4. Импульстын сақталу заңы тұйық жүйеде материялық нуктелердің импульсы әр уақытта тұрақты, ал тйық емес дүйеде тұрақты болу үшін сырткы күштердің векторлық қосындылары нөлге тең болуы тиіс.

Абсолютті серпімді соқтығысу денелердің механикалық энергиясы эергияның басқа түрлеріне айналмайды (механикалық энергиясы сақталады). Диформацияланған дене соқтығысқаннан кейін бастапқы пішініне қайта оралады.

мүндағы (-) таңбасы шарлар бір-біріне қарама қарсы қозғалғандағы жағдайда, (+) таңбасы бірінші шар екінші шарды қуып жеткен жағдайға сәйкес келеді.

Абсолют серпімсіз соқтығысу денелердің кинетикалық энергиясының бір бөлігі ішкі энергияға айналады және соқтығысқаннан кейін денелер бірдей жылдамдықпен қозғалады , немесе тыныштықты болады. Мүнда импульстын сақталу заны орындалады, ал механикалық энергияның сақталу заңы орындалмайды.

5. Энергия қозғалыстың сандық өлшемі дененің массасы мен жылдамдығына байланысты энергияны кинетикалы деп атайды. Денелердің конфиурацияларына байланысты болатын өзара әрекеттесу энергиясын потенциалды энергия деп атайды.

Күш жұмысы күш және орын аустыру скаляр көбейтіндісі механикалық жұмыс деп аталады.

Қозғалыс

Қуат жұмыс жасалу шапшандығын сипаттайтын физикалық шама

6. Бөлшек бірінші нүктеден екінші нүктеге орын ауыстырғанда F күшінің жасаған жұмысы екінші жағынан бөлшектін кинетикалық энергиясының өзгерісіне тең болады.

Кинетикалық энергия механикалық жүйенің қозғалысы бойынша анықталады.

7. Потенциалдық энергия механикалық жүйені қүрайтын бөлшектердің өзара орналасуы бойынша және олардың сыртқы өрістегі орнымен анықталады. Потенциалдық өрісте істелінген жұмыс потенциал энергиясының кемуімен анықталады. деп белгілесек мүндағы жүйенің нолдік кофигурациясын береді. Істелелінетін жұмыс

Консервативті күш күштердің денеге қатысты істейтін жұмысы жолға тәуелді болмайды, дененің кеңістіктегі бастапқы және соңғы орнымен анықталады. Кез келген тұйық жолдағы консервативті күштердің істейтін жүмысы нөлге тең болады.

Консервативті емес күштер істелінген жұмысы дененің бір орнынан екінші орнына ауысқандағы жолына тәуелдң кұштер. Мысалы : кедергі күші, ол әр уақытта қозғалыс бағытына қарсы бағытталады, істелінген жұмыс теріс болады.

8. Механикалық энергияның сақталу заңы араларында тек консерватив кштер әсер ететін денелердің тұйық жүйесінің толық механикалық энергиясы тұрақты болып қалады. Е=const.

Сақталу заңдарының кеңістік пен уақыттың симметриясының салдары

Кеңістіктің біртектілігі тұйық жүйенің қозғалыс заңы және оның физикалық қасиеттері тандап алынатын инерциялық санақ жүйесінің бастапқы координатасына байланысты емес. Егер дене өз өзіне паралелб орын ауыстырса жүйенің қозғалыс заны мен физикалыұ қасиеттері өзгермейді. Кеңістіктін изотроптылығы тұйық жүйенің қозғалыс заны жіне оның физикалық қасиеттері тандап алынатын инерциялық санақ жүйесінің координаталар осінің бағытына байланысты емес. Егер дене кеңістікте кез келген бұрышқа бұрылса онда жүйенің қозғалыс заңы мен физикалық қасиеттері өзгермейді. Ішкі күш моменттерінің істейтін жұмысы нольге тең.

9. Кеңістіктің біртектілігі тұйық жүйенің қозғалыс заңы және оның физикалық қасиеттері тандап алынатын инерциялық санақ жүйесінің бастапқы координатасына байланысты емес. Егер дене өз өзіне паралель орын ауыстырса жүйенің қозғалыс заны мен физикалыұ қасиеттері өзгермейді. , болу мүмкін емес, онда , олай болса

Кеңістіктін изотроптылығы тұйық жүйенің қозғалыс заны жіне оның физикалық қасиеттері тандап алынатын инерциялық санақ жүйесінің координаталар осінің бағытына байланысты емес. Егер дене кеңістікте кез келген бұрышқа бұрылса онда жүйенің қозғалыс заңы мен физикалық қасиеттері өзгермейді. Ішкі күш моменттерінің істейтін жұмысы нольге тең. болуы мүмкін есмес, онда олй болса бұдан . Тұйық жүйеде импульс моментінің сақталғаның көреміз.

Импульс моментінің сақталу заңы тұйық жүйеде материялық нүктенің момент импульсы әр уақытта тұрақты, ал тұйық емес жүйеде тұрақты болу үшін сыртқы күштер моментінің векторлық қосындысы нольге тең болуы керек. бірінші қосылғыш нөлге тең себебі , олай болса және векторлары колениарлы

сондықтан

Механикалық жүйені қарастырайық

мұнда (ішкі) ішкі күштердің қорытқы моменті. Ньютонның үшінші занынаң (ішкі)=0 онда , онда

дәлелдеу керегі де осы еді.

10. Механиканың салыстырмалылық принципі әртүрлі инерциялық санақ жүйесінде механикалық құбылыстардың барлығы бірдей өтеді. Екінші сөзбен айтқанда тәжірибелер арқылы берілген санақ жүйесі тыныштықта тұр ма, жоқ әлде түзу сызықты және бір қалыпты қозғалып бара жатырма, оны анықтауға мүмкін емес, олай болса барлық инерциялық жүйелер эквивалентті. Бұл принципті Галилей тұжырымдаған. Бір жүйеден екіншіге өтуі Галилей түрлендірулерімен жүзеге асырылады. Галилей түрлендірулер мына постулатқа жүгінеді: барлық санақ жүйелерінде уақыт бірдей өтеді.

Галилей түрлендірулері санақ жүйесі К жүйесімен салыстырғанда жылдамдықпен бір қалыпты түзу сызықты қозғалсын. Бастапқы t = 0 уақытта екі жүйе бір біріне дәл келсін. Бір t уақыт ішінде жүйесі жол жүреді, олай болса мүнда радиус векторлары. Кордината түрінде жазсақ

Берілген түрлендірулерді Галилей түрлендірулері деп аталады.

Галилей түрлендірулерінен барлық инерциялық жүйеде механикалық процестер бірдей жүреді. Материялық нүктенің қозғалыс нүтесі Галилей турлендірулеріне қарасты инвариантты.

10. Эйнштейннің салыстырмалылық принципі екі постулаттан тұрады.

Бірінші постулаты кез келген инерциялық санақ жүйесінде бірдей бастапқы шарттарда барлық физикалық құбылыстар бірдей өтеді.

Екінші постулаты жарық жылдамдығы вакумде жарық көзінің қозғалысына байланысты емес.

Классикалық механикада кеңістік пен уақыт бір біріне байланысты емес деп қарастырылады. Сонымен қатар екі оқиға қарастырылған жүйеде бірдей болса, олар басқа да санақ жүйесінде бірдей болады. Мұндай болу мүмкін, егер өту уаөыты барлық жүйеде бірдей (абсолютті) және әсер лезде берілетін болса. Эйнштейннің теориясы бойынша әсерлесу жылдамдығы шекті және вакумдегі жарық жылдамдығынан артық болмауға тиіс. Олай болса екі оқиғаның бір мезгілде болуы салыстырмалыү

Лоренц түрлендірулері Эйнштейннің салыстырмалылық теориясының постулаттарынан, екі инерциялық жүйеде өтетңн оқиғаның координатасы мен уақыт шамаларының бір бірімен байланыстырылатын турлендіру. Қозғалысты Х осі бойынша алайық. Галилейдің теңдігі сызықты сондықтан оны , түрінде жазуға болады

Тұрақтысы болғанда бірге ұмтылуға тиіс, оны табу үшін Эйнштейннің