2. Портландцементтің алыну технологиясы

Құрылыс портландцементін кальцийлі- магнийлік тау жыныстарын, соның ішінде бор,әктас,доломитті әктас, доломиттерді күйдіру арқылы алады. Ұсақ түйіршікті құрылыс портландцементін алу үшін сумен сөндіреді құрамына түйіршектелген минералды ұнтақтарды қосу арқылы ұнтақтайды.

Портландцемент өндірудің негізгі процесі күйдіру, ол мына реакция арқылы жүреді:

СаСОз = СаО + СО₂

Карбонат қоспаларын диссоциациялау кезінде жылу жұтылады. 1г/моль СаСОз үшін 190кДж жылу қажет. Кальций қышқылының таралу температурасы қысымға байланысты.Кальций қышқылының диссоциациясы 600°С температурасы кезінде жүреді. Теориялық тұрғыдан қалыпты диссоциациялау температурасы 900°С. Заводтарда портландцементтің күйдіру температурасы оның тығыздығына байланысты. Әр түрлі пештерде жүргізіледі. Олар шахталық, айналмалы, қайнағыш қабатты және т.б. Жанармай жұмсауын үнемделетін шахталық себілмелі әктас қыздыратын пештер. Шахталық пеш шахтадан, жүктемелі және тиемелі құрылғыдан, ауа өткізуші мен газ шығарушы аппараттардан тұрады. Шахталық пеште әктас периодты түрде немесе жоғарыдан тоқтаусыз жүйелеп отырады. Жүктемелі әктастың төменге түсетін материалы ыстық булы газбен жұтылады. Процестің сипаттамасы бойынша шахталық пеште өтетін қыздыру зоналары, күю және сақтау. Пештің қыздыру зонасында, пештің жоғарғы бөлігінде, 900оС жоғары емес температурадағы пештің кеңістікте әктас кебеді, қызады, мұнда органикалық қоспалар жұмыс істейді. Пештің орта бөлігінде – жану зонасында 900-1200оС температураға жететін СаСО3 жойылу процесі өтеді. Көмірқышқыл газы бөлінеді. Пештің төменгі бөлігінде салқындау зонасында – 900-1000С аралығында ауамен салқындайды. Газдық пештер таза әктас алуға мүмкіндік береді. Олар эксплуатацияа жеңіл , қызу процесінде механизациялауға және автоматтандыруға мүмкіндік береді. Айналмалы пештерде жоғары сапалы әктастарды алуға болады. Бірақ соған орай көп мөлшерде жанармай шығындалады. Әктаспен жұмыс жасаған кезде еңбекпен қорғау талаптары болуы керек. Үгітілген әктастың бөліктері өкпеге, сонымен қатар іш қуысына түсіп, қатты болады.Шикізаттың қалыптағы құрамын жоғарлату үшін, оған бентонитті порошок қосады. Одан соң қоймадан дайын топырақты транспортер арқылы вальцеге және 2 вальді топырақ араластырғыш СМК – 125 өнімділігі 18 м³/сағ беріледі. Одан кейін ылғалданған топырақ (саз) өнімділігі 6-7 мың.дана/сағ вакуум-преске СМК – 28А транспортермен береді. Престің бас жағын мундштукпен бекітілген . Ол тығыздау , престеу және төртбұрыш қалып алу қызметін атқарады. Брусты кесу өнімділігі 7000 дана/сағ –ты жартылай автоматпен СМК – 163 атқарылады. Кірпіш шикізатын сиымдылығы 240 дана кептіргіш вагоншигімен тунельді кептіргішке апарады. Онда 1 тәулік бойы кептіріледі. Кептірілген қыштарды транспорттер арқылы пешке әкеледі және онда қаланады.Кірпіш шикізатын күйдіру қатты отынмен жанатын домалақ пеште іске асырылады.Отын ретінде көмірді – камфорк арқылы тастайды. Осыдан барып қыштар қызады. Садканың тығыздығы 1м³-ке 250-260 дана қыш.Пештен шығарылатын газдар желдеткіш арқылы атмосфераға лақтырылады.Атмосфераға тасталынатын газдар құрамына көмір қышқыл газы , азот оттегісі , күкірт оттегісі , күйелер , күлдер жатады. Олар қорашаған ортаға , адам денсаулығына қауіп төндіреді