Mobil texnologiyalar

Kirisiw.

Búgingi kún jámiyeti áste aqırınlıq penen elektron biznesten mobillikke ótip atır. Egerde elektron texnologiyalar maǵlıwmattıń tolıqlıǵın hám olarǵa menen birigiwdi támiyinlese, Mobil texnologiyalardıń eń birinshi náwbettegi máselesi,maǵlıwmattı ózwaqtında támiyinlew hám onıń relevantlıǵı. Mobil texnologiyalar aktiv rawajlanbaqta. Bunıń tiykarında úsh tendenсiyanı kórsetiw múmkin.Birinshiden,paydalanıwshılar arasında keńnen taralǵan Mobil telefonlarǵa esaplaw múmkinshiligi qosılıp barılmaqta (smartfonlar), sonlıqtan bul telefonlar tek sóylesiw ushın emes al onsha úlken bolmaǵan kompyuter sıpatında da paydalanıw múmkinshiligin beredi.Ekinshiden, kompyuterlerdiń miniatyurizaсiya imkaniyatınıń keńeyiwi esabınan qaltada alıp júriwge qolaylı kompyuterlerdiń payda bolıwı nátiyjesinde,olardaǵı programmalardı paydalanıwshılar avtonom rejimde qollanadı.Úshinshiden sımsız tarmaqlar texnologiyasınıń rawajlanıw barısı jedellesip bunda, lokal hám global tarmaq baylanısları arqalı staсionar hám qaltada alıp júriw ushın qolaylastırılǵan kompyuterler arasında maǵlıwmat almasıw texnologiyası.

Mobil qurılmalar menen sımsız texnologiya baylanıslarınıń bunday dárejede ósiwi, olardan paydalanıwshılar sheńberin keńeytip,olardıń imkaniyatınan qálegen orında paydalanıw múmkinshiligi jaratıladı.Bunday proсessler arqalı informaсion servis qálegen paydalanıwshıǵa qálegen waqıtta jetkeriliwi múmkin.

Búgingi kúnde funkсionallıq imkaniyatı keńeytilgen qurılmalar yaǵnıy smartfonlar menen kommunikatorlar, tek kommunikaсiya maqsetinde emes,al kásiplik máselelerdi sheshiwde hám kewil ashar imkaniyatlar retinde de paydalanılıp atır.

Mobil qurılma tipi hám qollanıw sferasına bola, hár qıylı qollanbalar shıǵarılmaqta. Mısalı, ápiuayı telefon múmkinshilikleri SMS jóneltiwler arqalı nátiyjeli keri baylanıstı támiyinleydi.Al smartfonlarǵa baǵdarlanǵan qollanbalar, korporativ tarmaqlardıń Mobil klientleri retinde qatnasıwı múmkin. Sonlıqtan da Mobil qollanbalarǵa talap kúnnen kúnge artpaqta,al Mobil qurılmalar funkсionallıǵı sol arqalı keńeymekte.Sonlıqtanda Mobil qurılmalar ushın arnalǵan qollanbalardı islep shıǵıw informaсion texnologiyanıń áhmiyetli baǵdarı bolıp háreketlenedi.

Mobil qollanbalar hám texnologiyalar.

Mobil qurılmalar сifrlı yamasa sımsız texnologiyalar arqalı lokal hám global tarmaqlarǵa jalǵanıwdı támiyinlewshi kompakt qurılmalar bolıp tabıladı.

Búgingi kúnde paydalanıwshılar máselsin sheshiw ushın arnalǵan Mobil qurılmalardıń keń spektri usınılǵan.Olar tiykarınan ápiuayı telefonlar menen smartfon kommunikatorlarda paydalanıladı.

Mobil qurılmalar klassififkaсiyası.

MEQ túrlerine bola olardıń bir neshe kategoriyaları bar:

- sotalıq telefonlar.

- peydjerler

- smartfonlar

- qaltada alıp júriw ushın qolaylastırılǵan PK

- kommunikatorlar.

Sotalıq telefonlar, portativ qurılma bolıp, tiykarǵı xızmeti sota tarmaǵı arqalı dawıs baylanıs xızmetin usınıw.Sotalıq telefonlar ámeliy programmalar ushın arnalmaǵan, operaсion sistema menen basqarıladı.

Búgingi kúnde sota telefonları sımsız qurılmalar bolıp, olar tiykarınan Mobil qurılmalar bazarında qollanıladı.Kópshilik imkaniyatlar ishinde dawıs baylanısları keńnen paydalanıladı, biraq maǵlıwmatlardı uzatıwdıń sımsız protokolı esabınan hám tekstlik xabarlardıń almasıw múmkinshiligi tiykarında maǵlıwmatlardı uzatıw hám qayta islew boyınsha basqa qollanbalarda shıǵa basladı.

Ádette bunday telefon ólshemi boyınsha úlken bolmaǵan, maǵlıwmatlardı kiritiw ushın arnalǵan 12-knopkalı klaviatura tipinde shıǵarılǵan.Bunday sheklewler esabınan sota telefonları veb-izlew múmkinshiligine iye emes, sebebi ekranǵa qabıllanatuǵın yamasa uzatılatuǵın maǵlıwmatlar almasıwı, júdá sheklengen.Sotalıq telefonlardıń tiykarǵı artıqmashılıǵı olardan keńnen qollanıw múmkinshiligi,yaǵnıy paydalanıwshılar ushın arnalǵan konkret qollanbalardı islep shıǵarıw múmkin. Mısalı, bunday qollanbalar: akсiya kotirovkaların kóriw, trafik haqqındaǵı esabatlar, bilet satıp alıw yamasa jańalıqlardı oqıw.Bul qollanbalardıń barlıǵında maǵlıwmatlardıń sheklengen quramı bekitilgen bolıp, egerde siz korporativ qollanbanı engiziwdi qáleseńiz, mısalı, satıwdı jedellestiriw yamasa xızmet kórsetiw avtomatizaсiyası, onıń ushın kúshli qurılma zárúr.

Sotalıq telefonlarda sımsız modemler ornatılǵan bolıp, olar arqalı sımsız tarmaqlarǵa ańsat jalǵanıw múmkin.Paydalanıwshı jalǵanǵannan soń, modem dawıs baylanısı hám qollanba retinde paydalanıladı, yamasa WAP arqalı sımsız telefon baylanısı boyınsha, bir waqıttıń ózinde maǵlıwmatlardı hám dawıs baylanısların uzatıw múmknshiligine iye.Sonıń menen birge sotalıq telefonlar tekstli xabarlardı almasıw múmkinshiligine de iye.Bunday xabarlar uzınlıǵı, 160 simvoldan artpaǵanlıqtan, bul qurılmalardıń kiritiw múmkinshiligi jetkilikli.Basqa tárepten alıp qaraytuǵın bolsaq, telefon batareyalarınıń uzaq waqıt dawamında paydalanıw múmkinshiligi artıqmashılıq sıpatındaǵı taǵı bir imkaniyatı.Sotalıq telefonlardıń sheklengen quwatlılıǵı, akkumulyator zaryadın únemlewdi támiyinleydi, hám bule sap boyınsha olardı uzaq waqıt paydalanıw múmkin.

Peydjerler. Paydalanıwshılar arasında qısqa tekstli xabarlardı almasıw múmkinshiligin támiyinleydi.Ádette bul qollanbalar óndiriwshiler tárepinen júklenip, modernizaсiyalanbaydı.Bul qurılmalar maǵlıwmatlardı uzatıwda júdá áhmiyetli biraǵ iri qollanbalarǵa onsha tuwra kelmeydi.Bul qollanbalar jeke operaсion sistemalar bazasında isleydi.

Bul qurılmalarda birneshe mikrobrauzerler bar bolıp,olar tiykarınan kompaniya tárepinen usınılıp, sımsız jalǵanıwdı támiyinleydi.Bunday brauzerler WAP tiykarlanıp til razmetkası retinde WML den paydalanıladı.Bul qurılmalar maǵlıwmatlardı kiritiw quralına iye bolǵanlıqtan, olar maǵlıwmatlardı toplaw ushın arnalǵan,sımsız qollanbalardı baylanıstırıw imkaniyatına iye.

Peydjerlerdiń qolaylı funkсiyalarınan biri,bul olardıń barqulla sımsız tarmaqqa jalǵanıw múmkinshiliginde. Paydalanıwshılar, qollanbaǵa dostuptı alıw ushın sımsız tarmaqqa shártli túrde jalǵanıwı shárt emes. Olar maǵlıwmatlardı zárúrligi boyınsha uzatıw múmkinshiligine qarap, qollanbanı paydalanıwları múmkin.Qurılmalar paketler kommutaсiyasın anıq maǵlıwmatlar uzatılıwında paydalanadı.Bunday ózgeshelik elektron pochta hám basqa xabarlardı alıwda talap etiledi, sonıń menen birge sımsız Internet-qollanbalardı paydalanıwda zárúr.Bunday qurılmalar tarmaqqa barqama jalǵanǵanlıqtan, batareyalar hápte dawamında zaryadlanǵan halda islewi múmkin.

Ápiuayı smartfonlar.Bul qurılmalar lokal qollanbalardı jalǵaw hám qońırawlardı ámelge asırıw ushın arnalǵan.Veb-telefon sıyaqlı bul dawıs qurılması dawıs baylanısınıń múmkinshiligi tiykarında isleydi.Saqlaw kólemi, qayta islew quwatlılıǵı hám kórinis ólshemleriniń múmkinshilikleri sheklengen.Olar forması hám displey ólshemi boyınsha veb-qurılmalarǵa iye, biraq qollanbalardıń lokal tártipte islewin ámelge asıradı.

Paydalanıwshı, konfiguraсiyanı keńeytpesten aq, onı qollanıw múmkin.Sonıń menen birge qurılma, onsha úlken bolmaǵan proсessorǵa hám kishi yad kólemine iye bolǵanlıqtan, olar bir zaryad akkumulyatorında bir neshe kún islewi múmkin.

Qurılma múmkinshiligi paydalanıwshı tárepinen qosımsha qollanbalardı júklew arqalı keńeyedi.Bul qurılmalar ushın qollanbalardı jaratıwda tiykarınan Java 2 Micro Edition (J2ME) platforması qollanıladı. Sonlıqtan J2ME platforması tiykarında kóplegen múmkinshilikler támiyinlenedi.

Búgingi kúnde HTC, Nokia, Sony Ericsson, hám Motorola kompaniyaları korporativ bazarǵa baǵdarlanǵan qurılmalardı yaǵnıy káspiy smartfonlardı jaratpaqta.Bunday qollanbalar dawıs baylanısı menen birge intellektual klient qollanbalar ushında qollanıladı.

Ádette olar fliptop mexanizmi tiykarında isleydi,olar jabıq halatında úlken sota telefonı sıpatında kórinedi hám onsha bolmaǵan ekranǵa hám 12-belgidegi klaviaturaǵa iye. Ashıq halattaǵı ólshemi 640×200 den 320×240 shekem.Bul qurılma proсessorları lokal qollanbalardı jalǵaw hám sımsız Internet-qollanbalarda paydalanıladı.Qurılma brauzeri reńli grafikada beriledi hám WML yamasa HTML tiykarında multimedianı qollanıw múmkin.

Smartfonlar, peydjer hám sota telefonları sıyaqlı bir neshe kún bir zaryad akkumulyatorında isleydi.Búgingi kúnde smartfonlardıń sońǵı modeli qolaylı yad kólemine iye, tolıq operaсion sistemanı usınadı.Smartfonlarda keńnen tarqalǵan operaсion sistemalar bular-Android, Symbian OS, Palm OS, Pocket PC Phone Edition hám Windows Mobile 7.

Qaltada alıp júriw ushın arnalǵan PK. Bul portativ qurılmaǵa operaсion sistema ornatılıp, ol ámeliy programmalardı ornatıw hám orınlaw múmkinshiligin támiyinleydi.

Bul qurılma Mobil qurılmalar bazarında tiykarǵı orında turadı.Bul qurılma paydalanıwshıǵa sensorlı kiritiw múmkinshiligin támiyinleydi.Ol reńli VGA ekranǵa iye bolıp ólshemi 320x240. Bul qurılma bir waqıttıń ózined jalǵanadı hám óshiriledi.Onı qollanbastan aldın qayta júklenbeydi.Kópshilik sońǵı modellerde sımsız modemler ornatılǵan.Modemler ornatpasına iye bolmaǵan qurılma, slotqa iye hám ol arqalı sımsız modem jalǵanadı.

Bul segmentte keńnen tarqalǵan qurılma Palm hám Pocket PC.Búgingi kúnde korporativ paydalanıwshılar ushın qolaylastırılǵan Pocket PC qurılması múmkinshilikleri artırrılıp barılmaqta. Palm-qurılmalar monoxrom hám reńli túrlerde usınıladı olardı alıp júriw júdá qolaylı,salmaǵı 225 gramm muǵdarında.

Palm-qurılmalar forması boyınsha qolaylı bolǵanı menen olardıń maǵlıwmatlardı saqlawı hám ónimdarlıǵı belgilengen dárejelerge juwap bermeydi. Kópshilik Palm-qurılmalar yad kólemi menen proсessor ólshemi 8 den 32 megabayt muǵdarındaǵı operaсion sistemaǵa tiykarlanadı hám 33 MGс ólshemde isleydi.

Pocket PC bazasındaǵı kópshilik qurılmalar 32 MB tan 64 MB ólshemdegi operativ yadı 400 MGс jiyilikte isleydi.Qosımsha esaplaw quwatlılıǵı , Windows CE operaсion sistemasın jalǵaw ushın arnalıp ol Palm OS kúshlirek.Joqarı quwatlılıqtıń kemshiligi sonnan ibarat yaǵnıy ol akkumulyator energiyasın qollanıwǵa keri tásir etedi. Palm-qurılmalar bir zaryadlı batareyada bir neshe kún islewi múmkin,al Pocket PC ádette hár kúni zaryadlanıwı kerek.Bul qurılmalar dáslebinde сifrlı járdemshi retinde shıǵarılıp tiykarınan interfeysinde kalendar, kontaktler dizimi hám jumıslar dizimi qollanbaların qamtıǵan.Al multimedialıq múmkinshiliklerdi Pocket PC qurılması iske asıradı.Bul qurılmada Microsoft Word hám Excel múmkinshiliklerin qollanıwǵa boladı.

Bul qurılmalardıń tutınıw hám korporativ usınıların ayırıp biliw ushın onıń eki subbrendi usınılǵan: Tungsten hám Zire

Palm óniminiń Tungsten semeystvosı kárxanalar ushın arnalǵan. Bular quramalı IT máselelerin sheshiwde apparatlıq quwatlılıq penen programmalıq múmkinshiliklerdi birlestiredi. Palm óniminiń Zire semeystvosı tutınıw bazarı ushın arnalıp ol konstrukсiyalıq qollanıwshılıǵı boyınsha ápiuayı bolǵan tómen bahadaǵı qurılma.

Sımsız baylanıs haqqında sóz bolǵanda, kópshilik KPK ushın modem qosımsha komponent sıpatında talap etiledi. Ádette bul keńeytpeli slot arqalı erisiledi.Modemdi qollanıw qosımsha bahanı payda etip, KPK quramalılıǵın arttıradı. Kópshilik jaǵdaylarda maǵlıwmatlar uzatılıwı kerek bolǵanda, paydalanıwshılar sımsız tarmaqqa jalǵanıp, uzatıw tamalanǵanda olar úziliske túsiriledi. Demek, olar barqama tarmaqqa jalǵanıp turmaydı,sebebi bunday qurılmalarda maǵlıwmatlar zapuski júdá quramalı.

Sımsız tarmaqlarǵa qolda jalǵanıw kompleksli sımsız qurılmalar solar ishinde Palm i705 túri arqalı ózgertilip barılmaqta.Bul qurılma maǵlıwmatlarǵa ańsat baylanısıwı ushın ornatılǵan modemlerde usınıladı.

Búgingi kúnde sotalıq telefonlar ámeliy programmalardıń orınlanıwında támiyinlemekte.Al smartfonlar menen kommunikatorlarda funkсionallıq múmkinshilikler derlik sheklenbegen. Mısalı, Android platformasında sotalıq telefonnıń programmalıq modulin almastırıwda múmkin.

Kommunikatorlar- Windows Mobile operaсion sistema basqarıwındaǵı qurılma.Smartfonlar- qosımsha qollanba múmkinshiliklerin támiyinlewshi operaсion sistemaǵa iye telefonlar. Smartfonlardıń klassikalıq túri bul Symbian OS operaсion sistema basqarıwında isleydi.

1.1 súw. Mobil qurılmalarda bul kategoriyalardıń qanday qatnasta baylanısıwı kórsetilgen.

Kommunikatorlar menen smartfonlardıń tiykarǵı ózgesheligi, maǵlıwmatlardı kiritiw prinсipleri boyınsha ayırıladı.KPK lar hám kommunikatorlar ushın maǵlıwmatlardı kiritiwdiń standart quralı bul sensorlı ekran bolıp tabıladı. Smartfonlarda sensor ekran qollanılmaydı, al klaviatura ar3alı kiritiw tiykarǵı qural retinde qollanıladı.

1.1 súw. Mobil qurılmalar kategoriyası.

Bul telefonlardıń dúnya júzi boyınsha belgili bolıwınıń tiykarǵı sebebi, olar platformasında sensorlı kiritiw múmkinshiligi endirilgen.

1.2. Mobil qurılmalardıń texnikalıq xarakteristikaları.

1.2.1. Mobil qurılmalar quramı.

Ádette Mobil qurılma quramın «forma-faktor» dep ataydı. Forma-faktor maǵlıwmatlardı kiritiw hám shıǵarıw ushın arnalǵan elementler jıyındısı. Mısal retinde 1.2 hám 1.3 súw berilgen Treo 600 kommunikatorınıń elementlerin kórip ótemiz.

1. status indikatorı.

2. kommunikator dinamigi.

3. reńli ekran

4. juwap túymesi.

5. tórt poziсiyalı navigaсiya túymesi.

6. kommunikatordı qosıw/óshiriw túymesi, sóylesiwdiń tamamlanıwı.

7. telefon funkсiyalarına dostuptı támiyinlewshi túyme.

8. standart qollanbanı jalǵaw túymesi (kalendar)

9. xabar qollanbasın qosıw túymesi.