
12-LEKCIYA_MDQI
.pdf12-Lekciya. Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmi. Kórinisti qayta tiklew
Jobası:
1.Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw
2.Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmi
3.Kórinisti qayta tiklew
Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmi hám kórinisti qayta tiklew - bul súwretti qayta islew tarawındaǵı áhmiyetli usıllar. Bul usıllar súwrettiń sapasın jaqsılaw, detallardı anıqlaw hám buzılǵan kórinislerdi qayta tiklew ushın qollanıladı.
Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmi. Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmi súwrettiń hár bir pikseline yamasa kishi bóleklerine bólip-bólip qollanılatuǵın usıl. Bul usıldıń tiykarǵı ideyası - súwrettiń hár bir bólegindegi kontrasttı jaqsılaw, biraq bul process global kontrasttı saqlay otırıp ámelge asırıladı.
Algoritm tómendegi formulaǵa tiykarlanadı:
O(x,y) = α(x,y) * I(x,y) + β(x,y)
Bunda:
O(x,y) - nátiyje súwrettegi piksel mánisi
I(x,y) - dáslepki súwrettegi piksel mánisi
α(x,y) - lokal kontrast koefficienti
β(x,y) - lokal jaqtılıq koefficienti
2.2.Algoritm adımları
a)Dáslepki súwretti sur reńli formatqa aylandırıw
b)Súwretti kishi bóleklege (patch) bóliw
c)Hár bir bólekte lokal ortasha hám standart awıtqıwdı esaplaw
d)α(x,y) hám β(x,y) koeffiecientlerin esaplaw
e)Jańa piksel mánislerin esaplaw
f)Bólekler arasındaǵı shegara effektlerin joq etiw ushın sızıqlı interpolyaciya qollanıw
Algoritmniń artıqmashılıqları tómendegishe:
Lokal detallardı saqlay otırıp, kontrast jaqsılanadı
Jaqtılıq diapazonı keńeyedi
Tómen kontrastlı súwretlerdiń sapası jaqsılanadı
Sheklewler:
Parametrlerdi durıs tańlaw kerek, bolmasa "shuw" (shawqım) payda bolıwı múmkin
Esaplaw jaqtan quramalı bolıwı múmkin, ásireses úlken súwretler ushın
Kórinisti qayta tiklew
Kórinisti qayta tiklew - bul buzılǵan yamasa sapası tómenlegennen keyingi súwretlerdi dáslepki halına qaytarıwǵa baǵdarlanǵan process. Bul process kóbinese eki basqıshtan ibarat: buzılıwdı modellestiriw hám qayta tiklew.
Buzılıw túrleri
a)Additivlik shuw: I = O + n
b)Multiplicativlik shuw: I = O * n
c)Impulstik shuw ("duz hám burısh" shuwı)
d)Fokustıń buzılıwı
e)Qozǵalıstan payda bolǵan buzılıw
Bunda I - buzılǵan súwret, O - dáslepki súwret, n - shuw.
Qayta tiklew usılları
a)Sızǵısh filtrlew
Ortasha filtrlew
Gauss filtri
Wiener filtri
b)Sızıqlı bolmaǵan filtrlew
Median filtr
Bilateral filtr
c)Regularizaciya tiykarındaǵı usıllar
Tikhonov regularizaciyası
Total Variation (TV) regularizaciyası
d)Iterativlik usıllar
Lucy-Richardson deconvolution
Blind deconvolution
e)Terén úyreniw usılları
Convolutional Neural Networks (CNN)
Generative Adversarial Networks (GAN)
Qayta tiklew processiniń qádemleri
a)Buzılıw túrin hám dárejesin anıqlaw
b)Buzılıw modelin dúziw
c)Qayta tiklew usılın tańlaw
d)Qayta tiklew algoritmin qollanıw
e)Nátiyjelerin bahalaw hám optimizaciyalaw
Nátiyjelerin bahalaw
Qayta tiklewdiń sapasın bahalaw ushın tómendegi ólshemler qollanıladı:
Peak Signal-to-Noise Ratio (PSNR)
Structural Similarity Index (SSIM)
Mean Squared Error (MSE)
Visual Information Fidelity (VIF)
Qollanıw tarawları
Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw
Medicinada: rentgen, MRT hám CT súwretlerin jaqsılaw
Kosmos izertlewlerinde: planetalar hám juldızlardıń súwretlerin analizlew
Cirlı fotografiyada: súwret sapasın arttırıw
Baqlaw kameraları: túngi kórinisler sapasın jaqsılaw
Kórinisti qayta tiklew
Eski fotografiyalardı qayta tiklew
Medicinada: diagnostikalıq súwretlerdi jaqsılaw
Kosmos izertlewlerinde: uzaq aralıqtan alınǵan súwretlerdi qayta tiklew
Kriminalistikada: buzılǵan videolardı hám súwretlerdi qayta tiklew
Suwastı súwret túsiriwde: suwdıń tásirinen buzılǵan súwretlerdi qayta tiklew
Keleshektegi rawajlanıw baǵdarları
Terén úyreniw usılların qollanıw arqalı algoritmlerdi jetilistiriw
Real-time qayta islew sistemalarin jaratıw
3D súwretlerge usılardı qollanıwdı rawajlandırıw
Kóp spektrli súwretlerge arnalǵan usılardı islep shıǵıw

Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmi hám kórinisti qayta tiklew usılları - bul súwret qayta islew tarawındaǵı áhmiyetli qurallar. Olar súwret sapasın jaqsılaw, joǵalǵan maǵlıwmatlardı qayta tiklew hám detallardı anıqlaw ushın keń qollanıladı. Bul usıllar úzliksiz rawajlanıp atır hám keleshekte de súwret qayta islew tarawında áhmiyetli orın iyeleydi.
Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmi hám kórinisti qayta tiklew usılların kórsetiw ushın Python tilinde ámeliy mısal usınıs etemiz. Bul mısalda eki bólim bar: birinshisi - lokal kontrasttı asırıw, ekinshisi - súwretti qayta tiklew.
python
import numpy as np import cv2
import matplotlib.pyplot as plt
from skimage.restoration import denoise_tv_chambolle from skimage.util import random_noise
def local_contrast_enhancement(image, kernel_size=15, clip_limit=3.0, alpha=1.5):
# Sur reńli formatqa aylandırıw
gray = cv2.cvtColor(image, cv2.COLOR_BGR2GRAY)
# CLAHE (Contrast Limited Adaptive Histogram Equalization) qollanıw clahe = cv2.createCLAHE(clipLimit=clip_limit, tileGridSize=(kernel_size,
kernel_size))
clahe_image = clahe.apply(gray)
# Kontrasttı kúsheytiriw
enhanced = cv2.addWeighted(gray, alpha, clahe_image, 1.0 - alpha, 0) return enhanced
def add_noise_and_restore(image, noise_type='gaussian', noise_var=0.01):
# Sur reńli formatqa aylandırıw
gray = cv2.cvtColor(image, cv2.COLOR_BGR2GRAY)
# Shuw qosıw
noisy = random_noise(gray, mode=noise_type, var=noise_var) noisy = np.array(255 * noisy, dtype='uint8')
# Total Variation denoising qollanıw
restored = denoise_tv_chambolle(noisy, weight=0.1, multichannel=False) restored = np.array(255 * restored, dtype='uint8')
return noisy, restored
def plot_results(original, enhanced, noisy, restored): fig, axes = plt.subplots(2, 2, figsize=(12, 10)) ax = axes.ravel()
ax[0].imshow(original, cmap='gray') ax[0].set_title("Dáslepki súwret")
ax[1].imshow(enhanced, cmap='gray') ax[1].set_title("Lokal kontrast asırılǵan")
ax[2].imshow(noisy, cmap='gray') ax[2].set_title("Shuw qosılǵan")
ax[3].imshow(restored, cmap='gray')

ax[3].set_title("Qayta tiklengen")
for a in ax: a.axis('off')
plt.tight_layout() plt.show()
# Súwretti oqıw
image = cv2.imread('input_image.jpg')
# Lokal kontrasttı asırıw
enhanced = local_contrast_enhancement(image)
# Shuw qosıw hám qayta tiklew
noisy, restored = add_noise_and_restore(image)
# Nátiyjelerin kórsetiw
plot_results(cv2.cvtColor(image, cv2.COLOR_BGR2GRAY), enhanced, noisy, restored)
Bul kodta tómendegi processler ámelge asırıladı:
1. Lokal kontrasttı asırıw:
oCLAHE (Contrast Limited Adaptive Histogram Equalization) usılı qollanıladı
oKontrasttı qosımsha kúsheytiriw ushın cv2.addWeighted funkciyası qollanıladı
2.Kórinisti qayta tiklew:
oSúwretke Gauss shuwı qosıladı
oTotal Variation denoising usılı arqalı súwret qayta tiklenedi
3.Nátiyjelerin kórsetiw:
oDáslepki súwret, kontrast asırılǵan súwret, shuw qosılǵan súwret hám qayta tiklengen súwret bir grafike jaylastırıladı
Bul kodtı iske túsiriw ushın, siz tómendegi kitapxanalardı ornatıwıńız kerek:
numpy
opencv-python (cv2)
matplotlib
scikit-image
Hám 'input_image.jpg' atı menen bir súwretti tayarlap qoyıwıńız kerek.
Bul kod lokal kontrasttı asırıw hám kórinisti qayta tiklew processleriniń tiykarǵı principlerin kórsetedi. Ámeliy jumıslarda parametrlerdi optimizaciyalaw hám quramalıraq usılardı qollanıw arqalı jaqsıraq nátiyjelege erisiwge boladı.
Úy tapsırması
1.Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmin Python tilinde ámelge asırıń.
2.Hár qıylı buzılıw túrlerine ushıraǵan súwretlerdi jaratıń hám olardı qayta tiklew ushın hár qıylı usılardı qollanıp kóriń.
3.Qayta tiklewdiń sapasın bahalaw ushın PSNR hám SSIM ólshemleriniń esaplaw algoritmleriniń Python kodın jazıń.
4.Terén úyreniw tiykarındaǵı súwret qayta tiklew usılı haqqında izertlew jumısın tayarlań.
Bul lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmi hám kórinisti qayta tiklew usıllarınıń tiykarǵı túsiniklerin qamtıp aladı.
Baqlaw sorawları:
1.Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritminiń tiykarǵı formulasın jazıń hám oǵan kiriwshi komponentlerdi túsindirip beriń.
2.CLAHE (Contrast Limited Adaptive Histogram Equalization) usılı ádettegi gistogramma teńlestiriw usılınan qanday artıqmashılıqlarǵa iye?
3.Kórinisti qayta tiklew procesindegi "buzılıw modeli" degendi qalay túsinesiz? Buzılıwdıń qanday túrlerin bilesiz?
4.Additivlik hám multiplicativlik shuw modelleriniń ayırmashılıǵın túsindirip beriń.
5.Kórinisti qayta tiklew ushın qollanılatuǵın sızıqlı hám sızıqlı bolmaǵan filtrlerge mısallar keltirip, olardıń artıqmashılıqların túsindiriń.
6.Total Variation (TV) regularizaciyası usılınıń tiykarǵı ideyası neden ibarat hám ol qanday máselelerdi sheshiwde qollanıladı?
7.Terén úyreniw usılların kórinisti qayta tiklew máselesinde qalay qollanıwǵa boladı? Qanday artıqmashılıqları bar?
8.Qayta tiklewdiń sapasın bahalaw ushın qollanılatuǵın PSNR (Peak Signal- to-Noise Ratio) hám SSIM (Structural Similarity Index) ólshemleriniń mánisi nede?
9.Lokal kontrasttı sızıqlı bolmaǵan asırıw algoritmi medicinada qalay qollanıladı? Mısal keltirip túsindiriń.