3-ameliy Python
.pdf
3-ámeliy jumıs
Python programmalastırıw tili sintaksisi
1. Python sintaksisiniń tiykarǵı qaǵıydaları
# 1. Qatarlardıń uzınlıǵı print("Bul bir qatar") # Bir qatar
print("Uzın qatardı \
bóliw usılı") # Qatar bóliw
# 2. Bos orınlar (probel) hám TAB if True:
print("Tuwrı") # 4 probel yamasa 1 TAB if True:
print("Taǵı ishke") # 8 probel yamasa 2 TAB
2. Kommentariyalar
# Bul bir qatarlı kommentariya
"""
Bul kóp qatarlı kommentariya
úsh tırnaqsha ishinde
"""
'''
Bir tırnaqsha menen
kóp qatarlı kommentariya jazıw múmkin
'''
x = 5 # Qatardıń aqırında kommentariya
3. Ózgeriwshiler hám maǵlıwmat tipleri
# Ózgeriwshilerge mánisler beriw
atı = "Azamat" |
# string (tekst) |
||
jası |
= |
25 |
# integer (pútin san) |
boyı |
= |
1.75 |
# float (haqıyqıy san) |
student = True |
# boolean (logikalıq) |
||
#Bir neshe ózgeriwshige mánisler beriw a, b, c = 1, 2, 3
#Birdey mánislerdi bir neshe ózgeriwshige beriw x = y = z = 0
#Ózgeriwshilerdiń tiplerin tekeriw
print(type(atı)) |
# <class 'str'> |
print(type(jası)) |
# <class 'int'> |
print(type(boyı)) |
# <class 'float'> |
print(type(student)) |
# <class 'bool'> |
4. String (tekst) formatlaw
#Tekstlerdi formatlaw usılları atı = "Azamat"
jası = 25
#1-usıl: + operatorı
tekst1 = "Atı: " + atı + ", Jası: " + str(jası)
# 2-usıl: format() metodı
tekst2 = "Atı: {}, Jası: {}".format(atı, jası)
# 3-usıl: f-string (eń qolaylı usıl) tekst3 = f"Atı: {atı}, Jası: {jası}"
print(tekst1)
print(tekst2)
print(tekst3)
5. Shártli operatorlar
# If-elif-else sintaksisi jası = 18
if jası > 18: print("Úlken")
elif jası == 18: print("18 jas")
else:
print("Kishi")
# Qısqa if (ternar operator)
nátiyjesi = "úlken" if jası >= 18 else "kishi"
6. Cikllar
# For ciklı
for i in range(5): print(i)
#While ciklı san = 0
while san < 5: print(san) san += 1
#Break hám continue for i in range(10):
if i == 3:
continue # 3-ti ótkizip jiberiw if i == 7:
break # 7-de toqtaw print(i)
7. Funkciyalar
# Funkciya járiyalaw def sálemle(atı):
"""Funkciya haqqında qısqa maǵlıwmat""" return f"Sálem, {atı}!"
#Funkciyani shaqırıw print(sálemle("Azamat"))
#Defolt parametrli funkciya def esapla(a, b=1):
return a + b
print(esapla(5)) |
# |
6 |
print(esapla(5, 2)) |
# |
7 |
# Lambda funkciya (bir qatarlı funkciya) kvadrat = lambda x: x**2
print(kvadrat(4)) |
# 16 |
8. Dizimler (Lists)
# Dizim jaratıw
sanlar = [1, 2, 3, 4, 5]
atlar = ["Azat", "Beknazar", "Gúlnara"]
# Dizimge elementler qosıw |
|
sanlar.append(6) |
# Aqırına qosıw |
sanlar.insert(0, 0) |
# Belgili ornına qosıw |
# Dizimnen elementti óshiriw |
|
sanlar.remove(3) |
# Mánisi boyınsha óshiriw |
del sanlar[0] |
# Indeksi boyınsha óshiriw |
# Dizimdi sortlaw |
|
sanlar.sort() |
# Ósiwshi tártipte |
sanlar.sort(reverse=True) # Kemeyiwshi tártipte
9. Ámeliy másele
Mısal 1: Studentler dizimi
def studentler_dizimi(): studentler = []
while True:
atı = input("Student atın kiritiń (shıǵıw ushın 'q' basıń): ") if atı.lower() == 'q':
break
jası = int(input("Jasın kiritiń: "))
bahası = float(input("Ortasha bahasın kiritiń: "))
student = {
'atı': atı, 'jası': jası, 'bahası': bahası
}
studentler.append(student)
# Nátiyjelerdi kórsetiw print("\nStudentler dizimi:") for student in studentler:
print(f"Atı: {student['atı']}, Jası: {student['jası']}, Bahası:
{student['bahası']}")
studentler_dizimi()
Mısal 2: San tabıw oyını
import random
def san_tabıw_oyını():
jasırın_san = random.randint(1, 100) urınıslar = 0
print("1 den 100 ge shekem san oyladım")
while True: urınıslar += 1
tájiriybe = int(input("Sandı kiritiń: "))
if tájiriybe < jasırın_san: print("Úlkenrek san kiritiń")
elif tájiriybe > jasırın_san: print("Kishirek san kiritiń")
else:
print(f"Qutlıqlaymız! {urınıslar} urınısta taptıńız!") break
san_tabıw_oyını()
Bul Python sintaksisiniń tiykarǵı elementlerin qamtıydı. Programmalastırıwdı úyreniw dawamında bul bilimlerdi ámeliyatta qollanıw hám jańa sintaksislik múmkinshiliklerdi úyreniw maqsetke muwapıq.