17-lekciya PT-A
.pdf17-lekciya. Programmalıq támiynat arxitekturasın hújjetlestiriw usılları.
Jobası:
1.Programmalıq támiynat arxitekturasın hújjetlestiriw túsinigi
2.Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń tiykarǵı komponentleri
3.Arxitekturalıq hújjetlestiriw usılları hám quralları
4.Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń sapasın bahalaw hám talqılaw
Programmalıq támiynat arxitekturasın hújjetlestiriw – bul programmalıq támiynat sistemasınıń arxitekturasın anıq hám túsinikli etip jazıw processi. Bul process sistemanıń rawajlanıwı hám texnikalıq xızmet kórsetiwi ushın áhmiyetli rol oynaydı. Durıs hújjetlestirilgen arxitektura sistemanıń talaplarǵa sáykes keletuǵının, onıń iykemliligin hám texnikalıq xızmet kórsetiwin jeńillestiredi.
Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń tiykarǵı maqsetlerine sistemanıń arxitekturasın anıqlaw, arxitekturalıq sheshimlerdi negizlew, kommunikaciyanı jeńilletiw hám sistemanıń rawajlanıwı hám texnikalıq xızmet kórsetiwin qollapquwatlaw kiredi. Arxitekturalıq hújjetlestiriw arxitekturalıq sheshimlerdiń negizin, sistemanıń strukturasın hám komponentlerin, olardıń arasındaǵı baylanıslardı hám interfeyslerdi anıqlawǵa járdem beredi.
Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń túrleri hám klassifikaciyası arxitekturalıq kózqaraslarǵa, hújjetlestiriw usıllarına hám maqsetlerine tiykarlanıp anıqlanadı. Arxitekturalıq hújjetlestiriw kózqaraslarǵa tiykarlanıp logikalıq, process, rawajlanıw hám fizikalıq hújjetlestiriwlerge bólinedi. Hújjetlestiriw usıllarına tiykarlanıp UML, ArchiMate hám C4 Model sıyaqlı hújjetlestiriwlerge bólinedi. Maqsetlerine tiykarlanıp joqarı dárejeli hám tómen dárejeli hújjetlestiriwlerge bólinedi.
Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń tiykarǵı komponentlerine arxitekturalıq kózqaraslar, arxitekturalıq sheshimler hám olardıń negizi, arxitekturalıq stiller hám úlgiler hám arxitekturalıq interfeysler hámde baylanıslar kiredi.
Arxitekturalıq kózqaraslar sistemanıń arxitekturasın túrli kózqaraslardan kórsetedi. Logikalıq kózqaras sistemanıń komponentlerin hám olardıń arasındaǵı baylanıslardı kórsetedi. Process kózqarası sistemanıń processlerin hám olardıń arasındaǵı baylanıslardı kórsetedi. Rawajlanıw kózqarası sistemanıń rawajlanıw
processlerin hám olardıń arasındaǵı baylanıslardı kórsetedi. Fizikalıq kózqaras sistemanıń fizikalıq infrastrukturasın hám onıń komponentlerin kórsetedi.
Arxitekturalıq sheshimler hám olardıń negizi arxitekturalıq sheshimlerdiń negizin, olardıń qabıl etiliw sebeplerin hám olardıń talaplarǵa sáykes keletuǵının kórsetedi. Arxitekturalıq stiller hám úlgiler sistemanıń arxitekturasın qurıw ushın paydalanılatuǵın qayta paydalanıwǵa bolatuǵın sheshimlerdi kórsetedi. Arxitekturalıq interfeysler hám baylanıslar sistemanıń komponentleriniń arasındaǵı baylanıslardı hám interfeyslerdi kórsetedi.
Arxitekturalıq hújjetlestiriw usılları hám quralları arxitekturalıq hújjetlestiriwdi jaratıw hám basqarıw ushın paydalanıladı. Negizgi hújjetlestiriw usıllarına UML, ArchiMate hám C4 Model kiredi.
UML (Unified Modeling Language) – bul programmalıq támiynat sistemaların modellestiriw ushın paydalanılatuǵın standartlı til. UML diagrammaları sistemanıń komponentlerin, olardıń arasındaǵı baylanıslardı hám interfeyslerdi kórsetiw ushın paydalanıladı.
ArchiMate – bul Enterprise Architecture modellestiriw ushın paydalanılatuǵın standartlı til. ArchiMate diagrammaları biznes processlerin, informaciyalardı hám texnologiyalıq infrastrukturanı kórsetiw ushın paydalanıladı.
C4 Model – bul programmalıq támiynat sistemalarınıń arxitekturasın kórsetiw ushın paydalanılatuǵın ápiwayı usıl. C4 Model konteynerler, komponentler, klasslar hám kodlardı kórsetiw ushın paydalanıladı.
Arxitekturalıq hújjetlestiriw qurallarına Enterprise Architect, Sparx Systems hám Draw.io kiredi. Bul qurallar arxitekturalıq diagrammalardı jaratıw, arxitekturalıq hújjetlestiriwdi basqarıw hám arxitekturalıq hújjetlestiriwdi talqılaw ushın paydalanıladı.
Arxitekturalıq hújjetlestiriw shablonları hám standartları arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń sapasın arttırıw hám onıń túsinikliligin támiyinlew ushın paydalanıladı. Bul shablonlar hám standartlar arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń strukturasın, mazmunın hám stilin anıqlaydı.
Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń sapasın bahalaw hám talqılaw arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń durıslıǵın, tolıqlıǵın hám túsinikliligin támiyinlew ushın áhmiyetli. Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń sapasın bahalaw kriteriylerine tolıqlıq, durıslıq, túsiniklilik, sáykeslik hám jaramlılıq kiredi.
Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń sapasın arttırıw usıllarına arxitekturalıq tekseriwlerdi ótkeriw, arxitekturalıq hújjetlestiriwdi pikirlesiw hám arxitekturalıq hújjetlestiriwdi jaqsılaw ushın qayta baylanıs alıw kiredi. Arxitekturalıq
hújjetlestiriwdiń talqılaw processine arxitekturalıq hújjetlestiriwdi komanda aǵzaları menen talqılaw, arxitekturalıq sheshimlerdi bahalaw hám arxitekturalıq hújjetlestiriwge ózgerisler engiziw kiredi.
Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń sapasın bahalaw hám talqılaw arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń durıslıǵın, tolıqlıǵın hám túsinikliligin támiyinlewge járdem beredi. Bul process arxitekturalıq sheshimlerdiń durıslıǵın tekseriwge, qatelerdi anıqlawǵa hám sistemanıń rawajlanıwı hám texnikalıq xızmet kórsetiwin jeńilletiwge járdem beredi.
Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń sapasın bahalaw hám talqılaw programmalıq támiynat rawajlanıwınıń áhmiyetli bólegi bolıp tabıladı. Bul process arxitekturalıq sheshimlerdiń durıslıǵın tekseriwge, qáwiplerdi anıqlawǵa hám sistemanıń uzaq múddetli sapasın támiyinlewge járdem beredi.
BAQLAW SORAWLARÍ:
1.Programmalıq támiynat arxitekturasın hújjetlestiriwdiń anıqlaması ne? Onıń áhmiyeti nede?
2.Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń tiykarǵı maqsetleri qanday?
3.Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń tiykarǵı komponentlerin atap ótiń.
4.Arxitekturalıq kózqaraslardıń túrlerin atap ótiń hám olardıń hár biri neni kórsetedi?
5.Arxitekturalıq stiller hám úlgiler ne ushın paydalanıladı?
6.Arxitekturalıq hújjetlestiriw ushın qanday usıllar paydalanıladı?
7.UML diagrammaları ne ushın paydalanıladı?
8.Arxitekturalıq hújjetlestiriw ushın qanday qurallar paydalanıladı?
9.Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń sapasın bahalaw kriteriylerin atap ótiń.
10.Arxitekturalıq hújjetlestiriwdiń sapasın arttırıw ushın qanday usıllar paydalanıladı?