8-ameliy Python
.pdf
8-ámeliy jumıs
Python programmalastırıw tili operatorları
1.Arifmetikalıq operatorlar:
#Qosıw
a = 10 |
+ 5 |
# |
15 |
# Alıw |
|
|
|
b = 10 |
- 5 |
# |
5 |
# Kóbeytiw |
|
|
|
c = 10 |
* 5 |
# |
50 |
|
|
|
|
# Bóliw |
|
|
|
d = 10 |
/ 5 |
# |
2.0 (pútin emes nátiyje) |
# Pútin bóliw |
|
||
e = 10 |
// 3 |
|
# 3 (pútin bólimi) |
# Qaldıq |
|
|
|
f = 10 |
% 3 |
# |
1 (qaldıǵı) |
# Dárejege |
kóteriw |
||
g = 2 ** 3 |
# |
8 (2 sanınıń 3-shi dárejesi) |
|
# Quramalı |
mısal |
||
h = (10 + 5) * 2 / 3 # 10.0 |
|||
|
|
|
|
2. Menshiklew operatorları:
# Tikkeley menshiklew x = 5
# Qosıp menshiklew x += 3 # x = x + 3
# Alıp menshiklew
x -= 2 # x = x - 2
# Kóbeytip menshiklew x *= 4 # x = x * 4
# Bólip menshiklew x /= 2 # x = x / 2
#Qaldıqtı menshiklew x %= 3 # x = x % 3
#Dárejeni menshiklew x **= 2 # x = x ** 2
3. Salıstırıw operatorları:
a = 5 b = 10
# Teńlik
print(a == b) # False
# Teń emeslik |
|
|
print(a |
!= b) |
# True |
# Úlken |
|
|
print(a |
> b) |
# False |
# Kishi |
|
|
print(a |
< b) |
# True |
# Úlken |
yamasa |
teń |
print(a |
>= b) |
# False |
#Kishi yamasa teń print(a <= b) # True
4.Logikalıq operatorlar:
#and operatorı
print(True and |
True) |
# True |
print(True and |
False) |
# False |
# or operatorı |
|
|
print(True or False) |
# True |
|
print(False or |
False) |
# False |
# not operatorı |
|
|
print(not True) |
|
# False |
print(not False) |
# True |
|
#Quramalı logikalıq ańlatpalar x = 5
y = 10
print(x < 10 and y > 5) # True print(x > 10 or y < 15) # True
5.Identifikator operatorları:
#is operatorı
a= [1, 2, 3]
b= [1, 2, 3]
c= a
print(a is b) |
# False |
|||
print(a |
is |
c) |
# |
True |
|
|
|
|
|
print(a |
is |
not b) |
# |
True |
|
|
|
|
|
6.Aǵzalıq operatorları:
#in operatorı
sanlar = [1, 2, 3, 4, 5] |
|
||
print(3 |
in |
sanlar) |
# True |
print(6 |
in |
sanlar) |
# False |
print(6 |
not in sanlar) |
# True |
|
text = "Python" |
|
||
print("th" |
in text) |
# True |
|
7. Bit operatorları:
a = 60 # 60 = 0011 1100 b = 13 # 13 = 0000 1101
# Bit AND |
|
|
|
|
|
print(a |
& b) |
# |
12 |
= 0000 |
1100 |
# Bit OR |
|
|
|
|
|
print(a |
| b) |
# |
61 |
= 0011 |
1101 |
# Bit XOR |
|
|
|
|
|
print(a |
^ b) |
# |
49 |
= 0011 |
0001 |
# Bit NOT |
|
|
|
|
|
print(~a) |
# |
-61 = 1100 0011 |
|||
# Ońǵa jıljıtıw |
|
|
|
|
|
print(a |
>> 2) |
# |
15 |
= 0000 |
1111 |
|
|
|
|
|
|
# Solǵa |
jıljıtıw |
|
|
|
|
print(a |
<< 2) |
# |
240 = 1111 0000 |
||
Ámeliy shınıǵıwlar:
1. Kalkulyator:
def kalkulyator(san1, san2, operator): if operator == '+':
return san1 + san2 elif operator == '-': return san1 - san2
elif operator == '*': return san1 * san2 elif operator == '/':
if san2 != 0:
return san1 / san2
return "Nolge bóliw múmkin emes" else:
return "Nadurıs operator"
# Testlew
san1 = float(input("Birinshi sandı kiritiń: ")) san2 = float(input("Ekinshi sandı kiritiń: "))
operator = input("Operatordı kiritiń (+, -, *, /): ") print("Nátiyje:", kalkulyator(san1, san2, operator))
2. San sistemalarında islewshi programa:
def san_sistema_almastırıw(san, sistema): if sistema == 2:
return bin(san)[2:] # Ekilik sistema elif sistema == 8:
return oct(san)[2:] # Segizlik sistema elif sistema == 16:
return hex(san)[2:] # On altılıq sistema else:
return "Nadurıs sistema"
# Testlew
san = int(input("Sandı kiritiń: "))
sistema = int(input("Sistema (2, 8, 16): ")) print("Nátiyje:", san_sistema_almastırıw(san, sistema))
3. Bit operatorları qollanılǵan másele:
def bit_operatsiyalar(a, b): print(f"AND: {a & b}") print(f"OR: {a | b}") print(f"XOR: {a ^ b}") print(f"NOT a: {~a}") print(f"a >> 2: {a >> 2}") print(f"a << 2: {a << 2}")
# Testlew
a= int(input("A sanın kiritiń: "))
b= int(input("B sanın kiritiń: ")) bit_operatsiyalar(a, b)
4. Logikalıq operatorlar máselesi:
def student_bahalaw(baha, qatnasıw):
ótkenbe = baha >= 50 and qatnasıw >= 80
qayta_tapsırıw = (baha < 50 and qatnasıw >= 80) or (baha >= 50 and qatnasıw < 80)
if ótkenbe:
return "Ótken" elif qayta_tapsırıw:
return "Qayta tapsırıw" else:
return "Ótpegen"
# Testlew
baha = float(input("Bahasın kiritiń (0-100): "))
qatnasıw = float(input("Qatnasıw protsentin kiritiń (0-100): ")) print("Nátiyje:", student_bahalaw(baha, qatnasıw))
5. Quramalı operator máselesi:
def san_analizi(san): jup = san % 2 == 0 oń = san > 0
úsh_bólinedi = san % 3 == 0 bes_bólinedi = san % 5 == 0
nátiyje = []
if jup: nátiyje.append("jup")
else: nátiyje.append("taq")
if oń: nátiyje.append("oń")
else: nátiyje.append("teris")
if úsh_bólinedi and bes_bólinedi: nátiyje.append("15 ke bólinedi")
elif úsh_bólinedi: nátiyje.append("3 ke bólinedi")
elif bes_bólinedi: nátiyje.append("5 ke bólinedi")
return ", ".join(nátiyje)
# Testlew
san = int(input("Sandı kiritiń: ")) print("San analizi:", san_analizi(san))