2.3 Практикалық мысал. Бетоннан жасалған тіректік қабырға.

Күрделі формадағы бетоннан жасалған тіректік қабырғаның жобасы жасалған, оның қалыңдығы 20см. Бетонға тапсырыс беру үшін қабырғаның өлшеміне қарай оның көлемін анықтау қажет. Қабырғаның түрі графикте көрсетілгендей.

Бұл есепті келесі қадамдарға бөлейік:

1. Электрондық кестеге қабырғаның өлшемдерін енгізейік;

2. Қабырғаның жоғарғы бөлігінің бүйір бетінің ауданын табайық;

3. Қабырғаның төменгі бөлігінің ауданын табайық;

4. Бүйір бетінің суммарлық ауданын табайық;

5. Табылған нәтижені стеннің қалыңдығына көбейтіп қажет көлемді аламыз.

2.1 - Сурет

Өздігінше келесі практикалық мысалдарды орындау керек:

1. Пружинаны созуға шығындалатын жұмыс мөлшері. 2.2 суретте көрсетілген құрылғы көмегімен пружинаны созуға шығындалатын жұмыс мөлшерін анықтауға болады. Құрылғы пружинадан, динамометр және сызғыштан тұрады. Созылмаған пружина ұзындығы 1,3см. Пружинаны ақырындап созылады. Оны 0,4 сантиметрге созған сайын динамометр көрсетілуі жазылып отырған, нәтиэжесінде 2.2 кестеде көрсетілген мәліметтер алынды. Пружинаны созуға қажет жұмыс мөлшері келесі формуламен есептеледі:

А=(2.2)

мұнда х –пружинаның ұзаруы.

Пружинаны 0-ден 3.6 сантиметрге созуға шығындалатын жұмыс мөлшерін табу керек.

Кесте 2.2. Пружинамен жүргізілген тәжірибе нәтижелері

Ұзындық (см)	Бастапқы ұзындық (см)	Ұзаруы (см)	Күш (Н)
1.3	1.3	0.0	0.0
1.7	1.3	0.4	0.88
2.1	1.3	0.8	1.76
2.5	1.3	1.2	2.64
2.9	1.3	1.6	3.52
3.3	1.3	2.0	4.4
3.7	1.3	2.4	5.28
4.1	1.3	2.8	6.16
4.5	1.3	3.2	7.04
4.9	1.3	3.6	7.92

2. Газды қыздыруға қажет энтальпия. n моль газды Т1-ден Т2 температураға дейін қыздыру үшін кететін энтальпия газдың жылусыйымдылығы арқылы есептейтін формула бойынша табылады:

(2.3)

Бірақ жылусыйымдылық температураға тәуелді.Бұл тәуелділікті сипаттау үшін оң жағында Т-ға қатысты үшінші реттік полиномы бар теңдеу жиі қолданылады:

(2.4)

a,b,c,d коэффициенттерінің мәнін біле отырып белгілі бір газдың кез-келген Т үшін (2.4 теңдеу орындалатын шектерде) жылусыйымдылығын анықтауға болады. 2.3 кестеде бірнеше кең тараған газдың коэффициенттері келтірілген (температура Цельсий градусында).

Кесте 2.3. Жылусыйымдылықты есептеу үшін қолданылатын коэффициенттер

Газ атауы	a	b	c	d	Қолдану интервалы
Ауа	28.94х10-3	0.4147х10-5	0.3191х10-8	-1.965х10-12	0 – 1500 0С
СО2	36.11х10-3	4.233х10-5	-2.877х10-8	7.464х10-12	0 – 1500 0С
СН4	34.31х10-3	5.469х10-5	0.3661х10-8	-11.00х10-12	0 – 1500 0С
Н2О	33.46х10-3	0.6880х10-5	0.7604х10-8	-3.593х10-12	0 – 1500 0С

(нұсқалары: ауа, СО₂, СН_4, Н₂О)

а) 200-ден 800 ⁰С температура диапазонында 20 ⁰С қадаммен газдың жылусыйымдылығын есептеу.

б) сандық интегралдау әдісінің көмегімен 100 моль газды 200-ден 800 ⁰С-қа қыздыруға қажетті энергияны (энтальпия өзгеруі) есептеу.

с) б) тармағында алынған нәтижені аналитикалық жолмен есептелген нәтижемен салыстыру. Ол үшін (2.3) теңдеудегі интегралға жылусыйымдылықтың полином түріндегі (2.4) өрнегін орату керек.