20.Су.Судың иондық күші,сутекті көрсеткіш.

Су ─ жердегі ең көп таралған қосылыс.Қалыпты жағдайдағы таза су ─ түссіз,дәмсіз,иіссіз,мөлдір сұйық зат.Бұл табиғи жағдайда үш агрегаттық күйде бола алатын жалғыз сұйықтық.Су көптеген химиялық реакцияларда еріткіш,әрекеттесуші реагент н/е өнім ретінде қатынасады.Сұйық су үшін өздігінен иондану н/е авторотолиз(иондарға ыдырау)тән.Судық иондануын қысқартып жазады:H₂O H⁺ + OH^-

^{Иондану кезінде бір сәтте} H^{+ және} OH^{- иондары түзіледі,яғни судың амфотерлік қасиеті болады.}

^{Судың гидратерлеуші қасиет:CaCl}₂ ^{+ 6} H₂O = 6 ^CaCl_{2 *} ⁶ H₂O

^{Су электрохимиялық кернеу қатарындағы қалайыға дейінгі орналасқан металдарды тотықтырады. 2K + H}₂^{O = 2KOH + H}₂

^{Температура 1000ºС жоғары болғанда бу сутек пен оттекке ыдырайды,яғни молекула ішіндегі тотығу тотықсыздану реакциясы жүреді: 2H}₂^{O 2H}₂ ^+O₂^{Ерітіндінің иондық күші (µ) – Ерітіндідегі барлық иондардың концентрацияларын есепке алынатын ерітіндінің сипаттамасы. µ = 1/2*Ерітіндінің иондық күші (µ) мен f}_a ^{арасындағы математикалық байланыс Дебай – Гюккельдің теңдеулерімен өрнектеледі С}_э^{= 0,01-0,05 моль/л ерітінділер үшін lgf}_a^{= -0.5 · z2 · C}_э ^{= 0,1 - 0,5 моль/л ерітінділер үшін lgf}_a ^{= -0.5 · z2 · 25ºC – де судың 1 литрінде иондарға судың 10-7 молі ыдырайды.Кез келген сулы ерітіндінің ортасын сутек иондарының конц.-сымен [Н+] н/е гидроксид – иондарының конц-сымен [ОН-]сип.т болады:}

^{а) [Н+]=[ОН-]=10-7 моль/л б/са,онда бейтарапты.:}

^{б) [Н+]>[ОН-],) [Н+]>10-7 моль/л б/о орта қышқылды.}

^{В) [Н+]<[ОН-],) [Н+]<10-7 моль/л б/о орта cілтілі.}

^{Әртүрлі қышқылдықта болатын еріт-дегі сутек иондарының конц. Коп реттілікке өзгере алады. Сондықтан ыңғайлы болу үшін сутегі иондарының конц.ң теріс ондық логарифмн пайдаланады,оны сутектік көрсеткіш рН деп а/ды. рН=-lg[Н+] pOH=-lg[ОН-] Қыш.еріт/де рН<7, бейтарапта рН=7,сілтілікте рН>7.}

^{21Акивілік акивтілік коэффицені. Ерітінділердің иондық күші. Активтілік коэффицент пен ерітіндінің иондық күшінің арасындағы байланыс.Активвтілік деп заттың эффективті,яғни барынша тиімді болатын концентрациясынайтады.1907ж Люис активтілік түсінігін енгізді.Күшті электролит ерітінділердегі иондардың күшін бағалауда активтілік шамасын пайдаланып- ол химиялық реакциядағы ионның эффективтік концентрациясы a=f*c Мұндағы f- активтілік коэффициент, ерітіндінің иондық күшіне тәуелді шама.Ерітіндінің иондық күші –ерітіндідегі барлық иондық концентрацияларын есепке алып отыратын ерітіндінің сипаттамасы.Ерітіндінің иондық күші ( ) мен f арасындағы математикалық байланыс Дебай-Гюккельдің теңдеулерімен өрнектеледі. Сэ=0,11-0,05 моль/л ерітінділері үшін Сэ=0,1-0,5 моль/л ерітінділер үшін}

22Тұздар гидролизі. Гидролиздену дәрежесімен тұрақысы

^{Тұздардың гидролизі- тұздар сумен алмасу реакциясына түскенде, әлсіз электролит түзіліп реакция ортасы өзгертетін процесс ( «гидро»-су, «лизис»-ыдырау). Гидролизге келесі тұздар ұшырайды: әлсіз қышқыл мен күшті негізден түзілген ( NaCO, KCLO, CHCOONa, NaCN, NaS, KSiO) күшті қышқыл мен әлсіз негізден түзілген (ZnCl, Cu(NO), NHBr, AlCl) және әлсіз қышқыл мен әлсіз негіздер түзілген (CHCOONH (NH)CO AlS CrS)}

^{1сатысы ZnCl + HOH = ZnOHCL + HCI II сатысы Zn + HOH = ZnOH + H- гидролиз катион бойынша жүреді, рН 7}

^{Zn + 2Cl + HOH = ZnOH + Cl + H + Cl ZnOHCl + HOH = Zn(OH) + HCl}

^{ZnOH + CL + HOH = Zn(OH) + H pH 7}

^{Гидролиз тұрақтысы (К) – гидролизге ұшырайтын катион немесе анионның табиғатымен анықталатын шама. Гидролиз тұрақтысы мәні неғұрым жоғары болса, соғұрым тұз қатты гидролизденеді. Әлсіз қышқыл мен күшті негізден немесе күшті қышқыл мен әлсіз негізден түзілген тұздардың гидролиздену тұрақтысы мына формула бойынша есептелді К = K / K. Әлсіз қышқыл мен әлсіз негізден түзілген тұздың К= K /K * K Гидролиз дәрежесі- гидролизденген тұз молекуласы санының еріген молекуланың жалпы санына қатынасы.}

23Химиялық реакциялардың жылдамдығы.Реакция жылдамдығына температураның әсері.Вант – Гофф ережесі.Аррениус теңдеуі.Реакциялардың молекулалығы мен реті.Активтендіру энергиясы,оның физикалық мағынасы.Химиялық реакциялардың жылдамдығы V бірлік көлеміндегі реакциялық кеңістіктің бірлігінде бірлік өлшем уақытындағы әрекеттесуші заттар концентрацияларының өзгеруі.Реакциялардың орташа және лездік жылдамдықтарын ажыратады.Орташа жылдамдық тең v = (C1-C2) / (t1-t2) = -ΔC /Δt мұндағы C1,C2 ─ тиісінше t2 және t1 уақытына сәйкес болатын әрекеттесуші заттардың концентрациясы,ал ондағы “минус”таңбасы концентрациясының азайятындығын бірдіреді.Берілген уақынтағы реакция жылдамдығы лездік жылдамдығы дейді,ол тең V = ±dC/dt

Реакция жылдамдығының температурадан тәуелділігі Вант–Гофф ережесімен анықталынады:температураны әрбір 10º көтергенде көптеген реакциялардың жылдамдығы 2 –4 есе артады.Бұл тәуелділікті математикалық тұрғыдан алғанда келесідей қатынаспен өрнектейдіv(t2)=v(t1)*γ(t2-t1)/10 мұндағы Vt2 және Vt1 ─ бастапқы (t1) және соңғы (t2) температуралар кезіндегі тиісті реакция жылдамдықтары:γ─ реакция жылдамдығының температуралық коэффициенті,ол температураны он градусқа көтергендегі реакция жылдамдығының қанша есе артатындығын көрсетеді.Әрекеттесуші заттар молекуласын белсенді ету үшін оларға берілетін энергияны ─ белсенділеу энергиясы Ea деп атайды да кДж/мольмен өрнектейді.Бұл әуелгі берілген заттар молекуласындағы байланыстарды үзу немесе әлсірету үшін керек.Реакция жылдамдығы тұрақтысының белсенділеу энергиясы мен температурадан тәуелділігі Аррениус теңдеуімен өрнектеледі:

-Ea/RT

k=A·e мұндағы А ─ пропорционалдылық коэффициенті, е ─ натуралдық логарифмдер негізі.Берілген реакция жүрген кезде әрбір қарапайым актіге қатысатын молекулалар санын сол реакцияның молекулалығы д.а.Егер қарапайым актқа бір молекула қатысса оны мономолекулалық реакция,2-у бимолекула д.а.

24Реакция жылдамдығына реагенттер концентрацияларының әсері.Әрекеттесуші массалар заңы.Химиялық реакция жылдамдығының тұрақтысы,оның физикалық мағынасы.Химиялық реакция тездеу үшін,реакциялаушы заттардың молекулалары жиі түйісуі қажет.Түйісуді жиілендіру үшін алдымен реакцияласушы молекуланың санын демек,концентрациясын өсіру керек.Химиялық реакцияның жылдамдығы реакциялаушы заттар концентрацияларының көбейтіндісіне тура пропорционал.Мұны әрекеттесуші массалар заңы деп атайды.V=k·[A] ·[B] k ─ пропорционалдық коэффициенті деп аталады.1867ж Гульдбергпен Вааге әрекеттесуші:Берілген температурадағы хим-қ реакцияның жылдамдығы реакция теңдеуіндегі стехиометриялық коэфицеттерге тең болатын көрсеткіш дәрежесіндегі әрекеттесуші заттар концентрацияларының көбейтіндісіне тура пропорцияналды.Әрекеттесуші заттардың концентрациялары 1моль\л тең болса реакция жылдамдығы жылдамдық тұрақтысына тең болады.

25катализатор Өзі реакцияға түспейтін және өнім құрамына енбейтін бірақ химиялық реакцияның жылдамдығын өзгер-н затты катализатор деп атайды.Бір қатар кат-рлар реакцияны күшті тездетеді-оң катализ дейді.Басқалары реакцияны баяулатады.Бұл теріс катализ.Теріс катализді жиі ингеберлеу деп ал реакция жылдам-н төмендететін катализаторларды-ингибитор деп атайды.Катализатордың қатынасуымен жүретін химиялық реакцияларды -каталиттік дейді.Катализдің 2 түрі бар:гомогенді ж/е гетерогенді.Гомогенді катализ кезінде әрекеттесуші заттар мен катализатор бір фазалы жүйені түзеді-газды н/се сұйық,катализатормен әрекеттесуші заттардың арасында жанасу беті жоқ..Мысалы : SO₂+1/2*O₂^NO₌SO₃

Гомогенді катализ үшін химиялық реакция жылдам/ң катализатор концентрацияларына пропорцианалды екендігі айқындалған.Гетерогенді катализ кезінде әрекеттесуші заттар мен катализатор әртүрлі фазадан тұратын жүйені түзеді.Мұндай жағдайда катализатор мен әрекеттесуші заттар арасында беттік жанасу шегі болады.Әдетте , катализатор қатты түрдегі зат ,ал әрекеттесуші заттар газдар немесе сұйықтық.SO₂(г)+1/2*O₂(г) = SO₃(г)

Гетерогенді катализ кезіндегі барлық реакциялар катализатордың беттік ауданында жүреді.Сондықтан қатты катализатордың белсенділігі беттік аудан/ң қасиеттеріне тәуелді.Тек бір бағытта жүретін реакцияларды қайтымсыз,тура ж\е кері бағытта жүре алатын реакцияны қайтымды д.а.

26Химиялық реакциялар қайтымды ж/е қайтымсыз болады.

Қайтымды реакциялар деп тура ж/е кері бағытта жүретін реакцияларды айтады. Мұндай реакция теңдеуін жалпы түрде былай өрнектейді: aA+bB cC Қайтымды реакцияларда тура ж/е кері реакциялардың жылдамдықтары теңескн күйді химиялық тепе-теңдік дейді. Заттардың конц. Температурасы , қысымы өзгергенкезде химиялық тепе-теңдіктің бағыты ығысады, бұл бағытты Ле-Шателье принципі анықтайдыхим-қ тепе-теңдікте тұрған жүйенің жағдайының біреуін өзгерту,тепе-теңдікті солөзгертуге қарсы әрекет туғызатын реакция бағытына қарай ығыстырады.:а)конц. әсері: бастапқы заттың концен. арттырса теңдік оң жаққа ығысады,реак өнімдерінің концен артса сол жаққа ығысады.б) реакцияға қатсатын заттардың біреуі газ болса, онда тепе-теңдікке қысым әсер етеді, қысым артқанда теңдеудің сол жғындағы молекулалар саны оң жағынан көбірекболса, тепе-теңдік оңға,қысымды азайтса солға ығысады.в)Темп.(эндотермиялық) әсері:темп.жоғарлату теңдікті оң жаққа ығыстырады,темп.азайту- сол жаққа ығыстырады.

27Электрохимиялық процестердің анықтамалары мен жіктелуі.Электродтық потенциалдар туралы түсінік.Стандартты электродтық потенциалдар.Металл электродының потенциалын есептейтін Нернст теңдеуі.Химиялық және электрлік түрдегі энергияның өзара бірінің- біріне айналуымен шұғылданатын ғылым саласын электрохимия,ал процестің өзін–электрохимиялық процесс д.а.Электрохимиялық процестердің түрлері: гальваникалық элемент және электролиз.Гальваникалық элемент дегеніміз – химиялық энергияны электр энергиясына айналдыратын қондырғы.Гальваникалық элемент өз тұздарының ерітіндісіне батырылған екі электродтан тұрады.Электролиттің ерітіндісі немесе балқымасы арқылы тұрақты ток өткенде электродтарда жүретін тотығу- тотықсыздану реакцияларын электролиз деп атайды.Электродтық потенциал дегеніміз—қос электрлі қабаттағы потенциалдар айырымын айтамыз.Металдың химиялық белсенділігін сипаттайтын шама – стандартты электродтық потенциал деп атайды.

Нернст теңдеуі :

28.Гальваникалық элемент.Гальваникалық элементтің электр қозғаушы күші.Концентрациялық элемент. Гальваникалық элемент дегеніміз–химиялық энергияны электр энергиясына айналдыратын қондырғы.Гальваникалық элемент өз тұздарының ерітіндісіне батырылған екі электродтан тұрады. Гальваникалық элемент жұмыс істегенде электрод потенциалдарының ең максимальды айырмасы элементтің электр қозғаушы күші (Е) деп аталады.Концентрациялық элемент деп әртүрлі концентрациялардағы тұздардың ерітінділеріне батырылған екі бірдей электродтан тұратын жүйені айтады.

29Газ электродтары.Сутектік және оттектік электрод/ң потенциал/н есептеу.Сутек электрондарының стандарты потенциалы ол 298К температурадағы сутек қысымы 1 атмосфера ж\е ерітіндідегі сутек иондарының белсенділігі бірге тең кездегі потенциалы.Иондану энергия/ң мәні үлкен болған/н асыл метал/р Au, Pt және т.б. ион/ры ерітін/ге беру арқылы потен/р айырма/н түзбейді.Ерітін/де бұл метал/ң иондарының болмауы асыл метал ерітінді шекара/да потенц/р айырмасы түзілуіне маңызды қызметті молекулалар ,атомдар және ортадағы иондарды іріктеп (таңдап) жұту арқылы жүргізіледі: стандартты сутектік электрод дег/з сутегі иондары/ң ( Н ) активтік концен/сы (1 моль/л-ге) тең күкірт қышқылына батырылған беті электролитттік жолмен кеуек платинамен қапталған платина электроды.Платина пластикасы (электроды ) арқылы атмосфералық қысыммен сутегі газы жіберіледі, сутегі молекулалары кеуек платинада адсорбцияланады ж/е онда жақсы ериді.Плати/ң катализ/ры ретінде әсер етуінің нәтиж/де сут/і молек/ры аздап атомды/ға ыдыратады.

30Тотығу-тотығсыздану потенциалдары мұндағы n-электрондар саны.F-Фарадей тұрақтысы. Электроттық потенциалдың пайда болу мәні :егер металл жолағын Me сол метал ионы бар ертіндіге енгізсе онда келесі құбылыс жүреді деметалл мен ертінді арасында потенцалдар айырымы пайда болады,оны электроттық потенциалдар деп атайды.Бұл айырма металл табиғатына және ертіндідегі иондардың концентратциасына ,сол сиақты температураға тәуелді.Стандартты жағдайда жүретін реакциалар үшін,Гиббс энергиасы мен электодық потенциалы арасындағы байланыс теңдеуімен өрнектеледі: Мұндағы шамасын стандартты электродтық(тотығу-тотықсыздану)потенциалы деп атайды.Яғыни заттың тотыққан және тотықсызданған формалары бар ертіндіге инертті электрод батырылғанда пайда болатын потенциалды тотығу-тотықсыздану потенциалы деп атайды.Потенциалын есептейтін Нернст теңдеуі:

-31Электро/қ процес/ң/ң кинетикасы.Электрод потенциалы өзгереді-бұл құбылысыты поляризация д/ді. поляр. Дейді.тепе-теңдік потенциалы.Поляризация құбылысы анодта да, катодта да, байқалуы мүмкін, сонд/н поляризац/ны анодтыққаж/е потенциалдыққабөледі.Сондай-ақ ток өткендегі потенциалдық өзгеруін аса кернеулік д/а.Ток тығыздығына потенциал/ң графикалық тәуелдігі поляризаци-қ қисық д/ді.

i-ток тығыздығы, S-электрод/қ беттік аудан алаңы.а)Электрохимиялық поляризация(аса кернеулік) ол реакциан/ң электрохимиялық кезеңі баяулауымен байланысты потенциал/ң өзгеруі мұны, яғни баяулатылған разряд теориасын ұсынған орыс ғалымы А.Н.Фрумкин.Электрохимиялық аса кернеулікпен ж/е ток тығыздығы арасындағы байланысты Тафель теңдеуімен өрнектейді:а,в-тұрақтыб) концентрациалық поляризация-электрод айналасындағы қабатта ток өткенде байланысты электродтың потенциалының өзгеруі:i-ток тығыздыға,шекті ток.Ертінді көлеміндегі реагент/ң конц, D-диффузия коэфиценті.диффузия қабат қалыңдығы Сұйықтықты алмастырмаған кезде ондағы молекулалар тек қана диффузиның арқасында қозғалып, электрод бетінің жанында жұқа қабатты түзеді. Бұл жұқа қабат диффузиялық қабат д.а.

32Электрод/ң ертіндісі н/е балқымасы арқылы тұрақты ток өткен кезде электродтарда жүретін тотығу-тотықсыздану реакциаларын электрлиз д.а.Тотықсыздану реакциасы жүретін электрод(катд) токтың сыртқы тізбегінің теріс полюсына, ал тотығу реакциасы жүретін электрод (анод)-оң полюсына қосылады.Натрий хлориді балқымасын электролиздегенде электродтарда өтетін реакциаларды қарастыр/қ.а) теріс заряд/н катодта натрий иондары металдық натрийге дейін тотықсызданадыб)оң зарядталған анодта хлорид-иондары газды хлорға дейін тотығадыЭлектролиз процесінің жалпы теңдеуі:Электролиз өзінен-өзі жүрмейтін реакция, өйткені электрлік ток түріндегі энергияны жұмсауды талап етеді.Электролит/ң сулы ертінді/ң электролизі күрделі сипатта өтеді, өйткені онда су диссоцияға ж/е электролизге түседі.Токтың қаншалықты пайдалы жұмсалғанын сандық мөлшер тұрғысынан сипаттау ток бойынша шығым д.а.Ағылшын ғалымы М.Фарадей 1833 ж ұсынылған электролиз заңдары:1) электродтарда электрохим/қ түрленуге түскен заттың мөлшері: өткен электр тогының мөлшеріне тура пропорционалФарадей заңдарын біріктіру мынадай теңдеуге әкеледі: F-Фарадей тұрақ/сы F-96500 2)электр тоғының мөлшері тұрақты болған кезде электродтағы әрекеттескен заттардың массасы бір-біріне олардың эквиваленттерінің молярлық массасы ретінде қатысады.Электрохимиялық процестер таза металл алуда,металды қабатпен қаптауда,қалдықтан тазартуда қолданылады.

33Қоршаған ортаның әсерінен металдың жаңа химиялық қосылыс түзе күйреуін – коррозия дейміз. Коррозияның күнде кездесетін мысалы- темірдің таттануы-темір ауадағы оттекпен тотығып, беті таттанады. Коррозия–металдарды қоршаушы ортаның әсерінен, өздігінен тотығу процесі. Коррозияның бір түрі –химиялық коррозия, ол қышқыл, сілті, тұздардың ерітінділерінің және түрлі газдардың (СО_2, НСl т.б. ) тікелей әрекеті. Электрохимиялық коррозия- ол болу үшін электрохимиялық процесс өту керек, ондай процесс үшін екі электрод және элекродттар батырылған электролиттер болуы керек. Металл таза болса коррозияға ұшырамайды. Көптеген металдардың бетін азот қышқылы тәрізді тотықтырғышпен өңдегенде коррозия күрт баяулайды. Мұндай металл бетіндеқорғаушы қабат түзіп тоттануды азайтатын заттарды ПАССИВАТОРЛАР(ингибаторлар) дейді. Керісінше тездететін заттрады АКТИВАТОРЛАР дейді. Коррозиямен күрес – металл бұйымдарын бояу,оксидирлеу(металл бетіне осы металлдың оксидінің тыығыз қабатын алу),анодтау, электролиз арқылы металлмен қаптау, ол катодтық (белсенділігі төмендеу металл қабығы) және анодтық (белсенділеу металл қабығы) болады.,протекторлық қорғау,фосфаттандыру,Ингибаторларды қолдану, олар металл бетіне адсобцияланып оның потенциялын оңды етеді, осы арқылы жемірілу процесін баяулатады. ,электрмен қорғау

34Коррозияның термодинамикасы мен кинетикасы.Химиялық коррозияның термодинамикасы Сұйық бейэлектролиттерде немесе жоғары температорада тотықтырғыш газдар(O₂ галогиндер) ортада металдың өздігінен бүлінуінен химиялық коррозия жүреді. Коррозияда біден металдың электрондары тотықтырғышқа көшеді.Газдағы коррозияны қарастырайық.Металдың оттегімен тотығу реакция теңдеуін жазамыз nMe + m/2 * O₂=Me_nO_m.. Бұл реакйия химиялық термодинамика заңы бойынша, жүйенің Гиббс энегиясының мәні азайса ғана жүреді (∆G<0) Ереже бойынша жай заттардың түзілуі Гиббс энергиясының мәні 0 ге тең болады.Металдардың тотығуы Гиббс энергиясының мәндері окситердің түзілуі Гиббс энергиясынң мәніне тең болады.Металдың тотығу реакциясының Гиббс энергиясын теңдеумен есептеуге болады. ∆G=∆G⁰-(mRT/2) LnPO₂ Мұнда ∆G⁰-реакцияның стандарты Гиббс энергиясы; PO₂-оттегінің салыстырмалы парциялдық қысымы (P=101.3); Көп металдырдың тотығу реакцияларының стандартты Гиббс энергиясының мәндері 0 ден кем болады.Сондықтан көп металдар оттегінің отмосфералық қысымында коррозияға ұшырайды. Термодинамика процесінің жүру мүмкіндігін көрсетеді, оның қандай жылдамдықпен жүруін айтпайды. Химиялық коррозияның кинетикасы химиялық коррозияның жылдамдығына көп факторлар әсер етеді.Қабыршақ бетінің тутастығы,қорғау қасйеттерімен және оны сызаттармен тотығу жылдамдығы анықталады. Коррозия өнімдерінің қабыршағы сынғыш және сызымдылығы аз. Қабыршақта сызықтың пайда болуы коррозия өнімлерінің металдырмен метал көлемдерінің арақатынасына байланысты. V_ок/V_ме=Md_me/(nd_меA), Мұнда V_ок-окситің көлемі; V_ме-металдың көлемі ; M-окситтің молярлық массасы; d_me-металдың тығыздығы; n-окситтің молекуласындағы металдың атом саны; A-Металдың атомдық массасы.Егер V_ок/V_ме<1 корозиядан қорғамайды.Қабыршақтың өсу жылдамдығы уақытқа тәуелді.Егер V_ок/V_ме>1 түзілген қабыршақ тұтас металды коррозиядан қорғайды.

35Металдардың физика-химиялық қасиеттері. Металдарды алудың негізгі әдістері Металдардың жалпы қасиеттеріне кристалл торларының ерекше құрылысы себепші болады. Металдардың барлығына тән қасиет - металдық жылтыр. Металдар сондай- ақ радиотолқынын да шағылыстыра алады. Металдар- электр мен жылуды жақсы өткізгіштер.Металдардың электрөткізгіштігі мен жылу өткізгіштігі Hg–нан Ag-ға қарай артады: Hg ,Pb,Fe,Zn,Mg.Al,Au,Cu,Ag Мыс пен алюминий электрді жақсы өткізетін металдар болғандықтан, оларды электрөткізгіштер ретінде пайдаланады.Металдар атомдарының химиялық реакция кезінде валенттік электрондар беріп, оң зарядты ионға айналуы олардың ең жалпы химиялық қасиеті болып табылады, яғни металдар реакция кезінде тотықсыздандырғыш болып келеді. Металдр электртерістігі күшті галогендермен, оттегімен, күкіртпен қуаттырақ әрекеттеседі. Бұл реакцияларда сәйкес келетін бейметалдар тотықтырғыш болып табылады. Металдар, сондай- ақ сутегі иондарымен де, басқа металдар иондарымен де тотыға алады.Li, K, Ca, Na, Al, Zn, Cr, Fe, Ni, Sn, Pb, H, Cu, Ag, Pt, Au

Бұл қатар металдар кернеуінің электрохимиялық қатары деп аталады. Мұндай қатардағы ең актив элемент литий екен.Кернеудің электрохимиялық қатарындағы солға қарай тұрған металл оңға қарай орналасқан металл тұзының ерітіндіснен немесе балқымасынан металды ығыстырып шығара алады.Кернеудің электрохимиялық қатарына сондай -ақ сутегі де енеді. Бұл металдардың қайсысы қышқыл ерітіндісінің сутегіні ығыстыра алатынына қорытындыжасауға мүмкіндік береді. Металдады алу әдістеріАктивтігі жоғары металдар (Na,K, Ca, Mg) электролиз әдісімен алынады. Активігі аз металдарды оладың оксидінен көмірмен, көміртегі оксидімен неме алюминий оксидімен тотықсыздандырады, ал металл сульфидтерін алдымен өртейді.