7-ameliy Python
.pdf
7-ámeliy jumıs
Python programmalastırıw tilinde logikalıq ózgeriwshiler
1.Logikalıq ózgeriwshiler (Boolean):
#Boolean tipleri
haqıyqat = True jalǵan = False
# Tipti tekeriw
print(type(haqıyqat)) # <class 'bool'>
2. Salıstırıw operatorları:
a = 5 b = 10
# Teńlik |
|
|
print(a |
== b) |
# False |
# Teń emeslik |
|
|
print(a |
!= b) |
# True |
# Úlken |
|
|
print(a |
> b) |
# False |
# Kishi |
|
|
print(a |
< b) |
# True |
# Úlken yamasa teń print(a >= b) # False
# Kishi yamasa teń print(a <= b) # True
3. Logikalıq operatorlar:
# and - eki |
shárt te durıs bolıwı kerek |
|
print(True |
and True) |
# True |
print(True |
and False) |
# False |
print(False |
and True) |
# False |
print(False |
and False) |
# False |
# or - eki |
shárttiń biri durıs bolsa jetkilikli |
|
print(True |
or True) |
# True |
print(True |
or False) |
# True |
print(False |
or True) |
# True |
print(False |
or False) |
# False |
# not - shárttiń terisi |
|
|
print(not True) |
# False |
|
print(not False) |
# True |
|
4. Quramalı logikalıq ańlatpalar:
jası = 25 student = True
jumıs_tájiriybesi = 3
# Bir neshe shárt
print(jası >= 18 and student) # True
print(jası < 20 |
or jumıs_tájiriybesi > 2) # True |
||
print(not (jası |
< |
20) |
and student) # True |
# Qawsırmalardı |
qollanıw |
||
print((jası >= 20 |
and |
student) or jumıs_tájiriybesi > 5) # True |
|
5.Boolean konversiyası:
#Sanlar
print(bool(0)) |
# False |
print(bool(1)) |
# True |
print(bool(-5)) |
# True |
# Qatarlar |
|
print(bool("")) |
# False |
print(bool("abc")) |
# True |
# Dizimler |
|
print(bool([])) |
# False |
print(bool([1,2])) |
# True |
# None |
|
print(bool(None)) |
# False |
6.is hám in operatorları:
#is operatorı - obyektler birdey me a = [1, 2, 3]
b = [1, 2, 3] c = a
print(a |
is |
b) |
# False |
|
print(a |
is |
c) |
# |
True |
# in operatorı - |
element dizimde bar ma |
|||
sanlar = [1, 2, 3, 4, 5] |
|
|
||
print(3 |
in |
sanlar) |
# True |
|
print(6 |
in |
sanlar) |
# |
False |
print(6 |
not in sanlar) |
# |
True |
|
Ámeliy máseleler:
1. Jasın tekseriwshi programa:
def jas_tekser(jas): if jas < 0:
return "Nadurıs jas" elif jas < 18:
return "Jasóspirim" elif jas < 65:
return "Eresek" else:
return "Pensioner"
# Testlew
jas = int(input("Jasıńızdı kiritiń: ")) print(jas_tekser(jas))
2. Login sisteması:
def login_tekser(login, parol): durıs_login = "admin" durıs_parol = "12345"
login_durıs = login == durıs_login parol_durıs = parol == durıs_parol
if login_durıs and parol_durıs:
return "Sistemag'a kiriw ámelge asırıldı" elif not login_durıs:
return "Login nadurıs" else:
return "Parol nadurıs"
# Testlew
login = input("Login: ") parol = input("Parol: ")
print(login_tekser(login, parol))
3. San klasifikatorı:
def san_klasifikatorı(san): jup = san % 2 == 0
oń = san > 0
if oń and jup:
return "Oń jup san" elif oń and not jup:
return "Oń taq san" elif not oń and jup:
return "Teris jup san" else:
return "Teris taq san"
# Testlew
san = int(input("San kiritiń: ")) print(san_klasifikatorı(san))
4. Kalendar kúnin tekseriwshi:
def kún_durıs_pa(ay, kún): if ay < 1 or ay > 12:
return False
if ay in [4, 6, 9, 11]: max_kún = 30
elif ay == 2: max_kún = 28
else:
max_kún = 31
return 1 <= kún <= max_kún
# Testlew
ay = int(input("Aydı kiritiń (1-12): ")) kún = int(input("Kúndi kiritiń: "))
print("Kún durıs pa:", kún_durıs_pa(ay, kún))
5. Parol bekkemligin tekseriwshisi:
def parol_bekkem_be(parol): uzınlıǵı_jetkilikli = len(parol) >= 8
úlken_hárip_bar = any(c.isupper() for c in parol) kishi_hárip_bar = any(c.islower() for c in parol) san_bar = any(c.isdigit() for c in parol)
barlıq_shártler = [ uzınlıǵı_jetkilikli, úlken_hárip_bar, kishi_hárip_bar, san_bar
]
return all(barlıq_shártler)
# Testlew
parol = input("Parol kiritiń: ") if parol_bekkem_be(parol):
print("Parol bekkem") else:
print("Parol bekkem emes")
BAQLAW SORAWLARÍ:
1.Boolean tipindegi ózgeriwshilerdiń qanday mánisleri bolıwı múmkin? Olardıń Python tilindegi jazılıwın mısallar menen kórsetiń.
2.Logikalıq operatorlardıń (and, or, not) jumıs islewiniń logikasın túsindirip beriń hám hár biri ushın mısallar keltiriń.
3.'is' hám '==' operatorlarınıń ayırmashılıǵı nede? Mısal arqalı túsindiriń.
4.Python tilinde qaysı mánisler False dep esaplanadı? Olardı dizim túrinde keltirip, mısallar menen túsindiriń.
5.Tómendegi kodtıń nátiyjesin anıqlań hám nege usınday nátiyje shıǵatuǵının túsindirip beriń:
a= [1, 2, 3]
b= [1, 2, 3] print(a == b) print(a is b)
6.Salıstırıw operatorlarınıń (<, >, <=, >=, ==, !=) barlıǵın mısallar járdeminde túsindirip beriń.
7.bool() funkciyası nege xızmet etedi? Bul funkciyaǵa hár qıylı tiplerdi bergende qanday nátiyje qaytaradı?
8.Tómendegi logikalıq ańlatpanıń nátiyjesin anıqlań hám juwabıńızdı túsindiriń:
x = 5 y = 10 z = 15
print((x < y and y < z) or (x > z and y > x))
9.Python tilinde quramalı logikalıq shártlerde operatorlardıń orınlanıw tártibi qanday? Mısal arqalı túsindiriń.
10.in operatorı qanday maqsette qollanıladı? Qanday obyektler menen jumıs islewde qollanıwǵa boladı? Mısallar arqalı túsindiriń.
Juwapları:
1. Boolean tipinde tek eki mánis bar:
|
o |
True - haqıyqat |
|
|
|
o |
False - jalǵan |
|
|
|
|
|
|
|
|
a = True |
|
|
|
|
b = False |
|
|
|
2. |
Logikalıq operatorlar: |
|
||
|
o and: eki shárt te durıs bolǵanda ǵana True qaytaradı |
|||
|
|
|
||
|
print(True and True) |
# True |
||
|
print(True and False) |
# False |
||
|
o or: eki shárttiń biri durıs bolsa True qaytaradı |
|||
|
|
|
||
|
print(True or False) |
# True |
||
|
print(False or False) |
# False |
||
|
o not: shárttiń terisin qaytaradı |
|||
|
|
|
||
|
print(not True) |
# False |
||
|
print(not False) |
# True |
||
3. |
'is' hám '==' operatorları: |
|
||
|
o |
'==' mánislerdi salıstıradı |
||
|
o 'is' operatorı obyektlerdiń identifikatorın salıstıradı |
|||
|
|
|
|
|
|
a = [1, 2, 3] |
|
|
|
|
b = [1, 2, 3] |
|
|
|
|
c = a |
|
|
|
|
print(a == b) |
# True (mánisler birdey) |
||
|
print(a is b) |
# False (hár qıylı obyektler) |
||
|
print(a is c) |
# True (bir obyektke silteme) |
||
4. |
False mánisler: |
|
|
|
|
o |
Bos string: "" |
|
|
|
o |
0 sanı |
|
|
|
o |
Bos dizim: [] |
|
|
|
o |
Bos dictionary: {} |
|
|
|
o |
None |
|
|
|
o |
Bos tuple: () |
|
|
|
|
|
||
|
print(bool("")) |
# False |
||
|
print(bool(0)) |
# False |
||
|
print(bool([])) |
# False |
||
|
print(bool(None)) |
# False |
||
5. Kod nátiyjesin túsindiriw:
a= [1, 2, 3]
b= [1, 2, 3]
print(a == b) # True - mánisler birdey print(a is b) # False - hár qıylı obyektler
6.Salıstırıw operatorları:
x= 5
y= 10
print(x < y) |
# True |
print(x > y) |
# False |
print(x <= y) |
# True |
print(x >= y) |
# False |
print(x == y) |
# False |
print(x != y) |
# True |
7. bool() funkciyası obyektlerdi Boolean tipine aylandıradı:
print(bool(1)) |
# True |
|
print(bool("")) |
# False |
|
print(bool([1, 2])) |
# |
True |
print(bool(0)) |
# |
False |
8. Logikalıq ańlatpa:
x = 5 y = 10 z = 15
print((x < y and y < z) or (x > z and y > x))
#(True and True) or (False and True)
#True or False
#True
9.Operatorlar tártibi:
o Dáslep qawsırmalardaǵı ámeller o not operatorı
o and operatorı o or operatorı
print(not True and True or False) # False print((not True) and (True or False)) # False
10. in operatorı:
o Dizimler
sanlar = [1, 2, 3]
print(2 in sanlar) # True
o Stringler
tekst = "Python"
print("th" in tekst) # True
o Dictionary
dict = {"a": 1, "b": 2} print("a" in dict) # True