- •Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі қазақ гуманитарлық заң университеті азаматтық құқық кафедрасы
- •Жұмыс оқу бағдарламасы
- •Астана, 2012
- •Пәннің сипаттамасы
- •Пәнді зерттеу барысында көзделетін мақсаттар мен міндеттер:
- •Дәрістердің тақырыптық жоспары ( күндізгі оқу нысаны)
- •Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары (күндізгі оқу нысаны)
- •Соөж орындау және тапсыру графигі (күндізгі оқу нысаны)
- •Сөж орындау және тапсыру графигі (күндізгі оқу нысаны)
- •Дәрістердің тақырыптық жоспары ( сырттай оқу нысаны)
- •Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары (сырттай оқу нысаны)
- •Соөж орындау және тапсыру графигі (сырттай оқу нысаны)
- •Сөж орындау және тапсыру графигі (күндізгі оқу нысаны)
- •Негізгі және қосымша әдебиеттердің тізімі Нормативтік құқықтық актілер
- •Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі
- •Астана, 2012
- •2.1. Курсты жүргізетін оқытушы туралы мәліметтер
- •2.4. Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •2.5. Семинар сабақтарын жүргізудің тақырыптық жоспары
- •2.6. Соөж тапсырмаларын орындау тапсыру кестесі
- •2.7. Сөж тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі
- •2.8. Пән бойынша нормативтік құқықтық актілер мен әдебиеттер тізімі:
- •2.9. Глоссарий
- •2.10. Студент білімін бағалаудың жалпы шкаласы
- •2 Сұрақ. Заттық құқықтардың негізгі топтары.
- •1. Меншік құқығының ұғымы және мазмұны.
- •2. Меншік құқығының нысандары және түрлері. Ортақ меншік
- •2 Сұрақ. Меншік құқығының нысандары және түрлері. Ортақ меншік
- •3. Заңды тұлғалардың кейбір түрлерінің меншік құқығы.
- •Тақырып № 9 табиғи ресурстарға заттық құқықтар
- •Жерді пайдалану құқығы.
- •Жер қойнауын пайдалану құқығы.
- •Су ресурстарын пайдалану құқығы.
- •2 Сұрақ. Меншік құқығын және өзге де заттық құқықтарды тоқтату
- •2.Меншiк құқығын қорғаудың заттық–құқықтық тәсiлдерi
- •2.2. Виндикациялық талап
- •3. Меншік құқығын және өзге заттық құқықтарды қорғаудың міндеттемелік-құқықтық тәсілдері
2.Меншiк құқығын қорғаудың заттық–құқықтық тәсiлдерi
2.1 Меншiк құқығын тану АК-ның 259-бабында көзделген. Құқықты тану, оның iшiнде меншiк құқығын тану сот практикасында кең таралған талап. Бiрақ, меншiк құқығын тану туралы талаптардың барлығы бiрдей меншiк құқығын қорғаудың заттық–құқықтық тәсiлдерiне жата бермейдi. Құқықты тану, оның iшiнде меншiк құқығын тану туралы талап шарттық қатынастармен байланысты даулардан туындауы мүмкiн. Атап айтқанда, сатып алу–сату шарты бойынша сатып алушыда меншiк құқығының пайда болу кезi туралы дау тууы мүмкiн, сонда талаптардың бiрi ретiнде құқықты тану туралы талап пайда болады. Меншiк құқығын тану туралы талап мұрагерлiк құқық қатынастарынан, ерлi-зайыптылардың ортақ меншiгiмен немесе жекешелендiрiлген тұрғын үйге ортақ меншiкпен байланысты құқықтық қатынастардан, т.б. туындауы мүмкiн.
Меншiк құқығын қорғаудың заттық–құқықтық тәсiлi ретiнде танудың өзiндiк ерекшелiгi оның шарттан тыс болуында. Меншiк құқығын тану дегенiмiз – меншiк иесiнiң мүлiктi қайтару немесе басқа кедергiлердi жою туралы, иелiктен айыруымен байланысты емес нақты талаптар қойылмаған даулы мүлiкке меншiк құқығының өзiне тиесiлi екендiгiн басқа тұлғалардың алдында түсiндiру керектiгi туралы шарттан тыс талабы.
Меншiк құқығын тану туралы талапты құқығын өзiмен мiндеттемелiк немесе басқадай салыстырмалы қатынастарда емес басқа тұлғалар даулаған, терiске шығарған немесе мойындамаған, жеке белгiлi бiр заттың меншiк иесi қоюы мүмкiн. Меншiк иесiнiң талабы бұл ретте барлық тұлғалардың меншiк құқығын бұзбауын, оның iшiнде ол құқықты тануын мiндеттейтiн абсолюттiк құқықтың мәнiне негiзделуi тиiс.
Меншiк құқығын тану туралы талап қоюдың қажеттi шарттарының бiрi – құқық бұзудың ұзаққа созылу сипаты. Құқық бұзушылық тоқтаған жағдайда меншiк иесiнiң құқығы басқа тәсiлдермен қорғалады, атап айтқанда, меншiк иесiнiң өз мүлкiн пайдалану немесе оған билiк ету құқығын кедергi келтiрген басқа адамдардың заңсыз әрекеттерiнен келген зиянды төлету әдiстерiмен қорғалады. Сондықтан, меншiк құқығын тану туралы талапқа ескіру мерзiмi (талап қою мерзімі) таралмайды.
Меншiк құқығын қорғаудың құқықты тану түрiндегi затық-құқықтық тәсiлдерiнiң мысалдары ретiнде мыналарды келтiруге болады: мүлiктiң меншiк иесi емес, бiрақ меншiк құқығын соныкi деп тану үшiн қажеттi мерзiм бойы оны өз мүлкiндей адал, ашық және үздiксiз иемденген адамның меншiк құқығын тану туралы талабын және, содай-ақ дау туғанда, тұрғын үй (тұрғын үй-құрылыс, саяжай, т.б.) тұтыну кооперативiнiң өз пай жарнасын толық төлеген мүшесiнiң өзiнiң меншiк құқығын тану туралы талабын (мысалы, пай жарнасын толық төленгенiн кооператив растаудан бас тартқан жағдайда, ал онсыз меншiк құқығын тiркеу мүмкiн емес) және т.б. алуға болады.
Меншiк құқығын тану туралы талап әртүрлi дәлелдемелерге негiзделуi және әртүрлi тәсiлдермен дәлелденуi мүмкiн. Атап айтқанда, меншiк құқығын тану туралы құқық талап белгiлеушi құжаттарымен, төлем құжаттарымен, куәлердiң көрсетулерiмен, сондай-ақ басқадай дәлелдемелермен дәлелденуi мүмкiн.