68.Қозғалыс формалары, «даму» ұғымы.

Қозғалыс- материяның аса маңызды атрибуты, өмір сүруінің тәсілі. Қ. Табиғат пен қоғамда болып жататын барлық процесстерді қамтиды. Қ д/з жалпы өзгеріс, материалдық объектілердің әрқалай өзара әсерлесу ж/е олардың қалпының ауысуы. Дүниеде қозғалыссыз материя жоқ, сол секілді Қоз/ң озі материасыз болмайды. Қ/ң матер/ң сапалық жағынан жаңа ж/е неғұрлым күрделі формалары көрініс береді. Қ/ң әр түрлі форма/ң басын қосады. Ол матери/ң өзі сияқты шексіз. Материя Қ-ы әр түрлі өзгерістердің ішкі мазмұнын, нақты сапалық жай-күйлердің себеп салдарын құрайтын әрқилы қайшылықтардың өзара процесі ретінде бой көрсетеді. Қ.сондай-ақ материя дамуының барлық формаларын қамтиды. Даму д/з белгілі бір бағыты бар жүйелердің заңды, біртұтас, тұрақты өзгеріске ұшырауы. Бұл бағыт жүйе қозғалысының заңдарынан нақты ж/е сыртқы жағдайлардан туындайтын өзгерістердің әр түрлі ішкі тенденциялар/ң қосындысы б/ша біркелкі қолданылатын болып т/ды. Материяның даму фор/ры жүйенің күрделілік деңгейіне, оған тән қозғалыс форм/на, өзгерістердің жылдамдығы мен қарқынына, олардың сипатына бағытына ж/е т.б байланысты алуан түрлі болып келуі мүмкін.

69. Ф.Энгельс адамның жаратылысы туралы.

Э. Фридрих (1820-1895)- Маркспен бірігіп Марксизімнің негізін жасаған ғыл.коммунизм теориясының, диалект, ж/е тарихи материализм философи/ң іргетасын қалаушы. Гегель/р деп аталатын филос.ағымының сол қанатына кіретін Шелингтің діни мистикалық көзқарысына, Гегельдің диалект.қайшылықтарына түпкілікті әсер еткен жағдай Англияда сол кездегі жұмысшы табының өмірі мен тұрмысы болды.1845 ж Э «Англиядағы жұмысшы табының жағдайы» деген еңбек жарыққа шықты. Бұл еңбектерінде ол пролетариаттың «тарихи миссиясын» ғыл.түрде дәлелдей отырып, пролетариатты тек қана қорлық жатқан тап ретінде көрсетеді.Ф/ң қалыптасуымен дамуындағы Э-тің еңбегі өте зор. Оның «Людвиг Фейрбах ж/е классикалық неміс ф/ң ақыры», «Анти-Дюринг» т.б шығармалары маркістік ф/ға қосылған құнды еңбектер болып табылады. Э. ф/ң негізгі мәселесін оның таптық сипатын белгілейді. Таным теориясын дамытудағы ж/е агностцизмді сынауда Э-тің еңбегі өте зор. Ол диалект.логиканың да біраз мәселелерін терең зерттелген. Тарихи материализмнің негізгі мәселелерін дамыта отырып, Э. Тарихты материалистік тұрғыда түсінудегі дөрекілік көзқарасқа қатты соқы берді. Э.дәлелдеріндегі адам өміріндегі экон.ахуал шешуші роль атқарады. Деген түсінік жеке адамның тарихтағы іссін жоққа шығармайды.

70. Шығыс философиясына тән ерекшеліктер.

71 Диалектика заңдылықтар мәні.

Диалектика даму процесі туралы жан жақты әрі терең мазмұнды ғылым ретінде негізгі заңдармен бірге категориялар жүйесін де қамтиды. Категориялар заттардың,құбылыстар мен процестердің жалпы әрі маңызды жақтарын, байланыстары мен қатынастарын көрсететін ғылымның негізгі түсініктері болып табылады. Барлық ғылымдар өзіндік категориялар жүйесі арқылы өздері зерттейтін обьектілердің мәндік сипатын, ішкі заңдылықтарын ашып көрсетеді. Басқа ғылымдар секілді философияның да өзіндік ғылыми түсініктері, категориялары бар. Алайда философиялық категориялар қамту ауқымының кездігімен, ең жалпылама байланыстар мен қасиеттерді бейнелеуі арқылы дараланады. Олардың ішінде, әсіресе, диалектиканың өзара қатынастағы жұпталған категорияларының маңызы ерекше. Мұндай категориялар жүйесін диалектиканың негізгі емес заңдары деп те атайды. Себебі , олардың даму процесін қарастыра отырып, диалектиканың негізгі заңдарын толықтыра түседі. Енді категориялар қалай қалыптасады деген сұраққа тоқтала кетейік. Олардың қалыптасуы адамның өзінің пайда болуымен, өсіп өркендеуімен, оның санасының, ойлау жүйесінің жетіліуімен тікелей байланысты. Бұл процестің түбіріне еңбек белгілі. Басқаша айтқанда, категориялардың пайда болып, қалыптасуы еңбектің қоғамдық практиканың нәтижесі. Адамдар практикалық іс әрекет барысында түрлі заттар мен құбылыстарды көзбен көріп, қолмен ұстап дегендей, қыр сырына үңіледі, қасиеттерін, байланыстарын ерекшеліктерін аңғарып, көкейге ұялатады, сөйтіп барып орынды болады. Алайда категориялардың мазмұны адамдардың санасынан, ақылына тәуелді емес. Категориялар объекті түрде өмір сүретін құбылыстардың өзіне тән байланыстар мен қатынастарды бейнелейді.