Qaraqalpaq tilindegi frazeologizmlerdiń fonostilistikalıq analizi

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ JOQARÍ HÁM ORTA

ARNAWLÍ BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI

ÁJINIYAZ ATÍNDAǴÍ NÓKIS MÁMLEKETLIK

PEDAGOGIKALÍQ INSTITUTÍ

Yusupova Biybisánem Turdıbaevna

QARAQALPAQ TILINDEGI

FRAZEOLOGIZMLERDIŃ

FONOSTILISTIKALÍQ ANALIZI

Monografiya

NÓKIS

«QARAQALPAQSTAN»

2022

KIRISIW

Qaraqalpaq til biliminiń bir qansha tarawları búgingi dáwirdegi sońǵı ilimiy ashılıwlar, jańa baǵdarlar, jańasha kózqaraslar hám usıllar tiykarında úyrenilip atır. Óziniń payda bolıw hám qáliplesiw dáwirlerinen baslap búgingi kúnge shekem qaraqalpaq tiliniń túrli tarawları boyınsha salmaqlı ilim-izertlew ju-

mısları alıp barılǵan bolıp, olardıń biri sıpatında frazeologiya tarawında da kólemli jumıslar jarıq kórdi. Sonıń menen

birge, frazeologizmniń oǵada quramalı, qospalı tábiyatınan kelip shıǵıp, pikir júritip qaraǵanda, olardıń izertlenetuǵın tárepleriniń ele de kóp ekenligin kóriwge boladı. Til qurılısında, kóp qabatlı, qospalı qubılıslardıń biri sıpatında frazeolo-

gizmlerdiń ele ashılmaǵan, úyrenilmegen tárepleri oǵada kóp. Frazeologizmniń usınday sıpatlı belgileriniń biri olardıń ses-

lik qabıǵı, seslik tárepi, seslik kórkemligi bolıp esaplanadı. Frazeologizmlerdiń bunday seslik kórkemlewshi xızmetlerin ilimiy kózqarastan izertlew – qaraqalpaq til bilimindegi áhmiyetli máselelerdiń biri. Usı kózqarastan, jumısımızdıń jańalı-

ǵı – qaraqalpaq tilindegi frazeologizmlerdiń seslik ózgeshelikleri onıń komponentlik quramındaǵı sózlerdiń basında birdey yamasa uqsas seslerdiń tákirarlanıwı menen sıpatlanatuǵın túrlerin arnawlı túrde tallaw jasawı menen belgilenedi. Bunday sıpattaǵı frazeologizmlerdiń qaraqalpaq til biliminde burın izertlenbegenligin, bul másele boyınsha jumıstıń dáslepki tájiriybe ekenligin, frazeologizmniń usı toparın ańlatatuǵın terminniń ele qáliplespegenin esapqa alıp, olardıń eń tiykarǵı

ózgesheliklerin kórsetetuǵın, sıpatlı belgilerin qamtıytuǵın

atama sıpatında evfoniyalıq frazeologizmlerdegen termindi usındıq.

Jumısta qaraqalpaq til iliminde frazeologizmlerdi fonostilistikalıq baǵdarda izertlewdiń teoriyalıq tiykarları, qaraqalpaq tili frazeologiyasınıń rawajlanıw baǵdarları hám onda fonostilistikalıq izertlewlerge sholıw berildi, evfoniyalıq

3

frazeologizmlerdiń qaraqalpaq tiliniń frazeologiyalıq sistemasında tutqan ornı, olardıń ózine tán ózgeshelikleri kórsetildi.

Qaraqalpaq tilindegi evfoniyalıq frazeologizmlerdiń lek- sika-tematikalıq hám strukturalıq ózgeshelikleri, olardaǵı sinonimiya hám variantlılıq qubılısı, qaraqalpaq xalıq ertekleri tilinde qollanılǵan teńles eki komponentli frazeologizmlerdiń variantlılıq ózgeshelikleri, quramında nekrotizmler ushırasatuǵın evfoniyalıq frazeologizmler, evfoniyalıq frazeologizmlerdiń geypara tematikalıq toparları, ayırım struktura-

lıq ózgeshelikleri, sonday-aq, seslik ózgeshelikleri menen evfoniyalıq frazeologizmlerge jaqın turatuǵın eliklewish komponentli frazeologizmlerdiń ayrıqshalıqları ilimiy kózqaras-

tan úyrenildi.

Milliy tildiń frazeologiyalıq qurılısında kórkem ádebiyat tili frazeologiyasınıń ornı girewli. Onda evfoniyalıq frazeologizmlerdiń de seslik-mánilik kórkemlik xızmeti ayrıqsha.

Sonıń menen birge, frazeologizmler transformaсiyası kórkem sóz sheberleriniń xalıq kórkem sóz óneriniń eń ájayıp úlgisi esaplanǵan turaqlı sóz dizbeklerin paydalanıwdaǵı ózinshelik jeke usılların, olardı dóretiwshilik qatnasta paydalanıw jol-

ların, avtorlıq qollanısların kórsetedi. Jumısta usı máseleler qaraqalpaq tilindegi evfoniyalıq frazeologizmlerdi sóz sheberleriniń transformaсiyalaw usılların tallaw arqalı ashıp berildi. Bunda qaraqalpaq jazıwshı-shayırları shıǵarmaları tilinde frazeologiyalıq jańashıllıq máselesi prozalıq shıǵar-

malardan S.Jumaǵulovtıń frazeologizmlerdi paydalanıw sheberligi arqalı, poeziyalıq dóretpelerden B.Qazaqbaev shıǵarmaları tili tiykarında, dramalıq shıǵarmalardan K.Raxmanov shıǵarmaları tili materialları arqalı fonostilistikalıq baǵdarda izertlendi.

4

I BAP. TIL ILIMINDE FRAZEOLOGIZMLERDI

FONOSTILISTIKALÍQ BAǴDARDA IZERTLEWDI¨ TEORIYaLÍQ TIYKARLARÍ

Sońǵı dáwirlerde bir qansha ilim tarawlarında, sonıń ishinde, til iliminde de jańa baǵdarlar, kózqaraslar payda bolıp, jańasha izertlewlerge qaratılǵan usıl hám baǵdarlar, milliy tillerdi tereńirek úyreniwge múmkinshilik ashıp beretuǵın ilimiy tallaw júrgiziw jolları payda boldı. Olardıń bir toparı (lingvokulturologiya,etnopsixolingvistika, etnolingvistika,lingvoúlketanıw, soсiolingvistika hám t.b.) til iliminiń basqa da gumanitar

pánler menen kesilispesinde payda bolıp dóregen bolsa, ekinshi bir toparı til iliminiń óz ara bir-biri menen baylanıslı tarawlarınıń birliginde payda bolıp qáliplesti. Usınday tarawlardıń biri sıpatında fonostilistika pániniń tiykarı fone-

tika hám stilistika tarawlarınıń kesilispesinde payda boldı. Fonostilistika til ilimi qurılısında jeke taraw sıpatında

óziniń izertlew obektine iye boldı. Fonostilistika páni seslerdi túrli aspektlerde úyrenedi. Seslerge baylanıslı bir qansha máseleler fonostilistikanıń predmetine aylandı. Seslik kórkemlew quralları, sonıń ishinde, seslik tákirarlar da fonostilistikanıń izertlew obektine kiretuǵın birlikler sıpatında ta-

nıldı. Sonday-aq, ayırım til bilimlerinde fonostilistika boyınsha oqıw qollanbalar baspadan shıǵarıldı.1

Fonostilistika iliminiń payda bolıwı hám qáliplesiwiniń teoriyalıq tiykarları N.S.Trubeсkoydıń «Osnovı fonologii»

dep atalǵan miyneti menen baylanıslı bolıp, onıń «Fonologiya i zvukovaya stilistika» bóliminde fonostilistikanıń tiykarǵı máseleleri sóz etiledi. Qaraqalpaq til biliminde«Fonotilisti-

1 Portnova N.I. Fonostilistika franсuzskogo yazıka. [Ucheb.posobie dlya intov i fak.inostr.yaz.]. M.: Vısshaya shkola.1986.s.143.; Karpov K.B., Milyurova

N.A. Fonostilistika nemeсkogo yazıka. M.: Izd-vo MGPIIYa im M.Toreza.1982.; Biyanova M.V. Fonostilistika angliyskogo yazıka: uchebno-metodicheskoe posobie [Elektronnoe uchebnoe izdanie na kompakt-diske] Multimediynoe obuchayushee elektronnoe izdanie. 1 CD-R. g. Glazov. FGBOU VO «Glazovskiy gosudarstvennıy pedagogicheskiy institut imeni V. G. Korolenko».2017.

5

ka. Sózler hám sóz dizbekleriniń hár qıylı aytılıw variantlarınıń ózgesheliklerin tekseretuǵın stilistikanıń bólimi»2

dep kórsetiledi.

«Seslerdiń simvolikasına júdá erteden qızıǵıp kelgen. Bul mánide M.V.Lomonosovtıń a sesi dańqtı, kosmostıń keńligin, kútilmegen qorqınıshtı; e, i, yu sesleri náziklikti,jaǵımlılıq-

tı, jılaymanlıqtı hám kishkene zatlardı; ya jaǵımlılıqtı, kewillilikti, náziklikti hám beyimlilikti; o, u, ı qorqınısh hám kúshli zatlardı: ǵázep, qızǵanısh, qorqıw hám qayǵını ańlatıwı;

k, p, t, b, g, d lar pámsiz, mánissiz hám olarda mazalılıq ta, kúsh te joq ekenligi; i, s, x, с, ch, r aytılıwda melodiyalı hám pátli jáne kúshli, ullı, biyik hám ájayıp nárse, qubılıslardı bildiriwi; j,

z, v, l, m, n múláyim aytılıwı hám sonlıqtan, múláyim hám jumsaq zat hám háreketlerdi bildiriwi haqqındaǵı pikirleri itibarǵa

ılayıq. [Bul haqqında qarań: Barlas L.G. 1978, -S.189]».3 Sondayaq, seslik metafora4, paronimiya, kalambur máseleleri de til ilimindegi eń qızıqlı qubılıslardıń biri. Seslerge qatnaslı bun-

day hár qıylı máselelerdi úyreniw til bilimi ushın teoriyalıq jaqtan da, ámeliy jaqtan da oǵada úlken áhmiyetke iye.

Solay etip, dúnya til biliminde júz berip atırǵan burılıslar menen ózgerislerge sáykes qaraqalpaq til biliminde de jańa tarawlar payda bola basladı. Olardıń biri sıpatında qaraqalpaq tili-

niń fonostilistikası boyınsha da dáslepki izertlewlerdiń baslanǵanın atap ótiw orınlı. Bul izertlewler5 qaraqalpaq til biliminde dáslepki mártebe frazeologizmler tiykarında alıp barıldı.

1.1. Qaraqalpaq tili frazeologiyasınıń rawajlanıwı hám fonostilistikalıq izertlewler

Sońǵı dáwirlerde qaraqalpaq til biliminiń bir qansha tarawları boyınsha kólemli ilim-izertlew jumısları alıp barı-

2Bekbergenov A. Qaraqalpaq tiliniń stilistikası. – Nókis: «Qaraqalpaqstan», 1990. 178-bet.

3Karimov S. ²zbek tilining fonetik stilistikasi. – Samarqand: SamDU nashri, 2016.47-bet.

4Lyubimova N. A., Pinejaninova N. P., Somova E. G. Zvukovaya metafora v poeticheskom tekste. — SPb.: Izdatelstvo Sankt-Peterburgskogo universiteta. 1996.

5Aynazarova G. V. Simmetrichnıe dvuxkomponentnıe frazeologizmı v karakalpakskom yazıke. Avtoref. diss. ...kand. filol. nauk. – Nukus: 2000. Yusupova B.

Fonostilistika. Sh.Seyitovtıń «Xalqabad» romanı tili frazeologiyasınıń fonostilistikalıq analizi. – Tashkent: «Yosh avlod matbaa», 2021.

6

lıp atır. Qaraqalpaq tiliniń frazeologiyası boyınsha da dúnya til biliminiń eń sońǵı jetiskenlikleri, ilimiy nátiyjeleri, juwmaqları úyrenilip, basshılıqqa alınıp islenip atırǵan jumıslar bar. Qaraqalpaq tilindegi frazeologizmlerdiń jeke, sıpatlı belgileri bar, olar óziniń seslik kórkemligine iye, olarda leksika-semantikalıq qubılıslar kóp ushırasadı, óziniń qurılısı, quramı arqalı tildegi basqa birliklerden ajıralıp tura-

dı, frazeologizmler stil túrlerine beyimlesiwi jaǵınan da, kórkemlik xızmetleri jaǵınan da ózgeshelenip keledi. Sonıń menen birge, tariyxıy shıǵısı, etimologiyasına iye ekenligi menen sıpatlanadı. Frazeologizmlerdegi astarlı, obrazlı, tásirli mániler olardıń tildegi joytılmaytuǵın, biybaha til quralı ekenligin kórsetedi. Olardıń usınday quramalı tábiyatın arnawlı izertlew, tereń ilimiy tallaw júrgiziw, dál, anıq, durıs ilimiy baha beriw – til biliminiń aldında turǵan áhmiyetli másele. Usı kózqarastan, olardı fonostilistikalıq baǵdarda úyreniw de ayrıqsha dıqqat awdararlıq máselelerdiń biri esaplanadı.

Fonostilistika tek qaraqalpaq til biliminiń ǵana emes, al dúnya til biliminiń eń áhmiyetli, salıstırmalı alıp qaraǵanda sońǵı dáwirlerde payda bolıp, óz aldına qáliplesken bir tarawı bolıp esaplanadı. Ol til bilimindegi fonetika hám stilistika tarawlarınıń kesilispesinde payda bolǵan pán sıpatında seslerdiń stillik xızmetlerin úyrenedi. Seslik úylesim, seslik tákirarlar, seslerdiń stillik jaqtan qanday da bir kórkemlik, estetikalıq xızmet atqarıwı analizlenedi.

Frazeologizmlerdi seslik kórkemligi jaǵınan úyreniw olardıń ele de izertlenilmegen, ashılmaǵan qırlarınıń bar ekenli-

gin kórsetiw menen birge, olardaǵı bunday evfoniya frazeologizmlerdiń obrazlılıq shártleriniń biri ekenligin kórsetedi. Qara-

qalpaq til biliminde sońǵı dáwirlerde payda bolǵan lingvopoetika, lingvokulturologiya, lingvofolkloristika hám t.b. sıyaqlı tarawlarında da seslerdiń kórkemlik múmkinshilikleri úyrenile basladı. Atap aytqanda, frazeologizmniń komponentlik quramınıń seslik ózgeshelikleri, olardıń quramında seslerge hám kórinislerge eliklewden payda bolǵan eliklewishlerdiń qollanılıwı hám olardıń xızmetleri sóz etile basladı. Al, frazeologizmniń

ózin bir tutas til birligi sıpatında úyreniw, ótken ásirdiń 50jıllarınan keyin baslandı.

N.A. Baskakovtıń miyneti qaraqalpaq til bilimindegi dáslepki fundamental izertlew bolıp esaplanadı. Jumısta frazeolo-

7

gizmler óz aldına bólip kórsetilmegen, onda xalıq awızeki ádebiyatınan oǵada kóp úlgiler, sonıń ishinde, naqıl-maqallar menen frazeologizmler de tallaw ushın mısalǵa alınǵan, olar frazeologiyalıq emes, leksikalıq, sintaksislik baǵdardaǵı tallawlar ushın mısallar sıpatında tańlanǵan. Ilimpaz «berseń qolıńnan alaman», «qosh jigittiń isi bitti tayaqtan», «eshki biyshara kóz jasın kól qılıp jılaydı»; «qızın jin urdı, júzin sarı aldı»6

sıyaqlı mısallardan paydalanadı. Qaraqalpaq tiliniń leksikafrazeologiyalıq máselelerin rus tili menen baylanısına qatnaslı atap ótedi.

Qaraqalpaq tiliniń leksikasın arnawlı izertlegen ilimpaz

E.Berdimuratov7 frazeologizmlerdiń tiykarǵı belgilerin, semantikalıq birigiwshiligi, qurılısı, tariyxıy shıǵısı, ekspres- sivlik-stillik ayrıqshalıqları hám qollanılıw órisi boyın-

sha túrlerin keń túrde tallaw jasaydı.

Qaraqalpaq til biliminiń tariyxında frazeologiya máselelerin óz aldına arnawlı izertlew boyınsha dáslepki miynetlerdiń biri S.Naurızbaeva8 tárepinen jazıldı. Túrkiy tillerdegi miynetlerge keń sholıw jasay otırıp, frazeologiyanıń leksikografiyanıń obekti sıpatındaǵı ornı, atawısh frazeologizmlerdiń turaqlı, erkin sóz dizbekleri hám basqa da leksikalıq birliklerden (sostavlı sózler, jup sózler, naqıl-maqallar, idiomalar, sostavlı terminler hám t.b.) tiykarǵı ayırmashılıqları, atawısh frazeologizmlerdegi semantikalıq qubılıslar (omonimiya, sinonimiya, variantlılıq hám t.b.), atawısh frazeologizmlerdiń eń tiykarǵı ayırmashılıqları, belgileri, olardıń dóreliwi, derek-

leri, struktura-semantikalıq tipleri, russha-qaraqalpaqsha sózlikte beriliw prinсipleri boyınsha tereń tallaw júrgizedi. Eń xarakterli tárepi, jumısta russha-qaraqalpaqshafrazeologiyalıq sózlik beriledi. Usı tárepleri menen S. Naurızbaevanıń miyneti tek

leksika, frazeologiya tarawları ushın emes, al leksikografiya ushın da salmaqlı orın iyeleydi.

6Baskakov N. A.Karakalpakskiy yazık. tom III Morfologiya (slovoizmenenie) Sintaksis (slovosochetanie i predlojenie). – Nukus: «Bilim», 1995.S.110,113,197; Baskakov N.A. Karakalpakskiy yazık, tom IV, Leksika. – Nukus: «Bilim», 1996. S. 122;

7Berdimuratov E. Házirgi zaman qaraqalpaq tiliniń leksikologiyası. – Nókis: «Qaraqalpaqstan», 1968. 225-280-betler.

8Nauruzbaeva S.T. Frazeologicheskie ediniсı v karakalpaksko-russkom slo-

vare. – Tashkent: «Fan» Uzbekskoy SSR, 1972.

8

Bunnan keyingi dáwirlerde frazeologiyalıq sózlikler basılıp shıǵa basladı. J.Eshbaev9 tárepinen dúzilgen sózlikte frazeologizm haqqında túsinik berilip, olardıń semantikalıq biri-

giwshiligi boyınsha túrleri, sóz shaqaplarına qatnası, komponentlik qurılısı, naqıl-maqallar menen uqsaslıq hám ayırmashı-

lıq tárepleri, frazeologiyalıq variantlar hám sinonimler haqqında tallawlar júrgiziledi hám sózliktiń dúziliw tártiple-

ri kórsetiledi. J.Eshbaev: «e) Bir qansha frazeologiyalıq dizbeklerdiń tiykarǵı komponenti atlıq, kelbetlik, feyil hám eliklewish sózlerdiń juplasıwınan jasalıp, dizbektiń ulıwma mánisi solarǵa baylanıslı dúziledi» dep jazadı.

Bunnan soń T.Djumamuratovtıń10 mektep oqıwshılarına arnalǵan russha-qaraqalpaqsha frazeologiyalıq sózligi, G.Bekbergenova hám onıń B.Shaniyazov11 penen birgeliktegi úsh tillik na- qıl-maqallar hám frazeologizmler sózligi, K.M.Koshanov12 hám

K.M.Koshanov, A. Umarov, G.B. Nurabaeva tárepinen dúzilgen rus, qaraqalpaq tillerindegi frazeologiyalıq sózlikler, jámáátlik

avtorlıqtaǵı inglizshe-qaraqalpaqsha idiomalar sózligi13, S.Esemuratovanıń tórt tillik naqıl-maqallar hám frazeologizmler sózligi14, Q.Paxratdinov hám Q.Bekniyazovtıń15 frazeologiyalıq sózligi, A.Pirniyazova hám Q.Sársenbaevtıń16 jeke jazıwshı

9 Eshbaev J. Qaraqalpaq tiliniń qısqasha frazeologiyalıq sózligi. – Nókis:

«Qaraqalpaqstan», 1985.17-bet.

10 Djumamuratov T. Russko-karakalpakskiy frazeologicheskiy slovar dlya shkolnikov. – Nukus: «Karakalpakstan», 1985.

11 Bekbergenova G., Shaniyazov B. Qaraqalpaq xalıq naqıl-maqalları hám olardıń basqa (ingliz, orıs) tillerdegi sáykeslikleri. – Nókis: «Bilim», 2000.;

Bekbergenova G. Qaraqalpaq, rus hám ingliz tillerindegi frazeologiyalıq sóz dizbekleriniń mánilik sáykeslikleri. – Nókis: Berdaq atındaǵı QMU, 2009.

12 Koshanov K.M., Umarov A., Nurabaeva G.B. Shkolnıy frazeologicheskiy slovar russkogo yazıka. Pos. dlya uchashixsya 5-9-klassov karakalpakskoy shkolı.

– Nukus: NGPI im Ajiniyaza, 2011.; Koshanov K.M. Kratkiy russko-karakal- pakskiy frazeologicheskiy slovar. – Nukus: NGPI im Ajiniyaza, 2012.

13 English-Karakalpak idioms. – Nókis: «Bilim», 2014.

14 Esemuratova S. Qaraqalpaq naqıl-maqalları hám frazeologizmleriniń

ózbekshe-russha-inglizshe variantları toplamı. – Tashkent: Extremum press, 2011.

15 Paxratdinov Q., Bekniyazov Q. Qaraqalpaq tilindegi frazeologizmler. –

Nókis: «Bilim», 2012.; Paxratdinov Q., Bekniyazov Q. Qaraqalpaq tiliniń frazeologizmler sózligi. – Nókis: «Qaraqalpaqstan», 2018.

16 Pirniyazova A., Sársenbaev Q. M.Nızanov shıǵarmalarınıń frazeologizmler sózligi. – Nókis: Ájiniyaz atındaǵı NMPI, 2019.

9

shıǵarmalarınıń frazeologiyalıq sózligi,E.Iskenderovanıń zoonimler menen kelgen naqıl-maqallar sózligi17, G.Aynazarovanıń teńles eki komponentli frazeologizmler sózligi18, G.Aynazarova hám G.Atabaevanıń19 sanlıqlar menen kelgen teńles eki komponentli frazeologizmler sózligi jarıq kórdi (Olarda frazeologizmlerdiń mánileri túsindirilip, basqa teoriyalıq maǵlıwmatlar berilmegenlikten(sózliktiń maqsetine bular kirmeydi) olardıń bárin usı orında jıynaqlastırıp beriwdi maqul dep taptıq). Bunda hár

bir sózliktiń áhmiyeti, tutqan ornı, ózine tán atqaratuǵın xızmetleri, ózgeshelikleri bar. Mısalı, E.Iskenderovanıń jumısın frazeologiyalıq sózlikler qatarında kórsetkenimizdiń sebebi, onda: «awıl aralas, qoy qoralas, basına baxıt qusı qonıw, bir shoqıp jeti qaraw//tórt shoqıp bir qaraw, birde biye, birde túye, bir sıyırdan eki teri alıw, botaday bozlaw, bórige baylanǵan ılaqtay bolıw, búlbil bolıw// búlbilgóya bolıw// búlbildey sayraw, egiz qozıday, eshkiniń quyrıǵı kókke, túyeniń quyrıǵı jerge (jetkende), iyt iyesin, pıshıq biykesin tanımaw, ingendey qayısıp,

botaday bozlaw, qoy ústinde torǵay jumalaw, tayda tuyaq qalmay keliw, tulıpqa móńirew» hám t.b. sıyaqlı kóplegen frazeologizmlerdiń

orın alǵanlıǵı hám olardıń mánileri, qollanılıwı túsindirilgeni sebepli frazeologiyalıq sózlikler qatarında kórsetiwdi maqul dep esapladıq.

Qaraqalpaq til biliminde frazeologiya máselelerine arnalıp jarıq kórgen toplamda olardıń leksika-grammatikalıq, dialektlik, qurılıslıq hám t.b.ózgeshelikleri, oqıtıw usılları sıyaqlı máseleler sóz etilgen.20

Bunnan sońǵı dáwirlerde frazeologizmler monografiyalıq baǵdarda arnawlı túrde izertlene basladı. G.Aynazarova21 qaraqalpaq

17 Iskenderova E. Qaraqalpaq tilindegi naqıl-maqallarda zoonimlerdiń qollanılıwı. – Nókis: «Bilim», 2020.

18 Aynazarova G. Qaraqalpaq tilinde teńles eki komponentli frazeologizmler sózligi. – Nókis: Berdaq atındaǵı QMU, 2020.

19 Aynazarova G., Atabaeva G. Qaraqalpaq tilinde sanlıqlar menen kelgen frazeologizmler sózligi. – Nókis: Berdaq atındaǵı QMU, 2021.

20 Qaraqalpaq tili frazeologiyasınıń aktual máseleleri. – Nókis: «Qaraqalpaqstan», 2011.

21 Aynazarova G. Qaraqalpaq tilinde teńles eki komponentli frazeologizm-

ler. – Nókis: Berdaq atındaǵı QMU, 2005.; Aynazarova G. Qaraqalpaq tilindegi teńles eki komponentli frazeologizmlerdiń leksika-semantikalıq hám

stillik ózgeshelikleri. – Nókis: «Qaraqalpaqstan», 2015.; Aynazarova G. Qaraqalpaq tilinde teńles eki komponentli frazeologizmler. – Nókis: «Qaraqalpaqstan», 2020.

10