философия

+адамдар жүретін дұрыс жолды,бағыт - бағдарды білдіреді //

қайырымдылар жолы //

әлем құрылысының негізгі заңы //

бос кеңістік //

вакуум

***

Ежелгі үнді философиясының басты ұғымдарын көрсетіңіз?: //

дао және дэ //

+ брахман және атман //

форма және материя //

жаратушы және жаралушы //

болмыс және ойлау

***

Қытайдың көрнекті ойшылы «Әңгімелер мен пікірлер» шығармасының авторы?: //

Будда //

Сократ //

Заратустра //

+Конфуций //

Мэн-цзы

***

Қашан және қай жерде алғашқы философиялық ілімдер қалыптасты?: //

1000 жыл бұрын Қытайда //

500 жыл бұрын Үнді елінд //

2500 жыл бұрын Үнді елінде //

+ 2000 жыл бұрын Грецияда //

1500 жыл бұрын Қытайда

***

Діни-философиялық Буддизм ілімінің алғашқы жолында не делінеді?: //

Өмір дегеніміз – рахаттану //

Өмір мәңгілік және өзгермейді //

Өмір дегеніміз – адамға деген махаббат //

+Өмір дегеніміз – қайғы, қиындық, қапалану //

Өмір дегеніміз – ақиқатты тану

***

Аталғандардың ішінен б.з.д. VIII – V ғғ.Үнді философиясындағы материалистік, атеистік бағыттарды көрсетіңіз?: //

Санкхья //

Веданта //

Буддизм //

+Чарвака //

Джайнизм

***

«Барлығы ауыспалы, өткінші» деген эфестік Гераклиттің пікірін қалай түсінуге болады?: //

қайыршыларды мүсіркеп, жұбату үшін //

+ өзгергіштік - әлемді сипаттаудағы басты бағдар //

дүниенің тұтастығы //

жетілу жолындағы қозғалыстың жалпылығы //

қозғалыстың қажеттілігі

***

Платонның танымның мәні мен процесін еске түсіру ретіндегі түсінігі нені білдіреді?: //

ұмытылған тұрмыстық тәжірибенің еске түсірілуі //

тұрмыстық тәжірибе негізінде ойлау //

+ жанның өлмейтіндігін ақиқаттайды //

интуитивті таным //

білім мәселесі және ғылымдар иерархиясы

***

Платон ойынша материалдық әлем – бұл?://

жоғарғы идеалдар, ұқсау үлгілері: //

кез келген теория //

+«идеялар әлемінің» бейнеленуі //

аңызға айналған Атлантида//

софистика

***

«Платон маған дос… алайда ақиқатты мойындау керек» (Аристотель). Бұл сөздің мағынасы қандай?: //

+ақиқат бәрінен де жоғары //

ұлылар да қателесуі мүмкін //

білім шәкірттердің жетістіктерімен өркендейді //

нағыз достыққа сын кедергі бола алмайды //

практика біздің біліміміздің (танымымыздың) ақиқаттығының өлшемі

***

«Сапа» категориясына алғаш талдау жасаған кім?: //

Сократ //

Платон //

Пифагор //

+ Аристотель //

Гераклит

***

Платоннан Гегельге дейін жалғасқан бағыт қалай аталады?: //

субъективті идеализм //

тұрпайы материализм //

прагматизм //

+ объективті идеализм //

сциентизм

***

Ежелгі грек философтарының қайсысы өз ілімінің өзегі етіп табиғат мәселесін емес, адам мәселесін қояды?: //

Фалес //

Парменид //

Гераклит //

+ Сократ //

Пифагор

***

Антикалық дәуір философиясының дүниетанымы?: //

либерализм //

технократизм //

+ космоцентризм //

сциентизм //

волюционизм

***

«Ахилл және тасбақа» апориясы нені дәлелдеді?: //

қозғалыстың бар екендігін //

материяның бар екендігін //

уақыт пен кеңістіктің бар екендігін //

қозғалыстың болмайтындығын //

+ қозғалыс, уақыт, кеңістік ұғымдарындағы қайшылытарды

***

Христиандық діни білімдер мен қағиданы ақтауға және қорғауға бағытталған ілім қалай аталады?: //

христиандық //

дін //

+апологетика //

стоицизм //

патристика

***

Орта ғасыр дәуіріне қандай философиялық дүниетаным тән?: //

рационализм //

+ теоцентризм //

антропологизм //

прагматизм //

утилитаризм

***

Құдайдың санасындағы әмбебаптылықтың дербес өмір сүруін мойындайтын орта ғасырлық философиялық бағыт?: //

+ номинализм //

реализм //

схоластика //

мистика //

эвристика

***

Төмендегі орта ғасыр философиясына тән пікірлердің қайысысын реализм бағытына жатқызуға болады?: //

+ Жалпылық жалқыға тәуелсіз, дербес өмір сүреді //

жалпылық шынайы өмір сүрмейді, тек жалқы заттар ғана шынайы өмір сүреді //

жалпылық шынайы, бірақ ол жалқы арқылы өмір сүреді //

жалпылық – субъектінің заттарға атаулар ретінде берген ұғымдар (терминдер) есебінде өмір сүреді //

жалпылық өмір сүрмейді

***

Қажеттілікті абсолюттендіретін және бостандықты мойындамайтын ілім қалай аталады?: //

волюнтаризм //

витализм //

+фатализм //

футуризм //

федеизм

***

И.Кант: «Сен әрдайым адамзатпен қатынаста өз тұрғыңнан және кез-келген өзгелердің тұрғысынан қарағанда, ешуақытта оған құралға қарағандай емес, мақсаттылықпен қарауың қажет», - деген пайымымен адамдарды неге шақырады?: //

кез-келген жағдайда өзіңнің касиеттеріңді сақтауға //

+ адамды жоғары тіршілік иесі деп тануға //

қарым-қатынас өнерін жетілдіруге //

саналы эгоист болуға //

теңдікке

***

«Дүние – жеке заттардың жиынтығы, ол жалпы адамдардың ойы мен тілінде ғана өмір сүреді» - деген тұжырымда қандай философиялық бағыт көрініс тапқан?: //

+ номинализм //

реализм //

метафизикалық материализм //

диалектикалық материализм //

агностицизм

***

«Жалпы мен жалқы реалды өмір сүреді, бірақ бір-бірімен ажырамастай тығыз байланысты» деген тұжырымда қандай философиялық бағыт бейнеленген?: //

номинализм //

реализм //

метафизикалық материализм //

+диалектикалық материализм //

стихиялы материализм

***

Аталғандардың қайсысы Ибн Синаның шығармасы болып табылады?: //

+ «дәрігерлік ғылым каноны» //

«музыканың ұлы кітабы» //

«жалпыға ортақ жаратылыс теориясы және аспан тарихы» //

«үш анық» //

«қайрымды қала тұрғындарының көзқарастары туралы трактат»

***

Софистика дегеніміз?: //

әртүрлі қарама-қарсы көзқарастарды қосу //

даму принципін мойындамайтын теория //

даму принципін мойындайтын теория //

+ формасы жағынан дұрыс көрінетін, бірақ шын мәнінде жалған қағидаларды саналы түрде қолдану //

объект элементтерінің өзара байланысы мен өзара ажырамастығы

***

Мәні жағынан жалғандыққа негізделген, бірақ оны дұрыс формадағы ой ретінде қабылдататын философиялық ілім қалай аталады?: //

эклетика //

+софистика //

догматизм //

релятивизм //

диалектика

***

Әл - Фарабиге «Екінші Ұстаз» деген құрметті атақ не үшін берілді? ://

Ұстаз болып саналатын Аристотель идеяларын насихаттаушы болғаны үшін //

Аристотель идеясын дамытқаны үшін //

+ Аристотель сияқты ғылымның барлық салалары бойынша өзінің көзқарастарын жүйелі түрде ұсынғаны үшін //

Мұсылмандық Шығыстың ұлы философы болғандықтан//

Қазақ халқының ұлы ойшылы болғандықтан

***

Құдай мен Табиғат үйлесімде, бірлікте деп қарайтын философиялық ілім?: //

монизм //

реализм //

+пантеизм //

дуализм //

деизм

***

Антиқалық құндылықтар мен идеалдарды қайта жаңғыртуға ұмтылыс қай дәуірдің сипаты?: //

ағартушылық дәуірі //

феодализм дәуірі //

+қайта өрлеу дәуірі //

жаңа заман кезеңі //

орта ғасырлар дәуірі

***

Қайта өрлеу дәуіріндегі әлемнің шексіздігі туралы философиялық пікірдің авторы?: //

Кузанский //

+ Бруно //

Беме //

Эразм Роттердамский //

Аристотель

***

Қайта өрлеу дәуірі философиялық ойларын ерекшелеп тұратын басты белгі?: //

теоцентризм //

+ антропоцентризм //

геоцентризм //

гелиоцентризм //

космоцентризм

***

Қайта өрлеу дәуіріндегі реформалаудың теориялық негізі болған ?: //

дін //

+шіркеуді сынау //

ғылыми-техникалық революция //

өнер //

музыка

***

Н.Кузанский натурфилософиясының басты принципі ?://

құдай мен әлемнің бірлігі //

+ мистика //

космоцентризм //

индивидуализм //

теоцентризм

***

Өлі табиғаттың да, түйсінетінін мойындайтын ілім?: //

геодонизм //

креационизм //

гилозоизм //

политеизм //

+ сенсуализм

***

Жаңа заман философтарының ішінде кім «идолдар» мен «елестер» туралы ілімді қарастырған?: //

Декарт //

+ Бэкон //

Лейбниц //

Гоббс //

Спиноза

***

Төменде көрсетілген философиялық шығармалардың қайсысы Жаңа заман кезеңінің бастапқы кезеңіне сәйкес келеді?: //

«Саяси экономияға сын» //

«Метафизика» //

«Рух феноменологиясы» //

«Неміс идеологиясы» //

+«Жаңа Органон»

***

Философияның қай бағыты дүниені түйсіктердің, қабылдаудың, елестетудің жиынтығы деп жариялайды және өзге дүниенің бар екендігін жоққа шығарады?: //

объективті идеализм //

+субъективті идеализм //

дуализм //

монизм //

метафизика

***

Батыс Европа тарихындағы қай уақыт Ағартушылық кезеңі деп аталады?: //

XVI ғ. //

XVII ғ.//

+XVIII ғ. //

XIX ғ. //

XV ғ. //

***

Дж. Берклидің «Бар болу – яғни қабылдану» деген афоризмін қалай түсінесіз?: //

+сезімдік танымнан шынайылылықтың тыс болуы күмәнді //

шынайылық сезімдік таныммен жалғасады //

қабылдауда адамның сыртқы дүниесі мен ішкі жан дүниесін ажырату мүмкіндігі жоқ //

бір ғана таным бар, ол – сезімдік. Танымның қалған түрлері (фантазия) қиялдан туындаған //

тәжірибеден ерекшеленетін объектілер өмір сүреді //

***

Төменде көрсетілген кеңістік және уақыт туралы пікір философиялық бағыттың қайсысына қатысты екендігін анықтаңыз: «Кеңістік және уақыт – біздің қабылдауларымыздың формалары» ?: //

+субъективті идеализм //

объективті идеаизм //

метафизикалық материализм //

диалектикалық материализм //

стихиялық материализм

***

«Бір күйсандық өзін дүниедегі жалғыз ғана күйсандықпын деп сезініп, ғаламдағы барлық үндестік (гармония) өз бойынан туындайды деп санап ақылдан адасу жағдайында болған». Дидро кандай философиялық бағытты атап көрсетіп отыр?: //

+метафизикалық материализм //

диалектикалақ материализм //

субъективті идеализм //

объективті идеализм //

тұрпайы материализм

***

Таза ойдың (логиканың) даму деңгейінде, диалектикаға тамаша талдау жасаған философ кім?: //

Ленин //

Маркс //

Конт //

+ Гегель //

Сократ

***

Келтірілген пікірлердің қайысысы вульгарлық материализмге жатады?: //

сана – материяның қасиеті //

сана – субъективті шындық //

сана – идеалды //

+ сана – бұл материяның түрі //

сана – бұл материяның бейнесі

***

«Дүниедегіңің барлығы ақыл-ойға сыйымды, ақыл-ойға сыйымдының бәрі дүниеде бар» (Гегель). Философ қандай қағиданы тұжырымдаған?: //

+ кезі-келген шындықтың расталуы //

объективті дүниенің жетілдірілуі //

идеологиялық құрылыс //

діни қатынас //

танушы субъектінің дүниеге қатынасы //

***

«Өзіндік зат» терминін ғылыми айналымға енгізген кім?: //

Гоббс //

Руссо /

Вольтер //

Гегель //

+ Кант

***

Барлық даму «Триада» (тезис-антитезис-синтез) схемасы бойынша жүреді деген кім?: //

Фихте //

Маркс //

+ Гегель //

Ламетри //

Лейбниц

***

Ой мен пайымдаудың арасындағы айырмашылықтың мәнін нақты зерттеген неміс философы ?: //

Гегель //

+Кант //

Шеллинг //

Фейербах //

Фихте

***

Санаға берілген анықтамалардың қайсысы диалектикалық материализмңің позициясын білдіреді?: //

+ сана – ең жоғары ұйымдастырылған материяның қасиеті //

сана – материяның қасиеті //

сана материалды //

сана барлық уакыттарда материяның бейнесі бола бермейді //

сана – бұл психиканың ерекше формасы

***

250«Танымның түп негізі болып не табылады?» деген сұраққа реционализм қалай жауап береді? ://

танымның бірден-бір көзі – интуиция //

танымның көзі – тажірибе //

+танымның көзі – сана //

танымның көзі – сезінулер, түйсік //

танымның көзі сана мен сезіну

***

Төмендегі философтардың қайсысы күшті тұлғаға бас июді, табынуды, «құдіретті» адам идеясын уағыздады?: //

Кьеркегор //

+ Ницше //

Маритен //

Фрейд //

Фромм

***

«Адамға» берілген марксистік түсінік?: //

Адам барлық заттардың өлшемі //

Адамды жаратқан – құдай //

Адам – биологиялық жан //

Адам – саяси жануар //

+Адам биоәлеуметтік жан, барлық қоғамдық қатынастардың жиынтығы

***

Танымның логикалық сатысын абсолюттендіретін бағыт қалай аталады?: //

абстракционизм //

+ рационализм //

сенсуализм //

эмпиризм //

догматизм

***

XIX-XX ғасырлар тұсындағы төменде келтірілген материя туралы түсініктердің қайсысы физика мен философиядағы дағдарыстың басты себебі болды? : //

материя – бұл түйесіктің жиынтығы //

материя – бұл объективті нақтылық //

материя – барлық өмір сүретіндер //

+ материя – массасы бар және атомдардан құралғандардың бәрі //

материя – заттар және био өрістер

***

Жоғары формалар төменге бағынышты дейтін методологиялық қағида және философиялық бағыт?: //

радикализм //

рационализм //

+ редукционизм //

релятивизм //

ригоризм

***

Қазақ ойшылы, орыс географиялық қоғамының толық мүшесі, саяхатшы, этнограф?: //

М. Жұмабаев //

А. Байтұрсынов //

И. Алтынсарин //

+Ш. Уәлиханов //

С. Торайғыров

***

Ыбырай Алтынсарин кім болған //

астроном //

+ педагог- ағартушы //

химик //

математик //

географ, саяхатшы

***

«Адам бол!» идеясын ұсынған қазақ философы кім?: //

М. Жұмабаев //

С. Торайғыров //

Ш.Құдайбердиев //

+А. Кұнанбаев //

Ш. Уәлиханов

***

«Даналық қара сөздер» шығармасының авторы кім?: //

Ы.Алтынсарин //

+А.Кұнанбаев //

Ш. Кұдайбердиев //

Ш.Уәлиханов //

А. Байтұрсынов

***

Қазақ ойшылдарының қайсысы «Мұтылған» деген лақап атты қолданған?: //

С. Торайғыров //

Ы. Алтынсарин //

М. Дулатов //

+Ш. Кұдайбердиев //

Ә. Бөкейханов

***

«Шамандық көзбояушылық та, казус та емес, өзіндік ерекшелігі бар терең дүниетаным» – дегенді айтқан кім?: //

Ы. Алтынсарин //

А. Кұнанбаев //

Ш. Кұдайбердиев //

+ Ш. Уәлиханов //

Ә. Бөкейханов

***

Дін және білім қатынасында Абай қай позицияны ұстанды?: //

кезектестік атеизм //

+ деизм //

материализм //

идеализм //

теизм

***

«Адасқан өмір» атты шығармасында дүниенің шексіздігі туралы ой айтқан кім ?: //

Құнанбаев //

Ы. Алтынсарин //

Ш. Уәлиханов //

+С. Торайғыров //

М. Әуезов

***

«Сана әуел бастан-ақ қоғамдық өнім және адамдар өмір сүріп тұрғанда сол күйде қала береді» – деген сөз кімдікі?: //

Монтень //

Либман //

+Ленин //

Гегель //

Маркс

***

«Тіршілік иесі ретінде түйсінуден абстрактілі ойлауға, одан практикаға өту - ақиқатты танудың диалектикалық жолы» - дегенді айтқан кім?: //

+ Ленин //

Маркс //

Гегель //

Кант //

Энгельс

***

«Қоғам құдайдың еркіне, немесе, халықтың еркіне сүйенеді»

(В. Соловьев). Бұл пікірде қандай философиялық позиция бейнеленген?: //

+объективті – идеалистік //

субъективті – идеалистік //

диалектикалық – материалистік //

вульгарлы материалистік //

неорационализм

***

Төмендегі адамға берілген анықтамалардың қайсысы идеализм позициясын білдіреді?: //

«адамның жоғары, абсолюттық мәні сондай-ақ, өмір сүру мақсаты, оның еркімен, ойлауымен және сезінуімен анықталады» (Л. Фейербах) //

«адамды ақыл-есті хайуан ретінде анықтаудың орнына, біз оны таңбалар шығарушы хайуан ретінде анықтауға тиіспіз (Э. Кассирер) //

+ «құдайдың дүниеде барлығы, менің мемлекеттен, әлемнен тәуелсіз өмір сүруімнің көрнісі (А. Бердяев) //

«адам – жер бетіндегі тірі организімдердің жоғарғы сатысы» //

«адам-қоғамдық-тарихи қызыметтің және мәдениеттің субъектісі»

***

«Материяға философиялық анықтама қай шығармада берілген?: //

+В.И. Ленин «Материализм және эмпириокритицизм» //

К. Маркс «Философияның қайыршылығы» //

К. Маркс пен Ф. Энгельс «Неміс идеологиясы» //

Г.В. Гегельдің «Рух феноменологиясы» //

К. Маркс пен Ф. Энгельс «Қасиетті отбасы немесе сынау сынына сын»

***

В.И. Лениннің дүниетанымының негізін құрайтын, әлеуметтік саяси ойлар мен философиялық бағыт ?: //

Идеализм және дін //

+ Диалектика, атеизм, коммунизм //

Скептицизм //

Диалектика //

Рационализм, этикалық социализм

***

270«Философияның басты мәселесі – адамға өмір сүру керек пе?» (А.Камю). Бұл ХХ ғ. философиялық бағыттарының қайсысына жақын?: //

неопозитивизм //

діни философия //

+ экзистенциализм //

диалектикалық материализм //

казустика

***

ХХ ғасыр философиясы ағымдарының қайсысы, зерттеу негізіне, адамның өмір сүру проблемасын қояды?: //

+экзистенциализм //

позитивизм //

неотомизм //

эмпириокритицизм //

рационализм

***

ХХ ғасырдағы діни философиялық бағыт?: //

реализм //

+ неотомизм //

технократизм //

сцентризм //

фрейдизм

***

Атеистік экзистенциализмнің өкілін көрсетініз?: //

Шестов//

Марсель //

Ясперс //

+ Сартр //

Бердяев

***

«Ақиқаттың көзі білімнің практикалық тиімділігі» - деп санайтын,

XIX-XX ғасырлардағы субъективті – идеалистік ағым ?: //

дуализм //

метафизика //

сенсуализм //

+ креационизм //

прагматизм

***

Діни экзистенциализмнің өкілін көрсетіңіз?: //

Аббаньяно //

Сартр //

Камю //

Хайдеггер //

+ Ясперс

***

Қазіргі заман философиясының қай бағыты, білім және тіл мәселелерін көтереді?: //

неофрейдизм //

неотомизм //

+ неопозитивизм //

технократизм //

натурализм

***

ХХ ғ. қандай философиялық бағыт «верификация қағидасын» өзіне арқау етті?: //

конвенциализм //

+логикалық позитивизм //

фрейдизм //

экзистенциализм //

өмір философиясы

***

Төменде көрсетілген процестердің қайсысы дамуға қатысты?:

ұсақ бөлшектердің өзара айналуы //

адамның ауруы, қартаюы //

су көздерінің айналмалығы, маятниктің біртекті тербелісі //

+ материалды және идеалды объектілердің заңды және бірқалыпты өзгерістері //

жаңа құрылымдар мен байланыстардың қайта жаңғыруы арқылы өзгеруі

***

Төменде көрсетілген кеңістік пен уақыт туралы пікір философияның қай бағытына қатысты екендігін анықтаңыз: «Кеңістік пен уақыт - әлемдік сана болмысы формасының мәні» ?: //

субъективті идеализм //

+объективті идеализм //

метафизикалық материализм //

диалектикалық материализм //

сенсуализм

***

Төменде келтірген афоризмдердің қайсысынан саннан сапаға өту заңдылығын көруге болады ?: //

+тамшы тас жарады //

аз болса да, мәз, жақсы болсын //

тек жүрсең, тоқ жүресің //

өтірік пен шынның арасы бір ақ сүйем //

көпке күлкі, дүшпанға таба болма

***

Төменде келтірілген афоризмдерден қарама-қайшылықтың бірлігі мен күресі заңын бейнелейтінін көрсетіңіз?: //

жақсылықсыз жамандық болмайды //

алыстағылар да жақындаса алады //

+бақытқа кездейсоқ кедергі де көмектеседі //

бейнет түбі зейнет //

сынаны сынамен шығарады

***

Төменде көрсетілген афоризмдердің қайсысында терістеуді терістеу заңы байнеленген?: //

+жаңа дегеніміз ұмытылған ескі //

әр паравоздың алдында жылқы елестейді //

ақиқатты сандырақ туғызып, ақымақтық өлтіреді //

көп сөз көмір, аз сөз алтын //

уақыт-ақиқаттың өлшемі

***

Болмыс проблемасын зерттейтін сала қалай аталады?: //

гносеология //

+ онтология //

аксиология //

субстанция //

әлеуметтік философия

***

Болмыстың қай формасы кең таралған?: //

идеалды //

рухани //

адамзаттық //

әлеуметтік //

+ материалды

***

Қозғалыстың ең жоғарғы формасы не?: //

өзгеріс //

жаңару //

+ даму //

жалпылық //

әмбебаптық

***

Диалектика заңдарының өзге ғылымдар заңдарынан сапалық айырмашылығы неде?: //

объективтілікте //

тұрақтылықта //

қажеттілікте //

+ жалпылықта //

қайталануда

***

Диалектикалық проблемалардың мәнін ашуда философия қандай жалпы түсініктерді негізге алады?: //

тенденциялар, қалыптасу, қозғалыс //

+заңдар, категориялар, қағидалар //

қатынас, салыстыру, тану //

норма, шама, тұтастық //

заңдылық, номас, фюзис

***

Бір сападан екіншіге өтуді қандай түсінік арқылы береміз?: //

эволюция //

қасиет //

+ шама (өлшем) //

заң //

секіріс

***

Төмендегі көрсетілгендердің арасынан конвенционалистік пікірді көрсетіңіз?: //

ақиқат – бұл тәжірибені қарапайым және үнемді түрде көрсету //

ақиқат – бұл жұрттың барлығы мақұлдайтын білім //

ақиқат – бұл мақсатқа жетуге апаратын білім //

+ ақиқат – бұл адамға да, адамзатқа да мазмұны бойынша тәуелсіз шындықтың санадағы шынайы көрінісі //

ақиқат – бұл шарттылық

***

Сезімдік түйсіктік таным формаларын көрсетіңіз?: //

сезіну, елестету, пікір //

бейнелеу, сезіну, қабылдау //

+ сезіну, елестету, қабылдау //

ой қорыту, пікір айту, қабылдау //

қабылдау, пікір айту, елестету

***

Өздігінен ұйымдасу неге тән?: //

+тірі табиғатқа //

өлі табиғатқа //

материяға //

қозғалысқа //

субстанцияға

***

Материалдық жүйенің басқа материалдық жүйемен өзара әрекет ету барысында оның түрін, белгісін сақтап калу мүмкіндігі қалай аталады?: //

қозғалыс //

өзіндік ұйымдасу //

сәйкестік //

+бейнелу //

сана

***

Объективті дүниені тану мен өзгерту, қайта жасау әдістері жөніндегі философиялық ілім қалай аталады?: //