Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Хрестоматия для ПГНИУ 90

.pdf
Скачиваний:
37
Добавлен:
30.03.2015
Размер:
2.43 Mб
Скачать

41

ἔργον, τό дело; вещь

παῖς, παιδός, ὁ, ἡ ребенок

ζῷον, τό живое существо

ποιέω делаю

 

ἡδύς,

ἡδεῖα,

ἡδύ

πᾶς, πᾶσα, πᾶν весь

 

приятный

 

 

πρῶτος, 3 первый

 

ἠκριβωперф. осн. от

σημεῖον,

τό

ἀκριβό-

 

 

доказательство

 

θεωρέω смотрю

 

συμβαίνειν случаться

 

θηρίον, τό зверь

 

σύμφυτος,

2

καί и

 

 

свойственный

 

κοινωνέω

 

являюсь

τε и

 

причастным

 

φιλόσοφος, ὁ философ

 

 

 

 

χαίρω радуюсь

 

 

 

 

 

 

Aoristus I

 

activum

medium

 

 

 

indicativus

ἔ-λυ-σα

ἐ-λυ-σά-μην

sg. 1

«я освободил»

«я освободил (для) себя»

 

 

 

2

ἔ-λυ-σα-ς

ἐ-λύ-σω

 

 

 

3

ἔ-λυ-σ-ε(ν)

ἐ-λύ-σα-το

 

 

 

pl. 1

ἐ-λύ-σα-μεν

ἐ-λυ-σά-μεθα

 

 

 

2

ἐ-λύ-σα-τε

ἐ-λύ-σα-σθε

 

 

 

3

ἔ-λυ-σα-ν

ἐ-λύ-σα-ντο

 

 

 

imperativus

λῦ-σον

λῦ-σαι

sg. 2

 

 

 

 

 

3

λυ-σά-τω

λυ-σά-σθω

 

 

 

pl. 2

λύ-σα-τε

λύ-σα-σθε

 

 

 

3

λυ-σά-ντων

λυ-σά-σθων=λυ-σά-σθωσαν

 

 

 

infinitivus

λῦ-σαι

λύ-σα-σθαι

 

 

 

 

 

 

 

42

 

 

participia: m

 

λύ-σα-ς (-σα-ντ-ος)

 

λυ-σά-μεν-ος

 

 

 

 

 

 

f

 

λύ-σα-σ-α (-ης)

 

λυ-σα-μέν-η

 

 

n

 

λῦ-σα-ν(-σα-ντ-ος)

 

λυ-σά-μεν-ον

 

 

 

 

 

 

 

 

XXIV. Прочитайте, найдите глаголы, переведите текст: 1. Πρὸς δὲ τὸν ἀξιοῦντα δημοκρατίαν ἐν τῇ πόλει καταστήσασθαι ὁ Λυκοῦργος˙ σὺ πρῶτος, — ἔφη,

– ἐν τῇ οἰκίᾳ σου ποίησον δημοκρατίαν (Plutarchus. Apophthegmata Laconica. P. 228c). 2. ὦ Γοργία˙ καί μοι ἐπίδειξιν αὐτοῦ τούτου ποίησαι – τῆς βραχυλογίας, μακρολογίας δὲ εἰς αὖθις (Plato. Gorgias. 449c). 3. Ὁ ἔρως ἔμφυτος ἀλλήλων τοῖς ἀνθρώποις καὶ τῆς ἀρχαίας φύσεως συναγωγεὺς καὶ ἐπιχειρῶν ποιῆσαι ἓν ἐκ δυοῖν καὶ ἰάσασθαι τὴν φύσιν τὴν ἀνθρωπίνην (Plato. Symposium. 191d). 4. Θεὸν νοῆσαι μὲν χαλεπόν· φράσαι δὲ ἀδύνατον, ὥς τις τῶν παρ̉ Ἕλλησι θεολόγων ἐφιλοσόφησεν – οὐκ ἀτέχνως ἐμοὶ δοκεῖν <...>. ἀλλὰ φράσαι μὲν ἀδύνατον, ὡς ὁ ἐμὸς λόγος, νοῆσαι δὲ ἀδυνατώτερον (Gregorius Nazianzenus. Oratio. 28, 4).

Словарь

ἀδύνατος, 2 невозможный

 

θεολογέω богословствовать

ἀλλά но

 

Θεός, ὁ Бог

 

 

ἀλλήλων (по 1-2 скл.) друг

ἰάομαι лечу; исцеляю

 

друга

 

καθίστημι

(κατέστησα)

ἀνθρώπινος,

3

устанавливаю

 

 

человеческий

 

καί и

 

 

ἄνθρωπος, ὁ человек

 

καταστήσαсм. καθίστη-

ἀξιόω требую

 

λόγος, ὁ слово; мнение и

ἀρχαῖος, 3 древний

 

т.д.

 

 

ἀτέχνως просто, неискусно

Λυκοῦργος,

Ликург

 

 

 

 

 

 

 

 

43

 

 

 

 

αὖθις потом, в другой раз

(спартанский законодатель

αὐτός, ή, ό сам; он

IX в. до Р. Х.)

 

 

βραχυλογία,

μακρολογία, ἡ многословие

немногословность

μέν —

 

 

Γοργίας,

ου,

Горгий

νοέω постигаю

 

 

(оратор V-IV вв. до Р. Х.)

οἰκία, ἡ дом; семья

 

δέ же

 

 

οὐ(κ) не

 

 

δημοκρατία, ἡ демократия

οὗτος, αὕτη, τοῦτο этот

 

δύο два, две

 

 

παρά (+dat. ) у

 

 

ἐγώ я

 

 

ποέω делаю

 

 

ἐμοὶ δοκεῖν по-моему

πόλις, -εως, ἡ город

 

εἷς, μία, ἕν один, одна, одно

πρός (+acc.) к

 

 

εἰς на, в

 

 

πρῶτος, 3 первый

 

 

ἐκ (+gen.) из

 

σύ ты

 

 

Ἕλλην, -ηνος, ὁ грек

συναγωγεύς,

έως,

ἐμός, 3 мой

 

соединитель

 

 

ἐν (+dat.) в

 

 

τὶς, τὶ некто, нечто

 

ἐπίδειξις, εως, ἡ показ

φιλοσοφέω философствую

 

ἐπιχειρέω

 

стремлюсь,

φράζω

объясняю,

пытаюсь

 

 

рассказываю

 

 

ἔρως, -ωτος, ὁ (+gen.)

φύσις, -εως, ἡ природа

 

влечение (к кому-либо)

χαλεπός, 3 трудный

 

ἔμφυτος, 2 природный

ὡς как

 

 

ἔφη «говорил (-а)»

 

 

 

 

 

 

 

XXV.

Прочитайте, найдите глаголы,

переведите

текст: Basileà OÙr£nie, Par£klhte, tÕ Pneàma tÁj ¢lhqe…aj, Ð pantacoà parën kaˆ t¦ p£nta plhrîn, Ð qhsaurÕj tîn ¢gaqîn kaˆ zwÁj corhgÒj, ™lqc kaˆ sk»nwson ™n ¹m‹n kaˆ kaq£rison ¹m©j ¢pÕ p£shj khl‹doj, kaˆ sîson, 'Agaqš, t¦j yuc¦j ¹mîn.

#gaq3~ 3 добрый, благой

par=klhto~ ¦ утешитель

 

 

44

#l/qeia Ó истина

parèn причастие от p=reimi

#p3 (+gen.) от

присутствовать

basilev~ -1w~ ¦ царь

pÀ~, pÀsa,

pÀn весь (t¦

6n (+dat.) в

p£nta всё)

 

¡rcomai (aor. 2 Ølqon)

plhrîn причастие от plhr3w

приходить

наполнять; исполнять

zw/ Ó жизнь

pne$ma -ato~ t3 дух

Óme_~ (¹mîn, ¹m‹n ¹m©j) мы

skhn3w

раскидывать

qhsaur3~ ¦ сокровище

шатер; вселяться

kaqarjzw очищать

s9zw спасать

 

kaj и

corhg3~ ¦

руководитель

khlj~ -_do~ Ó пятно; позор

хора; податель

o8r=nio~ 3 небесный

yuc/ Ó душа

 

pantaco$ везде

 

 

 

 

 

Futurum

Футурум образуется при помощи суффикса -σ-, Повелительное наклонение не употребляется, причастия указывают на цель при глаголах движения.

XXVI. Прочитайте, найдите глаголы, переведите:

Πποκ̉ ἄρ̉σθ̉ ͵ ὅκα άφνις ἐτάκετο, πποκα, Νύμφαι;

τνον μν θῶες, τῆνον λύκοι ρύσαντο τνον χκ δρυμοῖο (=δρυμοῦ) λέων ἔκλαυσε θανόντα.

πολλαὶ δδαμάλαι καὶ πόρτιες δύραντο. <Κύπρις> κεἶπε˙ τύ θην τὸν Ἔρωτα κατεύχεο͵ άφνι͵ λυγιξεῖν˙

ῥ̉ οὐκαὐτὸς Ἔρωτος ὑπ̉ργαλέω (-οῦ) ἐλυγίχθης;

γὰρ ἐγν ὑπ Ἔρωτος ἐς Ἅιδαν λκομαι δη.

χμὲν τόσσ̉ εἰπν ἀπεπαύσατο˙ τν δ̉ Ἀφροδίτα θελ̉ ἀνορθῶσαι. <...>/ <...> κλυσε δίνα / τν Μοίσαις φίλον νδρα <...> (Theocritus. Idyllia. I, 66, 71-72, 75, 9798, 130, 138-139, 140-141).

Словарь

45

Ἅιδας, α, ὁ Аид

 

 

θώς, θωός, ὁ шакал

 

 

ἀνήρ, ἀνδρός, ὁ муж

 

καί и

 

 

 

ἀνορθόω

выпрямляю,

κατεύχεο «ты хвалился»

 

поднимаю

 

 

κεἶπε (= καὶ εἶπε) сказал(а)

ἀπαπαύω прекращаю

 

κλαίω

(aor. ἔκλαυσα)

ἄρ̉ = ἄραитак

 

 

рыдаю

 

 

 

ἀργαλέος, 3 тяжкий

 

κλύζω смываю, удаляю

 

αὐτός, ή, ό сам; он

 

Κύπρις,

ιδος,

=

Ἀφροδίτα, ἡ Афродита

 

Ἀφροδίτα

 

 

γάρ ведь

 

 

 

λέων, οντος, ὁ лев

 

 

δαμάλα, ἡ молодая корова

λυγίζω сгибаю; покоряю

 

Δάφνις,

ιδος,

Дафнис

λύκος, ὁ волк

 

 

(пастух,

сын

Гермеса

и

μάν действительно

 

 

нимфы,

умерший

в

μέν —

 

 

 

юности)

 

 

 

Μοῖσα = Μοῦσα, ἡ Муза

 

δέ же

 

 

 

Νύμφα, ἡ нимфа

 

 

δίνα, ἡ водоворот, пучина

 

ὀδύρομαι оплакиваю

 

δρυμός, ὁ дубрава

 

οὐ(κ) не

 

 

 

ἐγώ(ν) я

 

 

 

ὅκα когда

 

 

 

ἐθέλω хочу

 

 

πᾷ где

 

 

 

εἰπών «сказав»

 

 

ποκά же

 

 

 

ἐκ (+gen.) из, от

 

πολύς,

πολλή,

πολύ

ἕλκω тащу, волоку

 

многий

 

 

 

ἐλυγίχθης «ты покорён»

 

πόρτις, ιος, ἡ телица

 

Ἔρως, ωτος, ὁ Эрос

 

τάκω чахну, угасаю

 

 

ἐς (=εἰς) (+acc.) в

 

τῆνος, -α, -ο тот; он

 

ἐτάκετο см.: τάκω

 

τόσσος, 3 таковой

 

 

ἦ γάρ подлинно

 

 

τύ (=σύ) ты

 

 

ἦ ῥά разве

 

 

 

ὑπό (+gen.) тв. пад.

 

ἤδη уже

 

 

 

φίλος,

3

милый,

 

 

 

 

 

 

 

 

46

ἤθελ = ἤθελε см.: ἐθέλω

приятный

ἦσθ= ἦστε ihr wart, you

χὤ = καὶ ὁ

were

χὠκ = καὶ ὁ ἐκ

θανών, όντος умиравший

ὠρύομαι вою

θήν ведь, конечно

 

 

 

Imperfectum. Aoristus II

persona

activum

medium/passivum

 

 

 

1

ἔ-λυ-ο-ν «я освобождал»

ἐ-λυ-ό-μην

 

 

 

2

ἔ-λυ-ε-ς

ἐ-λύ-ου

 

 

 

3

ἔ-λυ-ε(ν)

ἐ-λύ-ε-το

 

 

 

1

ἐ-λύ-ο-μεν

ἐ-λυ-ό-μεθα

 

 

 

2

ἐ-λύ-ε-τε

ἐ-λύ-ε-σθε

 

 

 

3

ἔ-λυ-ο-ν

ἐ-λύ-ο-ντο

 

 

 

XXVII. Прочитайте, найдите глаголы, переведите текст: Πᾶσα μὲν ἀνθρώπου ψυχὴ φύσει τεθέαται τὰ ὄντα, ἢ οὐκ ἂν ἦλθεν εἰς τόδε τὸ ζῷον˙ ἀναμιμνῄσκεσθαι δὲ ἐκ τῶνδε ἐκεῖνα οὐ ῥᾴδιον ἁπάσῃ <ψυχῇ>. Οὔτε <ταύταις ψυχαῖς,> ὅσαι βραχέως εἶδον τότε τἀκεῖ, οὔθ̉ <ταύταις,> αἳ δεῦρο πεσοῦσαι ἐδυστύχησαν, ὥστε ὑπό τινων ὁμιλιῶν ἐπὶ τὸ ἄδικον τραπόμεναι λήθην <τούτων,> ὧν τότε εἶδον ἱερῶν, ἔχειν. Ὀλίγαι δὴ λείπονται, αἷς τὸ τῆς μνήμης ἱκανῶς πάρεστιν <...>. Περὶ δὲ κάλλους, ὥσπερ εἴπομεν, μετ̉ ἐκείνων τε ἔλαμπεν ὄν, δεῦρό τ̉ ἐλθόντες κατειλήφαμεν αὐτὸ διὰ τῆς ἐναργεστάτης αἰσθήσεως τῶν ἡμετέρων στίλβον ἐναργέστατα (Plato. Phaedrus, 249e–250d).

47

Словарь

ἄδικον,

 

τό

λάμπω сияю

 

несправедливость

 

λέγω (aor. εἶπον) говорю

 

αἴσθησις, εως, ἡ чувство

λείπομαι остаюсь

 

ἄν бы

 

 

λήθη, ἡ забвение

 

ἀναμιμνῄσκομαι

 

μέν —

 

 

вспоминаю

 

μετά, μετ̉ (+gen.)среди

 

ἄνθρωπος, ὁ человек

μνήμη, ἡ память

 

ἅπας, ἅπασα, ἅπαν весь

ὅδε, ἥδε, τόδε этот

 

αὐτός, ή, ό сам; он

 

ὀλίγος, 3 немногий

 

βραχέως мало

 

ὁμιλία, ἡ общение

 

δέ же

 

 

ὄν, ὄντα см. ὤν

 

δεῦρο сюда; здесь

 

ὁράω (aor. εἶδον) смотрю

δή итак

 

 

ὅς, ἥ, ὅ который

 

διά

(+gen.)

через,

ὅσος, 3 какой; который

 

посредством

 

οὐ, οὐκ не

 

δυστυχέω

делаюсь

οὔτε, οὔθ̉и не, ни

 

несчастным

 

πάρειμι присутствую

 

εἰς (+acc.) в

 

πᾶς, πᾶσα, πᾶν весь

 

ἐκ (+gen.) из; на основании

περί (+gen.) о

 

ἐκεῖνος,

ἐκείνη,

ἐκεῖνο

πίπτω (aor. ἔπεσον) падаю

тот

 

 

ῥᾴδιος, 3 легкий

 

ἐναργέστατα яснее всего

στίλβω блистаю

 

ἐναργής, 2 ясный; яркий

τἀκεῖ = τὰ ἐκεῖ то, что

ἐπί (+acc.) к

 

там

 

 

ἔρχομαι

(aor.

ἦλθον)

τε,

τ̉

и

прихожу

 

 

(постпозиционно)

 

ἔχω имею

 

τεθέαται «созерцала»

 

 

 

 

 

 

 

48

ζῷον, τό живое существо

τὶς, τὶ некто; некий

или; а иначе

τότε тогда

ἡμέτερος, 3 наш

τρέπω (aor. ἔτραπον)

ἱερός, 3 священный

обращаю

ἱκανῶς достаточно

ὑπό (+gen.) по причине

κάλλος, (εος > ους), τό

φύσις, εως, ἡ природа

красота

ψυχή, ἡ душа

κατειλήφαμεν «мы стали

ὥσπερ как

воспринимать»

ὥστε (так) чтобы

 

 

XXVIII. Прочитайте, найдите глаголы, переведите текст: 1. Καιρὸν γνῶθι (Pittacus apud Diogenem. Laertium. I, 79). 2. γνούς, ὅτι πάντων εἰσὶν ἀποῤῥοαί, σσ̉ ἐγένοντο (Empedocles. Fragmentum. 89, ср.: Plato. Meno. 76c). 3. ς <...> θερμν δ̉ ἐποχεύετο θερμῷ, / ς γλυκὺ μν γλυκὺ μάρπτε, πικρν δ̉ ἐπὶ πικρὸν ὄρουσεν, / ξὺ δ̉ ἐπ̉ξὺ ἔβη, δαερν δ̉ ἐποχεῖτο δαηρῷ (Ibid. Fr. 90, 7-9). 4. ν δὲ Κότδιάμορφα καὶ νδιχα πάντα πέλονται, / σν δ̉ ἔβην Φιλότητι καὶ λλήλοισι ποθεῖται (Ibid. Fr. 21, 11-12). 5. Πρὸ τοῦ δέ <.> πολλὰ καὶ δεινὰ θεοῖς ἐγίγνετο, ὡς λέγεται, διὰ τὴν τῆς Ἀνάγκης βασιλείαν˙ ἐπειδὴ δ̉ ὁ θεὸς οὗτος <i.e. Ἔρως> ἔφυ, ἐκ τοῦ ἐρᾶν τῶν καλῶν πάντ̉ ἀγαθὰ γέγονεν καὶ θεοῖς καὶ ἀνθρώποις (Plat. Sym. 197b).

Словарь

ἀγαθός, 3 хороший, добрый

ἕστηκεν «стоит»

ἀδικία,

неправда,

ἔχω имею

несправедливость

 

θεμέλιος, ὁ основание

ἀλλήλων (по 1-2 скл.) друг

θεός, ὁ бог; Бог

друга

 

 

θερμός, 3 теплый

 

 

 

 

 

 

 

49

 

 

 

 

 

 

ἀνάγκη, ἡ необходимость

καί и

 

 

ἄνδιχα врозь

 

καιρός, ὁ надлежащие мера,

ἄνθρωπος, ὁ человек

время, место

 

ἀπό (+gen.) от, из

καλός, 3 прекрасный

 

ἀποῤῥοή,

поток;

κότος, ὁ злоба

 

истечение

 

Κύριος, ὁ Господь

 

ἀποστήτω см. ἀφιστημι

λέγω говорю

 

αὐτός, -η, -ο сам; он

μάρπτω хватаю

 

ἀφιστημι (ἀπέστην) ухожу;

μέν —

 

 

отступаю

 

μέντοι однако

 

βαίνω

(ἔβην)

шагаю;

ὄνομα, -ατος, τό имя

 

набрасываюсь

 

ὀνομάζω именую, называю

βασιλεία, ἡ царство

ὀξύς, -εῖα, -ύ терпкий,

γέγονεν «возник (-ла, -ло)»

кислый

 

 

γίγνομαι

(ἐγενόμην)

ὀρούω

устремляюсь,

происхожу, возникаю, есмь

бросаюсь

 

 

γιγνώσκω (ἔγνων) познаю

ὅσσος, 3 каковой

 

γλυκύς, -εῖα, -ύ сладкий

ὅτι (потому) что

 

δαερός, 3 горячий

οὗτος, αὕτη, τοῦτο этот

δαηρός, 3 теплый, жаркий

πᾶς, πᾶσα, πᾶν

весь,

δέ же

 

 

всякий

 

 

δεινός, 3 страшный

πικρός, 3 горький

 

διά

(+acc.)

из-за,

ποθέω желаю; нуждаюсь

вследствие

 

πέλομαι ≈ εἰμί

 

διάμορφος, 2

имеющий

πολύς,

πολλή,

πολύ

особую форму

 

многий

 

 

εἰμί есмь

 

 

πρὸ τοῦ до этого

 

ἐκ (+gen.) из, от

 

στερεός, 3 твердый

 

ἐν (+dat.) в

 

συμβαίνω (-έβην) схожусь

ἐπειδή после того как

σφραγίς,

σφραγῖδος, ἡ

 

 

 

 

 

 

50

ἐπί (+acc.) к, в, на

печать

ἐποχέομαι езжу (на)

φιλότης, -ητος, ἡ дружба;

ἐποχεύομαι

сочетаюсь,

любовь

соединяюсь

 

φύω рождаю(сь); возникаю

ἐράω (inf. ἐρᾶν) люблю

ὤν, οὖσα, ὄν см. εἰμί

Ἔρως, ωτος, ὁ Эрос

ὥς так

 

 

ὡς как

 

 

 

Aoristus et futurum passivi

Aoristus I

indicativus

ἐ-λύ-θη-ν

sg. 1

«меня освободили»

 

 

2

ἐ-λύ-θη-ς

 

 

3

ἐ-λύ-θη

 

 

pl. 1

ἐ-λύ-θη-μεν

 

 

2

ἐ-λύ-θη-τε

 

 

3

ἐ-λύ-θη-σαν

 

 

imperativus

λύ-θη-τι

sg. 2

 

 

 

3

λυ-θή-τω

 

 

pl. 2

λύ-θη-τε

 

 

3

λυ-θή-ντων

 

 

infinitivus

λυ-θῆ ναι

 

 

participia: m

λυ-θεί-ς (έ-ντ-ος)

f

λυ-θεῖ-σα (-ης)

n

λυ-θέν (έ-ντ-ος)

 

 

XXIX. Прочитайте, найдите глаголы, переведите текст: 1. Καιρὸς τοῦ βαλεῖν λίθους καὶ καιρὸς τοῦ