Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Скачиваний:
43
Добавлен:
21.02.2017
Размер:
463.87 Кб
Скачать
    1. Òàáè¹è ãàç

2.5.1 М¸тiндi жол аралатып жазып, с¼збе-с¼з, сонан кейiн т½тастай аудары»ыз.

²азiргi уаºыта таби¹и газ е» арзан, е» ºуатты энергетикалыº отын к¼зi болып табылады. Негiзгi к¼мiртектерден т½ратын таби¹и газ, сонымен бiрге ¼ндiрiс салалары мен химия к¸сiпорындары ¾шiн ба¹алы шикiзат. Мысалы, м½най мен газдан синтетикалыº каучуктар алынып, олардан автомобиль д¼»гелектерi, ¼ндiрiске ºажеттi резина б½йымдары жасалады, ал «Москвич» же»iл машинасыны» д¼»гелегiне 24 кг каучук, ºазiргi алып БелАЗ машиналарыны» д¼»гелегiне 2 т каучук кетедi.

К¾нделiктi т½рмыста ке»iнен пайдаланып ж¾рген ыстыº пен суыººа т¼зiмдi, ¸рi же»iл, тоттанбайтын, сынбайтын, ¸рi иiлгiш б½йымдар негiзi де м½най мен газ ¼нiмi – пластмасс. ²азiргi уаºытта пластмасса материалдары ½шаº, тiптi ракета жасау¹а да ке»iнен пайдаланылуда. Олардан алынатын синтетикалыº талшыºтар ¸рi т¼зiмдi, ¸рi с¸ндi капрон, нейлон, лапсан сияºты материалдар алынуы негiзiнде т½рмыста ке»iнен пайдаланылса, синтетикалыº заттар ¼ндiрiс пен техникада ке»iнен ºолдау табуда. 1976 жылы Батыс Германия фирмаларыны» бiрi синтетикалыº талшыºтардан «аренка» аталатын жа»а материал алды. Ол ежелден таныс болаттан бес есе ºатты болып шыºты. М½ндай синтетикалыº материалды» болаша¹ы зор.

2.5.2 Мына тiркестердi ме»герi»iз.

Е» ºуатты отын – самое мощное топливо

к¼мiртектерден т½ратын – состоящий из углеводородов

сонымен бiрге – наряду с этим

òàáè¹è ãàç – природный газ

к¾нделiктi т½рмыста – в повседневном быту

ке»iнен пайдалану – широко использовать

же»iл, иiлгiш, тоттанбайтын, сынбайтын б½йымдар-

легкие, легкосгибаемые, нержавеющие, неломкие

изделия

ºолдау табуда – находит применение

синтетикалыº талшыºтар – синтетическое волокно

болаша¹ы зор – будущее огромное

2.5.3 Мына с¼здердi º½рамына ºарай талда»ыз.

²азiргi уаºытта, энергетикалыº, к¼мiртектерден, салалары, к¸сiпорындарды, д¼»гелектерi, машинасыны», к¾нделiктi, б½йымдар.

2.5.4 Машина с¼зiн т¸уелде»iз.

2.5.5 М¸тiндi ºазаºша¹а аудары»ыз.

В нашем доме есть газ. Газовая плита обычно устанавливается в кухне. Наша плита четырехконфорная.

На газе мы кипятим чай, варим суп, готовим разные блюда.

Газом надо пользоваться осторожно. При утечке газа и неприятном запахе надо вызвать газовую службу.

2.6 Жел энергиясы

2.6.1 М¸тiндi к¼шiрi»iз, аудары»ыз.

Æî»¹àð ºàºïàñû – тау аралыº ¾лкен а»¹ар. А»¹арды» ½зынды¹ы – 20 êì, åíi 10-15 êì.

̽íäà àòàºòû Åái æåëi ñî¹àäû.

µзаº ºатты жел, боран жылды» суыº айларында болады.

Боран 50-100 са¹ат, кейде 250-300 са¹ат бойы со¹ады.

Желдi» е» ¾лкен жылдамды¹ы 40-60 м/с. Жо»¹ар ºаºпасында ºуаты 100-250 кВт жел электр ºондыр¹ысын орнату¹а болады. М½ндай ºондыр¹ылар шамамен 600 мы» кВт са¹ат электр энергиясын ¼ндiре алады.

Жер бетiнен 10 м биiктiкте ауа а¹ыныны» 1 шаршы метр ºимасында жобамен 4000 кВт/са¹ м2 энергия болады.

Ал Жо»¹ар ºаºпасы жел ºимасы 17000 кВт/са¹ м2 . М½ндай к¼рсеткiштер Ерейментауда 3700 кВт/са¹ м2 , Форт-Шевченкода (Каспий жа¹асы) 4300 кВт/са¹ м2 , ²ордайда – 4000 êÂò/ñ๠ì2.

Жалпы ал¹анда, ²азаºстан жерiнде жел энергия ºоры ¾лкен.

Жел энергиясы экологиялыº аса таза энергия. Ол ауаны ластамайды.

2.6.2 С¼з тiркестерiн ме»герi»iз.

Æî»¹àð ºàºïàñû – Жунгарские ворота

«Åái» æåëi – ветер «Åái»

суыº айларда – в холодные месяцы

электр ºондыр¹ысы – электрическая установка

шамамен – примерно

10 ì áèiêòiêòå – на высоте 10 м.

ауаны ластайды – загрязняет атмосферу

2.6.3 М¸тiндегi жалºы есiмдердi терiп жазы»ыз.

2.6.4 Мына с¼здердi аудары»ыз, жаттап алы»ыз.

ºàºïà –

æåë –

໹àð –

боран –

àóà-

2.6.5 М¸тiндi ºазаºша¹а аудары»ыз.

Казахстан богат нефтью. Особенно ее много в шельфе Каспийского моря.

По запасам нефти Казахстан входит в первую десятку мира. Освоение и добыча нефти требуют много силы и труда. Нефтеперерабатывающих заводов у нас мало. Их всего несколько. Это Павлодарский, Чимкентский нефтезаводы.

Соседние файлы в папке 2102172