной индукции Фарадея; магнитное поле; величина напряжения; основная функция автоматических установок; режим системы; линия потребления; особенность электрической энергии.