Билет 7

2. Үстеу

Мекен: қайда,қалай-ілгері,осында,бері.

Мезгіл:қашан-бүгін,таңертен,түнде.

Себеп-салдар:неге,не себепті-босқа,бекерге.

Қимылсын:қалай,қайтіп-емін-еркін,әрең.

Мөлшер:қаншалық,қанша-неғұрлым,әжептәуір.

Күшейткіш:қалай,қандай-ең,тым,аса,өте,орасан,нағыз.

Мақсат:қалай,не мақсатпен-әдейі,қасақана,жорта.

Үстеу (наречие)
Тұлғасына қарай	Құрамына қарай	Мағынасына қарай
Негізгі	Дара	1.Мезгіл(Времени) 2.Мекен(Места) 3.Мөлшер(Количества) 4.Сын-бейне(Образ дейс-я) 5.Күшейту(Усилит-ые) 6.Мақсат(Цели) 7.Себеп-салдар(Причины) 8.Топтау(Групп-щие)
Туынды	Күрделі

Билет 8

2. Етістік

-заттың іс-әрекетін қимылын білдіреді.

Болымды: алды, жаздыр, өшірді.

Болымсыз: 1)етістікке+ма-ме-ба-бе-па-пе; жоқ, емес.

Есімше: бірде есім сөздің, бірде етістіктің қызметін атқаратын етістіктің түрі-ған,ген,қан,кен,ар,ер,р,атын,етін,йтын,йтін,мақ,мек,бақ,бек,пақ,пек.

Көсемше: а,е,й,ып,іп,п,ғалы,гелі,қалы,келі.

Түрлері (Типы)		Мысалдар (Примеры)
Тұлғасына қарай (По способу образования)	Негізгі (непроизв.)	Оқы, жаз, кел
	Туынды (произв.)	Тұзда, гүлде, кешік
Мағынасына қарай (По значения)	Негізгі (основные)	Ал, қал, көр, әкел
	Көмекші (вспомогательные)	Бол, әкет, шық
Объектіге қатасына қарай (По отношению к объекту)	Салт (непереходные)	Бар, кел, отыр
	Сабақты (переходные)	Жаз, жап, айт
Іс-әрекеттің орындалуына қарай (По отношению к результаты действия)	Болымды (положительные)	Бар, кел, оқы
	Болымсыз (отрицательные)	Барма, барған жоқ
Құрамына қарай (По составу)	Дара (Простые)	Жаз, кел, гүлде
	Күрделі (Сложные)	Барып кел, келіп кет

Билет 9

2. Етістіктің шақтары

Осы шақ:нақ о.ш.(жатыр,отыр,тұр,жүр;а,е,й,ып,іп,п); ауыспалы о.ш.(етістік+а,е,й+ж.ж.)

Өткен шақ: жедел ө.ш.(етістік+ды,ді,ты,ті+ж.ж.); бұрынғы(етістік+ған,ген,қан,кен,ып,іп,п+ж.ж.); ауыспалы (етістік+атын,етін,йтын,йтін+ж.ж.

Келер шақ: болжалды(етістік+ар,ер,р+ж.ж.); мақсатты(етістік+мақ,мек,пақ,пек,бақ,бек+шы,ші+ж.ж.)

ауыспалы: (етістік+е,а,й+ж.ж.)

билет 10

2. Көсемше (деепричастие)

Шақ	Жұрнақтары
Бұрынғы өткен шақ	-ып, -іп, -п
Ауыспалы осы шақ, келер шақ	-а, -е, -и
	-ғалы, -гелі, -қалы, -келі

Билет 11

2. Есімше (причастие)

Шақ	Жұрнақтары
Бұрынғы өткен шақ	-ған, -ген, -қан, -кен
Ауыспалы өткен шақ	-атын, -етін, -итын, -итін
Болжалды келер шақ	-ар, -ер, -р, -с(болымсыз формасы)

Билет 12

2. Сөйлемде сөздердің бір-бірімен байланысуы негізінде сөз тіркесі жасалады

Толық мағыналы кем дегенде екі сөздің өзара сабақтаса, бірі екіншісіне бағына байланысуын сөз тіркесі деп атайды. Мысалы: самал жел, оқыған жігіт дегенде самал, оқыған – бағыныңқы сыңарлар, жел, жігіт – басыңқы сыңарлар.

Сөз тіркесі құрамына қарай жай және күрделі тіркес болып бөлінеді. Мысалы: ағаш үй, алтын сағат – жай тіркесте, ақ боз ат , сары ала тон дегендер күрделі тіркестер.

Сөз тіркесі.

Сөз тіркесі-кемінде екі сөздің мағыналық әрі тұлғалық жақтан байланысуы.

Сөз тіркесінің айрықша белгілері.

1. Ең кемі толық мағыналы екі сөзден тұрады және екеуі түрлі сұраққа жауап береді.

2. Өзара грамматикалық тәсілдер арқылы бірі екіншісіне бағына (сабақтаса) байланысады.

3. Зат, құбылыс жайында кеңірек, нақтылы түсінік береді.

Сөз тіркесінің құрылысы

Бағыныңқы сөз- тірек сөздің мағынасын нақтылап,даралап сипат беретін бірінші сөз. мысалы: (жаңа киім, айтуға құмар,оның екеуі)

Басыңқы сөз- сөз тіркесін жасауға тіпек болатын екінші сөз. Мысалы: (жаңа киім, айтуға құмар, оның екеуі).

Сөз тіркесінің түрлері

Есімді сөз тіркесі- басыңқы сыңары есім сөзден болған сөз тіркесі.(менің бұным, жаңа киім. Айтуға құмар)

Етістікті сөз тіркесі- басыңқы сыңары етістіктен болған сөз тіркесі.( жел соқты, соғыс аяқталды)

Билет 13

2. 1. Зат есімді тіркестер: алтын қасық, темір балға.

2. Сын есім мен зат есім тіркесі: ақ құба жігіт, боз інген, сұлу қыз

Билет 14

2. «Фразеология» термині кең мағынада алғанда, белгілі бір тілдегі тұрақты сөз тіркестерінің барлық түрлерінің жиынтығы деген ұғымды білдіреді

тұрақты сөз тіркестерінің жүйесін зерттейтін тіл туралы ғылымның бір саласы, Сондықтан стилистика тұрақты сөз тіркестерінің тіліміздегі атқаратын қызметіне, оның қолдану заңдылықтарына баса көңіл бөледі

билет 15

2.

Есімдік -зат есім,сын есім және сан есімнің орнына қолданылатын сөз табы. Жіктеу:мен,сен,сіз,ол,сендер,сіздер. Сілтеу:сол,мынау,аналар,міне. Сұрау:кім,не,неше,қайда. Өздік:өз,өзім. Жалпылау:барлық,бәрі,күллі,баршаітегіс. Белгісіздік:кейбіреу,қайсыбір,әлдеқайда,әлдеқандай Болымсыздық:еш+(кім,қайда,қашан), ештеңе,дәнеме. Мағынасына қарай есімдік жеті топқа бөлінеді.
Жіктеу	Сілтеу	Сұрау	Өздік	Белгісіздік	Болымсыздық	Жалпылау
Мен (я) Сен (ты) Сіздер (вы) Олар (они)	Бұл (это) Мынау(это) Анау(тот) Осы (тот)	Кім?(кто?) Қанша? Неше?	Өз, Өзім, Өздері.	Біреу, Әлдеқашан, Кейбір, Бірнеше	Ешкім, Ештеме, Ешқашан, Ешқандай	Бәрі, Барша, Әр, Әркім

Билет 16

2. Есімдік

-зат есім,сын есім және сан есімнің орнына қолданылатын сөз табы.

Есімдік -зат есім,сын есім және сан есімнің орнына қолданылатын сөз табы. Жіктеу:мен,сен,сіз,ол,сендер,сіздер. Сілтеу:сол,мынау,аналар,міне. Сұрау:кім,не,неше,қайда. Өздік:өз,өзім. Жалпылау:барлық,бәрі,күллі,баршаітегіс. Белгісіздік:кейбіреу,қайсыбір,әлдеқайда,әлдеқандай Болымсыздық:еш+(кім,қайда,қашан), ештеңе,дәнеме.

Билет 17

2.есімдік

Белгісіздік есімдігі

Затты, сындық белгіні, сан-мөлшерді белгісіз етіп жорамалдап, тұспалдап көрсету мәнін білдіретін есімдіктің түрі белгісіздік есімдігі деп аталады

Белгісіздік	Болымсыздық
Біреу, Әлдеқашан, Кейбір, Бірнеше	Ешкім, Ештеме, Ешқашан, Ешқандай

Билет 18

2. Сұрау Кім?(кто?)Қанша?Неше? Өздік Өз,Өзім,Өздері. Жалпылау Бәрі,Барша,Әр,Әркім

Өздік есімдік

Өздік есімдігіне әр тұлғадағы өз деген бір ғана сөз жатады. Өз есімдігі тәуелдеулі, көптеулі, септеулі түрде қолданылады да, жіктеу есімдіктерінің немесе зат есімнің орнына қолданылады. Мысалы: менің өзім, сенің өзің, баланың (Асқардың) өзі, оқушылардың өздері, біздің өзіміз, сіздердің өздеріңіз т. б. Өздік есімдігі түбір тұлгада өз түрінде зат есімді анықтап жұмсалады.

Сұрау есімдігі

Жауап алу мақсатымен сұрау мағынасында қойылған сұрақтар сұрау есімдігі болады. Сұрау есімдіктері: кім? не? қай? қандай? қанша? неше? нешеу? нешінші? қайда? қайдан? қалай? қашан? қайдағы? қашанғы?

Билет 19

2. Үстеу

Мекен: қайда,қалай-ілгері,осында,бері.

Мезгіл:қашан-бүгін,таңертен,түнде.

Мекен үстеу

Мекен үстеу, қимылдың, іс-әрекеттің болу орнын, бағытын білдіріп, қайда? қайдан? деген сұрақтарға жауап береді. Мекен үстеулері де негізінен етістікпен тіркеседі.

Мезгіл үстеу

Мезгіл үстеу қимылдын, іс-әрекеттің мезгілін, мерзімін білдіреді де, қашан? қашаннан? деген сұрақтарға жауап береді. Мезгіл үстеуі етістікпен тіркесіп қолданылады.

Билет 20

2. Қимылсын:қалай,қайтіп-емін-еркін,әрең.

Мақсат:қалай,не мақсатпен-әдейі,қасақана,жорта.

Мақсат үстеу

Мақсат үстеу кимылдың, іс-әрекеттің болу мақсатын білдіреді де, қалай? не мақсатпен? деген сұрақтарға жауап береді. Мақсат үстеулері сан жағынан көп емес

Сын-қимыл (бейне) үстеу

Сын-қимыл (бейне) үстеу қимылдың, іс-әрекеттің амалын, сынын, бейнесін, тәсілін білдіріп, қалай, қайтіп? қалайша? кімше? деген сұрақтарға жауап береді.

Билет 21

2. Себеп-салдар:неге,не себепті-босқа,бекерге.

Мөлшер:қаншалық,қанша-неғұрлым,әжептәуір.

Себеп-салдар үстеу

Себеп-салдар үстеуі қимылдың, іс-әрекеттің болу себебін немесе салдарын (нәтижесін) білдіреді де, не себепті? неге? қалай? деген сұрактарға жауап береді

Мөлшер үстеу

Мөлшер үстеу қимылдың немесе сынның мөлшерін, көлемдік дәрежесін, шама-шарқын білдіреді де, қанша? қаншама?қаншалық? қаншалап? және кейде қалай? қалайша? сияқты сұрақтарға жауап береді.

Билет 22

2. Күшейткіш үстеу:қалай,қандай-ең,тым,аса,өте,орасан,нағыз

Күшейткіш үстеу сынның немесе қимылдың, іс-әрекеттің белгісін я сапасын күшейтіп я солғындатып көрсетеді.

Билет 23

2. Шылау – союзы.

Септеулік шылау:үшін,дейін,жуық,әрі,бірге.

Жалғаулық шылау: ынғайластық(мен,бен,пен,және,әрі,да,те,та,де);

қарсылықты(бірақ,дегенмен,алайда,сонда да,сөйткенмен);

себеп-салдар(өйткені,себебі,сол үшін,сондықтан);

талғаулықты(не,немесе,я,яки,болмаса);

кезектес(кейде,бірде,біресе);

шартты(егер)

демеулік шылау: сұраулық(ма,ме,ба,ба,па,пе);

күшейткіш(ақ,ау,ай,да,де,та,те); белгісіздік(ау,мыс,міс,кейде);

болымсыздық(түгіл,тұрсын,тұрмақ); шектік(ғана,тек,ақ);

нақтылау(қой,ғой,ды,ді,ты,ті).

Билет 24

2. Одағай

Адамның алуан түрлі көңіл-күй сезімің білдіретін. Сөз табы одағай деп аталады.

Одағай

Қөңіл-күй:алақай, әттең,шіркін.

Жекіру: тәйт,жә,тек.

Шақыру: шөре-шөре,моһ-моһ.

Мағынасына қарай
Түрлері (Типы)	Одағайлар (Междометия)
1) Көңіл-күй одағайлар:    а) Куанышты білдліретін одағайлар    ә) Тандану, сүйсінді білдіретін одағайлар    б) Өкінішті білдіретін одағайлар	А) алақай, бәрекелді, па шіркін, шіркін, шіркін ай, пай-пай, ой-һой, ай-һай т.б. Б) бәсе, пәле, уа, уай, оу, апыр-ау, оһо, апырай, япырай, ойпырмай, ойпыр-ау, мәссаған, беу,  т.б. В) ойбай, ойбай-ай, ох, уһ, туу, туһ, ой, алла-ай, о, жаратқан-ай, құдай-ай, қап, әттен-ай, әттеген-ай, т.б.
2) Жекіру одағайлар	Тәйт, тәй, тек, жә, і-сс
3) Шақыру одағай:    а) адамға бағытталған одағайлар    ә) малға бағытталған	А) Қаз-қаз, тәй-тәй, әул, әлди-әлди Б) Ауһау-ауһау, өк, ка-ка, шәйт, шөре-шөре, құрайт-құрайт, көс-көс, құр-құр, тәйт, т.б.
4) Тұрмыс-салт одағайлары	Ассалаумағалейкум! Уағалейкумассалам! Хан! Рақмет! Кеш жарық! Кұп! Ләббай!, т.б.