5-lekciya PT-A

5-lekciya. Statistikalıq modellestiriw. Obektler hám klaslardıń dúzilisi.

Jobası:

1.Statistikalıq modellestiriw túsinigi hám onıń áhmiyeti

2.Obektler hám klaslar túsinigi

3.Obektlerdiń dúzilisi hám olardıń sıpatlamaları

4.Klaslardıń dúzilisi hám olardıń sıpatlamaları

1. Statistikalıq modellestiriw túsinigi hám onıń áhmiyeti.

Statistikalıq modellestiriw – bul real sistemalardıń matematikalıq modellerin qurıw hám analizlew ushın statistikalıq usıllardan paydalanıw processi. Bul usıl sistemanıń tártibindegi belgisizlik hám tákirarlanıwdı esapqa alıwǵa múmkinshilik beredi, bul anıq modeller dúziw múmkin bolmaǵan yamasa qımbatqa túsken jaǵdaylarda áhmiyetli.

Statistikalıq modellestiriw ádette sistemanıń statistikalıq maǵlıwmatlarına tiykarlanadı, mısalı, sistemanıń ótken tártibi yamasa eksperimentlik maǵlıwmatlar. Model sistemanıń keleshek tártibin aldın ala aytıw, sistemanıń áhmiyetli faktorların anıqlaw yamasa sistemanıń áhmiyetli faktorların anıqlaw yamasa sistemanıń áhmiyetli faktorlarınıń sistemanıń tártibine tásirin bahalaw ushın paydalanılıwı múmkin. Statistikalıq modellestiriwdiń tiykarǵı áhmiyeti – bul real sistemalardıń tártibindegi belgisizlik hám tákirarlanıwdı esapqa alıwǵa múmkinshilik beriwi. Bul anıq modeller qurıw múmkin bolmaǵan yamasa qımbatqa túsken jaǵdaylarda áhmiyetli. Sonıń menen birge, statistikalıq modellestiriw sistemanıń keleshek tártibin aldın ala aytıw, sistemanıń áhmiyetli faktorların anıqlaw yamasa sistemanıń áhmiyetli faktorlarınıń sistemanıń tártibine tásirin bahalaw ushın paydalanılıwı múmkin.

Statistikalıq modellestiriw ár túrli tarawlarda, sonıń ishinde, ilim, injeneriya, finans hám marketingte keńnen qollanıladı. Mısalı, ilimde ol klimat ózgerislerin modellestiriw, epidemiyalardıń tarqalıwın aldın ala aytıw yamasa jańa materiallardıń qásiyetlerin analizlew ushın paydalanıladı. Injeneriyada ol konstrukciyalardıń isenimliligin bahalaw, óndiris processlerin optimizaciyalaw yamasa jańa ónimlerdi islep shıǵarıw ushın paydalanıladı. Finanslarda ol akciya bahaların aldın ala aytıw, investiciyalıq portfellerdi basqarıw yamasa kredit táwekelin bahalaw ushın paydalanıladı. Marketingte ol tutınıwshılardıń tártibin analizlew, reklama kampaniyalarınıń nátiyjeliligin bahalaw yamasa jańa ónimlerdi islep shıǵarıw ushın paydalanıladı.

2. Obektler hám klaslar túsinigi.

Obektke baǵdarlanǵan programmalastırıwda (OOP) obektler hám klasslar tiykarǵı túsinikler bolıp tabıladı. Obekt – bul ózine tán qásiyetleri hám tártibi bar konkret mánisti bildiretuǵın klass ekzemplyarı. Klass bolsa – bul usı túrdegi obektlerdiń strukturası hám tártibin belgileytuǵın shablon yamasa sızılma.

Obektler eki tiykarǵı xarakteristikaǵa iye: jaǵday hám tártip. Obekttiń jaǵdayı programmanıń orınlanıw processinde ózgeriwi múmkin bolǵan onıń atributları yamasa qásiyetleriniń mánisleri menen belgilenedi. Obekttiń tártibi obekt ústinde orınlanatuǵın hám onıń jaǵdayın ózgerte alatuǵın funkciyalar bolǵan onıń metodları menen belgilenedi.

Klass óz gezeginde olar payda etetuǵın obektlerdiń strukturasın belgileydi. Klass usı klasstıń barlıq obektleri iye bolatuǵın atributlar jıynaǵın, sonday-aq usı obektlerge qollanılıwı múmkin bolǵan metodlar jıynaǵın belgileydi. Klasslar kodtı qayta paydalanıw hám obektler ierarxiyasın jaratıw imkaniyatın támiyinleydi, bul qıyın programmalıq sistemalardı islep shıǵarıwdı ápiwayılastıradı.

Obektlerdiń óz-ara tásirlesiwi xabarlar almasıw jolı menen ámelge asırıladı. Bir obekt basqa obekttiń metodın shaqırǵanda, ol oǵan qanday operaciyanı orınlaw kerekligi haqqında maǵlıwmattı óz ishine alǵan xabardı jiberedi. Obekt-alıwshı xabardı qayta isleydi hám tiyisli metodtı orınlaydı, bul obekttiń jaǵdayınıń ózgeriwine yamasa basqa obektlerge xabarlar jiberiliwine alıp keliwi múmkin.

3. Obektlerdiń dúzilisi hám olardıń sıpatlamaları.

Obektke baǵdarlanǵan programmalastırıwda (OOP) obektler klasslardıń ekzemplyarları bolıp tabıladı hám ózine tán dúziliske hám sıpatlamalarǵa iye. Obekttiń dúzilisi onıń jaǵdayın belgileytuǵın maǵlıwmatlardı saqlaytuǵın atributları (maydanları yamasa qásiyetleri) menen belgilenedi. Obekttiń sıpatlamaları onıń tártibin hám ol orınlay alatuǵın operaciyalardı súwretleytuǵın onıń metodları menen belgilenedi.

Obekttiń atributları sanlar, qatarlar, logikalıq mánisleri yamasa basqa obektler sıyaqlı túrli maǵlıwmat túrleri bolıwı múmkin. Olar obekttiń ishki jaǵdayın belgileydi hám programmanıń orınlanıw processinde ózgeriwi múmkin. Mısalı, «avtomobil» obektiniń «reńi», «modeli», «tezligi» hám «júrip ótilgen aralıq» sıyaqlı atributları bolıwı múmkin.

Obekttiń metodları onıń jaǵdayın ózgerte alatuǵın yamasa basqa operaciyalardı orınlay alatuǵın obekt penen baylanıslı funkciyalar bolıp tabıladı. Olar obekttiń tártibin hám onıń basqa obektler menen óz-ara tásirlesiwin belgileydi. Mısalı, «avtomobil» obektiniń «qotlanıw», «tezligin arttırıw», «únemlew» hám «toqtatıw» sıyaqlı metodları bolıwı múmkin.

Obektler sonday-aq olardıń identifikaciyası hám ómirlik ciklı menen baylanıslı sıpatlamalarǵa iye bolıwı múmkin. Obekttiń identifikaciyası onı basqa

obektlerden ózgesheleytuǵın ózine tán identifikatorı menen belgilenedi. Obekttiń ómirlik ciklı onıń jaratılıwın, paydalanılıwın hám joq etiliwin óz ishine aladı. Obektler programmanıń orınlanıwı waqtında dinamikalıq túrde jaratılıwı hám olar endi kerek bolmaǵanda joq etiliwi múmkin.

4. Klaslardıń dúzilisi hám olardıń sıpatlamaları.

Obektke baǵdarlanǵan programmalastırıwda (OOP) klass – bul obektlerdiń túrlerin anıqlaytuǵın shablon yamasa sızılma. Klass obektlerdiń strukturasın hám tártibin belgileydi, yaǵnıy olardıń atributların (maydanların) hám metodların (funkciyaların) anıqlaydı. Klass atributları klass obektleriniń jaǵdayın saqlaytuǵın ózgeriwshiler bolıp tabıladı. Olar obektlerdiń qásiyetlerin belgileydi. Mısalı, «avtomobil» klassınıń «reńi», «modeli», «tezligi» hám «júrip ótilgen aralıq» sıyaqlı atributları bolıwı múmkin.

Klass metodları klass obektleriniń tártibin súwretleytuǵın funkciyalar bolıp tabıladı. Olar obektlerdiń operaciyaların belgileydi. Mısalı, «avtomobil» klassınıń «qotlaw», «tezletiw», «tormozlaw» hám «toqtatıw» sıyaqlı metodları bolıwı múmkin. Klasslar obektlerdiń ierarxiyasın jaratıw imkaniyatın beredi. Bul klasslardıń basqa klasslardan miyras alıwı múmkinligin bildiredi. Miyras alıw kodtı qayta paydalanıwǵa hám programmalıq támiynattı islep shıǵarıwdı ápiwayılastırıwǵa múmkinshilik beredi.

BAQLAW SORAWLARÍ:

1.Statistikalıq modellestiriw degenimiz ne hám onıń áhmiyeti qanday?

2.Statistikalıq modellestiriw qanday tarawlarda qollanıladı hám qanday maqsette paydalanıladı?

3.Obekt hám klass arasındaǵı ayırmashılıq qanday?

4.Obektke baǵdarlanǵan programmalastırıwda obektler qanday tiykarǵı xarakteristikalardı qamtıydı?

5.Klass qanday elementlerden ibarat hám onıń qásiyetleri qanday?

6.Obektlerdiń dúzilisi qanday hám olar qanday sıpatlamalarǵa iye?

7.Obektlerdiń jaǵdayı hám tártibi qanday belgilenedi?

8.Obektler qanday usıl menen óz-ara tásirlesedi?

9.Klasstıń metodları qanday wazıypa atqaradı?

10.Obektlerdiń identifikaciyası qanday ámelge asırıladı?

11.Miyras alıw (inheritance) degenimiz ne hám onıń qanday artıqmashılıqları bar?

12.Obektlerdiń ómirlik ciklı qanday basqıshlardan turadı?

13.Statistikalıq modellestiriwdiń qanday usılları bar?

14.Programmalıq injeneriyada obekt hám klass koncepciyaları qanday maqsette qollanıladı?

15.Klass diagrammaları qanday komponentlerden turadı hám onıń qanday modellestiriwde paydası bar?