2.2. Avtomatlashtirilgan ro'yxatdan o'tish dasturiy ta’minotining ish prinsipi (tizimning funksional arxitekturasi, muhim funksiyalar va xususiyatlar)

Tibbiyot xodimining ARMi kasbiy faoliyat bilan bog‘liq oldindan belgilangan vazifalar doirasini bajarish uchun mo‘ljallangan apparat-dasturiy majmuadir.

Talablar:

- ARM qulay interfeysga ega bo‘lishi va foydalanuvchiga moslashtirilgan bo‘lishi kerak.

- ARM foydalanuvchiga kerakli ma’lumotlarni tartibga solish, tizimlashtirish, izlash va olishda yordam berishi lozim.

- ARM video tasvirlar bilan bog‘liq grafik ma’lumotlarni qo‘llab-quvvatlashi zarur.

- ARM zarur hollarda matnli hujjat va grafik materiallarning qattiq nusxalarini olish imkoniyatini ta’minlashi kerak.

- ARM davolash muassasasining mahalliy tarmoqlarida ishlash va (zarurat tug‘ilganda) mintaqaviy hamda global kompyuter tarmog‘iga ulanish imkoniyatini ta’minlashi lozim.

Tibbiy ARMlarni uch guruhga bo‘lish mumkin:

1. Shifokor ARMi,

2. O‘rta tibbiyot xodimi ARMi,

3. Yordamchi va ma’muriy-xo‘jalik bo‘linmalarining ARMi

Shifokor-mutaxassisning (masalan, rentgenolog yoki kardiolog) ARMi, shuningdek, quyidagi maxsus vazifalarni bajarishni talab qiladi:

- tibbiy tashxis tasvirlarini olish va qayta ishlash,

- bemorning funksional ko‘rsatkichlarini o‘lchash va tahlil qilish.

- O‘rta tibbiyot xodimi ARMida

quyidagi asosiy vazifalar amalga oshiriladi:

- bemor kasallik tarixi va davolash muassasasidagi harakati haqidagi boshqa hisobot hujjatlarini yuritishni qo‘llab-quvvatlash, bemorlarni tekshirish va davolash bo‘yicha shifokor ko‘rsatmalarini bajarish,

- birlamchi tibbiy hujjatlarni qayta ishlash,

- tashxis qurilmalari terminallari bilan dastlabki ishlash.

Yordamchi va ma’muriy-xo‘jalik bo‘limlarining ARMlari unda ishlovchi xodimlarning (muhandis ARMi, buxgalter ARMi, dorixona xodimi ARMi, xo‘jalik boshqaruvchisi ARMi va boshqalar) maqsadli vazifalarini aks ettiradi.

Tibbiyot xodimining avtomatlashtirilgan ish o‘rni - ma’lum bir sohada ma’lumotlar bazasini yuritish, axborotni qayta ishlash va qaror qabul qilish jarayonlarini qo‘llab-quvvatlovchi majmuadir.

ARMning asosiy vazifalarini quyidagicha sanab o‘tish mumkin:

- elektron kasallik tarixini (elektron tibbiy kartani) yuritish;

- bemorlarni ro‘yxatga olish, elektron kartotekani shakllantirish, kerakli ma’lumotlarni tez topish;

- kasbiy ko‘rik kartalarini to‘ldirish;

- bemorning shikoyatlari, hayoti va salomatligi tahlili, obyektiv holati haqidagi ma’lumotlarni kiritish;

- kuzatuv ma’lumotlarini, bemor ahvolidagi o‘zgarishlar, tekshiruv natijalari, tavsiyalarni tezkor kiritish;

- XKT(X-ray Kompyuter Tomografiyasi)-10 asosida tashxis qo‘yishni avtomatlashtirish;

- dori vositalarini ularning ro‘yxatiga RLS(Ro'yxatga Olingan Dorilar Sistemi) muvofiq tayinlash;

- maslahatga yo‘llash;

- vaqtinchalik mehnatga layoqatsizlik varaqalarini berish.

Shifoxona shifokorining ARMiga alohida e’tibor qaratilgan, jumladan:

- operatsiyadan oldingi ko‘rik;

- operatsiyaga yo‘llash;

- bayonnoma va kundalik yozuvlarini yuritish;

- chiqarish va ko‘chirish epikrizini

- rasmiylashtirish.

Avtomatlashtirilgan ish o‘rinlari turli mezonlar bo‘yicha tasniflanadi: vazifasi, qurish texnologiyasi va boshqalar. Endi tibbiyot muassasalarida qo‘llaniladigan ARMlarning vazifasiga ko‘ra tasnifini ko‘rib chiqamiz. Ular uchta sinfga bo‘linadi, ularning har birida yana bir nechta kichik sinflar mavjud.

1. Tibbiy-texnologik:

- klinik - davolash bo‘limlari shifokorlari, shifokor-maslahatchilar, feldsherlar, hamshiralarning ARMlari;

- funksional, radiologik, laboratoriya - funksional tashxis shifokorlari, radiologiya bo‘limlari, klinik-biokimyoviy laboratoriyalar va boshqalarning ARMlari;

- farmakologik - dori vositalarini ishlab chiqaruvchi mutaxassislarning ARMlari.

2. Tashkiliy-texnologik:

- tashkiliy-klinik - bo‘lim mudirlarining, bosh shifokorlarning davolash ishlari bo‘yicha o‘rinbosarlarining, yetakchi mutaxassislarning ARMlari;

- teletibbiyot - masofaviy maslahatlarni ta’minlovchi xodimlarning ARMlari.

3. Ma’muriy:

- ma’muriy-boshqaruv - bosh shifokorlar, barcha darajadagi sog‘liqni saqlashni boshqarish organlari rahbarlarining ARMlari;

- tibbiy-statistik - davolash-profilaktika muassasalarining tashkiliy-uslubiy bo‘limlari va statistika bo‘limlari xodimlarining ARMlari;

- tibbiy-iqtisodiy - davolash-profilaktika muassasalari bosh shifokorlarining iqtisodiyot bo‘yicha o‘rinbosarlari, sog‘liqni saqlashni boshqarish organlari iqtisodiy bo‘linmalari xodimlarining ARMlari.

Bizning tushunchamizga ko‘ra, ARM ma’lum darajada qarorlar qabul qilishni qo‘llab-quvvatlash tizimlari (QQKT) sinfiga kiritilishi mumkin.

2005-yilda S.A. Gasparyan ARMlarni ma’lum bir funksional sinfga yoki darajaga mansubligiga ko‘ra tasniflashni taklif qildi. Birinchi darajadagi avtomatlashtirilgan ish o‘rni ma’lumotlarni kiritishga, uni saqlashga, so‘rov bo‘yicha qidirishga va berishga imkon beradi; ikkinchi darajadagi - boshqarish obyektining holatini tavsiflovchi parametrlarni hisoblashni amalga oshirishi kerak; uchinchi darajadagi - tashxislashni, differensial tashxislashni ta’minlashi kerak; to‘rtinchi darajadagi - bashorat qilish va boshqarish obyektiga ta’sir etish usulini tanlash funksiyasini o‘z ichiga oladi.