8-ameliy PT_A
.pdf8-ámeliy sabaq. Arxitektura, derek modulleri hám MOODLE sisteması maǵlıwmatlar bazası kestelerin analizlew tiykarında MOODLE túyinindegi “Free Dekan’s office” sistemasına paydalanıwshı talapların islep shıǵıw.
Jumıstıń maqseti
MOODLE sistemasınıń arxitekturasın, derek modullerin hám maǵlıwmatlar bazası kestelerin analizlew tiykarında MOODLE túyininde jumıs isleytuǵın "Free Dekan's office" sistemasına paydalanıwshı talapların islep shıǵıw.
Ámeliy bólim
MOODLE arxitekturasın analizlew ushın eń dáslep sistemanıń tiykarǵı fayl strukturasın úyreniw zárúr. Sistemanı júklep alıp, ornatqannan soń, MOODLE dıń tiykarǵı katalogların analizleń. Mısalı, /admin katalogında sistemanıń basqarıw paneline tiyisli fayllar, /auth katalogında autentifikaciya modulleri, /course katalogında kurslardı basqarıw modulleri, /mod katalogında aktivlikler modulleri saqlanadı. Dekanat ofisi ushın áhmiyetli bolǵan /grade katalogın ózgeshe dıqqat penen analizleń, sebebi bul jerde studentlerdiń bahaları menen islesiw modulleri saqlanadı. Sistemanıń plaginler arxitekturasın izertlew ushın
/lib/pluginlib.php faylın analizlep shıǵıń, bul faylda MOODLE nıń plaginler menen islesiw tiykarları sáwlelendirilgen.
MOODLE maǵlıwmatlar bazasın analizlew ushın phpMyAdmin quralın paydalanıń. Eń áhmiyetli kesteler: mdl_user (paydalanıwshılar haqqında maǵlıwmatlar), mdl_course (kurslar haqqında maǵlıwmatlar), mdl_role_assignments (rollerdıń tayınlanıwı), mdl_grade_items
(bahalaw elementleri), mdl_grade_grades (bahalar). Dekanat ofisi ushın ózgeshe áhmiyetke iye bolǵan mdl_user_info_field hám mdl_user_info_data kestelerin analizleń, sebebi bul kestelerde qosımsha paydalanıwshı maǵlıwmatları saqlanadı, al dekanat ofisinde studentler haqqında kóplegen qosımsha maǵlıwmatlar (mısalı, tuwılǵan jılı, milleti, jasaw mánzili, ataanası haqqında maǵlıwmatlar) talap etiledi. Kestelerdiń strukturasın hám olar arasındaǵı baylanıslardı ERD diagramması túrinde sızıp alıw, sistemanıń maǵlıwmatlar bazası strukturasın tolıq túsiniw ushın paydalı boladı.
Paydalanıwshı talapların jıynaw ushın dekanat xızmetkerleri menen intervyu ótkeriń. Intervyu waqtında tómendegi sorawlardı beriń: dekanat xızmetkerleri qanday kúndelikli tapsırmalardı orınlaydı, qanday esabatlardı tayarlaydı, qanday dokumentlerdi jaratadı, qanday maǵlıwmatlardı saqlaydı hám analiz etedi. Intervyu tiykarında use case diagrammasın sızıń, bul diagrammada dekanat ofisiniń tiykarǵı aktyorları (dekan, dekan orınbasarı, inspektor, xatker) hám olardıń use case ları (studentti qabıllaw, oqıwdan shıǵarıw, toparǵa tayınlaw, bahalardı basqarıw, t.b.) kórsetilsin. Analizlew nátiyjesinde "Free Dekan's office" sistemasınıń prototipin
jaratıń, bul prototipte dekanat ofisiniń tiykarǵı ekranları (studentlerdi basqarıw, toparlardı basqarıw, bahalardı basqarıw, esabatlardı jaratıw) kórsetilsin. Prototipti jaratıw ushın Figma yamasa Adobe XD qurallarınan paydalanıw múmkin.
ÁMELIY TAPSÍRMALAR:
Tapsırma 1: MOODLE arxitekturasın analizlew
MOODLE arxitekturasın analizlew ushın adımlar:
1.MOODLE sistemasın ornatıń hám onıń tiykarǵı qurawshıların analizleń. MOODLE sisteması modullik arxitekturaǵa iye bolıp, ol plaginler sistemasına tiykarlanǵan. Sistemanıń tiykarǵı fayl strukturasın izertlep shıǵıń. Ádette MOODLE dıń tiykarǵı katalogları: admin, auth, blocks, course, lib, mod, theme hám t.b. Bul kataloglardıń hár birinde qanday fayllar saqlanatuǵının hám olardıń sistemada qanday funkciyalardı orınlaytuǵının anıqlań.
2.MOODLE dıń yadrosı hám plaginler arasındaǵı baylanıslardı analizleń. MOODLE yadrosı negizgi funkcionaldı támiyinleydi hám API lardı usınadı, al plaginler bul API lardan paydalanıp, qosımsha funkcionallıqtı ámelge asıradı. Sistemanıń event-driven arxitekturasın izertleń: qanday waqıyalardı tıńlay alatuǵının, qalay waqıyalar haqqında xabar bere alatuǵının hám plaginlerdiń qalay bul waqıyalarǵa juwap beriwi múmkin ekenligin úyreniń.
3.MOODLE sistemasındaǵı rollerdi hám ruqsatlar sistemasın analizleń.
MOODLE da standart roller: Administrator, Oqıtıwshı, Student, Qonaq hám t.b. Bul rollerdiń hár biriniń múmkinshiliklerin hám sheklewlerin anıqlań. Dekanat ofisi ushın qanday roller kerek bolıwı múmkin ekenligin anıqlań.
4.MOODLE sistemasınıń interfeyslerin izertleń. Paydalanıwshı interfeys qalay qurılǵanın, qanday komponentlerden turatuǵının hám qalay keńeytiw múmkin ekenligin úyreniń. Bloklar, formalar, navigaciya elementleri hám basqa interfeys komponentleri menen islesiw mexanizmlerin analizleń.
Tapsırma 2: MOODLE derek modullerin analizlew
MOODLE derek modullerin analizlew ushın adımlar:
1.MOODLE sistemasındaǵı derek modulleriniń strukturasın izertleń. Derek modulleri - bul sistemanıń tiykarǵı funkcionallıǵın támiyinleytuǵın komponentler. Olar admin, auth, blocks, course, grade, user hám t.b. kategoriyalarǵa bólinedi. Hár bir kategoriyadaǵı derek modullerin hám olardıń múmkinshiliklerin analizleń.
2.Studentlerdi basqarıw modulin anıqlań hám analizleń. MOODLE daǵı user moduli hám onıń strukturasın izertleń. Paydalanıwshılardı qosıw, ózgertiw, óshiriw hám basqarıw qalay ámelge asırılatuǵının analizleń. Paydalanıwshılar profillerin keńeytiw múmkinshiliklerin izertleń.
3.Kurslardı basqarıw modulin analizleń. MOODLE daǵı course moduli hám onıń strukturasın izertleń. Kurslardı jaratıw, redaktorlaw, kurslarǵa jazılıw hám kurslardı basqarıw qalay ámelge asırılatuǵının analizleń.
4.Bahalaw modulin analizleń. MOODLE daǵı grade moduli hám onıń strukturasın izertleń. Bahalaw sisteması qanday principlerge tiykarlanǵanın, bahalardı qalay esaplaw, saqlaw hám kórsetiw múmkin ekenligin analizleń.
5.Esabatlar modulin analizleń. MOODLE daǵı report moduli hám onıń strukturasın izertleń. Qanday esabatlardı alıw múmkin ekenligin, olardı qalay konfiguraciyalaw múmkin ekenligin hám qanday maǵlıwmatlardı alıw múmkin ekenligin analizleń.
Tapsırma 3: MOODLE maǵlıwmatlar bazası kestelerin analizlew
MOODLE maǵlıwmatlar bazası kestelerin analizlew ushın adımlar:
1.MOODLE maǵlıwmatlar bazasınıń ulıwmalıq strukturasın analizleń. MOODLE maǵlıwmatlar bazası 250 den aslam kestelerden turadı. Olardıń arasındaǵı baylanıslardı hám olardıń sistemanıń qanday bólimlerine tiyisli ekenligin analizleń. Bul maǵlıwmatlardı analizlew ushın phpMyAdmin yaki basqa SQL klientinen paydalanıń.
2.Paydalanıwshılar hám roller menen baylanıslı kestelerdi analizleń. mdl_user, mdl_role, mdl_role_assignments, mdl_user_preferences, mdl_user_info_data hám t.b. kestelerdiń strukturasın hám olar arasındaǵı baylanıslardı analizleń. Bul kestelerde qanday maǵlıwmatlar saqlanatuǵının hám "Free Dekan's office" sisteması ushın olardıń qanday áhmiyeti barlıǵın anıqlań.
3.Kurslar hám oqıw jobaları menen baylanıslı kestelerdi analizleń. mdl_course, mdl_course_categories, mdl_course_modules, mdl_course_sections hám t.b. kestelerdiń strukturasın hám olar arasındaǵı baylanıslardı analizleń. Oqıw jobaların saqlaw hám basqarıw qalay ámelge asırılatuǵının anıqlań.
4.Bahalaw menen baylanıslı kestelerdi analizleń. mdl_grade_items, mdl_grade_grades, mdl_grade_categories hám t.b. kestelerdiń strukturasın hám olar arasındaǵı baylanıslardı analizleń. Bahalaw sisteması qalay jumıs isleytuǵının hám "Free Dekan's office" sistemasına bul qalay integraciyalaw múmkin ekenligin anıqlań.
5.Sabaqlarǵa qatnasıwdı esapqa alıw menen baylanıslı kestelerdi analizleń. mdl_attendance, mdl_attendance_sessions, mdl_attendance_log hám t.b. kestelerdiń strukturasın hám olar arasındaǵı baylanıslardı analizleń (eger bunday plagin ornatılǵan bolsa). Sabaqlarǵa qatnasıwdı esapqa alıw qalay ámelge asırılatuǵının anıqlań.
Tapsırma 4: "Free Dekan's office" sisteması ushın paydalanıwshı talapların islep shıǵıw
"Free Dekan's office" sisteması ushın paydalanıwshı talapların islep shıǵıw ushın adımlar:
1.Dekanat ofisiniń tiykarǵı funkciyaları hám processlerin anıqlań. Dekanat ofisinde júz beretuǵın processlerdi anıqlaw ushın dekanat xızmetkerleri menen intervyu ótkeriń. Tómendegi processlerdi analizleń: studentlerdi qabıllaw, oqıwdan shıǵarıw, akademiyalıq demalıs, oqıw topların basqarıw, sabaq kestesin basqarıw, bahalardı esapqa alıw, sabaqlarǵa qatnasıwdı esapqa alıw, akademiyalıq ózlestiriw boyınsha esabatlardı alıw hám t.b.
2.Dekanat ofisi paydalanıwshılarınıń kategoriyaların hám olardıń rollerin anıqlań. Dekanat ofisi paydalanıwshılarınıń kategoriyaların anıqlań: dekan, dekan orınbasarı, inspektor, xatker hám t.b. Hár bir kategoriyadaǵı paydalanıwshılardıń rollerin hám huqıqların anıqlań.
3.Dekanat ofisi paydalanıwshılarınıń talapların jıynań hám analizleń. Dekanat ofisi paydalanıwshıları menen intervyu ótkeriń hám olardıń tiykarǵı talapların anıqlań:
o Studentler haqqında maǵlıwmatlardı basqarıw: studentlerdi qosıw,
ózgertiw, óshiriw
oOqıw topların basqarıw: toplardı jaratıw, ózgertiw, óshiriw, toplarǵa studentlerdi qosıw hám alıp taslaw
o Oqıw jobaların basqarıw: jobalardı jaratıw, ózgertiw, óshiriw o Sabaq kestesin basqarıw: kestelerdi jaratıw, ózgertiw, óshiriw o Bahalardı esapqa alıw: bahalardı qosıw, ózgertiw, óshiriw
oSabaqlarǵa qatnasıwdı esapqa alıw: qatnasıwlardı qosıw, ózgertiw, óshiriw
oEsabatlardı jaratıw: akademiyalıq ózlestiriw boyınsha, sabaqlarǵa qatnasıw boyınsha, studentler haqqında esabatlardı alıw
o
o
Buyrıqlardı jaratıw hám basqarıw: qabıllaw, oqıwdan shıǵarıw, akademiyalıq demalıs hám t.b. buyrıqlardı jaratıw
Dokumentlerdi jaratıw: anıqlamalar, transkriptler hám t.b. dokumentlerdi jaratıw
4.Nátiyjeler tiykarında paydalanıwshı talapları specifikaciyasın islep shıǵıń. Jıynalǵan maǵlıwmatlar tiykarında paydalanıwshı talapları specifikaciyasın islep shıǵıń:
o Funkcionallıq talaplar: sistemanıń ne islew kerek ekenligin anıqlaytuǵın talaplar
oFunkcionallıq emes talaplar: sistemanıń qanday sıpatlarǵa iye bolıw kerek ekenligin anıqlaytuǵın talaplar (ónimlilik, isenimlilik, qáwipsizlik hám t.b.)
oInterfeys talapları: sistemanıń interfeysi qanday bolıw kerek ekenligin anıqlaytuǵın talaplar
o Maǵlıwmatlar bazası talapları: sistemanıń maǵlıwmatlar bazası qanday bolıw kerek ekenligin anıqlaytuǵın talaplar
oSistemanıń sheklewleri: sistemanıń qanday sheklewlerge iye bolıw kerek ekenligin anıqlaytuǵın talaplar
Tapsırma 5: Paydalanıwshı talapların vizualizaciyalaw
Paydalanıwshı talapların vizualizaciyalaw ushın adımlar:
1.Use Case diagrammaların islep shıǵıń. Sistemadaǵı tiykarǵı aktyorlardı hám olardıń use case ların anıqlań. Use Case diagrammaların islep shıǵıń, mısalı:
o Studentlerdi basqarıw
o Oqıw toparların basqarıw o Oqıw jobaların basqarıw o Sabaq kestesin basqarıw o Bahalardı esapqa alıw
o Sabaqlarǵa qatnasıwdı esapqa alıw o Esabatlardı jaratıw
o Buyrıqlardı basqarıw o Dokumentlerdi jaratıw
2.Aktyorlar hám Use Case lar arasındaǵı baylanıslardı anıqlań. Aktyorlar hám
Use Case lar arasındaǵı baylanıslardı anıqlań hám diagrammalarda kórsetiń.
3.Hár bir Use Case ti detallı táriyipleń. Hár bir Use Case ti detallı táriyipleń: o Use Case tiń atı
o Use Case tiń maqseti o Aktyorlar
o Aldın shártler
o Tiykarǵı scenariy
o Alternativ scenariyler o Keyingi shártler
4.Jumıs processlerin vizualizaciyalaw ushın aktivlik diagrammaların islep
shıǵıń. Tómendegi jumıs processleri ushın aktivlik diagrammaların islep shıǵıń:
o Studentlerdi qabıllaw processi o Oqıwdan shıǵarıw processi
o Akademiyalıq demalıs beriw processi o Bahalardı qosıw processi
o Sabaqlarǵa qatnasıwdı esapqa alıw processi o Esabatlardı jaratıw processi
o Buyrıqlardı jaratıw processi
oDokumentlerdi jaratıw processi
5.ER-diagrammasın islep shıǵıń. "Free Dekan's office" sisteması ushın ERdiagrammasın islep shıǵıń, onda sistemanıń tiykarǵı obektlerin hám olar arasındaǵı baylanıslardı kórsetiń.
Tapsırma 6: "Free Dekan's office" sistemasın MOODLE ǵa integraciyalaw talapların islep shıǵıw
"Free Dekan's office" sistemasın MOODLE ǵa integraciyalaw talapların islep shıǵıw ushın adımlar:
1. MOODLE sisteması menen integraciya noqatların anıqlań. "Free Dekan's office" sistemasınıń MOODLE sisteması menen integraciya noqatların anıqlań:
o Paydalanıwshılardı basqarıw: MOODLE sistemasındaǵı paydalanıwshılar menen "Free Dekan's office" sistemasındaǵı paydalanıwshılar arasındaǵı baylanıs
oKurslardı basqarıw: MOODLE sistemasındaǵı kurslar menen "Free Dekan's office" sistemasındaǵı oqıw jobaları arasındaǵı baylanıs
oBahalardı esapqa alıw: MOODLE sistemasındaǵı bahalar menen "Free Dekan's office" sistemasındaǵı bahalar arasındaǵı baylanıs
o Sabaqlarǵa qatnasıwdı esapqa alıw: MOODLE sistemasındaǵı qatnasıwlar menen "Free Dekan's office" sistemasındaǵı qatnasıwlar arasındaǵı baylanıs
2.Derek almasıw talapların islep shıǵıń. "Free Dekan's office" hám MOODLE sistemaları arasında derek almasıw talapların islep shıǵıń:
o Derek almasıw formatları: XML, JSON, CSV hám t.b.
o Derek almasıw protokolları: RESTful API, SOAP hám t.b.
oDerek almasıw jiyiligi: real waqıt rejiminde, kestege muwapıq hám t.b.
3.Maǵlıwmatlar bazası integraciya talapların islep shıǵıń. "Free Dekan's office" hám MOODLE sistemaları arasında maǵlıwmatlar bazası integraciya talapların islep shıǵıń:
oMaǵlıwmatlar bazası strukturasındaǵı ózgerisler: jańa kesteler, baylanıslar hám t.b.
oMaǵlıwmatlar bazası denormalizaciya talapları: jumıs ónimliligin arttırıw ushın
oMaǵlıwmatlar bazası indekslew talapları: jumıs ónimliligin arttırıw ushın
4.Autentifikaciya hám avtorizaciya talapların islep shıǵıń. "Free Dekan's office" hám MOODLE sistemaları arasında autentifikaciya hám avtorizaciya talapların islep shıǵıń:
oBirden kiriw (Single Sign-On) talapları
oRuqsatlardı basqarıw talapları
oRollerdı basqarıw talapları
5.Interfeys integraciya talapların islep shıǵıń. "Free Dekan's office" hám MOODLE sistemaları arasında interfeys integraciya talapların islep shıǵıń:
oInterfeys elementlerin integraciyalaw talapları: menyu, bloklar hám t.b.
o Navigaciya integraciya talapları
o Stil hám dizayn integraciya talapları
Tapsırma 7: Prototip jaratıw
Prototip jaratıw ushın adımlar:
1.Wireframe ler islep shıǵıń. "Free Dekan's office" sistemasınıń tiykarǵı ekranları ushın wireframe ler islep shıǵıń:
o Studentlerdi basqarıw ekranı
o Oqıw toparların basqarıw ekranı o Oqıw jobaların basqarıw ekranı o Sabaq kestesin basqarıw ekranı o Bahalardı esapqa alıw ekranı
o Sabaqlarǵa qatnasıwdı esapqa alıw ekranı o Esabatlar ekranı
o Buyrıqlardı basqarıw ekranı o Dokumentlerdi jaratıw ekranı
2.Tiykarǵı interfeys elementlerin islep shıǵıń. "Free Dekan's office"
sistemasınıń tiykarǵı interfeys elementlerin islep shıǵıń:
o |
Menyu |
o |
Formalar |
o |
Kesteler |
o |
Diagrammalar |
o |
Grafikler |
o |
Knopkalar |
oBasqa interfeys elementleri
3.Interaktiv prototip jaratıń. "Free Dekan's office" sistemasınıń interaktiv prototipin jaratıń. Bul ushın Figma, Adobe XD yaki basqa prototiplew qurallarınan paydalanıń.
4.Prototipti testleń hám jaqsılań. Prototipti potencial paydalanıwshılar menen testleń hám olardıń pikirleri tiykarında jaqsılań.
Tapsırma 8: Paydalanıwshı talapları dokumentin jaratıw
Paydalanıwshı talapları dokumentin jaratıw ushın adımlar:
1. Dokumenttiń strukturasın anıqlań. Paydalanıwshı talapları dokumentiniń strukturasın anıqlań:
o |
Kirisiw |
o |
Sistemanıń ulıwmalıq túsindirmesi |
o |
Funkcionallıq talaplar |
o |
Funkcionallıq emes talaplar |
o |
Interfeys talapları |
o |
Maǵlıwmatlar bazası talapları |
o |
Sistemanıń sheklewleri |
o |
Glossariy |
oQosımshalar
2.Dokumenttiń hár bir bólimin jazıń. Paydalanıwshı talapları dokumentiniń hár bir bólimin jazıń, joqarıda anıqlanǵan strukturaǵa muwapıq.
3.Dokumentke prototipler, diagrammalar hám basqa vizuallıq materiallardı qosıń. Dokumentke prototipler, diagrammalar hám basqa vizuallıq materiallardı qosıń, olar talaplardı túsiniwdi jeńillestiredi.
4.Dokumentti tekstlew hám tekseriw. Dokumentti tekstlew hám tekseriw arqalı onıń tolıqlıǵın hám durıslıǵın támiyinleń.
5.Dokumentti tastıyıqlaw. Paydalanıwshı talapları dokumentin dekanat xızmetkerleri hám texnikalıq komanda menen birge qarap shıǵıń hám tastıyıqlań.