42. Туракты даму/н пайда болу тарихы.

Адамзат когамынын алдында турган экол-к мэселе/р о/н дамуы/н барлык тарихи кезен/рiнде орын алып отырды. Бiрак, ондiрiстiк когам мен демографиялык жарылыс кезенiнде адамзат/н табигатка терiс эсерi/н нэтиже/рi галамдык сипатка ие болды. Экол-к мэселе/н мэнi-табигаттагы калыптаскан тепе-тендiктiбузбай, миллиардтаган адамдарды жерде коныстандыру ж/е олардын барлык кажеттiлiк/рiн камтамасыз ету. Казiргi жердегi тiршiлiк адам кызметi/н сипатына тэуелдi. Казiргi кезен адамынын ерекше биосфералык кызметi – биосфераны коргау мен сактап калу кызметiмен аныкталып отыр. Экол-к мэселе/р/н алдын-алу ушiн адам ретсiз дамудан тиiмдi, реттелген, табигат пен когамнын даму зандарына негiзделген дамуга отуi тиiс. Тек осы кезде гана адамзат когамы/н дамуы уздiксiз, узак уакыттык, бiркалыпты жагдайда, табиги ж/е элеуметтiк дагдарыссыз дамиды. Мундай дамуды-туракты даму д/а.1987 ж БУУ-н дуниежузiлiк коршаган орта мен даму комиссиясы «бiз/н жалпы болашагымыз» атты есебiнде «коршаган орта ушiн кауiпсiз жолда экономикалык дэуiрге» аяк басуга шакырды. «Туракты даму» дегенде казiргi уакыт/н кажеттiлiгiн камтамасыз ете отырып, болашак урпактар/н озi/н кажеттiлiк/рiн камтамасыз етуiне кауiп тугызбайтын даму деп тусiну керек. Туракты дамуды камтамасыз ету курал/рымен байл.ты мэселе/рге мына/р жатады: каржы ресурс/ры ж/е оларды пайдалану механизмi, экол-к кауiпсiз технология/рды колдану, туракты дамуды гылыми ж/е акпараттык камтамасыз ету.

43.Табиги кор/р/н жiктелуi.

Табиги кор/р – адам енбегiнсiз табигатта тузiлген тiршiлiкке кажеттi байлык/р. Олрага су , топырак, осiмдiк, жануар, минерал жатады. Пайд.у максат/рына карай: ондiрiстiк, денсаулык коргау, эстетикалык, гылыми т.б., табигаи/н белг,ьiр компонент/рiне б.ты жер, су, орман, минералдык, энергетикалык болып ж/е саркылатын, саркылмайтын б/п болiнедi. Сакркылатын: калпына келтiретiн, салыстырмалы калпына келтiрiлетiн, калпына келтiрiлмейтiн б/п болiнедi. Калпына келтiрiлмейтiн кор/р жер койнауы/н казба байлык/ры. Салыстырмалы калпына келт.кор/р топырак, курлык/н осiмдiк онiмiн бере алатын борпылдык кабаты мен орман ресурстары. Калпына келт.кор/р осiмдiк/р ммен жануар/р дуниесi, кейбiр минералды ресурс/р. Саркылмайтын ресурс/р космостык, климаттык, су ресурстары жатады. Космостык кун радиациясы, тенiз агысы энергиясы. Климаттык атмосф-к ауа, жел энергиясы, атм-к жауын-шашын.

48. Акаба су/рды тазалау эдiс/рi.

Акаба су/рды тазарту/н эдiс/рi мех-к, физика-хим-к, биол-к б/п болiнедi. Мех-к тазарту/н мэнi акаба су/рдан ерiмеген зат/рды мех-к турде алыстату б/п табылады. Ол ушiн сузуге, тундыруга ж/е фильтрлеуге арналган арнайы кондыргы/р мен операция/р колд/ды. Колемi 5 мм-ден iрi коспа/р елеуiш/рде, одан усак коспа/р сузгi/рде усталынып калады. Акаба су/рдагы мех-к ластагыш/рды, негiзiнен кумды, туту ушiн кумтуткыш/р, ал су/н бетiне калкып шыгатын коспаларды туту ушiн – майтуткыштар май ж/е мунай туткыштар, карамай туткыштар, т.б. колданылады.Химиялык тазартудын мэнi акаба суларга,олардагы ерiмеген н/е жартылай ерiген ластагыш заттармен реакцияга тусiп, олардын тунбага айналуына жэрдемдесетiн хим-к заттарды косу болып табылады. Ерiмеген коспалардын кейбiреулерi ерiген зиянсыз зат-га айналады. Тазартудын хим-к эдiстерi ерiмеген ластагыш зат-н молшерiн 25% -га азайтуга мумкiндiк бередi. Биол-к эдiстерi гетеротрофты микроорганизмдердi тiршiлiк етуiнiн табиги урдiстерiне негiзделген. Микроорг-р тазарту максатында кен колданылатын бiркатар ерекше касиеттердi болiп карауга болады:олардын iшiнде тазарту максатында кен колданылатын ушеуiн болiп карауга болады ;олардын куат алу ушiн ж/е озiнiн тiршiлiгiн камтамасыз ету ушiн кажеттi корек козi ретiнде алуан-алуан орг-к зат-ды пайдалана алуында. Биол-к тазартудын нэтижесiнде ерiген оттегi мен нитраттары бар,молдiр,шiрiмейтiн су бола туседi.