Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Математика. Ч. 1-1.pdf
Скачиваний:
0
Добавлен:
28.12.2025
Размер:
2.86 Mб
Скачать

(здесь дважды использован предел lim sin x =1).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x0

x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

sin x

 

 

 

 

 

Поскольку lim

(ln y)= −

,

 

 

 

x2

= e

 

 

6

то lim y = lim

x

 

 

6 .

 

 

 

 

 

x0

 

 

 

 

x0

x0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6.8 Формула Тейлора и ее приложения

 

 

 

 

 

f (x) дифференцируема (n +1)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Если функция

раз в окрестности U (x0 ) точки x0 , то для лю-

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

бого x U (x0 ) имеет место формула Тейлора n-го порядка:

 

 

 

 

f (x)= f (x )+

f (x0 )

(x x )+

f ′′(x0 )

(x x )2

+ ...+

 

f (n)(x0 )

(x

x

)n + R (x),

 

 

 

 

 

 

 

0

 

1!

0

 

2!

 

0

 

 

 

 

n!

0

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (n+1)(x (x x

))

 

n+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

где R

(x)=

 

0

 

0

(x x )

, 0 < θ <1

остаточный член в форме Лагранжа.

(n +1)!

 

n

 

 

 

0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Приведем разложения некоторых функций по формуле Тейлора при x = 0 , которые назы-

ваются формулами Маклорена:

ex

=1+

 

x

 

+

 

 

 

x2

+

 

x3

+ +

 

xn

+ R

(x),

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1!

 

 

 

 

 

2!

 

 

 

 

 

3!

 

 

 

 

n!

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

R

(x)=

 

 

 

 

 

eθx

 

 

 

 

xn+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

(n +

1)!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin x =

x

 

x3

 

 

+

x5

 

 

− +(1)n+1

 

x2n1

 

 

+ R

(x);

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2n 1)!

 

 

 

1!

 

 

3!

 

 

 

 

5!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x2n+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

R

 

(x)= (1)

 

 

cos(θx)

 

 

 

 

;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2n +1)!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x2

 

 

 

 

x4

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

x

 

 

 

 

 

 

 

 

(x);

cos x =1

 

 

 

 

 

+

 

 

 

 

 

 

 

+ +(1)

 

 

 

 

 

 

 

+ R

 

 

2!

 

 

4!

 

 

(2n)

!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2n+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x2n+2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

R

 

 

(x)

= (1)

 

 

 

 

cos(θx)

 

 

 

 

 

 

 

;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(2n + 2)!

 

 

 

 

 

2n+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ln(1+ x)= x

x2

+

x3

− +(1)n+1

xn

+ R (x);

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

xn+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

R (x)= (1)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(n +1) (1x)n+1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(1+ x)α =1+ α x + α(α −1)x2 + +

α(α −1) (α −n +1)

xn + R (x);

 

 

 

1!

2!

n!

n

 

 

 

R

(x)=

α(α −1)(α −2) (α −n)xn+1(1x)α−n1 ; 0 < θ <1.

n

 

 

(n +1)!

 

 

 

 

 

 

 

102

 

 

Остаточный

 

 

 

член формулы

Тейлора может

быть

представлен

в форме

Пеано:

 

Rn (x)= 0 (

 

x x0

 

n )при x x0 .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

П р и м е р 6.23. Разложить многочлен f (x)= x4 2x2 +13x +9 по степеням двучлена x + 2.

 

 

 

 

Р е ш е н и е .

 

Поскольку f (x)

– многочлен 4-й степени, то

f (5)(x)= 0 и формула Тейлора

при x0 = −2 имеет вид

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x)= f (2)+

f (2)

(x + 2)+

f ′′(2)

(x + 2)2 + +

f ′′′(2)

(x + 2)3 +

f IV (2)

(x + 2)4 .

 

 

 

1!

2!

3!

4!

 

 

Подставляя

 

 

 

в эту

формулу значения

f (2)= −9,

 

 

f (2)

3

4x +13)

 

x0

=−2 = −11,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

= (4x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f

(2)

= (12x

2

4)

 

x0 =−2 = 44,

f (2)= 24x

 

x0 =−2 = −48,

f

IV

(2)=

24,

получим

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

′′

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

′′′

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x)= −9 11(x + 2)+ 22(x + 2)8(x + 2)3 +(x + 2)4.

П р и м е р 6.24. Написать формулу Тейлора 3-го порядка для функции f (x)=10x в точке

x0 = 0.

Р е ш е н и е . Имеем:

f (x)=10x; f (x)=10x ln10; f ′′(x)=10x ln2 10; f ′′′(x)=10x ln3 10; f (IV)(x)=10x ln410; f (0)=1; f (0)= ln10, f ′′(0)= ln210,

f ′′′(0)= ln3 10, f (IV)(θx)=10θx ln4 10.

По формуле Тейлора получаем

10x =1+(ln10)x + ln2 10 x2

+ ln3 10 x3

+

10θx ln4 10 x4

, 0

< θ <1.

 

2!

3!

 

4!

 

 

 

 

П р и м е р 6.25. Вывести приближенную формулу sin x x

x3

и оценить ее точность при

 

 

 

 

 

 

6

 

x< 0,05.

Ре ш е н и е . Запишем формулу Тейлора 4-го порядка для функции sin x в точке x0 = 0 :

 

 

 

 

 

 

sin x = x

x3

+ R (x),

 

где

R (x)= cosθx x5

, 0 < θ <1.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3!

4

 

 

 

 

 

 

 

 

4

5!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

При

 

x

 

< 0,05

имеем ∆ =

 

R (x)

 

 

cosθx

 

 

 

 

x

 

5

(0,05)5

< 3 109 .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5!

 

5!

 

 

 

 

 

 

 

 

x3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Поэтому sin x x

с точностью ∆ < 3 109 .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

П р и м е р 6.26. Вычислить e0,2 с точностью до 103 .

 

Р е ш е н и е . Формула Тейлора для функции ex

имеет вид

 

103

 

 

 

 

 

ex =1+

x

+

x2

+ +

xn

 

+ R (x),

 

где

R (x)=

 

xn+1

 

eθx, 0 < θ <1.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(n +1)!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1!

 

2!

 

 

 

 

 

n!

 

 

 

 

n

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Полагая x = 0,2, получим e0,2 =1+

0,2

+

0,2

+

0,22

+ +

0,2n

+R (0,2),

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1!

 

 

 

 

 

1!

2!

 

 

 

 

 

n!

 

 

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

где R (0,2)

=

0,2n+1

 

 

e0,2θ,

 

0 < θ <1.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(n +1)!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Так как 0 < θ <1; 2 < e < 3; 1< e0,2θ < 3,

то R (0,2)< 3

0,2n+1

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

 

 

 

(n +1)!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Определим наименьшее значение n так, чтобы выполнялось неравенство R (0,2)

<103 .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

n

 

 

 

Если

n = 2, то

 

 

R <3

0,23

 

0,0013,

 

 

а

 

 

если

n =3,

то R <

3

0,24

≈ ≈ 0,00018 <103. Поэтому

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

3!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

 

4!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

e0,2 1+

0,2

+ 0,22 +

0,23 =

1,221 с точностью до 103 .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1!

2!

 

 

3!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

П р и м е р 6.27. Вычислить lim

 

e

 

2

 

 

cos x

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x3 sin x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Используем формулу Тейлора с остаточными членами в форме Пеано:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x2

x4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

z2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

sin x = x +0(x),cos x =1

 

+

 

 

+0(x5 ),ez =1+ z +

 

+0(z3 ). .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2!

 

4!

2!

 

Из последней формулы при z = − x22 получим

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

e

x2

 

 

 

x2

 

 

x4

+ 0(x6 ).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

=1

+

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

 

8

 

 

Искомый предел может быть переписан в виде

 

 

 

 

 

 

x2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x2

 

x4

x2

 

 

 

x4

 

 

 

 

 

e

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

+

 

 

 

 

+ 0(x6 )1+

 

 

 

+ 0(x5 )

 

2

cos x

 

 

 

 

2

8

2

24

lim

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

= lim

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

x3 sin x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x4 + 0(x4 )

 

 

 

 

 

 

 

 

x0

 

 

 

 

 

 

 

x0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

1

 

+

 

0(x5 )

+

0(x6 )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

1

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x4

x4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

= lim

 

8

24

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

=

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x0

 

 

 

 

1+

 

0(x4 )

 

 

 

 

 

8 24 12

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

(поскольку

 

0(x5 )0,

 

0(x6 )

0 при x 0 ).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

104