10-lekciya PT-A
.pdf10-lekciya. Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı proektlestiriw.
Jobası:
1.Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanıń tiykarǵı túsinikleri
2.Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı proektlestiriw principleri
3.Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı proektlestiriw processi
4.Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı qollaw hám rawajlandırıw
1. Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanıń tiykarǵı túsinikleri.
Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitektura (SOA) - bul programmalıq támiynat sistemaların jobalastırıw hám rawajlandırıw usılı bolıp, onda qollanba funkcionallıǵı bir-biri menen baylanısqan, biraq óz-ara ǵárezsiz xızmetler toplamı sıpatında usınıladı. Bul arxitektura túri biznes processlerdi hám informaciyalıq texnologiyalardı integraciyalawǵa, sonday-aq quramalı sistemalardı qurıwda iykemlilikti támiyinlewge baǵdarlanǵan. SOA tiykarǵı ideyası - úlken sistemanı kishi, qayta paydalanıwǵa bolatuǵın komponentlerge bóliw, bul bolsa rawajlandırıw processin ápiwayılastıradı hám sistemanıń ulıwma ónimdarlıǵın arttıradı.
SOA-nıń tiykarǵı artıqmashılıqları onıń iykemliligi, masshtablanıwı hám qayta paydalanıw múmkinshiliginde. Bul arxitektura biznes talaplarınıń ózgeriwine tez juwap beriwge, jańa funkciyalardı qosıwǵa yamasa bar bolǵan funkciyalardı modifikaciyalawǵa múmkinshilik beredi. Sonday-aq, SOA hár qıylı texnologiyalar hám platformalar arasındaǵı integraciyanı ápiwayılastıradı, bul bolsa hár qıylı sistemalar arasında maǵlıwmat almasıwdı jeńillestiredi. Bunnan tısqarı, xızmetlerdi qayta paydalanıw arqalı rawajlandırıw waqtın hám qárejetlerin aytarlıqtay qısqartıwǵa boladı.
SOA-nıń tiykarǵı komponentleri - bul xızmetler, xızmet provayderleri, xızmet tutınıwshıları hám xızmet reestri. Xızmetler - bul belgili bir funkciyanı orınlaytuǵın hám standart protokollar arqalı baylanısatuǵın óz-ara ǵárezsiz programmalıq moduller. Xızmet provayderleri usı xızmetlerdi usınadı hám olardı basqaradı, al xızmet tutınıwshıları bolsa olardı paydalanadı. Xızmet reestri barlıq bar bolǵan xızmetler haqqında maǵlıwmatlardı saqlaydı hám olardı tabıwǵa járdem beredi. Bul komponentler birgelikte islenip, iykemli hám masshtablanatuǵın sistemanı payda etedi, ol biznes talaplarına tez juwap bere aladı hám waqıt ótiwi menen ańsat keńeytiledi.
2. Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı proektlestiriw principleri.
Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı (SOA) proektlestiriwdiń tiykarǵı principleriniń biri - xızmetlerdiń avtonomiyası. Bul princip hár bir xızmettiń óz-ara ǵárezsiz islewin hám óz funkciyaların basqa xızmetlerge tásir etpesten orınlay alıwın támiyinleydi. Avtonomiya xızmetlerdiń jeke rawajlandırılıwına, testleniwine hám jańartılıwına múmkinshilik beredi, bul bolsa sistemanıń ulıwma turaqlılıǵın hám masshtablanıwın arttıradı. Sonday-aq, bul princip xızmetlerdiń qayta paydalanıw múmkinshiligin arttıradı, sebebi olar basqa xızmetlerge yamasa sistemalarǵa ańsat integraciyalanıwı múmkin.
Ekinshi áhmiyetli princip - xızmetlerdiń standartlasıwı hám abstrakciyası. Standartlasıw xızmetler arasındaǵı kommunikaciyanıń ulıwma qabıl etilgen protokollar hám formatlar tiykarında ámelge asırılıwın támiyinleydi, mısalı, vebxızmetler ushın SOAP yamasa REST. Abstrakciya bolsa xızmettiń ishki implementaciyasın onıń sırtqı interfeysinen ajıratadı. Bul xızmet tutınıwshılarına tek xızmettiń ne isleytuǵının biliwge múmkinshilik beredi, onıń qalay isleytuǵını haqqında qayǵırmastan. Bunday usıl sistemanıń iykemliligin arttıradı, sebebi xızmettiń ishki logikasın, onıń sırtqı interfeysin ózgertpesten, modifikaciyalawǵa boladı.
Úshinshi princip - xızmetlerdiń kompoziciyası hám qayta paydalanıwı. Bul princip xızmetlerdiń bir-biri menen kombinaciyalanıwı hám jańa, quramalıraq funkcionaldı payda etiw ushın qayta paydalanılıwı múmkinligin názerde tutadı. Kompoziciya arqalı islep shıǵarıwshılar bar bolǵan xızmetlerdi paydalanıp, jańa biznes processlerdi yamasa qollanbalardı tez arada dúze aladı. Qayta paydalanıw bolsa rawajlandırıw waqtın hám resursların únemlewge, sonday-aq sistemanıń ulıwma sapasın jaqsılawǵa múmkinshilik beredi, sebebi tekserilgen hám optimallastırılǵan komponentler qayta-qayta qollanıladı. Bul principler birgelikte SOA-nıń iykemliligin, masshtablanıwın hám nátiyjeliligin támiyinleydi, bul bolsa zamanagóy biznes talaplarına tez juwap beriwge múmkinshilik beredi.
Bul úsh tiykarǵı princip - avtonomiyalıq, standartlasıw hám abstrakciya, hámde kompoziciya hám qayta paydalanıw - xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı proektlestiriwdiń tiykarın quraydı. Olar bir-birin tolıqtıradı hám birgelikte islenip, SOA sistemasınıń turaqlı, qolaylı hám nátiyjeli bolıwın támiyinleydi. Bul principlerdi durıs qollanıw arqalı shólkemler ózleriniń informaciyalıq sistemaların biznes talaplarına sáykes tez hám nátiyjeli túrde rawajlandıra aladı, bul bolsa besekishilikti arttıradı hám innovaciyalardı tezlestiredi.
3. Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı proektlestiriw processi.
Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı (SOA) proektlestiriw processi bir neshe áhmiyetli basqıshlardı óz ishine aladı. Birinshi basqısh - biznes talapların analizlew hám anıqlaw. Bul basqıshta shólkemniń maqsetleri, wazıypaları hám processleri tereń úyreniledi. Usı maǵlıwmatlar tiykarında qanday xızmetler kerek bolatuǵını hám olar qanday funkciyalardı orınlawı kerekligi anıqlanadı. Bul basqısh SOA nıń ulıwma strukturasın belgilewde sheshiwshi áhmiyetke iye, sebebi ol keleshektegi sistemanıń tiykarǵı komponentlerin anıqlaydı.
Ekinshi basqısh - xızmetlerdi identifikaciyalaw hám jobalastırıw. Bul basqıshta anıqlanǵan biznes talapları tiykarında konkret xızmetler anıqlanadı hám olardıń hár biriniń funkciyaları, interfeysleri hám óz-ara baylanısları jobalastırıladı. Bul processte xızmetlerdiń avtonomlıǵı, qayta paydalanıw múmkinshiligi hám masshtablanıwı esapqa alınadı. Sonday-aq, xızmetler arasındaǵı kommunikaciya protokolları hám formatları anıqlanadı, bul bolsa sistemanıń standartlasıwın támiyinleydi.
Úshinshi basqısh - xızmetlerdi implementaciyalaw hám testlew. Bul basqıshta jobalastırılǵan xızmetler ámelge asırıladı, yaǵnıy programmalastırıladı. Hár bir xızmet óz aldına rawajlandırıladı hám testlenedi, bul bolsa olardıń avtonomlıǵın támiyinleydi. Sońınan xızmetler birigip testlenedi, olardıń óz-ara durıs islesiwi tekseriledi. Bul basqıshta sonday-aq xızmetlerdiń ónimdarlıǵı hám isenimliligi de bahalanadı. Juwmaqlawshı adım - sistemanı engiziw hám monitoring, bunda SOA tolıq iske túsiriledi hám onıń nátiyjeliligi úziliksiz baqlanıp barıladı.
4. Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı qollaw hám rawajlandırıw.
Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı (SOA) qollaw hám rawajlandırıw - bul úziliksiz process bolıp, shólkemniń informaciyalıq texnologiyalar infrastrukturasın hám biznes processlerin optimallastırıwǵa múmkinshilik beredi. Bul processtiń tiykarǵı aspektleriniń biri - xızmetlerdi monitoring qılıw hám optimallastırıw. Bunda hár bir xızmettiń islenimi, jumıs tezligi hám isenimliligi úziliksiz baqlanadı. Alınǵan maǵlıwmatlar tiykarında xızmetlerdiń ónimdarlıǵın arttırıw ushın kerekli ózgerisler kirgiziledi. Bul process sistemanıń ulıwma nátiyjeliligin arttırıwǵa hám paydalanıwshılar talapların qanaatlandırıwǵa járdem beredi.
SOA nı rawajlandırıwdıń jáne bir áhmiyetli aspekti - jańa xızmetlerdi qosıw hám bar bolǵan xızmetlerdi modernizaciyalaw. Biznes talapları ózgergende yamasa jańa texnologiyalar payda bolǵanda, jańa xızmetler islep shıǵıladı yamasa bar bolǵanları jańalanadı. Bul process SOA nıń iykemliligin hám masshtablanıwın támiyinleydi, shólkemge ózgermeli bazar sharayatlarına tez juwap beriw
imkaniyatın beredi. Sonday-aq, xızmetler arasındaǵı integraciyanı jaqsılaw hám optimallastırıw da úziliksiz ámelge asırılıp barıladı, bul sistemanıń ulıwma ónimdarlıǵın arttıradı.
SOA nı qollaw hám rawajlandırıwdıń jáne bir áhmiyetli aspekti - qáwipsizlikti támiyinlew hám standartlarǵa sáykesligin qadaǵalaw. Xızmetler arasındaǵı maǵlıwmatlar almasıwınıń qáwipsizligin támiyinlew, autentifikaciya hám avtorizaciya mexanizmlerin kúsheytiw, sonday-aq maǵlıwmatlardıń pútinligin qorǵaw boyınsha úziliksiz jumıslar alıp barıladı. Bunnan tısqarı, SOA nıń rawajlanıwı menen birge, jańa industriyalıq standartlar hám normalar payda bolıp baradı. Shólkemler usı standartlarǵa sáykesligin támiyinlew ushın ózleriniń SOA sistemaların úziliksiz jańalap barıwı kerek. Bul process SOA nıń uzaq múddetli turaqlılıǵın hám basqa sistemalar menen úylesimliligin támiyinleydi.
SOA nı qollaw hám rawajlandırıw processi shólkemniń IT infrastrukturasın hám biznes processlerin úziliksiz jetilistiriwge baǵdarlanǵan. Bul xızmetlerdi monitoring qılıw hám optimallastırıwdı, jańa xızmetlerdi qosıw hám bar bolǵanların modernizaciyalawdı, sonday-aq qáwipsizlikti támiyinlew hám standartlarǵa sáykesligin qadaǵalawdı óz ishine aladı. Usı kompleksli usıl arqalı shólkemler ózleriniń SOA sistemalarınıń nátiyjeliligin, iykemliligin hám básekige shıdamlılıǵın saqlap qalıwǵa erise aladı.
BAQLAW SORAWLARÍ:
1.Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitektura (SOA) qanday maqset ushın qollanıladı?
2.SOA arxitekturasınıń tiykarǵı artıqmashılıqları qanday?
3.SOA arxitekturasınıń tiykarǵı komponentlerin atap beriń.
4.Xızmet provayderleri hám xızmet tutınıwshıları qanday rollerdi atqaradı?
5.Xızmet reestri ne ushın qollanıladı hám onıń wazıypası qanday?
6.SOA arxitekturasında avtonomiyalıq principi qanday áhmiyetke iye?
7.Xızmetlerdiń standartlasıwı hám abstrakciyası qanday nátiyjeler beredi?
8.Xızmet kompoziciyası hám qayta paydalanıw principleriniń maqseti
qanday?
9.Xızmet kórsetiwge baǵdarlanǵan arxitekturanı proektlestiriwdiń basqıshların atap beriń.
10.Xızmetler arasındaǵı kommunikaciya qanday protokollar arqalı ámelge
asırıladı?
11.SOA arxitekturasında monitoring hám optimallastırıw qanday áhmiyetke
iye?
12.SOA arxitekturasında jańa xızmetlerdi qosıw qanday usıllar menen ámelge asırıladı?
13.Qáwipsizlik SOA arxitekturasında qanday támiyinlenedi?
14.SOA arxitekturası qanday texnologiyalar menen integraciyalana aladı?
15.SOA arxitekturasınıń rawajlandırıw trendleri qanday?