кун. Көвүд хоорндан шогта үгмүд келәд инәлдв. Эдниг икәр инәлһдгнь Миша Җахъянов. Шулун-шудрмг хасг көвүг, эдн шоглад «мана хошин артист» гиҗ — нерәднә. Машаг үг келх, күмсгән өргх болһнднь, эдн тус-тустан негән хатхлдчкад инәлднә. Тиигхләнь, Җахъянов баянан авад хәргүләд «болх, болцхах. Инәһә бәәҗ нүднтн көкрәд ирв — гилһн- ләнь, теднь улм хаһрад инәлдв.

— Эх, дурн, дурн...

Арвн долан насна дурнь Адргин аратасальвн гинәл, Ухаһан медлцсн хойр саднь У теегәс енр болнал...

Миша шүлглҗ келҗәһәд, өөрән зогсҗасн Мария Кабаковур марзаҗ инаһәд, зүн һарарн берин далин герләр заңһрҗ унҗҗ йовсн алтн шар күклинь өмәрән өрч талнь хайв.

Тиньгр чирәтә, уласн әдл һо нурһта, җоөлн инәдтә Маша: «Бичә бульглад бә» гисәр, Мишән чик чимкв.

Миша тиигхләнь улм эрклсн бәәдл һарад, нурһан Машан өвдгт ту- лад, көвәһинь цаһан мөңгәр хордасн баянан өвдг деерән татҗ суңһад, нүүдлән айс орулв.

— Негхн куплет дуулсв, цааранднь бийстн медхт. Зөв гиҗәнт?

— Гиҗәнә, гиҗәнә гилдәд, малчнр шууглдад, Володя, Маша хойрур хәләлдж инәлдв. Володя Кабаков чикн күртлән улаһад маасхлзв.

Миша солом шляпан тергн тал шивчкәд, толһаһан ардагшан хайад, үүрмүдәрн һарһсн дууһан өрвәд, баянд татн дуулв:

Булһн балһсна булңднь Болм үгиһән күндлә Хаврин эклцәр даруднь Хойурн җирһәд бәәлә. Маша-а, Маша-а, Маша-а, Меөрсн өнггә Маша-а, Моһатин салаг дүүргәд Мини дуриг дуулич.

Эх, Маша, Маша. Кэвүдин зүрк суһлад, хәәр угаһар юңгад хаяд йовсмч? Ямаран өршәңһү угач, Володиг долахн хонгин дунд, кесг миңһн дуунаһас бийүрн тач аввч. Эх, Маша, юуһан келхв. Та хойрин таалм- җиг теегин салькн бишкуртән татла, Моһатин сала өр цәәтл, шиңкән көкрәд һарсн җөөлн ноһаһан тадн дор девслә.

— Нә, болҗ ода, чи давад оддг биләч, Миша болад, Маша баяни- стин толһан үсинь хооранднь арһул сегсрҗ татв.

— Би дууна героймудас давҗ холд һаршгов. Юуһинь нуухв, үн келәд үкнәв. Та хойриг меддго бәәсн болхла, эн дун иигәд җиврән де- ләд мини орчәс һарад нисәд бәәхн уга билә. Хәләтн, бичкн зуур соңслтн:

Цальград һарсн дунь Цари деегүр доңһдна, Теегин богшурһас җииглдн Толһа деер бииллднә.

Маша-а. Маша-а, Маша-а, Мэөрсн өңгтә Маша-а.

Мсгһатин салаг дүүргәд Мини дуриг дуулич...

— Йосн артист,— гиһәд Владимир Курдюков толһаһан заальв.

— Эх, тадн намаг йосн артист гинэт. Йосн артист болхд, йисн миңһ дәкҗ иим ду дуулчкад, тегэд оч йосн, йосн бишнь медгдх билэ. Ода яахв, дурн иигәд тенүләд, зүүлүләд хайчкна. Әмтн талдан, керг-төрин тускар күүндхлә, би болхла Машаг үзчкәд, му баянанни арсиг шуурад унтл КӨЛ-КӨДЛГНӘВ...

17

2 Альманах № 1 (27)

Баһчудиг бичкн зуур шуугад, Михаил Җахьяновиг, Машад нерәдсн дууһан дуулад үүрмүдән сергәх хоорнд. Прокопий Бадминович, элвгтән һурвн-дөрвн, «Беломор» татад, Володя, Маша хойрин күн болсинь санв. Э, эн медх зөвтә.

Машан экнь нег биш, кесг дәкҗ бригадирүр гүүж ирж Володя, Ма­ша хойран тускар зарһ бәрдг билә.

— Мини күүкн ода чигн, бичкн, шиңкән арвн дола орхмн, хәрд һар- хас эрт. Тер, тана Ефремовин подпаек Володя көвүн, арвн йис күрәд уга. Та тедниг нежәдәр дуудҗ авад хөрәд, медәтә, ахлач күүнә үгиг соңсхм болвза гиһәд, Прокопий Бадминовичиг өрүн, асхн хойрт кон- торт орҗ ирх болһнднь хойр чикнднь хонх уйжасмн. Эн хамгнь ода бригадирин толһад орҗ мусг-мусг инәлһв.

Нег дәкж бригадир, саалин һуртур эмәлтә мөрәр ирлә. Декабрь сар чилҗ йовла. Бригадир ирҗ бун, мөрән хашад орулад нег булнднь уяд өвс огчкәд, саальчнртә үсн-тосна туск төрәр ик ора күртл күр кев. Болв, күр, эөвәр удж бәәһәд экллә. Учрнь юмб?... гихлә. Арвн дөрвн саальчас негнь дутад кесг хәәлһв. Тегәд, тер кевтән, тер саальч олдж өгсн уга. Тер бийнь хург болв.

Хургин хөөн саальчнр-баһчуд, нәр-жирһл кеһәд, домбр, баян угаг цугтнь татад, цокв. Хургас дутдг саальч, саак кевтән уга.

Бригадир эднә нәәриг хәләҗәһәд сөөни өрәл еердн гиҗ йовхла, хәр- хәр мөрнүрн ирв. Мерн, цадад, тагчг зогсж. Мөрнә ца, ясль дотр, нег хойр юмн, гүңгр-гүңгр гнһәд бәәнә. «Ода эн юн улс болхв»,— гиһәд, Прокопий Бадминович үүднә ард баахн зуур зогсв. «А-а, одак хургас дутдг саальчнь эн болх бәәдлтә»,— гиһәд, квлин үзүрвр ишкәд хәрү Па­рад, саальчнрин амрдг хорад ирв. Бригадир арһ уга йосндан өр цәәтл журналмуд умшад түүнд, эднә хаҗуд сө өнгрүлсән санчкад, генткн Ми­ша Җахьяновин өвдг кюндәһәд, «чик, чик. Би меднәв, меднәв»,— гиһәд, Богшургинов нүдән дару дарунь ирмнәд боев.

— Юн чик, ю медвт, Прокопий Бадминович? — болад, Миша брига­дирин хәврһд тачкнҗ инәв.

Миша Җахьяновин дөгәг номһрулхин кергт, Володя инәдгән зог- сад, Моһатин сала деегүр гердәд мана көдлмш тер гиһәд сальк өрәд, тогтунар идшллҗәсн малмуд зааһад: күндчн биш, гиигнчн биш. Амр жирһл альдчн уга, көдләд бәәхлә, квл-һар зогсхш, кеһәд күцәгдәд бәә- нә. Көдлмш болвас тиим.

— Тиим, тиим Владимир Яковлевич. Болв, зәрм-зүрмәснь келәд ор- кхнтн,— гиһәд бригадириг сурхла, Володая — алькинь гиҗ келхв, көвүд келг гиһәд, эн Курдюковур хәләв.

Курдюков суулһта уснас кружкар хойр утхад уучкад,—келҗ чадх күн Владимир Яковлевич бийнь, юңгад гихлә, дегд баһасн авн малд йовн гиж чирәнь шарлад, үснь цаһаҗ одсн күн. Көвүдиг дәкәд инән гихләнь, Җахьянов баянан шулу-шулуһар көндәһәд, инәхәр седсинь зогсав.— Бийнь келг, маниг малин өөр ижлдкәсн күн».

— Тиим, тиим гилдәд, наадкснь цугтан ярд гилдәд одцхав.

— Көдлмшиг бидн цугтан әдл кедвидн,— гиһәд Владимир Яковле­вич арһул эклв.— Эн һуртд бидн цугтан нег -өдр ирләвидн. һурвн жи- лин «өнм бидн күцәд, арвн хойр хонжана. Хоорндан нег чигн керүл- цүүгән угавидн. Тиим эс болх юмн манас холаһур йовна, бидн чигн ик заагта бәәдвидн. Тегәд, туһлмудм бидн даңжд боллдад, эн хаврин түрүһәр түрүн төлән өгч маниг байрлулв. Болв, байр амрар бийнь ирсн уга. Эн кендлң зогсҗах бичкн хаша үзжәнт? Энтн бичкн өңгтә болвчн бас хев тустан чилшго туужта хаша. Тенгрин аюл ахр цагин болзгт бәрүлв. Ахрар келхлә иим: «Мадниг мартин чилгчәр, Моһатин сала темцәд хаврин баәрнд һарч ирлһнллә, генткн шуурһн шуурад мал, күн угаг үүмүлв. Мана үкрмүд эндр, маңһдурас экләд туһлхм билә. «Хуур- видн»—гиһәд нег биид санчквидн. Болв, әмд күн арһта, теңгрин аюл-

18