5-LEKCIYA_MDQI
.pdf5-lekciya. Python programmalastırıw tilinde máseleler sheshiw usılları
Jobası:
1.Máseleni túsiniw hám analiz qılıw
2.Algoritm islep shıǵıw
3.Kоdtı jazıw
4.Testlew hám xatalıqlardı saplastırıw
5.Optimizaciya
Python programmalastırıw tilinde máselelerdi sheshiw usılları tómendegishe izbe-izlikte keltirilgen.
1.Máseleni túsiniw hám analiz qılıw
Máseleniń tapsırmasın jaqsılap oqıp shıǵıw
Kiris hám shıǵıs maǵlıwmatların anıqlaw
Máseleniń shártlerin hám shekleniwlerin belgilew
2.Algoritm islep shıǵıw
Máseleni sheshiw ushın adımba-adım joba dúziw
Algoritmniń tiykarǵı logikasın anıqlaw
Qollanılatuǵın maǵlıwmatlar strukturaların tańlaw
3.Kоdtı jazıw
Python sintaksisi hám konvenciyalarına ámel qılıw
Funkciyalar hám klasslar járdeminde kodtı strukturalaw
Tásirli hám oqıwǵa qolaylı kod jazıw
4.Testlew hám qáteliklerdi saplastırıw
Hár túrli kiris maǵlıwmatları menen testlew
Qáteliklerdi tabıw hám saplastırıw ushın debugger qollanıw
Shegara jaǵdayların tekserip kóriw
5.Optimizaciya
Algoritm hám kоdtıń tásirligin jaqsılaw
Esaplaw quramalılıǵın tómenlеtiw
Yadtı ónimli paydalanıw
6.Qоsımsha usıllar
Rekursiya: máselelerdi kishi bóleklerge bóliw
Dinamikalıq programmalastırıw: nátiyjelerdi saqlaw hám qayta qollanıw
"Bólistir hám basqar" usılı: úlken máselelerdi kishi bóleklerge ajıratıw
7.Kitapxanalar hám frameworklerden paydalanıw
Standart kitapxanalardan tiyisli modullerdi tańlaw
Úshinshi tárep kitapxanalarınan paydalanıw (máselen, NumPy, Pandas)
Tez hám tásirli sheshimler ushın frameworklerdi qollanıw
8.Jaqsı ámeliyatlar
Kodtı dokumentlestiriw hám kommentariyalar qosıw
Versiyalardı basqarıw sistemasınan paydalanıw (máselen, Git)
Kodtı qayta islew hám tazalaw
9.Máselelerdi sheshiwde jámáátten paydalanıw
Online forumlar hám platformalardan járdem soraw
Basqa programmistlerdiń sheshimlerin úyreniw
Óziniń sheshimlerin basqalar menen bólisiw
10.Úzliksiz oqıw hám jetilisip barıw
Jańa algoritmler hám usıllar haqqında bilim alıw
Python tiline baylanıslı jańalıqlar menen tanısıp barıw
Hár qıylı qıyınlıqtaǵı máselelerdi sheship barıw
Python programmalastırıw tilinde ámeliy mısallar. Bul mısallar sizge joqarıda kórsetilgen máselelerdi sheshiw usılların ámeliyatta qollanıwdı kórsetedi.
1. Máseleni túsiniw hám analiz qılıw
Mısal: Sanlar dizimin sortlaw máselesi
#Máseleni túsiniw: Berilgen sanlar dizimin ósiwshi tártipte sortlaw kerek
#Kiris: [5, 2, 8, 12, 1, 6]
#Shıǵıs: [1, 2, 5, 6, 8, 12]
def sortlaw(dizim): return sorted(dizim)
sanlar = [5, 2, 8, 12, 1, 6] nátiyje = sortlaw(sanlar) print(nátiyje)
2. Algoritm islep shıǵıw
Mısal: Fibonacci sanların esaplaw
def fibonacci(n): if n <= 1:
return n
else:
return fibonacci(n-1) + fibonacci(n-2)
# 10 ta Fibonacci sanın shıǵarıw for i in range(10):
print(fibonacci(i))
3. Kodtı jazıw
Mısal: Klasslar járdeminde geometriyalıq figuralardı modellestiriw
class Figura:
def maydanı(self): pass
class Tórtmúyesh(Figura):
def __init__(self, uzınlıq, keńlik): self.uzınlıq = uzınlıq self.keńlik = keńlik
def maydanı(self):
return self.uzınlıq * self.keńlik
class Sheńber(Figura):
def __init__(self, radius): self.radius = radius
def maydanı(self):
return 3.14 * self.radius ** 2
tórtmúyesh = Tórtmúyesh(5, 3) sheńber = Sheńber(4)
print(f"Tórtmúyeshtiń maydanı: {tórtmúyesh.maydanı()}") print(f"Sheńberdiń maydanı: {sheńber.maydanı()}")
4. Testlew hám qáteliklerdi saplastırıw
Mısal: Qátelerdi qayta islew
def bóliw(a, b): try:
nátiyje = a / b except ZeroDivisionError:
print("Nolge bóliw múmkin emes!") return None
except TypeError:
print("Tek sanlar kiritilsin!") return None
else:
return nátiyje
print(bóliw(10, 2)) # 5.0
print(bóliw(10, 0)) # Nolge bóliw múmkin emes!
print(bóliw("10", 2)) # Tek sanlar kiritilsin!
```
5. Optimizaciya
Mısal: Sanlar jıyındısın esaplaw
import time
def jıyındı_aqırın(n): jıyındı = 0
for i in range(1, n+1): jıyındı += i
return jıyındı
def jıyındı_tez(n):
return n * (n + 1) // 2
n = 1000000
baslaw = time.time() nátiyje1 = jıyındı_aqırın(n) aqırı = time.time()
print(f"Aqırın usıl: {nátiyje1}, waqıt: {aqırı - baslaw} sekund")
baslaw = time.time() nátiyje2 = jıyındı_tez(n) aqırı = time.time()
print(f"Tez usıl: {nátiyje2}, waqıt: {aqırı - baslaw} sekund")
Bunda Python programmalastırıw tilinde máselelerdi sheshiwdiń hár qıylı usılların kórsetedi. Olar sizge teoriyalıq bilimlerińizdi ámeliyatta qollanıwǵa járdem beredi.