Сабиров Равиль Акрамович Copyright ©

ªНБЕРЕНЧЕ Д¥РЕС

Х´зер без татар теле д´ресенд´ утырабыз. Д´рес бет´рг´ тагын унбиш минут бар. Аннары мин ¿йг´ кайтырмын. Бºген кич бел´н безг´ кунакка минем олы абыем килер. Кич бел´н абый ¿ен´ кайтар, ´ мин д´ресл´рг´ ´зерл´нермен. Ирт´г´ без контроль эш язарбыз.

Кил´се атнада без концертка барырбыз. ªтк´н атнада без Казанга бардык, ´ кил´се атнада алар бел´н М´ск´ºг´ барырбыз.

Кил´се елда мин икенче курста укырмын, дип уйлыйм. ªтк´н атнада без авылга эшк´ бардык. Б´лки, кил´се атнада да без тагын колхозга барырбыз ´ле.

Б´лки, кил´се атнада ми¼а кунакка ´ти-´нил´р килерл´р. Ихтимал, кил´се атнада мин зачетлар бирермен. Б´лки, кил´се шимб´д´ безне¼ ш´³´рг´ цирк килер.

 б´лки – ихтимал

Билгесез кил´ч´к заман

инфинитив	Боерык фигыль		Билгесез кил´ч´к заман
	+	–	+	–
С¿йл´шерг´	С¿йл´ш	С¿йл´шм´	С¿йл´шер	С¿йл´шм´с
Булырга	бул	Булма	булыр	Булмас
¿йр´нерг´	¿йр´н	¿йр´нм´	¿йр´нер	¿йр´нм´с
Батарга	бат	Батма	Батар	Батмас
Куярга	куй	Куйма	Куяр	Куймас
Эшл´рг´	Эшл´	Эшл´м´	Эшл´р	Эшл´м´с
ашарга	аша	ашама	ашар	Ашамас

Быел без беренче курста укыйбыз. Кил´се елда без ¿ченче курста укымабыз, ´ле икенче курста гына укырбыз. ªтк´н атнада мин концертка бардым. Кил´се атнада мин концертка бармам. Мин кинога барырмын. Кил´се дºш´мбе к¿нне мин контроль эш язмам. Мин авылга кит´рмен.

мин	-мен/мын	язармын	без	-без/быз	эшл´рбез
син	-се¼/сы¼	килерсе¼	сез	-сез/сыз	барырсыз
ул	–	килер	алар	–	кит´р

мин	-м	язмам	без	-без/быз	эшл´м´без
син	-се¼/сы¼	килм´ссе¼	сез	-сез/сыз	бармассыз
ул	–	килм´с	алар	–	китм´с

Мин булырмын. Мин булмам. Син булырсы¼. Син булмассы¼. Мин язармын. Мин язмам. Син язарсы¼. Син язмассы¼. Сез язмассыз. Мин йоклармын. Мин йокламам. Син йокларсы¼. Син йокламассы¼. Без ´йтербез. Сез ´йтм´ссез. Без ясарбыз. Без ясамабыз. Сез чакырырсыз. Без килм´без.

Алмашлыклар Монда, шунда, шундый, шуны, анда, тегенд´

Теге кем ул? Ул укытучы. Тегенд´ кем басып тора? Анда укучы басып тора. Мин а¼а ´йт´м: «Кил монда», – дим. Ул килми. Ул анда басып тора.

Син тегенд´ бар да, шунда тор!

Син анда торма, монда кил.

Мин монда булам, ´ син тегенд´ тор.

М´ск´ºд´ бик кºп кеше яши. Ул шундый зур ш´³´р! Андый зур ш´³´рл´р Россияд´ башка юк. Казан да кечкен´ тºгел, л´кин чагыштырыгыз: М´ск´ºд´ тугыз миллион, ´ Казанда миллионнан артык кеше яши.

Шуны эшлибез д´, бºгенг´ башка эшебез юк.

Шуны ´йтерг´ кир´к: кºп сºз белеп кен´, телне ¿йр´неп булмый, грамматиканы да бел´рг´ кир´к.

Ниг´ (ник)?

Кил´се елда ¢´й бик эссе булыр. Син ниг´ шулай уйлыйсы¼? Ч¿нки кыш бик салкын булды. Син ниг´ кинога бармады¼? Минем эшем кºп булды, вакытым булмады. Син ниг´ д´ресл´рг´ со¼га калды¼? Мин автобус к¿ттем. Син ниг´ безг´ килм´де¼? Минем янга ´ти-´нил´р кунакка килдел´р.

Кунаклар

Марат лекцияд´ утыра. Ул кич´ Иск´нд´рне кунакка чакырды. Ул шуны¼ турында уйлый: «Лекцияд´н со¼ кибетк´ керерг´ кир´к. ¯ст´лг´ куярга н´рс´ алырга? Б´лки, торт алырмын? Юк, Иск´нд´р андый ´йберл´рне бик яратмый шул, – дип уйлый ул, – Иск´¼д´р казылык, сыр кебек ´йберл´р ярата. Мин кич´ бер яхшы казылык кºрдем, бºген шуны алырмын. Шулай да казылык бел´н ген´ булмый шул. Тагын бер кечкен´ ген´ торт та алырмын. Иск´нд´р ашамас инде аны. Ярар, ºзем ашармын. Мин татлы ´йберл´рне бик яратам. Б´лки, тозлы балык алырмын ´ле. Ихтимал, Иск´нд´р сыра да яратадыр? Кич´ шуны сорамадым шул. Мин ºзем торт бел´н ч´й эч´рмен, ´ Иск´нд´р балык бел´н сыра эч´р».

Марат лекцияд´н со¼ кибетк´ керде. Анла ´йб´т казылык, ярты килограмм сыр, сыра ³´м зур торт алды. Ул бит татлы ´йберл´р ярата! ¯енд´ ул б¿тенесен ¿ст´лг´ куйды да телевизор карарга утырды. Ул бер с´гать к¿тте, ике, ¿ч, л´кин Иск´¼д´р килм´де. Марат сыраны Айдар абыйсына бирде, ´ тортны алар Асия се¼лесе бел´н бик тиз ашап бетердел´р, ч¿нки Асия д´, Марат кебек, татлы ´йберл´р ярата.

Икенче к¿нне Марат Иск´нд´рне кºрде. Иск´нд´р а¼а:

– Мин си¼а кич´ шундый ¿ст´л ´зерл´дем! Син ниг´ кунакка килм´де¼?

¥ Марат:

– Мин бит сине кунакка к¿тем, шулай ук ´зерл´ндем.

– Юк, мин сине кунакка к¿ттем.

– Гафу ит, Иск´нд´р, син мине тºгел, ´ мин сине чакырдым тºгелме со¼?

– Ярар, син мине а¼ламагансы¼ ик´н.

– Мин сине а¼ламаганмын, ´ син – мине…

– Ярар… ¥ син кич´ н´рс´л´р ´зерл´де¼ со¼?

– Мин казылык, сыр, зур торт алдым…

– ¥ мин – тозлы балык бел´н сыра, л´кин син килм´де¼, без аларны дустым Илдар бел´н ашап бетердек инде.

– Без д´ сине к¿ттек, аннары се¼лем Асия бел´н тортны утырып ашадык…

– Ярар, син мине тагын кайчан кунакка чакырырга уйлыйсы¼ со¼?

– Белмим шул, кил´се стипендияд´н со¼ гына чакырырмын инде.

* * *

Татарстанда кыш к¿не салкын була. Кºп кар ява. ªтк´н елда кар кºп булды, бик салкын булмады. Б´лки, быел да кыш ¢ылы булыр.

ªзб´кстанда ж´й к¿не эссе була. ªзб´кстанда я¼гыр аз ява. ªтк´н елны анда бик эссе булды. Б´лки, быел анда ¢´ен я¼гырлар явар.

Кайбер елларны сентябрьд´ салкын я¼гырлар ява. Без быел сентябрьд´ авылга эшк´ барырбыз. Б´лки, быел сентябрьд´ кояшлы к¿нн´р кºбр´к булыр, я¼гыр яумас.

Ирт´г´ ирт´ бел´н торырмын да т´р´з´г´ карармын. ¥г´р болытлы к¿н булса, авылга кайтмам. Кояшлы к¿н булса, авылга кайтырмын.

Без ¡ир планетасында яшибез. Сез Кояш системасында нинди планеталар бел´сез? Меркурий, Юпитер, Сатурн ³´м башка планеталар Кояш системасына кер´л´р. Ай – ¡ирне¼ иярчене. Марсны¼ иярчене бармы? ¥йе, Марсны¼ ике иярчене бар. Юпитерны¼ унике иярчене бар (х´зер инде 28 дип саныйлар). Кояш – безг´ и¼ якын йолдыз. Йолдызлар ¡ирг´ якынмы? Юк, алар безд´н бик ерак.