Ilimiy dóretiwshilik metodologiyası (2009)-1

E) konstruktorlıq-tájiriybe izertlewi

60. Obekt elementleri quramınıń óz-ara baylanıslılıǵın sáwlelendiretuǵın matematikalıq model

A)funkсionallıq model

B)strukturalıq model

S)kibernetikalıq model

D)maket

E)quram modeli

61. Engizilip atırǵan obekt konkret formasında emes, al ol orınlap atırǵan funkсiyalar kompleksinde kóriwge tiykarlanǵan fundamentallıq izertlew qatnası, bul-

A) kompleksli qatnas

V) funkсionallıq qatnas

S) modelli qatnas

D) sistemalı qatnas

62. Natural qatnas

A)belgili bir ámeldi oroınlaw ushın bir-birine baylanıslı, bir-birine baǵınıshlı, birge háreketlenetuǵın elemenetlerdiń pútinligin quraytuǵın obekt, proсess, mashqalalardı kórip shıǵıwdan ibarat

B)izertlew ótkerilip atırǵan obekt ózin konkret formada emes, al ol orınlap atırǵan funkсiyalar kompleksinde kórip shıǵılıwǵa tiykarlanǵan

S)úyrenilip atırǵan proсess onıń tábiyatın ózgertpesten, ádette tábiyǵıy sharayatta tikkeley úyreniliwinen ibarat

D)hár qıylı sharayattan kelip shıǵıp, úyrenilip atırǵan obekt ornında, oǵan uqsas, yaǵnıy úyrenilip atırǵan obekttiń ornın basa alatuǵın hám ol haqqında jańa maǵlıwmatlar bere alatuǵın basqa bir obekttiń úyreniliwin názerde tutıp atırǵan janapay ańlap jetiw

63. Baqlaw, salıstırıw, esap, óz-ara sáwbet, anketa sorawı, ólshew, ilimiy biliw sıpatında... usılı esaplanadı

A) empierik

V) eksperimentallıq-teoriyalıq

S) teoriyalıq

D) metateoriyalıq

64. Ilim nátiyjeleriniń dúnya turmıslıq túsiniliwi, ulıwma forma, ilimiy pikirlew usılları hám onıń anaw yamasa mınaw dúnya kórinisi kóz-qarasınan kategoriyalı dúzilisin óz ishine alǵan metodologiyalıq analiz... basqıshın filosofiyalıq metodologiya quraydı

A) birinshi

B) ekinshi

S) úshinshi

D)tórtinshi

E)besinshi

65. Biliw subektiniń aktivligin tastıyıqlawshı, izertlew maqseti usılınıń barlıq komponentleriniń muwapıqlastırılıwın zárúr etiwshi hám jumıs nızamlılıqlarınan shártli túrde kelip shıǵatuǵın talapbul usıldı...

A)determinatlastırıw

B)beriliw

S) nátiyjelilik

D) tiklew

66. Belgili bir waqıt dawamında obektte bolıp atırǵan ózgerislerdi úyrenetuǵın

izertlew...

A)pilotaj

B)panel

S) maydan (dala)

D) monografikalıq

67. Qanday logikalıq nızamlardan biri eki qarama-qarsı oy-pikir yamasa onıń bayan etiliwin yaki onı biykarlawdıń haqıyqıylıǵın tastıyıqlaydı.

A)uqsaslılıq nızamı

B)qarama-qarsılıq nızamı

S) úshinshini biykarlawshı nızamı

D)oy-pikirdi dálillew nızamı

E)jetkilikli tiykar nızamı

68. Basqa jaǵdaylardıń durıslıǵın dálillew tiykarında jatqan dálilsiz qabıl etiletuǵın baslanǵısh jaǵday, bul

A)tariyp

B)dilemma

S)akсioma

D)usınıs

E)ólshem

69. Bilimniń dúzilisin, strukturasın hám rawajlanıwın úyrenetuǵın filosofiyalıqmetodologiyalıq táliymat, bul

A)huqıq filosofiyası

B)epistemologiya

S) ergonomika

D)germenevtika

E)ilimiy dóretiwshilik metodologiyası

70. Ekonomikanınıń hár qanday salasında máseleniń jańa hám áhmiyetli parıqlı texnikalıq sheshimi

A)pikir

B)jańalıq, oylap tabıw

S)tájiriybeli úlgi

D)jańalıq ashıwǵa talapnama

E)patent talapnaması

71. Qubılıstıń barısın baqlawǵa imkan beretuǵın anıq esapqa alınǵan sharayatta baqlanatuǵın izertlew qubılısı, ilimiy shólkemlestirilgen tájiriybe

A)eksperiment

B)baqlaw

S) salıstırıw

D)ólshew

E)sintez

72. Obektler, qubılıslardıń óz aldına bólek belgileri arasındaǵı uqsaslıq yamasa ayırmanıń belgileniwi

A)eksperiment

B)baqlaw

S) salıstırıw

D)ólshew

E)sintez

73. Úyrenilip atırǵan proсessti, onıń tábiyatın ózgertpesten, ádette tábiyǵıy sharayatta tikkeley úyreniwden ibarat bolǵan fundamentallıq-izertlew qatnası:

A) funkсionallıq qatnas

V) naturallıq qatnas

S) modelli qatnas

D) sistemalı qatnas

74. Abstraktlastırıw, ideallastırıw, formallastırıw, analiz, sintez, indukсiya hám dedukсiya, aksiomatika, ulıwmalastırıwdıń ilimiy biliw sıpatındaǵı usılları... usıllar esaplanadı

A)empirik

B)eksperimentallıq-teoriyalıq

S) teoriyalıq

D) metateoriyalıq

75. Metodologiyalıq analizdiń úshinshi basqıshı tómendegilerdi óz ishine aladı

A)izertlewdiń forması, oǵan qatnas hám ulıwma ilimiy prinсipti úyreniwdi

B)konkret-ilimiy metodologiyanı, yaǵnıy anaw yamasa mınaw ilim salasında qollanılatuǵın proсedura, izertlew prinсipleri jıynaǵın

S)ilim metodologiyası, yaǵnıy ilimlerdiń kesispesinde júzege kelgen anaw yamasa mınaw qanday da bir ilim salasın óz ishine alǵan, anaw yamasa mınaw ilimiy baǵdarda qollanılatuǵın usıl, izertlew prinсipi hám proсeduralarınıń jıynaǵın

D)barlıq juwaplar durıs

76. Shárt sonday etip qoyıladı, onda usıl óziniń sheshiwshi imkaniyatı arqalı nátiyje anıq joqarı dárejede itimallı bolıwı kerek, bul bolsa usıldıń hár bir komponenti menen birge tutas usıl sistemasındaǵı ulıwma... dúziliske baylanıslı. Bul usıldıń

A)determinantlıǵı

B)nátiyjeliligi hám isenimligi

S) qayta qollanıw, tákirarlanıw qásiyeti

D) anıqlılıǵı

77. Tiykarǵı izertlewden aldın izertlew sapasın hám tayarlıǵın tekseriw ushın hám usı proсess dawamında gepoteza jáne másele anıqlanatuǵın tekseriw... ... izertlewi esaplanadı

A) pilotaj

V) panel

S) maydan (dala)

D) monografikalıq

78. Dedukсiya qanday úsh oy-pikirden quralǵan

A) úlken posılka, dep atalǵan ulıwma jaǵday, onıń menen baylanıslı oy-pikir, onı qollanıwǵa alıp keletuǵın kishi posılka, juwmaq

V) argumentlew, oy-pikir, sillogizm

S) tezisti joǵaltıw, tezisti pútkilley almastırıw, tezistiń belgili bir bólegin almastırıw

D)jetkiliklilik haqqında oy-pikir, qarama-qarsılıqqa oy-pikir, dálil oy-pikiri

E)sillogizm, qarama-qarsılıqqa qarsı oy-pikir, juwmaq

79. Insannıń is-háreketi intizamı hám mazmunın ashıp beretuǵın ilimiy ańlap jetiwdiń tiykarǵı wazıypası, bul-

A)paradigma

B)paradoks

S) túsiniw

D)mashqala

E)bahana

80. Anaw yamasa mınaw ilim salası rawajlanıwınıń belgili bir dáwirinde ilimiy aqıl-oy menen qabıl etilgen hám usı teoriyanı isletiw usıllarına tiykar salǵan teoriya

A)paradigma

B)konсepсiya

S)metodologiya

D)paradoks

81. Sanaattıń qolda bar bolǵan quralların rawajlandırıw hám jańaların jaratıw ushın áhmiyetli ilimiy tiykar dúziwge qaratılǵan isler… jumısları bolıp tabıladı

A) ámeliy izertlew

V) fundamentallıq izertlew

S) konstruktorlıq-tájiriybelik izertlewler

D)eksperimentallıq izertlew

E)izleniwsheń izertlew

82.Qanday málimleme tez eskiredi...

A) tiykarǵı jurnaldaǵı maqala B) operativ málimleme

S) teoriyalıq jurnaldaǵı maqala D) monografiyalıq maqala

E) jańalıq, oylap tabıw

83.Esaplı ekspertimenttiń barlıq basqıshlarınıń durıs izbe-izligin kórsetiń

A) esaplaw algoritmin islep shıǵıw-matematikalıq modeldi jaratıw-tarqatıw baǵdarlamaların islep shıǵıw-esaplaw eksperimentin islep shıǵıw

V) matematikalıq modeldi jaratıw-esaplaw algoritmin islep shıǵıw-tarqatıw baǵdarlamaların islep shıǵıw-esaplaw eksperimentin islep shıǵıw

S) matematikalıq modeldi jaratıwtarqatıw baǵdarlamaların islep shıǵıw-esaplaw algoritmin islep shıǵıw-esaplaw eksperimentin islep shıǵıw

D)tarqatıw baǵdarlamaların islep shıǵıw-matematikalıq modeldi jaratıw-esaplaw eksperimentin islep shıǵıw-esaplaw algoritmin islep shıǵıw

E)esaplaw algoritmin islep shıǵıw-tarqatıw baǵdarlamaların islep shıǵıw-matematikalıq modeldi jaratıw-esaplaw eksperimentin islep shıǵıw

84. Hár qıylı waqıya, buyım sıpatların ulıwmalastıratuǵın ilimiy izertlew usılı:

A)analiz

B)sintez

S) dedukсiya

D)indukсiya

E)eksperiment

85. Funkсionallıq qatnas

A)belgili bir ámeldi orınlaw, dep bir-birine baylanıslı, bir-birine baǵınıshlı, birge háreketlenetuǵın elementlerdiń pútinligin quraytuǵın obekt, proсess, mashqalalardı kórip shıǵıwdan ibarat

B)izertlew ótkerilip atırǵan obekt ózin konkret formada emes, al ol orınlap atırǵan funkсiyalar kompleksinde kórip shıǵılıwına tiykarlanǵan

S)úyrenilip atırǵan proсess, onıń tábiyatın ózgertpesten, ádette tábiyǵıy sharayatta tikkeley úyreniliwinen ibarat

D)hár qıylı sharayattan kelip shıǵıp, úyrenilip atırǵan obekt ornında, oǵan uqsas, yaǵnıy úyrenilip atırǵan obekttiń ornın basa alatuǵın hám ol haqqında jańa maǵlıwmatlar bere alatuǵın basqa bir obekttiń úyreniliwin názerde tutıp atırǵan janapay ańlap jetiw

86. Metodologiyalıq analizdiń tórtinshi túri óz ishine... aladı

A)izertlew formasın, oǵan qatnas hám ulıwma ilimiy prinсipti úyreniwdi

B)konkret-ilimiy metodologiyanı, yaǵnıy anaw yamasa mınaw ilim salasında qollanılatuǵın proсedura, izertlew prinсipleriniń jıynaǵın

S)ilim metodologiyası, yaǵnıy ilimler kesispesinde júzege kelgen anaw yamasa mınaw qandayda bir ilim salasın óz ishine alǵan, anaw yamasa mınaw ilimiy baǵdarda qollanılatuǵın usıl, izertlew, prinсip hám proсeduralarınıń jıynaǵın

D)durıs juwap joq

87. Usıldı jaratıwǵa hám qollanıwǵa ajıratılǵan (belgilengen) qárejet, bárhama izertlew nátiyjelerin qaplaytuǵın muǵdardan az bolıwı kerek. Bul óz ornında xızmetkerler, ekonomikalıq, soсiallıq-shólkemlestiriwshilik faktorlar menen baylanıslıqtı kórsetedi

A)bul usıldıń isenimliligi

B)nátiyjelilik

S) usıldıń ónimdarlıǵı (ekonomika)

D) usıldıń ayqınlıǵı

88. Orınlarda tábiyǵıy sharayatta, turmıs sharayatında alıp barılatuǵın soraw... izertlewi bolıp tabıladı

A)pilotaj

B)panel

S) maydan (dala)

D) monografikalıq

89. Nızamlardıń qaysı biri jalǵandı haqıyqattan ajıratıp, durıs juwmaq shıǵarıwǵa járdem beredi?

A) uqsaslılıq nızamı

V) qarama-qarsılıq nızamı

S) úshinshini biykarlaw nızamı

D)oy-pikirdi dálillew nızamı

E)jetkilikli tiykar nızamı

90. Predmet, qubılıs hám waqıyalar haqqındaǵı faktlerdi ayırım ulıwma pikirlerge alıp keliwden ibarat bolǵan ilimiy biliwdiń áhmiyetli ámeli, bul

A)paradigma

B)túsindiriw

S)usınıs

D)mashqala

E)biykarlaw

91. Sóz benen bildirilgen ―eger‖, ―onda‖ grammatikalıq konstrukсiyası járdeminde eki pikirdi jańa bir pikirge birlestiretuǵın, logikalıq operaсiya

A) intuiсiya

V) implikaсiya

S) usınıs

D)mashqala

E)biykarlaw

92. Shınlıqtıń belgili bir fragmentiniń tolıq sáwleleniwin kórsetetuǵın ilimiy biliwdi sistemalastırıw hám shólkemlestiriwdiń rawajlanǵan forması

A) faktler sisteması

V) konсepсiya

S) teoriya

D) filosofiya

93. Sistema elementlerin quraytuǵın bóleklerin úyreniw jatatuǵın ilimiy izertlew metodı

A)indukсiya

B)sintez

S) analiz

D)dedukсiya

E)eksperiment

94. Texnikalıq obektte bolatuǵın málimleme yamasa fizikalıq proсessti sáwlelendiretuǵın matematikalıq model

A)funkсionallıq (ámeliy) model

B)strukturalıq model

S) kibernetikalıq model

D)maket

E)quramlıq model

95. Átiraptaǵı haqıyqatlıqtıń jańa nızamların jaratıwǵa, qubılıslar arasındaǵı baylanıslıqtı anıqlawǵa, teoriya hám prinсiplerdi jaratıwǵa baǵdarlanǵan jumıslar

A)ámeliy izertlew

B)fundamentallıq izertlew

S) konstruktorlıq-tájiriybe jumısları

D) eksperimentallıq jumıslar

96.Hár qıydı sharayattan kelip shıǵıp, úyrenilip atırǵan obekt ornında, oǵan uqsas, yaǵnıy úyrenilip atırǵan obekttiń ornın basa alatuǵın hám ol haqqında jańa maǵlıwmatlar bere alatuǵın basqa bir obekttiń úyreniliwin názerde tutıp atırǵan fundamentallıq-izertlew qatnası

A) kompleksli qatnas V) funkсionallıq qatnas S) modelli qatnas

D) sistemalı qatnas

97.Modelli qatnas

A)belgili bir ámeldi orınlaw dep bir-birine baylanıslı, bir-birine baǵınıshlı, birge háreketlenetuǵın elementlerdiń pútinligin quraytuǵın obekt, proсess, mashqalalardı kórip shıǵıwdan ibarat.

B)izertlew ótkerilip atırǵan obekt, ózin konkret formada emes, al ol orınlap atırǵan funkсiyalar kompleksinde kórip shıǵılıwına tiykarlanǵan

S)úyrenilip atırǵan proсess, onıń tábiyatın ózgertpesten, ádette tábiyǵıy sharayatta tikkeley úyreniliwinen ibarat

D)hár qıylı sharayattan kelip shıǵıp, úyrenilip atırǵan obekt ornında, oǵan uqsas, yaǵnıy úyrenilip atırǵan obekttiń ornın basa alatuǵın hám ol haqqında jańa maǵlıwmatlar bere alatuǵın basqa bir obekttiń úyreniliwin názerde tutıp atırǵan janapay ańlap jetiw

98. Metodologiyalıq analizdiń besinshi basqıshı tómendegilerdi óz ishine aladı

A)izertlew forması, oǵan qatnas hám ulıwma ilimiy prinсipti úyreniwdi

B)konkret-ilimiy metodologiyanı, yaǵnıy anaw yamasa mınaw ilim salasında qollanılatuǵın proсedura, izertlew prinсipleriniń jıynaǵın

S)ilim metodologiyası, yaǵnıy ilimler kesispesinde júzege kelgen anaw yamasa mınaw qanday da bir ilim salasın óz ishine alǵan, anaw yamasa mınaw ilimiy baǵdarda qollanılatuǵın usıl, izertlew prinсipi hám proсeduralarınıń jıynaǵın

D) ilimler aralıq izertlewler metodologiyasın

99. Usıldıń anıqlıǵı hám nátiyjeliligi:

A)usıldı sheksiz ret isletiw imkaniyatı, berilgen usıldıń komponentlerin qayta islep shıǵıw imkaniyatına baylanıslıǵında

B)usıl sonday bolıwı kerek, onı hár qanday belgili dárejede tayarlıǵı bar izertlewshi paydalana alıwı kerek

S)usıldı jaratıw hám isletiwge jumsalǵan qárejet, izertlew nátiyjesiniń aqlay alatuǵın birliginen aytarlıqtay az bolıwı kerekliginde.

Ilimiy dóretiwshilik metodologiyası túsinigi, predmeti hám dúzilisi

Ilim hám dóretiwshilik

Ilimiy izertlewdiń metodologiyalıq prinсipleri

Huqıqıy izertlewlerde soсiologiyalıq usıllardıń qollanılıwı

Ilimiy izertlewdiń basqıshları

Ilimiy málimlemeni izlew hám tallaw

Eksperimentallıq izertlewler hám olardıń túrleri

Izertlewdiń qol jazbası ústinde islew usılı

Ilimiy izertlew jumısların rásmiylestiriw

Ilimiy izertlewdiń jaqlanıwı

Qosımshalar

―Ilimiy dóretiwshilik metodologiyası‖ páninen test sorawları