8. Инженерлік білім жүйесінде мәдениеттің орны.

Мәдениеттанулық әдісті нақтылы кәсіби әрекетте қолдану қабілеттігі бірталай шамада, оның құрылымдық эелементі әлеуметтік-мәдени біліктілік болып табылатын, маманның кәсіби мәдениетінің белгілерімен сипатына ықпалын тигізеді.

Мәдениеттанулық әдіс үшін атап айтқанда, не ерекше құнды және қажетті екендігін, айқындайық. Егер кәсіби әрекет-бұл мәдениеттің мамандандырылған саласы екендігін еске алсақ, онда оны зерттеудің мәдениеттанулық деңгейі экстраутилистарлық, яғни мамандықтың тар шегінен шығатын, бұл әрекетің құндылық – нормативтік көрсеткіштерін зерттеуді қажет етеді. Оларға жататындары:

- оларды әлеуметтік жарамдылықтың критерийлері бойынша оның жүзеге асуының сол немесе басқа тәсілдерін нормалайды және реттейді;

- әлеуметтік баға мен бұл әрекеттің әлеуметтік салдарының шектерін айқындайды;

- оның әлеуметтік тиімділігі бағдарында осындай әрекеттің тарихи тәжірибесін жинақтайды және заңдандырады:

- мамандық бойынша оқу нормаларымен технологияларға «классикалық» талаптарды қалыптастырады;

- кәсіби коммуникация мен өзара түсінудің арнаулы салалық тілдерімен семпотикалық кодтарын жасайды;

- бұл әрекет нәтижелерінің әлеуметтік құндылығын анықтаудың, сол немесе басқа функциялардың беделдігін және оны орындаушыладың әлеуметтік статусын, кәсіби атрибутиканы, этиканы, моданы, материалды, дәстүрлерді және т.б. жасап шығарады

Ендеше техника мәдениеттануы ұғымын енгізуге болады және ол өзіне білімнің келесі салаларын енгізеді:

- инженерлік мәдениеттің онтологиясы: оның анықтамалары мен таным жақтарының, әлеуметтік функциялары мен көрсеткіштерінің әртүрлілігі;

- кәсіби мәдениетінің гноселогиясын: инженерлік әрекет туралы білімінің негіздері және олардың ғылымдар жүйесінда алатын орны, ішкі құрылым мен методология;

- кәсіби мәдениеттің морфологиясы: әлеуметтік ұйым формаларының жүйесі ретіндегі оның функционалдық құрылымының негізгі көрсеткіштері;

- инженерлік мәдениет семантикасы: рәміздер, таңбалар, тілдер, мәдениет, мәтіндері, мәдени өзара әрекет тетіктері туралы түсініктер;

- инженерлік мәдениет антропологиясы: мәдениеттің тұлғалық белгілері, техносфера өнімдерінің өндірушісі және тұтынушы ретіндегі инженер туралы түсініктер;

- мәдениет социологиясы: кәсіби мәдениеттегі әлеуметтік страттар туралы, кәсіби мәдениет жүйесіндегі «ойын ережелері» мен әлеуметтік өзара әрекет технологиясы;

- кәсіби мәдениеттің әлеуметтік динамикасы: техногендік өркениет шеңберіндегі процестердің негізге типтері туралы, мәдени феномендердің генезисі мен өзгермелігі туралы түсініктер;

- кәсіби мәдениеттің тарихи динамикасы: инженерлік әрекет шегіндегі әлеметтік-мәдени ұйымдар формаларының эволюциясы туралы түсініктер;

- техника мәдениеттанудың қолданбалы жақтары: мәдени саясат, мәдени ұжымдардың функциялары, мәдени жобалар туралы түсініктер.

Сонымен, мамандандырылған, жеке алғанда, инженерлік мәдениеттанулық талдаудың пәніне, оның әлеуметтік әрекет етуін реттейтін, құндылық-нормативтік ұстанымдар мен тетіктер, бұл әрекет етудің әлеуметтік бағасымен салдарының мүмкін шегі, ал сонымен бірге кәсіби инженерлік қауымдастық пен басқа қоғамдық құрылымдардың арасындары өзара әрекет пен қарым-қатынастар жасады.