инҗин лиҗ

Уралан зүткдг күн

_Ү

влин теңгр негт үүлтәд, негт нартад бәәнә. Элвг шимән ода чигн дотран хадһлсн бор шар-

лҗта өөдм деер һарад ирхлә, шар- ңху өңгтә өвстә царңгуд, цегәхн дү- рстә бөөргүд эргмд эрәтрәд, нег-нег- нләрн залһлдад, ууҗмур делҗ жи- ринә. Зөвәр серүхн салькн чикнд дуулна. Тегш урһцта үкрмүд ташу бүтәһәд, төвкнүн идшлҗ йовцхана.

Энтн Очиров Борис Дорджиевичи толһалдг гурт.

Сүл кесг җилин эргцд Приозерн района «Сухотинский» совхозин ах үкрч Борис Очиров хальмг тохмта үкрмүд өсклһнә төрт чадмган ме- дүләд, нерән холд соңсхв. Прави- тельствин өөдән ачллһнд күрсн улс дунд чигн, республикин күндллһнә доскад орулгдсн улс дунд чигн, га- зетмүдин халхд үзүлгдцхәсн нүүр- ләчнр дунд чигн энүнә нерн бәәнә. Олндан туста керг күцәдг советск күүнә нерн теегин көдән уужмас чигн, таңсг ик балһсдас чигн, йил- һвр угаһар, әдләр туурна. Эннь ма- на орн-нутгин темдгтә сәәхн онцму- дын негнь болҗана.

Шорвин кецин аһуд бултсн Нуһ- ра гидг бичкн һолын эргмд Очиров Борисин өскдг хальмг тохмта үкр- мүд Казахстанд чигн, Сиврин һазрт чигн, Якутии көдәд чигн, Сарпулин крайд чигн күрч нерән дуудулна. Тедниг өскдг эзнәннь седкл бахм- җта, тарһн-талвһр бәәнә.

Бод мал өсклһнә халхар байн дамшлтта эн күүнә үүлдврәр сонь- мсдг улс олн болен учрар, теднә сурврмудынь тевчәд, Борис Дорд- жиевич эврәннь көдлмшин дамшл- тин тускар дегтр бичв, тернь барл- гдж хурдар тархагдв. Теегин ууҗ- мд көдлдг үкрчин нернь холд күрч туурв.

Мал сөөһин кевтртән токтнсн ке- мд бригадын улс Борисин герт цу-

глрна. Эдн энд радио чигн соисц- хана, газетмүд, дегтрмүд чигн ум- шцхана. Тер заагурн эдн күр-күүн- двр кецхәнә, зәрм төрмүдәр зүткән чигн болад одна.

Вьетнамд болҗах дәәнә туск ста­тья нөкднртән умшчкад, Борис дот­ран уха гүүлгж тагчкрв.

— Дән. Сүркә аюл,—гиж медә- тәвр күн саналдв.— Америкиг ам- һалх кергтә. Теднәхн дәәнә зад тат- лдад, делкә догдлулад бәәнәлхн?..

— Э, мел чик. Терүг амһалх ке- ргтә,—гиҗ Борис келв.—Мана ке- нвидн болв чигн эврәннь кеҗәх ке- ргән кинән кевәр күцәһәд бәәхлә, Америкиг амһаллһнд нөкцл болҗа- на. Әмнә тоод мах, үс, тос кеҗ һа- рһлһарн Америкиг күцәд, цааран- днь давҗ һархмн гиһәд мана зүтк- лһн дәәг бөкрлһнд нөкцл болҗана. Америк гидгтн гүүдлнь хәржәх кө- гшн мөрн. Терүнлә дүңцүлхлә, ма­на Советск Союз мөңк идр наста- һар бәәдг арнзл болҗана. Тиигәд манахн аштанднь Америкиг ардан хайхнь лавта медгдҗәнә.

Партин съездин туск күүндврлә хальмг теегин өңг, терүнә эздин җирһл ямаран хурдар сәәхрҗәхиг Борис келв.

— Минь одахн, хөрхн тавхн җил хооранд мана «Шин мөр» колхозд түрүн болҗ һанцхн трактор ирснь мартгдшго ик өврмҗ болж, мана седклд үлдлә. Терүнд һурвн лобо- грейк чирүләд, өвс хадхларн, терү- нәс даву күчн хама бәәх гиҗ бахт- лавдн. Трактортан 'һурвн плуг чи- рүләд, эмнг квдәд эклҗ һазр хаһ- лад, тәрә тәрләвидн. Тер җилин ур- һцар буудя болн зарм — мана колхозникүдин ик байрин эклц бо- лла. Түүнәс авн мана әәмгә мини үүрин улсин өрк-бүл өдмгәр, эдл- врәр түрдгән уурла...

Хөрн тавн җил хооранд эн ши- дрт үзгдҗ ирсн түрүн болд күлгин

11

тускар келхләрн, төрекн теегин эн­дрин бәәдлд бахтлһан Борис келнә.

— Ода болхла ямаран? Селәнә эдл-ахун цуг зүсн машид, ташр те- гәд әвртә күчтә машид мана теегин әлднь болв чигн көдлҗ йовцхана. Теднә нилчәр теегин эмнг көдәдцуг зүсн урһмл тәрлһн делгрв. Эн мана Нуһран, эргмд тәрән тәргдх гиҗ маднас кен санҗ йовсн болх? Ода хәләлтн. Машинә күчәр элвг уста бат боодг кегдв. Урднь күүнд тус угаһар үрҗәсн булгин усн ода бо- одгт мелмәҗәнә. Эргмднь тер усар услгддг һазрт айта гидг плантац бүрдәгдв. Түүнд урһдг кесг зүсн зер-земшәр эн шидрин әмтн нурһ- лж теткгдҗәнә. Хавр-зунин цагт эн һазр эрәтрҗ көкрәд, седкл байса- һад бәәнә. Мана өргн теегт хамань болв чигн иим, нам энүнәс чигн да- ву сәәхрлт болҗана. Одахн күртл йир яду бәәсн хальмг теегин зөөр иигҗ өссн болхла, мана орн-нутг бүклдән ода ямаран әвртә күчтә болсинь делкә кевтән меднә. Төрс- кндән бәәх арһ-чидлиг тоолад, олн- әмтнә җирһлиг улм сәәхрүлх хаалһ мана парть илдкнә.

Эврәннь кергүдиг күцднь мед- дг, медәрсн наста болв чигн, зал- хурлт угаһар көдлдг, олна кергт әрүн седклтә коммунист Борис Дорджиевич үүрмүдтән оньдин сән седвәрин үлгүр үзүлнә.

Кесг җил хооранд, көдлмшч улс совхозд эс күртҗәхинь тоолад, ах үкрч Борис Очиров, эврәннь брига- дын улсла күүндәд, бийсиннь чид- ләр өвс хаддг болла. Эвдркә болад кевтсн лобогрейк эврән ясад, түүнд темә зүүһәд, эвинь олад көдлә бә- әҗ, зун тәвн тонн «өвс түрүн жил- дэн эн бригад хураж авла. Үвлднь ■һазрин идгиг дигтәһәр болн күцднь олзлад, далн тонн өвс әрвлҗ үлдә- лә. Эн бригадын бүл эврәннь чидл- әр җил болһн өвс хадҗ хурадг бо­лв. Тегәд Борисин бригад совхозин малын хотын көрңг батллһнд, ма- лас авгддг эдл-уушин бийин үнинь баһруллһнд темдгтә нөкцл бол- җана.

— Җирһл сәәхн болхла, урмд өө- длнә, урмд ик болен хөөн көдлмшт күн цуцрхш,— гиҗ Борис келнә.

һучдгч жил күртл, мана әәмгт кол­хоз бүрдх күртл би эцктәһән хо- юрн батрак йовлав. Тер цагт кодл- мшт юн урмд бәәх билә, юңгад ги- хлә, түрү-зүдү биләвдн. Батрак күн яһад кипәд көдлв чигн байн күн ханлтин үг келдго биший. Ленина заавр делгрүләд, мана партии Цен- тральн Комитет күүнд килмжән ик- дүлв. Эннь советск олн-әмтнд әврта ик байр үүдәв...

«Сухотинский» совхозд сән тох- мта үкрмүд өсклһнә бригадын һар- дач болҗ олн җилд эн көдлжәнә. Көдлмш амр биш, болв Борис Дорджиевич уйдхш. Эн көдлмштән Борис Очиров эрдмән, чадмган, әр- үн седклән кевтнь илдкж үзүлж, олнд тоомсрта болж төлҗлтин хаа- лһар уралан зүткҗ йовна. Советск Союзин Коммунистическ партьд. орулгдв, Ленина орденәр ачлгдв,. Хальмг Автономн Советск Социа- листическ Республикин Деед Сове- тин депутатд суңһгдв.

...Күчтә салькта киитн шуурһн эклв. Кедү хонгт эн боран адрхинь кен медлә. Борис Очиров бригадын улсан агчмин зуур агсад, оларн хавсрад, үкрмүдән хашаднь орулв. Деевр уга ик хашад хурдар көр ху- рад, малыг дарж алх әәмшг үзүләд ирв. Энүнәс гетлгх ямаран арһ бә- әдви? Терүг Борис меднә: үкрмүдиг зогсал уга көндрәһәд, хаша дотрнь эргүләд йовулад бәәх кергтә! Ха- шан эре дахҗ зузаржах цасиг күр- зәр авад, һазаран хаяд бәәх керг- тә!..

Шуурһншуурад бәәнә,;һартан ши- лвүртә улс нег-негән соляд, үкрмү- диг хаша дотрнь эргүләд йовулад бәәнә. Иигәд өдр өңгрв сө өңгрв... Дарук өдрнь өңгрәд, асхн өөрдв. Догшн боран, чидлән барсн бәәдл- тәһәр салдаж номһрв.

Очиров Борисин толһалжах бри­гадын мал бүрн-бүтн үлдв. Теегин ууҗмд көдлдг баатр малчнр теңг- рин аюлла ноолдҗ теслцв.

Ода Борис Дорджиевич Очиров Социалистическ күч-көлснә Герой нер зүүсн бәәнә. Айта көдлмшин ашнь — Алтн медаляр болн Ленина орденар ачлгдв.. Очра Борис хүвта жирһлд уралан зүткдг күн.

12

БУУРЛА НИКОЛАИ

_Н

амрин түрүн сарин түрүн өдр. Җигтә сәәхн эклц-толв уга чилгр, йорал уга гүн, көкрңһү тецгр. Дорд үзгәснь шин өдр, шинҗирһл авч ирҗ йовх нарн күчән алдад уга, болв хурц биш толяһан ниг-

тәр цацад, эргндкиг герләр дүүргв. «Иир сәәхн өдр болн гиҗә- нәэ,—тер өрүн тиигҗ эс сансн күн уга болх. «Бичкдүдин хүв. Амулңта җирһлтә улсин өдр»,—нег үлү эк-эцкнрин ухан-седкл иим үгмүдәр кел- гдх бәәснь алдг уга.

Удсн уга,— мана Элстин уульнцс бичкдүдәр дүүрч одв. Тедн салад чигн, негдәд чигн баг-багар школмудурн ирҗ йовна. Тер өрүн балһсна бичкдүдт бас нег школ немҗ өггдлә. Шин, ик гер. һурвн давхр. Өдгә цагин кецтә. Хаҗуднь дәкн негн тосхгдад, дуусгдҗ йовна.

Нүр бийдк үүднә туснь-әмтн йир олн. Эрәд-эрәдәр сурһульчнр зог- сҗ. Хамгин бичкн настнриг дахулҗ ирсн экнр, эцкнр, экчнр бас бәәнә. Сурһулин шин эклҗәх байрта өдр. Болв күн болһна седклд өргмҗ холвадан осень ил.

Сурһулин шин җил шнн школд экллһиг темдглҗ, директор чигн, ирсн гиичнр чигн йөрәлин үгмүд келв. Бичкдүдт иим сәәхн, сарул школ тосхҗ өгсн улст тедн ханлтан өргв. Тосхачнр болхла, эврәннь элчнрән нааран илгәҗ. Тедн ода багшнрла зергләд зогссн бәәнә-медрлин өргән ул тәвәчнр болн әмтнә җирһл тосхачнр.

Тер өрүн болен байрин цуглрлтд багшнр, сурһульчнр болн эк-эцкнр иим школ тосхсн Басң Батыровин бригадын тускар бас итклтә бүлән үгән келсмн. Сурһачнр болн тосхачнр — хамгин күндтә улс-хойр һарнь цецгәсәр дүүрв. Байрин линейкин хөөн классмудын үүдд секгдв. Ьагш- нр сенр аһарта шин хорасурн орв. Тосхачнр үүдәдгч көдлмшән цаа- ранднь кехәр йовв...

Һурвн җил хооран эн йовдл болла. Мана хотл балһсна дорд үзгтнь улан чолуһар ик школ тосхгдҗ дуусгдсмн. Терүнд 7-ч номертә дундын школ секгдв. Энүг хойр жилин эргцд, 1960 җиләс авн, тоомсрта тос- хач Басң Батыровин бригад арднь орҗ тосхад, аш сүүлднь дуусад, сентябрин 1 шин орүн лентинь керчүлҗ, үүдинь секҗ өгсмн.

— Көдлмш йир күнд билә. Даалһвр чигн күчр,— гиҗ ода Басң Ко- иусович инәмсклнә.

Тернь үнн. Балһсна бичкдүдин то өсәд, сурһульчнрт медрл өгх эркн төрәс иштә шинәс школмуд керглгдв. Ачта керг Батыровин брига-

13

дын өмн тәвгдсмн. Уласнь авн эклх кергтә болв. Дуту-дунднь чигн ха- рһдмн. Саалтг болх тоотнь чигн учрдмн. Яахв, арһ уга —балһснд дел- гү тосхлт кегдҗәх цагт мел цуһар белн, кевтэн тегш эс болҗахиг бри- гадт кень чигн меддмн. Альднь ямаран көдлмш һарна,— тиим йовдлла ирлцүлж, тосхачнрин үүлдвриг бүрдәдг бәэсмн.

...Тосхлтын площадк-көдлмшин һол цутхлң. Участк болһн-эврә зүсн кодлмштән эзн. Чолучнрин бригад хара зогсх бәәдл үүдәд ирв. Мате­риал бәәдг болвчн, деегшэн һарһж өгдг арһ уга. Туслң тиим механизм ирәд уга.

— Кран угаһар яахмб? — гиж чолучнр бригадирүрн хәләлдв. «Арһ- чамд» —гисн тагчг хэләциг Басң Конусовичд тәәлҗ медхд дегд нәрн нуувч биш билэ. И им сурвриг түрүләд бийнь бийдән өгэд йовла. Торвр һарх «зеткриг» урдаснь тер медсмн.

— Эв-арһ олдх. Көдлмшән зогсаҗ болшго,—производствин коман­дир энүнэс нань, талдан үг келен уга. Келш чигн уга бэәсмн. Бүкл брңгадын чолучнриг хара бәәлһж болшго. Болзг ахр. Күцәх керг-эркн. Седкл аадрулсн үгмүд тиигхд бригадирт олдсн уга. Болвчн үүдәгч хэ- әврин ашт Басң чолучнртан арһинь олв. Омг, күчн чигн үүдв, матери­ал, раствор чигн ирв. Торвр һарсн уга.

Тер хоорнд тосхачнрин некврэр, тиим амрар механизм күрч ирсн. болхнй? Шин кран босхлһнд бас цаг кергтэлм?

— Уга. Чолуг деегшән бригадарн һарар зөөвдн. Тиигх кергтэ болв. Нег чигн күн сөрүд үг келен уга. Эс тиигхлә, цаглаһан дуусҗ чадшго бэәдлтә болввдн. Техник ирхиг күләһәд суухла — йир амр. Зуг мини көвүд тиим улс биш билэ.

Зуг тиим растворар, иньгллһнә цементэр батрсн коллектив түрү-зү дуг диилҗ чадв. Ашнь-сурһульчнрин, эк-эцкнрин, багшнрин болн цуг одна байр болв.

Ода Баси Конусович ннәмсклнэ. Төвшүн ил хэлэцтэ, тиньгр чирэтэ бригадир. Кедү тиим йовдл чолуч-эрдмчин үүлдврт харһсн болхв! Ге­рин давхр болһн-тосхлтын, нег үлү тосхачин жирһлин бүкл халх. Гер бийнь болхла —олн бөлгтә тууҗ. Тиим тосхлтын тууҗсиг хөрн жилим туршарт эн бичж йовна.

Бригадын бичкн конторкин үүдн секгдв. Найн патьрта тавн давхр герин еер эн модн сара бээнә. Хойр кун тиигэрэн орв. Бригадир Баты­ров болн баахн наста кәвүн. Баси Конусович бригадт кодлжэх чолуч­нрин списк көвүнд өгв. Хэлэхд, шин күн кевтэ.

— Тана бригадын тосхачий?

— Мастер. Шинкэн ирлә. һурвдгч одрнь-эндр.

— Альк объект дааҗ аввт?

— Ода деерән эн, тоехгджах найн патьрта гер өггдв,— гиҗ ковун хәрү огв.

Шин һардач — Алексей Лаврентьев болҗ һарв. Бригадир, мастер хойрин хоорнд удан күүндвр болен уга. Үдин завср котрж йовла. Лав­рентьев чолучнрин то-диг авв. Бригадт 29 кун көдлҗәхнь энунд медгдв. Болһамҗта бэрцтә көвүн цугинь алдлго бичв.

— Тана турун шуувртн — эн герин тосхлт болжахгов? — гиж би. соньмсвв.

— Э, түрүн,— гиж Алексей эмэв.

— Тосхлтд кодлэд угавт?

— Практикиг эс тоолхла —уга. Волгоградын тосхлтын техникумиг шинкэн тогскэд, ода нааран ирсм эн,— гиһэд ковун объектүр адһв.

Мастериг һарсна арднь эврәннь алңтрсн тоолвран бригадирт мед- улв.

— Кедүтэ болх тер? Дегд баһ дуртэ.

— Хортэ. Дигтэ насн.

14

Невчкн зуур тагчг суусна хөөн Басн Конусович мини сурврт цәәлһ- вртә хәрү өгв.

— Дигтә херн җил хооран би эн көвүнә наснас негл дү биләв. Ти- игхд, арвн йистәдән, Кемеровск областьд тосхлтын нег объектүр ирж, тосхачин түрүн ишкдлән эклләв...

Терүнәс нааран Батыров эврә эрдмәрн тосхлтын тууҗд кесг бөлг биччкснь эн. Түрүн авгтан йоста тосхач болҗ эс көдлсн чигн болг. Олн зүсн керг күцәдг дөңцл кедлмшч Кнселевск балһсна тосхачнрла хам- дан объектүр һурвн жилин туршарт ирҗәв. Аш сүүлднь — З-ч разряд- та тосхач, чолуч.

Больше бәрцтә, эгл тосхач олн үг келхдән дурго. Арвн тавн жилин эргцд Сибирин Киселевск боли Прокопьевск балһсдар тосхач болж кедлсинь тоолхла, энүнә орлцсн объекте баһ биш болхнь лавта. Гор- някүдин балһсд мастерин медрл авснаннь хөөн тенд ик комбинат тос- хҗ дуусад, тегәд 1960 җиләс нааран Элстд эрдмән цааранднь үзүлж- әснь ан. Түрүн шүүвр энүнд болснь —тер школ. Дарунь тосхачин үүл- дврт зогслт уга болв. Аваиатормуд бәәх 24 паьтрта гер, махна комби- натын корпус экллһн, республикин тубдиспансер тосхж дууслһн.

— Меджәнт. Алексей Лаврентьев баахн наста болвчн, йоста медр- лтә. Мастер. Би иим цагтан эңгин көдлмшч болҗ тосхлтд көдлләв. Тер- талдан цаг билә. Хорн жил хооран. Энүнд ода кедлхд гиигн. Эс мед- сән сурдг, заах улс бәәнә.

Э, ода Басң Конусович бийнь мастерин эрдмтә. Эн жилин мартсар күртл мастер болҗ кодлжәв. Хойр жилин эргцд төрлһнә гериг тосхж дууслһн-эркн чинртә тосхлт гиж тоолгдсмн. Некмһә, медрлтә һардач кергтә болв. Басң Батыровиг тер тосхлтын мастерт шиидцхәв. Объек- тән дууссна хөөн микрорайонд бичкдүдин комбинатын тосхлт толһалв. Зуг ниднин җилин һурвдгч сарин эклцәс авн эврә седкләрн бригадир болҗ кодлжәнә.

Шин коллектив һардх, чолучнриг хамцулх кергтә болв. Кодлмшәс бригадир сүрдсн уга: дассн эрдм эзән дахдг. Ковүд энүг урдкасн үлү- һәр күндлв. Диг-даранд цугтаһинь дасхв. Күн болһнд эзлх орминь чи- кәр зааж өгв: ташр олзта-тустаһар көдлх бәәринь олв.

...Үдин завср көтрв. Тосхгджах 80 патьрта герин давхр болһнар да- мжад, бригадир хамгин деер һарч ирв.

— Сүл давхрнь. Хамг тоотнь белн болен болхла, сар болһн нежә- һәд давхриг күцәһәд, августын эклц күртл дуусх биләвдн,—гиж Басң Конусович келв.

— Чолун чилҗәнә. Авхулхм бәәҗ,— гиһәд генткн нег чолуч саглулв.

— Учр уга. Өмнчн бәәһә бәәнә. Өрәл чолуд, болв олзлх һазртнь тәв. Бригадир цен үгәр хәрү өгв. Энүнднь тоомсрта бригадирин кодлмшим болн чик бәрцин онч бәәхнь медгдв.

Маңһдур өрүнднь, көдлмш эклхин емн, чолучнр, мастер, бригадир— цуһар бәәрндән ирчксн бәэҗ. Генткн ацана машин өердәд ирв. Каби- нәс күүкд күн буув.

— Батыров, хорас хоорнд тег кех плитке чамд кергтәй?

— Уга, невчкн бәәнә. Теднән олзлх кергтә.

Материал элвг гиҗ әрв-хәәр угаһар эс һарһдг, әрвнәр олзлдг, үрл- тлә ноолддг бәрц-йоста әрүн тоолврта, эзн күүнә хәләц, сән онч. Эн тоотс Басң Батыровд шингрж. Өедән чинртә көдлмш, әрвлж материал һарһлһн-иим үзмҗин төлә бригад кевтән ноолдна. Даалһвран болхла, коллектив сар болһн зөвәр давулҗ күцәнә.

Кедлжәх улетай бригадир килмжән чигн, оньган чигн тусхана.

— Бригадт сән улс көдлнә. Нәәлмжтә, тохнята,— гиһәд эн байрл- на.— Цуһар сән дамшлтта. Зуг шидр, дөрвн көвүн ирв. Шинкән тосхл­тын көдлмшин захас бәржәнә. Училиш төгскж. Тедниг чнгн сән хаалһ-

15

днь бригадарн орулхвдн. Тким улс —мана бригадыхн. Хойр комму­нист—Э. Тюрбеев боли Г. Фенин, бас комсомольцнр — оөдән серлтә улс, бригадын нүүрләчнр.

Күүнд дурта седкләрн бригадир Басң Батыров толһалҗах коллек- тивдән ик тоомср зүүв. Бригад бүрдәж авснаснь нааран җил болад уга. Болв кесг җиләс нааран хамдан көдлҗәх улс гихм. Иим тосхачнр дунд шин ирсн мастер А. Лаврентьевд кедлхднь чигн, училиш төгсксн «нилх тоолврта» көвүдт болвсрхднь чигн амр болчкад, күндтәг медхд күчр биш...

♦

Өрүн.болһн, тосхлтын бәәрнүр бригадир ирх болһнднь, өндәлһгдсн гер, өрглһнә кран хойр зүүцж айслгдсн дууһарн терүг эңкрлж тосна. Ә-чимән уга. Зуг эн хойрин-дүүрән болен, талдан күүнд эс сонсгдм — дууг тосхачин сонр чикн эргндк жнрһлин олн зүсн даршлһта айсас он- члҗ йилһнә. Дарунь бригадын тосхачнр ирхлә, кран чигн экләд көндр- нә, гер чигн өөдлдгән цааранднь өскнә.

Өңгрсн жилин өдрмүдиг Басң Конусович тиигж эклв. Коммунисти- ческ күч-колснә ударникин, тоомсрта тосхачин һардврар арвн сар дотр бригад хойр гер тосхҗ дуусв. Найн патьрта гер болн дервн давхр об- щежить. Дәкнэс нүүрләчнр дунд республикин Күндллһнә Доскд тосх- ачнирин бригадир Басң Батыровин нерн бичгдв. Үзмжнь зааж келгдв. һанцхн бригад хойр гериг күцц биш жилин эргцд тосхлһн. Бүкл по­сели багтм патьрмуд. Икәр зүткҗ кедллһн. Цуг эн тоотс тер үзмҗин цөн тооһар медүлж келгднә.

1966 жилин өмнк сард бригадын тосхжасн хойрдгч герин еөрк кран цуцлгдв. Зуг хайган сольхин төләд, Общежитии тосхлт кетрв. Кран талдан объектд өндәлһгдв. Дәкнәс бригадириг тосхар. Хуучн жил төгсв. Болв Басң Батыровин бригадын календарьт 1966 жилин түрүн халхс секгдчкв. Әмтн бәәх найн патьрта шин гер тосхх даалһвран бригадын тосхачнр цуһар меднә. Дәкнәс кран тосхлтын «үгән келх» —раствор, кирпич деегшән зөөх. Тиим материалмудар әмтнә амулң тосхгдх. Те- рүнд һол сүүр болхнь — коллективиг батар ниицүлсн күч-көлснә цут- хмр.