Гыйнвар

	дºш´мбе	сиш´мбе	ч´рш´мбе	п´н¢еш´мбе	¢омга	шимб´	якш´мбе
			1	2	3	4	5
ºтк´н атна 	6	7	8	9	10	11	12	кич´
бу атна 	13	14	15	16	17	18	19	бºген
кил´ч´к атна 	20	21	22	23	24	25	26	ирт´г´
	27	28	29	30	31

Бу н´рс´? Бу к¿нд´лек. Бу к¿нд´лект´ нинди ай? Гыйнвар – елны¼ беренче ае. Бер елда унике ай бар. Айлар: гыйнвар, февраль, март, апрель, май, июнь, июль, август, сентябрь, октябрь, ноябрь, декабрь. Гыйнвар аенда 31 к¿н була, ´ февраль аенда я 28, я29 к¿н ген´ була.

Бер айда дºрт тулы атна була. Бер атнада ¢иде к¿н: дºш´мбе, сиш´мбе, ч´рш´мбе, п´н¢еш´мбе, ¢омга, шимб´, якш´мбе.

К¿нд´лекк´ карагыз. Бºген нич´се? Бºген уналтынчы гыйнвар, п´н¢еш´мбе к¿н. Ирт´г´ ун¢иденче гыйнвар, ¢омга к¿н булачак. ¥ кич´ унбишенче гыйнвар, ч´рш´мбе к¿н булды. Беренче гыйнвар нинди к¿н булды? Беренче гыйнвар ч´рш´мбе к¿н булды. Утыз беренче гыйнвар нинди к¿н була? Утыз беренче гыйнвар ¢омга к¿н була.

6-12 гыйнвар – ºтк´н атна булды;

13-19 гыйнвар – бу атна бара;

20-26 гыйнвар – кил´ч´к атна булачак.

Ирт´– с´гать алтыдан (6.00) унберг´ (11.00) кад´р. Кич – с´гать алтыдан (18.00) унберг´ (23.00) кад´р. К¿¼ ирт´нге с´гать алтыдан кичке с´гать унберг´ кад´р. Т¿н – кичке унберд´н ирт´¼ге алтыга кад´р.

К¿н + т¿н = т´ºлек. Бер т´ºлект´ 24 с´гать була. Ике т´ºлект´ 48 с´гать.

Ирт´нге с´гать ¢иде – 7.00;

Кичке с´гать ¢иде – 19.00;

К¿ндезге с´гать бер – 13.00;

Т¿нге с´гать бер – 1.00.

Ирт´г´ нич´се була? Ирт´г´ унсигезенче гыйнвар буламы? Юк, ирт´г´ ун¢иденче гыйнвар гына, ¢омга к¿н булачак.

 Ирт´г´ ¢омга к¿н була = Ирт´г´ ¢омга к¿н булачак

Завтра пятница = завтра будет пятница

Кич´ нич´се булды? Кич´ ундºртенче гыйнвар булдымы? Юк, кич´ унбишенче гыйнвар, ч´рш´мбе к¿¼ булды.

¥ бºген нич´се? Бºген унбишенче гыйнвармы? Юк, бºген уналтынчы гыйнвар, п´н¢еш´мбе к¿н.

Ирт´  к¿н  кич

Кич´  бºген  ирт´г´

Ирт´н  к¿ндез  кичен

Ирт´ бел´н  к¿ндез  кич бел´н

Ирт´ бел´н мин с´гать ¢идед´ торам. Кич бел´н син унберд´ ген´ ятасы¼. Ул к¿ндез институтта укый. ¥ эшчел´р к¿ндез заводта эшлил´р.

Син ирт´г´ эшк´ барасы¼мы? ¥йе, ирт´г´ к¿ндез мин эшлим, ´ кичен концертка барам.

Ирт´ бел´н син с´гать нич´д´ ашыйсы¼? Ирт´н мин ¢идед´ ашыйм. Син к¿ндезге ашны кайчан ашыйсы¼? Мин институттан с´гать икед´ кайтам ³´м к¿ндезге ашны ашыйм.

Ирт´ бел´н минем ´нием с´гать алтыда тора. Аннары ул безне уята. С´гать ¢идед´ без ирт´нге ашны ашыйбыз. Без ашыйбыз да институтка кит´без.

К¿ндезге с´гать икед´ мин институттан кайтам. ¥ти д´, ´ни д´, Рафис абый да к¿ндезге ашны ашхан´д´ ашыйлар. Без Асия бел´н ик´º ген´ ¿йд´ булабыз.

Кичке с´гать ¢идед´ без гаил´без бел´н берг´ ¿ст´л артына кичке аш ашарга утырабыз.

Диалоглар

* * *

– Ис´нме, В´ли.

– Ис´нмесез, Булат абый.

– Эшл´ре¼ ничек?

– Р´хм´т, эшл´рем яхшы. Сезне¼ х´лл´регез ничек со¼?

– Ярый гына, бик яхшы дип ´йтеп булмый. Ярар, Булат абый, сау булыгыз.

– Сау бул.

* * *

– Х´ерле кич, Наил´ апа.

– Ис´нме, улым. Х´лл´ре¼ ничек?

– Р´хм´т, бик ´йб´т, Наил´ апа. ªзегез ничек яшисез?

– Ярый гына, улым… Си¼а н´рс´ кир´к со¼?

– Ми¼а бер китап кир´к иде.

– Нинди китап, улым?

– Гом´р Б´шировны¼ «Сиваш» ´с´ре.

– Х´зер бир´м… М´, улым, укы…

– Бик зур р´хм´т Сезг´, Наил´ апа.

– Ис´н бул, зур ºс!

– Сау булыгыз.

– Сау бул.

* * *

– С´лам, Марат.

– С´лам. Х´лл´р ничек?

– Ярыйсы гына.

– Син ирт´г´ концертка барасы¼мы?

– Юк, ирт´г´ мин эшлим.

– Ярар, сау бул.

– Хуш, ис´н бул.

* * *

– Ис´нмесез, Лилия Маратовна.

– Ис´нмесез, утырыгыз. Д´ресне башлыйбыз.

– Лилия Маратовна, сорау бирерг´ ярыймы?

– Ярый, бирегез.

– «С´лам» сºзе ничек языла?

– «С´лам» сºзе «с-´-л-а-м» дип языла, ´ [с´л´м] дип ´йтел´. Ул нечк´ ´йтел´. А¼ладыгызмы?

– А¼ладым, бик зур р´хм´т Сезг´.

* * *

– Х´ерле к¿н!

– Х´ерле к¿н, ничек яшисез?

– Р´хм´т, ярыйсы гына… Сезне¼ х´лл´регез ничек со¼?

– Безне¼ бик ´йб´т. Бºген без кич бел´н концертка барабыз… Безне¼ ´ле тагын билетлар бар. Безне¼ бел´н барасызмы?

– Бик зур р´хм´т сезг´, барабыз…

* * *

– Ис´нме, Р´диф.

– Ис´нмесез.

– Син бºген футболга барасы¼мы?

– Юк, бºген кич бел´н мин д´ресл´рне кабатлыйм.

– Ярар, футбол бетк´ч, мин си¼а кер´м, ярыймы?

– Ярар, керегез…

– Сау бул.

– Сау булыгыз.

КªНЕГªЛ¥Р

1. Сорауларга ¢авап бирегез:

1. Гыйнвар аенда нич´ к¿н була?

2. Бер айда нич´ тулы атна була?

3. Атнада нич´ к¿н?

4. Сиш´мбе атнаны¼ нич´нче к¿не?

5. ¡омга атнаны¼ нич´нче к¿не?

6. Сез атнаны¼ нинди к¿нн´рен бел´сез?

7. Бºген егерменче февраль. Ирт´ге нич´се була?

8. Кич´ егерме бишенче май булды. Бºген нич´се?

9. Кич´ унбишенче июнь булды. Ирт´г´ нич´се була?

10. Бºген ч´рш´мбе к¿н. Кич´ атнаны¼ нинди к¿не булды?

11. Кич´ п´н¢еш´мбе к¿н булды. Ирт´г´ атнаны¼ нинди к¿не булачак?

12. Син ирт´ бел´н с´гать нич´д´ торасы¼?

13. Син ирт´нге ашны с´гать нич´д´ ашыйсы¼?

14. ¥ кич бел´н син нич´д´ ашыйсы¼?

15. Син с´гать нич´д´ ятасы¼?

16. Иск´нд´рне¼ ´тисе к¿ндезге ашны кайда ашый?

17. Бер т´ºлект´ нич´ с´гать була?

18. Иск´нд´рне¼ институтта д´ресл´ре кайчан бет´?

19. Татар теленд´ «р´хм´т» сºзен´ нинди ¢авап кайтаралар?

20. «С´лам» сºзе ничек языла ³´м ´йтел´?

2. Татарчага т´р¢ем´ итегез:

– Здравствуй.

– Здравствуйте, как дела?

– Нормально. А как ваши дела?

– Мои не очень. Передай привет отцу.

– Хорошо, до свиданья.

– Всего доброго (Будь здоров).

– Привет! Ты сегодня пойдешь на хоккей?

– Здравствуй. Я сегодня вечером буду повторять уроки.

– Ладно… А завтра на концерт пойдешь?

– У меня билетов нет.

– У нас есть лишние билеты. Пойдешь с нами?

– Пойду, огромное спасибо.

– Добрый день.

– Добрый день. Как поживаете?

– Спасибо, нормально… А как у вас дела?

– У нас все хорошо. Мы идем сегодня вечером на футбол.

– Я не пойду сегодня. Я работаю. Я завтра зайду к вам, ладно?

– Хорошо, во сколько часов ты придешь?

– В шесть вечера.

– Ладно, до встречи.

– Всего доброго.

3. Сºзл´р ¿ст´гез:

1. Гыйнвар – елны¼ … ае.

2. Гыйнвар аенда 31 … бар.

3. Бер айда дºрт тулы … була.

4. ¡омга – атнаны¼ … к¿не.

5. … – ирт´нге с´гать алтыдан унберг´ ….

6. Бер т´ºлект´ 24 … була.

7. Син кич … с´гать нич´д´ ятасы¼?

8. Бºген ч´рш´мбе к¿н. Ирт´г´ … к¿н була?

9. Ярар, сау бул. ¥ние¼´ … ´йт.

10. Иск´нд´р институттан … с´гать икед´ кайта.

4. Берсе артык:

ªрн´к: ¿ст´л урындык ¢¿мл´

кызыл бара яшел

1)	х´реф	сºз	баш
2)	¢¿мл´	яза	кер´
3)	сорау	кара	¢авап
4)	ш´³´р	авыл	килеш
5)	башлана	бет´	сары
6)	унбиш	исем	утыз
7)	кул	эшче	аяк
8)	кызыл	ак	алма
9)	кºнегº	яза	укый
10)	д¿рес	д´рес	китап
11)	гаил´	мин	аны¼
12)	барабыз	эшлим	укырга
13)	д´фт´р	з´¼г´р	китап
14)	сыйныф	кычкыра	такта
15)	абый	´йб´т	онык
16)	с´гать	вакыт	нич´
17)	кич´	начар	ирт´г´
18)	к¿н	ничек	кºпме
19)	ирт´	эшли	кич
20)	атна	кич	ай

5. Д´рест´ге диалогларга таянып, тагын диалоглар языгых ³´м аларны уйнагыз.

СИГЕЗЕНЧЕ Д¥РЕС

Татар теленд´ калын ³´м нечк´ сºзл´р бар. Калын сºзл´рд´ калын авазлар булалар: [а], [о], [ы], [у]. Нечк´ сºзл´рд´ нечк´ сузык авазлар булалар: [´], [¿], [е], [º].

Чагыштырыгыз (сравните):

Калын сºзл´р: Казан, кызыл, сорау, бу, сан, сыйныф, укырга, торырга ³.б.

Нечк´ сºзл´р: М´ск´º, яшел, н´рс´, ¿ч, сºз, бºген, керерг´, ´йтерг´…

Кушымчаларны¼ да ике фонетик варианты була: калын ³´м нечк´.

Калын кушымчалар: -лар, -мы, -ырга, -да, -га, -та, -быз, -гыз, -ма, -мый…

Нечк´ кушымчалар: -л´р, -ме, -ерг´, -д´, -г´, -т´, -без, -гез, -м´, -ми…

Калын сºзл´рг´ калын кушымчалар ялгана: Казан + да, сан + нар, сыйныф + ыбыз…

Нечк´ кушымчаларга нечк´ кушымчалар ялгана: М´ск´º + д´, ¿ст´лл´р + л´р, эшли + без…

Казанда кºпме кеше яши? Казанда бер миллион ике й¿з ме¼ чамасы кеше яши. Казанда троллейбуслар да, трамвайлар да, автобуслар да бик кºп. Х´зер монда метро да т¿зил´р. ¥ Яр Чаллыда кºпме халык бар? Чаллыда алты й¿з ме¼ чамасы кеше яши. Монда троллейбуслар юк, л´кин трамвайлар ³´м автобуслар кºп. Чаллыда ´ле метро т¿земил´р. ¥лм´тт´ ике й¿з ме¼н´н артык кеше яши. Монда трамвайлар юк, л´кин троллейбуслар й¿ри. Алабугада алтмыш ме¼ чамасы кеше бар. Бу ш´³´рд´ троллейбуслар да, трамвайлар да юк. Монда автобуслар гына бар.

Казанда зур заводлар бар. Монда «Оргсинтез» берл´шм´се, Вахитов исеменд´ге комбинат, «Заря» кондитер фабрикасы оешмалары урнашкан. Чаллыда бик зур «КамАЗ» берл´шм´се бар. Монда зур автомобильл´р чыгаралар.

Казан – Татарстанны¼ башкаласы. Казаннар ºзл´рене¼ ш´³´рл´рен бик яраталар, аны¼ тарихы бел´н горурланалар.

Татарстанда нинди зур заводлар, берл´шм´л´р бар? Татарстанны¼ башкаласында – Казанда – «Оргсинтез» берл´шм´се, Тºб´н Камада «Нижнекамскнефтехим», Чаллыда, ´йтк´небезч´, танылган «КамАЗ» берл´шм´се, Чистайда с´гать чыгара торган «Восток» оешмасы ³´м бик кºп башка заводлар ³´м фабрикалар бар. Татарстанда дºрт миллион кеше яши. Аны¼ яртысы татар, яртысы рус халкы. Республикада тагын башка милл´тл´р д´ бар: чуашлар, удмертлар, мордвалар… Х´зер Татарстан Республикасында ике д´ºл´т теле кулланыла: татар ³´м рус телл´ре.

Алабуга – алабугалы – алабугалар, Чаллы – чаллылы – чаллылар, Ульяновск – ульяновскилы – ульяновскилылар, Чил´бе – чил´беле…

Казаннар ирт´ бел´н торалар гына, ´ т¿м´нлел´р инде эшли башлыйлар. Ч¿нки Т¿м´н бел´н Казан арасында ике с´гать аерма бар. Шулай: Казанда ´ле с´гать унике ген´, ´ Т¿м´нд´ с´гать ике була.

Кеше нич´ ел яши? Кеше уртача 70-80 ел яши. Кеше кайчан бабай дип санала? Аны¼ оныклары туганнан со¼. ¡иде яшьт´ кеше м´кт´пк´ бара. Алтмыш яшьт´ ул пенсияг´ чыга.

Хайваннар нич´ ел яши? Тиен 9-12 ел яши. Куян 7-8 ел яши. Бºре 15 ел яши. Т¿лке 10-12 ел яши. Арыслан 25-30 ел яши. Юлбарыс 40-45 ел яши. Аю 40-50 ел яши. Ат, уртача алганда, 40 ел чамасы. Сыер 20-25 ел яши. Д¿я 40 яшьк´ кад´р яши. Болан 30 ел яши. Ду¼гыз да 30 ел чамасы яши. ¥ фил 150-200 ел чамасы яши.

 со¼

1. Мин с´гать уникед´ ген´ ятам. Мин со¼ ятам. Минем ´нием инде с´гать тугызда йокларга ята. Ул ирт´ ята. Ирт´ бел´н ´ни эшк´ ирт´ бара, ´ мин ирт´г´ с´гать сигезд´ ген´ укырга барам. Мин укырга со¼ барам. (со¼ – поздно).

2. Унбишенче гыйнвардан со¼ уналтынчы гыйнвар була. Шимб´ к¿ненн´н со¼ якш´мбе к¿н була. Якш´бед´н со¼ нинди к¿н була? Якш´мбед´н со¼ дºш´мбе к¿н була, я¼а атна башлана ³´м без укырга барабыз. (со¼ – после).

3. Сине¼ х´лл´ре¼ ничек со¼? = Сине¼ х´лл´ре¼ ничек? Бу кºнегºне ничек эшл´рг´ со¼? = Бу кºнегºне ничек эшл´рг´? (со¼ – частица: же).

М´ск´ºд´ ирт´нге с´гать ¢иде. Бу вакытта Владивостокта к¿ндезге с´гать ике була инде. ¥лм´тт´ д´, Чаллыда да, Казанда да М´ск´º вакыты буенча яшил´р. ¥ ¯фед´ вакыт ике с´гать алда була. ¯фел´р инде яталар, ´ казаннар ´ле «Вакыт» тапшыруын гына карыйлар. М´ск´ºл´р ирт´ бел´н эшк´ баралар, ´ т¿м´нлел´р инде бер с´гать эшлил´р.

Казан бел´н М´ск´º арасында нич´ километр? Сигез й¿з километр. Казаннан М´ск´ºг´ трамвайлар барамы? Юк, Казаннан М´ск´ºг´ поездлар й¿ри. Бу ике башкала арасында самолетлар оча ³´м автобуслар й¿ри. Ижау бел´н Казан арасы нич´ километр? Казаннан Удмуртия башкаласына кад´р дºрт й¿з километр чамасы. Автобус Чаллыдан Казанга кад´р ¿ч с´гать ярым бара. Казан бел´н Чаллы арасы – ике й¿з егерме километр.

¥лм´т автовокзалыннан автобуслар еш кит´. Чаллыга да, Казанга да, Тºб´н Камага да. Мин касса янына кил´м.

– Яр Чаллыга кад´р автобус с´гать нич´д´ була? – дим.

– С´гать унберд´, – ди кассир.

– Чаллыга кад´р автобус нич´ с´гать бара?

– Ике с´гать чамасы.

– Ми¼а бер билет бирегез ´ле.

Ярты с´гатт´н со¼ Казаннан автобус кил´, аннан кºп кеше чыга. Бу минем автобус тºгел, мин Чаллыга барам. ¥н´ минем автобусым кил´.

Х´зер мин студент. ¥ти бел´н ´ни авылда яшил´р, ´ мин Казанда институтта укыйм. Мин ´ниг´ хат язам. «С´лам, ´ни!» – дип башлыйм мин ºземне¼ хатымны. «С´лам кºршел´рг´, Сания апага ³´м аны¼ ире Р´ис абыйга», – дип язам. Аннан со¼ х´лл´рем турында язам. ¥ хатны т´мамлаганда, тагын бер м´рт´б´ с´лам ´йт´м: «Ярар, сау булыгыз. Кайнар с´лам бел´н улыгыз В´ли», – дим.

¥ти – ´нине¼ ире.

Ир кешел´р: бабай, ´ти, егет, малай, В´ли.

Хатын-кызлар: ´би, ´ни, апа, кыз, ¥лфия.



– Матур егет, кызы¼а розалар ал. Г¿лч´ч´кл´р (розалар) кызы¼а сине¼ турында ºзл´ре с¿йл´рл´р.

– Бер ген´ ч´ч´к бирегез ´ле. Мин кºп с¿йл´рг´ яратмыйм.



– ¥ти, мин си¼а бик зур р´хм´т ´йтимме?

– ¥йт, кызым, ´йт!

– ¥ син ми¼а зур р´хм´т ´йтерлек бер т´мле ´йбер бир´се¼ме со¼?

КªНЕГªЛ¥Р

1. Нокталар урынына сºзл´р языгыз:

1. Татар теленд´ калын ³´м … сºзл´р бар.

2. Калын сºзл´рг´ калын … ялгана.

3. Казанда миллион … … халык яши.

4. Казаннар ºзл´рене¼ башкаласын яраталар ³´м аны¼ тарихы бел´н ….

5. Хайваннар нич´ … яши?

6. Т¿м´н бел´н Казан … ике с´гать … бар.

7. Татарстанда тагын башка … д´ яши: …, марилар, удмуртлар, ….

8. Х´зер Татарстан Республикасында ике … теле кулланыла: … ³´м … телл´ре.

9. Кеше кайчан бабай дип …?

10. Мин с´гать уникед´ ген´ ятам. Мин … ятам.

11. Минем ´нием с´гать тугызда яьа. Ул … ята.

12. Унбишенче гыйнвардан … уналтынчы гыйнвар була.

13. Казан бел´н М´ск´º … нич´ километр?

14. Чаллыдан Казанга … автобус ¿ч с´гать ярым бара.

15. Мин ´ниг´ авылга … язам.

16. ¥ти – … ире.

17. … кешел´р: бабай, ´ти, егет, эне.

18. …-…: ´би, ´ни, апа, се¼ел, ¥лфия.

19. Роза ч´ч´кл´ре сине¼ … с¿йл´рл´р.

20. ¥ син ми¼а зур р´хм´т ´йтерлек бер … … бир´се¼ме со¼.

2. Сорауларга ¢авап бирегез:

1. Калын сºзл´рг´ нинди кушымчалар ялгана?

2. Казанда кºпме халык яши?

3. Чаллыдан Казанга автобус нич´ с´гать бара?

4. М´ск´ºд´н Казанга кад´р нич´ километр?

5. Казанда нинди зур заводлар бар?

6. Татарстанда сез нинди зур заводлар, берл´шм´л´р, оешмалар бел´сез?

7. Татарстанда нинди д´ºл´т телл´ре бар?

8. Безне¼ республикада тагын нинди милл´тл´р яши?

9. Казан бел´н Чаллы арасы нич´ километр?

10. Ат, уртача алганда, нич´ ел яши?

11. Кеше кайчан бабай дип санал?

12. ¥ фил нич´ ел чамасы яши?

13. Син ирт´ бел´н с´гать нич´д´ торасы¼?

14. Син телевизордан нинди тапшырулар карарга яратасы¼?

15. Син с´гать нич´д´ ятасы¼?

16. М´ск´ºд´ с´гать унике булганда, Т¿м´нд´ с´гать нич´ була?

17. В´ли ´нисен´ хатны ничек башлый?

18. Америка Кушма Штатларыны¼ башкаласы нинди?

19. ¥тине¼ хатыны кем?

20. Х´зер с´гать нич´?

3. Берсе артык (ºрн´кне ºтк´н д´рест´ карагыз):

1) студент укытучы кызыл

2) х´реф сºз авыл

3) ш´³´р ¿ст´л урындык

4) карарга баш очарга

5) эш урта без

6) ул з´¼г´р без

7) ¢¿мл´ сорау кºп

8) ишек укытучы т´р´з´

9) алар мин без

10) кер´ сыйныф бир´

11) фил р´т арыслан

12) т´р´з´ абый бабай

13) кул ил баш

14) онык китап кыз

15) кºнегº эш ´йт´

16) сигез уналты биш

17) аз с´гать вакыт

18) ¢омга к¿ндез якш´мбе

19) ел ай почмак

20) калын атна т¿н

4. Татарчага т´р¢ем´ итегез:

а) В моей семье семь человек. Бабушка с дедушкой уже на пенсии. Папа работает на заводе. Каждый день он встает в шесть часов, а в половине седьмого уходит на работу. Я тоже встаю рано, но на учебу ухожу только в половине восьмого. Я учусь на первом курсе исторического факультета. Каждый день у меня бывает по три занятия. Только в среду у меня два занятия. Я люблю учиться.

Сейчас я студент. Мои родители живут в деревне, а я учусь в Казани. Каждую неделю я пишу им письма. Я не люблю писать письма, но самому поехать не хватает времени.

б) Между Москвой и Казанью восемьсот километров. Автобус из Челнов до Казани едет три с половиной часа. В Казани много крупных заводов.

в) Человек в среднем живет 70-80 лет. Он считается дедушкой, когда у него появляются внуки. В семь лет человек идет в школу.

А сколько лет живут животные? Слон живет в среднем 150-200 лет.

5. ¡¿мл´л´р т¿зегез:

1. Кад´р, Чаллыдан, бара, автобус, Казанга, ¿ч, ярым, с´гать.

2. Казан, арасы, километр, сигез, М´ск´º, й¿з, бел´н.

3. Ирт´, торам, алтыда, мин, бел´н, с´гать.

4. ¥ти, авылда, бел´н, яшил´р, ´ни, минем.

5. Яши, ду¼гыз, утыз, чамасы, ел.

6. Калын, калын, кушымчалар, ялгана, сºзл´рг´.

7. Татар, фонетик, варианты, ике, бар, кушымчаларны¼.

8. Кºп, заводлар, зур, урнашкан, Татарстанда.

9. Республикабызда, бар, д´ºл´т, теле, ике.

10. Атна, ³´р, ´ниг´, язам, мин, хат.

ТУГЫЗЫНЧЫ Д¥РЕС