- •1. Прадмет і задачы курса “Гісторыя Беларусі”. Фармацыйны і цывілізацыйны падыходы да вывучэння гісторыі. Перыядызацыя гісторыі Беларусі.
- •2. Першабытная эпоха, яе асноўныя этапы і іх характарыстыка. Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі.
- •3. Генэзіс усходнеславянскіх плямен і іх рассяленне на тэрыторыі Беларусі, грамадскае і гаспадарчае развіццё. Раннія этапы этнагенэзу беларусаў.
- •4. Станаўленне еўрапейскай сярэднявечнай цывілізацыі. Феадальна-саслоўны лад, роля дзяржавы і царквы ў Сярэднія вякі.
- •5. Утварэнне дзяржаў на тэрыторыі рассялення ўсходніх славян. Адносіны Полацка і Турава з Кіевам і Ноўгарадам у IX – xі стст.
- •7. Барацьба з іншаземнымі захопнікамі ў першай палове XIII ст. (крыжакамі і мангола-татарамі), складванне перадумоў палітычнага аб¢яднання.
- •6. З’яўленне хрысціянства на беларускіх землях. Развіццё культуры ў IX–xі стст., і дзейнасць беларускіх хрысціянскіх асветнікаў.
- •8. Утварэнне вкл і яго развіццё на першапачатковым этапе існавання (ад Міндоўга да Віценя). Знешняя палітыка князёў Гедыміна і Альгерда.
- •9. Унутраная і знешняя палітыка вкл у перыяд з апошняй трэці xіv па канец XV ст.: паступовы геапалітычны паварот на Захад. Барацьба праваслаўнай знаці за захаванне сваіх правоў (вайна 1430-х гг.).
- •10. Дзяржаўны і сацыяльна-палітычны лад вкл у хіv–XVI стст.
- •11. Сацыяльна-эканамічны лад вкл у другой палове хііі–XVI стст. Фарміраванне фальваркава-паншчыннай сістэмы гаспадаркі і афармленне прыгоннага права.
- •12. Знешнепалітычнае становішча вкл у канцы XV – першай палове XVI ст.: адносіны з Маскоўскім княствам; барацьба з крымскімі татарамі.
- •13. Культура эпохі Адраджэння ў Еўропе і ў вкл.
- •14. Складанасці палітычнага становішча вкл у сярэдзіне XVI ст. (Лівонская вайна і Люблінская вунія). Становішча вкл у Рэчы Паспалітай.
- •15. Рэфармацыя і Контррэфармацыя ў вкл. Берасцейская царкоўная вунія.
- •16. Унутраныя і знешнія канфлікты на беларускіх землях у канцы XVI – першай трэці XVII cт.: гарадскія паўстанні, інтэрвенцыйная вайна 1604 – 1618 гг.
- •17. Войны і сацыяльна-палітычныя канфлікты Рэчы Паспалітай сярэдзіны XVII ст. (1648 – 1651, 1654 – 1667, 1655 – 1660 гг.).
- •18. Барацьба магнацкіх груповак у канцы XVII – пачатку XVIII ст. Паўночная вайна. Апошнія спробы аддзялення вкл ад Рэчы Паспалітай.
- •19. Дзяржаўны і грамадска-палітычны лад Рэчы Паспалітай. Палітычны крызіс XVIII ст. І яго прычыны.
- •20. Культурнае, рэлігійнае і этнічнае развіццё беларускіх земляў у XVII – XVIII стст. Век Асветніцтва. Уплыў Асветніцтва на культуру Беларусі.
- •21. Падзелы Рэчы Паспалітай. Уключэнне беларускіх земляў у склад Расійскай імперыі (1772–1795 гг.).
- •22. Палітыка Расійскай імперыі на далучаных беларускіх землях у канцы XVIII – пачатку XIX ст.
- •23. Вайна 1812 г. І Беларусь.
- •24. Грамадска-палітычны рух на беларускіх землях у першай палове XIX ст. Паўстанне 1830 – 1831 гг. І яго вынікі.
- •25. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў першай палове XIX ст. (да 1861 г.). Крызіс феадальна-прыгонніцкай сістэмы.
- •26. Культура і асвета ў Беларусі ў канцы XVIII –сярэдзіне XIX ст. Зараджэнне новай беларускай літаратуры.
- •27. Буржуазныя рэформы 60 – 70-х гг. І контррэформы 80 – 90-х. Гг. XIX ст. Асаблівасці іх правядзення ў Беларусі.
- •28. Паўстанне 1863 – 1864 гг. У Беларусі і яго вынікі.
- •29. Грамадска-палітычны рух у апошняй трэці XIX – пачатку XX ст. У Расіі і Беларусі. Народніцтва і марксізм. Станаўленне беларускага нацыянальнага руху.
- •30. Асаблівасці працэсу фарміравання беларускай нацыі ў другой палове XIX ст.
- •31. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў апошняй трэці хіх – пачатку хх ст. Станаўленне і развіццё капіталізму.
- •32. Беларусь у перыяд рэвалюцыі 1905 – 1907 гг. І паслярэвалюцыйны перыяд 1907 – 1914 гг.
- •33. Беларусь у гады Першай сусветнай вайны.
- •34. Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. І Беларусь. Уздым нацыянальна-вызваленчага руху.
- •35. Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. Усталяванне ўлады бальшавікоў у Беларусі і першыя мерапрыемствы новай улады.
- •36. Пазітыўныя тэндэнцыі ў нацыянальна-дзяржаўным будаўніцтве, эканамічным і культурным жыцці бсср у 20-я гг. XX ст.
- •37. Рух да стварэння нацыянальнай дзяржаўнасці ў канцы 1917 – на працягу 1918 г. (I Усебеларускі з¢езд, утварэнне бнр).
- •38. Стварэнне бсср як бальшавіцкай альтэрнатывы бнр. Савецка-польская вайна 1919–1920 гг. Рыжскі мір.
- •39. Станаўленне і ўмацаванне савецкай таталітарнай сістэмы ў 30 – гг. XX ст. Індустрыялізацыя. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі.
- •40. Заходняя Беларусь у складзе Польшчы (1921–1939 гг.).
- •41. Пачатак Другой сусветнай вайны і аб¢яднанне Заходняй Беларусі з бсср.
- •42. Напад гітлераўскай Германіі на ссср. Абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі.
- •43. Усталяванне гітлераўскага акупацыйнага рэжыму. Дзейнасць калабаранцкіх арганізацый.
- •44. Партызанскі рух і падполле на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •45. Беларуская наступальная аперацыя і вызваленне Беларусі ў 1944 г.
- •46. Грамадска-палітычнае жыццё і цяжкасці аднаўлення народнай гаспадаркі ссср і бсср у першае пасляваеннае дзесяцігоддзе (1944–1953 гг.).
- •47. Дэсталінізацыя грамадска-палітычнага жыцця, эканамічныя, сацыяльныя і культурныя змены ў ссср і бсср у сярэдзіне 50-х – першай палове 60-х гг. XX ст.
- •48. Бсср ад сярэдзіны 60-х да сярэдзіны 80-х гг. Хх ст. Здабыткі і праблемы ў грамадска-палітычным, эканамічным і культурным жыцці.
- •49. Крызіс і разбурэнне савецкай палітычнай сістэмы (1985–1991 гг.). Палітыка перабудовы
- •50. Распад ссср і ўтварэнне незалежнай Рэспублікі Беларусь.
- •51. Асаблівасці дзяржаўнага ладу і эканамічных рэформаў Рэспублікі Беларусь 1992–1994 гг. Канстытуцыя 1994 г.
- •52. Рэспубліка Беларусь на сучасным этапе. Асноўныя напрамкі знешняй і ўнутранай палітыкі.
12. Знешнепалітычнае становішча вкл у канцы XV – першай палове XVI ст.: адносіны з Маскоўскім княствам; барацьба з крымскімі татарамі.
С конца XV в. Московское княжество, окончательно освободившись от золотоордынской зависимости, начало более активно собирать под свое начало восточнославянские земли. Идеологическим обоснованием этой политики была миссия защиты православной веры. Уже Василий I Дмитриевич стал именовать себя Великим князем, государем Московским и «всея Руси». В 50-х годах XV в. отношения между двумя государствами регулировались договором 1449 г. Казимира и Василия II, известным как «Великий акт раздела Руси между Москвой и Вильно». В 80 - 90-е годы сепаратистские промосковские настроения в ВКЛ получили значительный размах. Участились переходы православной знати на сторону Москвы. С конца 80-х и 90-е годы в Московское государство перешли князья Белевские, Бельские, Воротынские, Вяземские, Можайские, Мерецкие, Шемятичи вместе со своими уделами, т.е. подвластными им землями.
Обострились отношения между ВКЛ и Крымским ханством, возникшем в 1443 г. после распада Золотой Орды. Населению южных и центральных земель княжества приходилось защищать свои земли от набегов крымских татар. Кроме того, великокняжеская казна выплачивала так называемую ордынщину, направленную на утихомиривание татар. Их агрессию смогли остановить военные успехи великокняжеского войска в битвах под Клецком и у Ольшаница (Киевщина).
Конфронтация между московским княжеством и ВКЛ привела сначала к приграничным войнам (1487 - 1494 гг.). В эти годы воеводы Ивана III нападали и грабили восточные земли ВКЛ. В 1494 г. было подписано мирное соглашение, по которому к Московскому государству отошли Вяземское княжество и земли в бассейне верхней Оки. Кроме того, князь ВКЛ Александр женился на дочери Ивана III Елене. Но и это не сделало союз прочным. Вскоре, найдя повод, (Александр в одной из своих грамот не назвал Ивана III «государем всея Руси») Иван III объявил войну ВКЛ. 14 июня 1500 г. на реке Ведрош, недалеко от г. Дорогобужа войско ВКЛ потерпело поражение. Результатом войны явился мирный договор 1503 г, по которому к Москве отошли Чернигов, Новгород-Северский, Гомель, Брянск, Путивль, Стародуб, Мценек, Невель, Велиж и др. В целом ВКЛ потеряло 19 городов и 70 волостей.
Положение ВКЛ осложнило восстание в 1508г. Михаила Глинского. Он выступил против верховной власти ВКЛ. Целью восстания явилось «возрождение киевской монархии», т.е. образование самостоятельного от ВКЛ государства, ядром которого стали бы восточные белорусские и украинские земли. По согласованию с Великим князем Московским Василием III и при поддержке князей Друцких, Мстиславских Глинский напал на Туров и Мозырь, осадил Минск. Ему на помощь поспешили московские войска. Но противостоять войскам Сигизмунда I не смогли. Широкой поддержки сепаратистски настроенные феодалы и население белорусских земель Глинскому не оказали. Восстание окончилось поражением.
В августе 1508 г. было подписано соглашение о «вечном мире» между Московским княжеством и ВКЛ, закреплявшее границы, сложившиеся в результате предыдущих войн. В 1512 г. снова возобновились боевые действия. Московские войска овладели Смоленском и начали наступление в направлении Друцка и Орши. 8 сентября 1514 г. под Оршей 80-тысячная русская армия потерпела поражение от 30-тысячного войска ВКЛ, которым командовал гетман Константин Острожский. Борьба продолжалась с переменным успехом. Такие города, как Полоцк, Мстиславль, Витебск, Гомель, Орша, Рогачев, Смоленск разрушались по несколько раз. В 1522 г. было подписано пятилетнее перемирие, которое потом было продлено еще до 1533 г. В 1534 г. началась новая война. Смерть Василия III в Московском государстве подтолкнула ВКЛ к реваншу за возращение утраченных ранее территорий. Война продолжалась четыре года. ВКЛ вернуло только Гомель. Себеж и Заволочье оставались за Москвой.
Внешнеполитическая ситуация и внутреннее положение в ВКЛ вынудили правящие круги предпринять меры по привлечению белорусской знати к руководству государством. С начала XVI в. проводится линия на уравнивание в правах представителей шляхетского сословия независимо от этнического происхождения и религиозной принадлежности. Эти изменения способствовали преодолению сепаратизма белорусских феодалов. После восстания Глинского среди знати не было оппозиционных группировок, разногласий по политическим, этническим, или религиозным признакам.
