13.Глоссарий

1. Глоссарий (лат.glossarium-сөздік) - терминдер мен айтылған ойлардың түсіндірме сөздігі. Алғашында "ежелгі мәтіндегі және диалект сөздер мен ұғымдардың сөздігі" деген мағынада қолданылған.

2. Дәріс (лат. Іесtіо-оқу) - белгілі бір тақырып бойынша материалдарды баяндау.

3. Кредит (ағылш.сrеdіt-сенім, мақтау) - мектептегі немесе жоғарғы оқу орындарындағы сынақтық бірлік. Бұл - студенттің білімін бағалау емес_, бірақ олардың белгілі бір пәннен толық курс өткендігін куәландырады. Жоғарғы оқу орнын бітіру үшін тиісті кредит санын (сынақтық бірлік) жинау керек. Мәселен, АҚШ-та студент бакалавр дәрежесін алу үшін 120-130, ал ҚР-да 128 кредит жинау керек. Курс деректемелері - талап етілетін, қажет оқылатын оқу пәнін сәтті меңгеріп шығу үшін қажет білім мен дағды жинағы.

4. Семинар - жоғарғы оқу орнындағы тәжірибелік басаң.

5. Силаббус (қадам, саты) - әрбір пән бойынша студенттерді оқыту бағдарламасы.

6. Статистика - заттың, нәрсенің, құбылыстың жай-күйі деген мағынаны білдіреді.

7. Статистикалық жиынтық бірлігі - жиынтықтың құрамына кіретін жеке белгісі.

8. Статистикалық сана - әрбір сандық көрсеткіштің өзіне тән ұғым түрінде беруін айтады.

9. Статистиканың сандық жағы – зерттелген әлеуметтік-экономикалық процестің көлемін, мөлшерін сандық көрсеткіштер түрінде сипаттайды.

10. Сапа - әрбір сандық көрсеткіштің өзіне тән ұғым түрінде берілуі.

11. Біртектес элементтер – статистикада қоғамдық құбылыстар мен процестерді зерттеу барысында қарастырылатын көрсеткіштер.

12. Белгі – қоғамдық құбылыстар мен процестерді сипаттайтын ортақ қасиеттер.

13. Сандық белгі – жеке мәндері сан мөлшерінде беріледі.

14. Сапалық белгі – жеке мәндері белгілі бір анықтама, ұғым түрінде беріледі.

15. Вариация - белгілер жиынтықтың әрбір бөліктерінде әртүрлі мәнге ие болады.

16. Бақылау бірлігі - бастапқы статистикалық мәліметтер жиынтығын зерттеуге жататын зерзат құрамының белгілі бір бөлігі.

17. Статистикалық бақылау – қоғамдық өмірдің көптеген құбылыстары жайлы мәлімет жинау әдісі.

18. Статистикалық бақылау бірлігі – бастапқы статистикалық мәліметтер зерттеуге жататын зерзат құрылымының белгілі бір бөлігі.

19. Статистиканың жиынтық бірлігі – жиынтықтың құрамына кіретін жеке белгілер.

20. Статистикалық бақылау зерзаты - зерттеуге жататын әлеуметтік құбылыстар мен процестер жиынтығы.

21. Статистикалық бақылау бағдарламасы – зерттеу кезінде бастапқы мәліметтерді жинау үшін ұғымды жинақы, ойға қонымды бақылау бірліктеріне берілетін сұрақтар тізімінің жиынтығы.

22. Статистикалық бланк (формуляр) - бақылау кезінде берілген сұраққа жауап жазуға арналған бір бет қағаз.

23. Статистикалық жинақтау – статистикалық бақылау нәтижесінде жиналған әрбір бірлік жиынтықты ғылыми жүйеде қорытынды жасау жүйесі.

24. Статистикалық топтау – қоғамдық құбылыстар мен процестердің өздеріне тән белгілеріне өзара ұқсастығы немесе аса маңызды өзгешеліктеріне, түрлеріне, үлгілеріне сәйкес бір – бірінен ажыратуға болатын топтар мен ішкі топтарға бөлу.

25. Статистикалық нақты шама – қоғамдық құбылыстар мен процестердің белгілі бір жердегі және уақыттағы мөлшерін , көлемін, аумағын, деңгейңн, сипатын нақты сандық көрсеткіштер көрсетеді.

26. Табиғи өлшем бірлігі – қарастырылып отырған заттың табиғи физикалық қасиеттеріне байланысты салмақ, көлем сияқты мқлшерін айтады.

27. Еңбек өлшем бірлігі – адам/сағ., адам/күн, адам/жыл.

28. Ақшалай өлшем бірлігі - өндірілген өнімнің өзіндік құнын, еңбекақы көлемін тиын мен теңге арқылы өлшейді.

29. Орташа шама – біртектес жиынтық белгісінің бір жағдайда және белгілі бір уақытта өздеріне тән белгісі бойынша жинақтап көрсететін орташа мөлшерін, яғни біртектес жиынтық бірліктер орташа есеппен алынатын белгісінің барлық бірліктерге жатқызатын жиынтығы.

30. Арифметикалық орташа шама – жалпы жиынтықтағы өзгермелі белгінің жеке мәндерінің өосындысы болған жағдайда.

31. Статистикалық кесте - сандық мәліметтерді ұтымды түрде қолдану.

32. Мода - жиіліктің үлкен мәні жатқан белгі.

33. Медиана - статистикалық өзгермелі қатардың ортасында жатқан белгі.

34. Сатистикалық өзгерме – жиынтық бірліктерінің белгілеріне түрлі себептердің әсер етуімен болған сандық өзгерісті айтады.

35. Өзгерменің өрісі – статистикалық сандық қатарлардың негізгі кқрсеткіштерінің ішінде ең жай түрі, яғни белгінің бір – бірінен сандық шамамен өзгергенін көрсететін көрсеткіш.

36. Орташа шаршылық ауытқу (б) - шашыранды көрсеткіштерін түбірлеуді айтады.

37. Өсіңкілік қатарлар - статистикалық көрсеткіштердің уақытқа қарай өзгеруі.

38. Нақты шама - өсіңкілік қатардың дәрежесі ретінде әрбір уақыт мерзіміне байланысты оның қалай өзгергендігін көрсетеді.

39. Нақты өсім - өсіңкілік қатардың жай түрі, мұнда өсіңкілік қатарда көрсетілген көрсеткіш дәрежелерінің белгілі бір уақыт аралығында нақты өсу немесе келу жылдамдығының мөлшерін анықтау үшін сепептеледі.

40. Өсу қарқыны – көрсеткіш әрбір ағымдағы уақыт дәрежесінің алдыңғы уақыт дәрежесімен салыстырғанда қаншаға көп, не аз екенін сипаттайды, осы екі уақыт көрсеткіштің бір – біріне қатысты.

41. Өсім қарқыны - өсіңкілік қатардың бұл көрсеткіші нақты өсімнің салыстырмалы шамасын көрсетеді.

42. Статистикалық ішінара бақылау – жалпы жиынтық бірліктерінің зерттеуге кездейсоқ немесе белгілі біл тәртеппен ғылыми негізде алдын – ала іріктеліп алынған кейбір бөліктер.

43. Негізгі жиынтық – зерттеуге алынатын қоғамдық құбылыстар, процестер, заттар жиынтықтарының барлығы.