Конспект лекций по математике для студентов инженерно-технических специальностей. В 3 ч. Ч. 2
.pdf
13.4.7. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
j |
||||||||||||||||
|
|
: rot |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k . |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
zj |
|||||
|
|
a |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
x |
|
y |
|
|
|
z |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
y |
1 |
|
|
xz |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, 



















(
,



, 
















). 











|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
x |
|
y |
z 2 |
1, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
, |
||||
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
. 13.11 |
|
|
|
|
|
|
z x2 |
|
y 2 |
|
|
|
|
|
|
|
z 2 |
|
|
|
x2 |
|
|
|
y 2 . |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|||
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
1, |
||||||
|
( |
. 13.11). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2zk |
|
|
|
||
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
: |
|
|
|
|
i |
|
|
|
j |
|
, |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
1 |
4z 2 |
|
|||||||||
, |
cos |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
) |
|
|
|
|
|
|
2zk |
|
|
|
|
3z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
rot |
|
|
|
( |
|
|
|
|
i |
j |
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
a |
|
n |
zj |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
2 |
|
4z 2 |
2 |
4z 2 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||

z:
|
dxdz |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3z |
|
|
|
|
|
d |
|
|
2 4z 2 dxdz ; rot |
|
|
|
d |
|
|
|
2 4z 2 dxdz |
3zdxdz . |
||||
|
|
a |
n |
|||||||||||||
| cos |
| |
|
|
|
||||||||||||
|
2 4z 2 |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
171
|
|
|
|
1 |
1 z 2 |
1 |
|
2 |
|
|
z 2 |
|
z 4 |
|
|
1 |
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
rot and |
3 zdz |
3 zdz |
dx |
3 (1 |
z |
)zdz |
3 |
|
|
|
. |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
2 |
4 |
|
|
4 |
|||||||||||||
|
|
|
Dxz |
0 |
0 |
0 |
|
|
|
|
|
0 |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||










, 



(M)






, 


















.
13.4.8. 









|
|
|
|
|
M |
V . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
( |
|
. 13.12). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
rot |
|
(M ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
dr |
rot a |
nd . |
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
(M ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
C |
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
rot |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
. 13.12 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
rot |
|
(M ) |
|
(M ) |
|
|
|
| rot |
|
(M ) | cos |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
a |
n |
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| rot |
|
|
(M ) | cos |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 , |
||||||||||
. . |
|
|
|
|
|
|
|
rot |
|
(M ) |
|
|
(M ) |
. |
|
, |
rot |
|
(M ) |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
a |
n |
|
a |
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| rot |
|
(M ) | . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| rot |
|
(M ) | |
|
|
max |
. |
||||||||||
max |
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a |
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
172
5. 







( . . |
), |
.
6. 




















:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
j |
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
2 |
|
|
2 |
|
2 |
|
|
|
2 |
2 |
|
|
|
|||
rotgrad |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
|
|
j |
|
||||||||||
x y |
|
|
z |
|
|
y z |
|
|
z x |
|
x y |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
z y |
|
x z |
|
y x |
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
x |
|
y |
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|

: 

(M),










, 









.
, |
. |




.
14.1.3. 










. 




V 


(M) 














:
1. |
V |
; |
|
|
|
|
|
|
|
||
2. |
|
|
(M) |
( . . rot |
|
(M ) |
|
), |
|
(M) |
V |
|
|
|
0 |
||||||||
|
|
|
|||||||||
|
|
a |
|
||||||||

.






. 


















: 


(




, 





) 









,
B |
, |
|
, |
T |
|
|
, |
S |
|
|
|
|
|
|
|
A |
( |
. 14.1). |
|
|
|
|
|
.14.1 |
|
, |
; |
174
|
|
|
1 4 . 1 . |
|
|
|
|
|
|
|
, |
||||
|
|
(x, y, z ) |
y cos(xy ) |
|
|
x cos(xy) |
|
|
|
sin(xy) |
|
|
, |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|||||||
|
|
i |
|
j |
|||||||||||
a |
|||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
z |
z |
z 2 |
|
|||||||||




.
. |
, |
V, 








(0,0,0).
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
|
j |
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
rot |
|
(M ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R |
Q |
|
|
|
P |
|
R |
|
|
|
Q |
|
P |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
i |
j |
||||||||||||||||||
a |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
x |
|
y |
|
|
z |
|
y |
|
|
z |
|
x |
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
z |
|
|
x |
|
y |
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
P Q |
R |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R |
|
Q |
, |
P |
|
R |
, |
|
Q |
|
P |
. |
|
|
||
|
|
y |
|
z |
z |
|
x |
|
x |
y |
|
|
||||||
P(x, y, z) |
|
y cos(xy) |
, |
Q(x, y, z) |
|
x cos(xy) |
, R(x, y, z) |
sin(xy) |
. |
|||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
z 2 |
||||









:
|
|
|
R |
|
x cos(xy) |
; |
|
Q |
|
|
x cos(xy) |
|
|
R |
; |
|
|
P |
|
y cos(xy) |
, |
|
|
|
||||||||
|
|
|
y |
|
|
|
|
z |
z 2 |
|
|
|
|
z |
|
z 2 |
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
z 2 |
|
|
|
|
y |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
R |
|
y cos(xy) |
|
|
P |
; |
Q |
|
|
cos(xy) |
xy sin(xy) |
; |
|
|
|
P |
|
|
cos(xy) xy sin(xy) |
|
Q |
. |
||||||||||
x |
|
z 2 |
|
z |
x |
|
|
|
|
z |
|
|
|
y |
|
z |
|
|
x |
|||||||||||||



.






. 



(M ) 
adr
|
M 0 M |
, |
0(0,0,1). |
177
|
|
|
x |
0 |
cos(x |
0) |
y |
x |
cos(xy) |
z |
sin(xy) |
|
|||||||||
(x, y, z) |
|
|
|
|
|
|
dx |
|
|
|
|
dy |
|
|
|
dz |
|
||||
|
1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|||||||||||
0 |
|
|
|
0 |
|
|
1 |
|
z 2 |
|
|||||||||||
sin(xy) |
|
y sin(xy) |
|
z |
sin(xy) |
|
|
sin(xy) |
sin(xy) |
|
sin(xy) |
. |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
0 |
|
z |
|
|
|
1 |
|
|
|
0 |
z |
|
|
1, |
z |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
|
|
, |
|
sin(xy)
adr ) 

(x, y, z) 

.
z
M 0M1
14.2.


14.2.1.










(M) 















V, 












div a (M )
0 .












, 












V 







; 






















, 













.




:
div rot a (M ) 



a
0 .
14.2.2.


1. |
, |
V
V , 



.



.
178
2. |
, |
V
V , 



.



.
3.












: 













(M).

,



, 

and
div a (M )
lim 
lim
,
M V
M V





and
0 ,
div a (M )
0 .
4.


V 













(


) 
.


(M) 





, 






















,










, 










.



V 













(


) 





, 

V, 












, 




;
V 





, 



. 
, 














,
q, |
|
|
q |
|
|
, |
, |
r 0 , |
|
E |
|||||||||
|
r |
||||||||
|
r 3 |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|








.
5.













. 







, 










.
179


























































(

(
grad
(





(












(










grad(

) ).
.



(




,







V




:
(
( 

























,








.








, 














, 














, 



















.
(














































.

ASB
ATB 


























ASBTA

























. 14.2
(



. 14.2) 


x 
x
























(
(




.




:




.
,







:





(
) 

grad
div grad
,























.












(
) 










, 









