11-lekciya PT-A

11-lekciya. Komponentlerge tiykarlanǵan arxitektura dizaynı. Bir waqıttıń ózinde hám real waqıtta arxitekturalardı proektlestiriw.

Jobası:

1.Komponentlerge tiykarlanǵan arxitektura (KTA)

2.KTAdaǵı komponentlerdi proektlestiriw

3.Bir waqıttıń ózindegi hám real waqıttaǵı arxitekturalardı proektlestiriw

4.KTAdaǵı bir waqıttıń ózindegi hám real waqıttaǵı arxitekturalardı proektlestiriwge arnalǵan qurallar hám texnologiyalar

Komponentlerge tiykarlanǵan arxitektura (KTA) – baǵdarlamalıq támiynattı qurıwdaǵı zamanagóy usıl bolıp, onda sistema qayta paydalanıwǵa bolatuǵın, erkin komponentlerden qurıladı. Bul usıldıń tiykarǵı ideyası – sistemanı úlken, monolit struktura ornına kishi, jeke bóleklerge bóliw. Bul bólekler – komponentler, olar belgili bir funkciyanı orınlaydı hám basqa komponentler menen interfeysler arqalı qatnasadı. KTAnıń áhmiyeti baǵdarlamalıq támiynattı islep shıǵarıwdı tezletiw, onıń sapasın arttırıw hám texnikalıq xızmet kórsetiwdi ápiwayılastırıwdan ibarat.

KTAnıń tiykarǵı principlerine komponentlerdiń erkinligi, qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵı, interfeysler arqalı qatnas jasawı hám standartlastırılıwı kiredi. Komponentler erkin bolǵanda, olardı sistemanıń basqa bóleklerine ǵárezli bolmastan, óz aldına islep shıǵarıwǵa hám sınawǵa boladı. Qayta paydalanıwǵa jaramlılıq komponentlerdi basqa sistemalarda da paydalanıwǵa imkaniyat berip, baǵdarlamalıq támiynattı islep shıǵarıwdı tezletedi. Interfeysler arqalı qatnas jasaw komponentlerdiń arasındaǵı baylanıstı anıq hám standartlı etip, sistemanıń iykemliligin arttıradı. Standartlastırılıw komponentlerdiń arasındaǵı qatnastı jeńillestirip, olardı basqa sistemalar menen integraciyalawdı ápiwayılastıradı.

KTA bir qatar artıqmashılıqlarǵa iye. Olardıń ishinde eń áhmiyetlileri: baǵdarlamalıq támiynattı islep shıǵarıwdıń tezligin arttırıw, onıń sapasın jaqsılaw, texnikalıq xızmet kórsetiwdi ápiwayılastırıw, sistemanıń iykemliligin arttırıw hám qayta paydalanıwǵa jaramlılıqtı támiyinlew. Komponentlerdiń qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵı baǵdarlamalıq támiynattı islep shıǵarıwdı tezletedi, sebebi hár bir sistema ushın komponentlerdi basınan jazıwdıń keregi joq. Sistemanıń iykemliligi onıń talaplardıń ózgeretuǵınına ańsat beyimlesiwine imkaniyat beredi.

KTAnıń kemshilikleri hám sheshiw jolları. KTAnıń ayırım kemshilikleri de bar. Olardıń ishinde eń áhmiyetlileri: komponentlerdiń arasındaǵı qatnastı

basqarıwdıń qıyınlıǵı, sistemanıń kompleksliliginiń artıwı hám komponentlerdiń qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵın támiyinlewdiń qıyınlıǵı. Komponentlerdiń arasındaǵı qatnastı basqarıw ushın interfeyslerdi anıq hám standartlı etiw kerek.

Sistemanıń kompleksliligin azaytıw ushın komponentlerdi kishi hám jeke etiw kerek. Komponentlerdiń qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵın támiyinlew ushın olardı ulıwma maqsettegi etiw kerek hám olardıń konfiguraciyasın ańsat ózgertiwge imkaniyat beriw kerek.

2. KTAdaǵı komponentlerdi proektlestiriw

Komponentlerge tiykarlanǵan arxitekturada (KTA) komponentlerdi proektlestiriw – sistemanıń sapası hám iykemliligin támiyinlewde áhmiyetli rol oynaydı. Durıs proektlestirilgen komponentler qayta paydalanıwǵa jaramlı, iykemli hám texnikalıq xızmet kórsetiwge ápiwayı boladı. Komponentlerdi proektlestiriwde tiykarǵı qaǵıydalarǵa komponentlerdiń jekeligi, interfeysler arqalı qatnas jasawı, qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵı hám standartlastırılıwı kiredi. Komponentler jeke bolǵanda, olardı sistemanıń basqa bóleklerine ǵárezli bolmastan, óz aldına islep shıǵarıwǵa hám sınawǵa boladı. Interfeysler arqalı qatnas jasaw komponentlerdiń arasındaǵı baylanıstı anıq hám standartlı etip, sistemanıń iykemliligin arttıradı. Qayta paydalanıwǵa jaramlılıq komponentlerdi basqa sistemalarda da paydalanıwǵa imkaniyat berip, baǵdarlamalıq támiynattı islep shıǵarıwdı tezletedi. Standartlastırılıw komponentlerdiń arasındaǵı qatnastı jeńillestirip, olardı basqa sistemalar menen integraciyalawdı ápiwayılastıradı.

Komponentlerdiń interfeysleri olardıń basqa komponentler menen qatnas jasaw usılların anıqlaydı. Interfeyslerdi proektlestiriwde olardıń anıqlıǵı, tolıqlıǵı hám standartlılıǵı áhmiyetli. Interfeysler anıq bolǵanda, komponentlerdiń arasındaǵı qatnas túsinikli boladı. Interfeysler tolıq bolǵanda, komponentlerdiń barlıq kerekli funkciyaları interfeysler arqalı jetkiziledi. Interfeysler standartlı bolǵanda, komponentlerdiń arasındaǵı qatnas jeńillesedi hám olardı basqa sistemalar menen integraciyalaw ápiwayılasadı. Interfeyslerdi proektlestiriwde UML (Unified Modeling Language) sıyaqlı modellestiriw qurallarınan paydalanıw múmkin.

Komponentlerdiń ishki qurılısı olardıń funkciyaların qalay ámelge asıratuǵının anıqlaydı. Ishki qurılıstı proektlestiriwde komponentlerdiń tiykarǵı funkciyaları, olardıń arasındaǵı baylanıslar hám maǵlıwmatlardı basqarıw usılları anıqlanıwı kerek. Ishki qurılıstı proektlestiriwde klasslar, obektler hám olardıń arasındaǵı baylanıslar anıqlanıwı múmkin. Komponentlerdiń ishki qurılısın proektlestiriwde komponentlerdiń ishki logikasın ápiwayı hám túsinikli etiw áhmiyetli. Bul komponentlerdiń texnikalıq xızmet kórsetiwin ápiwayılastıradı.

Komponentlerdiń qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵı olardı basqa sistemalarda da paydalanıwǵa imkaniyat beredi. Komponentlerdiń qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵın támiyinlew ushın olardı ulıwma maqsettegi etiw kerek hám olardıń konfiguraciyasın ańsat ózgertiwge imkaniyat beriw kerek. Komponentlerdiń qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵın támiyinlewde olardıń interfeyslerin standartlı etiw hám olardıń ishki qurılısın ápiwayı etiw áhmiyetli. Komponentlerdiń qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵın arttırıw ushın olardı kishi hám jeke etiw maqsetke muwapıq. Bul komponentlerdiń basqa sistemalar menen integraciyalanıwın jeńillestiredi.

BAQLAW SORAWLARÍ:

1.Komponentlerge tiykarlanǵan arxitekturanıń (KTA) tiykarǵı ideyası qanday?

2.KTAdaǵı komponentler qanday ózgesheliklerge iye bolıwı kerek?

3.KTAda interfeysler qanday rol oynaydı hám olardı proektlestiriwde nege itibar beriledi?

4.Komponentlerdiń qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵın támiyinlew ushın qanday usıllar paydalanıladı?

5.KTAnıń qanday artıqmashılıqları bar hám olar qanday payda beredi?

6.KTAda ushırasatuǵın kemshilikler qanday hám olar qanday sheshiledi?

7.Interfeyslerdi proektlestiriwde UML qanday áhmiyetke iye?

8.Komponentlerdiń ishki qurılısı qanday elementlerden qurıladı hám onı qalay proektlestiriw kerek?

9.Sistemalarda komponentlerdiń qayta paydalanıwǵa jaramlılıǵın arttırıw ushın qanday basqıshlardı qollanıw kerek?

10.KTAnıń sistema iykemliligine qanday tásiri bar?