1. Коршаган ортаны коргау бойынша кр-нын Конституциясы.

Табигат пен онын байлыктары Казакстан Республикасы халыктарынын омiрi мен кызметiнiн, олардын туракты элеуметтiк-экономикалык дамуы мен эл-аукатын арттырудын табиги негiзi болып табылады. Осы Зан казiргi жэне болашак урпактардын мудделерi ушiн коршаган ортаны коргаудын кукыктык, экономикалык жэне элеуметтiк негiздерiн белгiлейдi, сонымен бiрге экологиялык кауiпсiздiктi камтамасыз етуге, шаруашылык жэне озге де кызметтiн табиги экологиялык жуйелерге зиянды эсерi болгызбауга, алуан турлiлiктi сактау мен табигатты утымды пайдалануды уйымдастыруга багытталган.

1-болiм. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР:

1-тарау. Негiзгi ережелер

3-бап. Коршаган ортаны коргаудын негiзгi принциптерi.

Олар:

- адамнын омiрi мен денсаулыгын коргаудын басымдылыгы, халыктын омiрi, енбегi мен демалысы ушiн колайлы коршаган ортаны сактау жэне калпына келтiру;

- экологиялык жагдайы колайсыз аумактардагы экологиялык кауiпсiздiктi камтамасыз ету жэне бузылган табиги экологиялык жуйелердi калпына келтiру;

- биологиялык алуан турлiлiктi жэне экологиялык, гылыми, мэдени жагынан ерекше манызы бар коршаган орта объектiлерiн сактауды камтамасыз ету;

- халыктын, когамдык бiрлестiктер мен жергiлiктi озiн-озi баскару органдарынын коршаган ортаны коргау саласына белсендi турде жэне демографиялык жолмен катысуы;

- жер, онын койнауы, су, атмосфералык ауа, ормандар мен озге де осiмдiктер, жануарлар дуниесi;

- табиги экологиялык жуйелер, климат жэне Жердiн озонды кабаты коргалуга тиiс.

Экологиялык, гылыми жэне мэдени жагынан ерекше кунды коршаган орта объектiлерi, сондай-ак ерекше коргалатын табиги аумактар ерекше коргалуга тиiс.

7-бап. Коршаган ортаны коргау объектiлерi

1. Жер, жер койнауы, жер устi жэне жер асты сулары; атмосфералык ауа; ормандар мен озге де осiмдiктер; жануарлар дуниесi, тiрi организмдердiн гендiк коры; табиги экологиялык жуйелер, климат жэне Жердiн озон кабаты жойылудан, тозудан, закымданудан, ластанудан жэне озге де зиянды эсерден коргалуга тиiс.

2. Ерекше коргалатын табиги аумактар жэне мемлекеттiк табиги-корык корынын объектiлерi айрыкша коргалуга тиiс.

КР-нын «Экологиялык Кодексiндегi» (9-кантар 2007ж.) туралы азаматтардын кукыгы жэне мiндеттерi.

Казакстан Республикасында экологиялык колайсыздык салдарынан халыктын денсаулыгы нашарлай тускенi ресми денгейде коптен берi айтылып жур. Бугiнгi танда-ластайтын заттар коршаган ортага оте коп молшерде келiп тусуде,ал олардын тусуiн кадагалау оте томен денгейде калып отыр. Мiне осындай окигалар жиiлеп кеткендiгiн аныктап алган кезде созсiз Экология кодексiн кабылдау кажеттiгi туындайды.

Ол туралы Елбасымыз озiнiн Казакстан халкына жолдаган биылгы Жолдауында: «2007 жылы бiздiн экологиялык заннамаларымызды халыкаралык озык актiлермен уйлестiруге, жана стандарттарга кошуге, мемлекеттiк бакылау жуйесiн жетiлдiруге багытталган. Экология кодексi кабылдануга тиiс» деп ерекше атап откен болатын.Казакстан Республикасынын Экологиялык кодексi 2007 жылы 9 кантарда кабылданган.

Экологиялык кодексi келесi негiзгi мэселелердi карастырады:

1. коршаган ортаны коргау саласындагы кызметтi лицензиялау,экологиялык нормалау,экологиялык сараптама,руксаттар,экологиялык аудит;

2. коршаган ортанын ластану учаскелерiн мемлекеттiк есепке алу,табиги ресурстардын мемлекеттiк кадастрлары,ондiрiс пен тутыну калдыктарынын мемлекеттiк кадастры,зиянды заттарды,радиоактивтi калдыктарды кому мен саркынды суларды жер койнауына агызудын мемлекеттiк кадастры;

3. жекелеген аумактарды тотенше экологиялык жагдай немесе экологиялык зiлзала аймактарын белгiлеу,жердi пайдалану кезiндегi экологиялык талаптар,суды пайдалану кезiндегi экологиялык талаптар,ормандарды жэне озге де осiмдiктердi пайдалану кезiндегi экологиялык талаптар;

4. Каспий тенiзiнiн солтустiк болiгiндегi мемлекеттiк корык аймагында шаруашылык кызметтi жузеге асыру кезiнде койылатын экологиялык талаптар,радиациялык материалдарды,атом энергиясын пайдалануга койылатын экологиялык талаптар;

5. ондiрiс жэне тутыну калдыктарымен жумыс iстеу кезiндегi экологиялык талаптар,калдыктарды кому полигондарына жэне узак мерзiмдi сактау коймаларына койылатын экологиялык талаптар.

1-болiм. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР:

2-тарау.

13-бап. Жеке тулгалардын коршаган ортаны коргау саласындагы кукыктары мен мiндеттерi:

1. Жеке тулгалардын:

1) оздерiнiн омiрi мен денсаулыгына колайлы коршаган ортага;

2) коршаган ортаны коргау мен сауыктыру жонiндегi шараларды жузеге асыруга;

3) коршаган ортаны коргау когамдык бiрлестiктерi мен корларын куруга;

4) Казакстан Республикасынын заннамасында белгiленген тэртiппен мемлекеттiк органдардын коршаган ортага катысты мэселелер бойынша шешiмдер кабылдау процесiне катысуга;

5) Казакстан Республикасынын заннамасына сэйкес коршаган ортаны коргау саласындагы жиналыстарга, митингiлерге, пикеттерге, шерулер мен демонстрацияларга, референдумдарга катысуга;

6) мемлекеттiк органдар мен уйымдарга коршаган ортаны коргау мэселелерi бойынша хаттар, шагымдар, арыздар мен усыныстар беруге жэне оларды карауды талап етуге;

7) мемлекеттiк органдар мен уйымдардан уактылы, толык жэне дурыс экологиялык акпарат алуга;

8) коршаган ортаны коргау мэселелерi бойынша нормативтiк кукыктык актiлер жобаларын эзiрлеу кезенiнде оларды талкылауга катысуга жэне эзiрлеушiлерге оз ескертпелерiн усынуга;

9) коршаган ортага байланысты жоспарлар мен багдарламаларды дайындау процесiне катысуга;

10) когамдык экологиялык сараптама откiзу туралы усыныс жасап, оган катысуга;

11) кэсiпорындарды, курылыстар мен экологиялык жагынан кауiптi озге де объектiлердi орналастыру, салу, реконструкциялау жэне пайдалануга беру туралы, сондай-ак жеке жэне занды тулгалардын коршаган орта мен адам денсаулыгына терiс эсер ететiн шаруашылык жэне озге де кызметiн шектеу мен токтату туралы шешiмдердiн экiмшiлiк немесе сот тэртiбiмен кушiн жоюды талап етуге;

12) Казакстан Республикасы экологиялык заннамасынын бузылуы салдарынан оздерiнiн денсаулыгы мен мулкiне келтiрiлген зияннын отелуi туралы сотка талап-арыз беруге кукыгы бар.

2. Жеке тулгалар:

1) коршаган ортаны сактауга, табиги ресурстарга укыпты карауга;

2) табиги ресурстарды утымды пайдалануга, коршаган ортаны коргауга жэне экологиялык кауiпсiздiктi камтамасыз етуге багытталган шараларды iске асыруга жэрдемдесуге;

3) оз кiнэсiнен экологиялык кауiпсiздiкке тонуi мумкiн катердi болдырмауга;

4) оз кызметiн Казакстан Республикасынын экологиялык заннамасына сэйкес жузеге асыруга мiндеттi.

3. Жеке тулгалардын Казакстан Республикасынын зандарында белгiленген озге де кукыктары мен мiндеттерi болады.

2. КР-нын «Экологиялык Кодексiндегi» (9-кантар 2007ж.) экологиялык нормаланулар.

Кор/ортанан сапасын нормалау экол-к кк\ауiпсiздiкке ж/е халыктын денсаулыгын коргауга кепiлдiкберетiн, корш/ортанын ластануына жол берiлмеуiн, табиги ресурстардын молыктырылуы мен утымды пайд-уын камтамасыз ететiн корш/ортага ыкпал етудiн гылыми негiзделген шектi жол берiлетiн нормаларын белгiлеу максатын коздейдi.

2-Болiм.

4-тарау. Экологиялык нормалау.

22-бап. Экологиялык нормалаудын максаты:

1. Экологиялык нормалаудын максаты экологиялык кауiпсiздiктi, экологиялык жуйелер мен биологиялык эртурлiлiктi сактауды камтамасыз ететiн коршаган орта сапасын реттеу жэне оган жол беруге болатын эсердi белгiлеу болып табылады.

2. Экологиялык нормалау процесiнде коршаган орта сапасынын нормативтерi, эмиссиялар нормативтерi жэне табиги ресурстарды пайдалану мен коргау саласындагы нормативтер белгiленедi.