Ibrayım Yusupov - Yosh

131

Sen tókken ―polat etekten‖ biniyad appaq dúnya. Azat miynet, ana topıraq, quyash hám suw awqamı Hámirińnen tabar adil siyasat, appaq dúnya,

Aq júziń kúnge totıǵıp, qızıl sharshıń jelbirep, ―Harma!‖ desem esitpeyseń biyráhim ―appaq dúnya‖. ―Qırmanǵa bereket‖, gózzal, Ayaziydiń ármanı! Bastan ayaǵıń tamam muhabbat — appaq dúnya.

** *

Báhár hám sen ekewińdi bárha táriyp eteyin, Sózimdi maqtap, ózimdi pisent etpeseń neteyin. Sáyir etip gezzal Tashkent fontanları jenında, Júr, janım, mármár lipaslı sháhárdi kórseteyin. Gúlin ashıptı deydi Namangannıń alması,

Zer topıraqlı Zárafshan boyların kórseteyin, Sırdáryanıń boylarında saǵan aytar sırım bar, Mırzashólde qızǵın miynet toyların kórseteyin, Baysın tawdıń basınan Termezdi tamashalap, Ándijannıń qup ájep jayların kórseteyin. Farhad kashawı qazǵan zer bulaq Nawayıdan, Kenimextiń qoy jayǵan qırların kórseteyin. Senlik ıshqımnıń báhári quwdı kóklem Ayazın, Gózzal Ózbekstanımnıń báhárin kórseteyin.

** *

Kolǵa al duwtarıńdı, hár namadan sóylesin, Jánnet bar degen jalǵandur, Ferǵanadan sóylesin, Xorezmniń men súygen on eki muqamın shal, Ya Radjábiy, Abdulla máwlanadan seylesin. Keltir Xalimaxannıń gúljúzli ―Tánawbarın‖, Onıń hawazınan iygen árwanadan sóylesin. Ayımxan ―Dem bermesin‖ Ámiw búlbilleriie, Meyli Nadira yaki Zulfiyadan sóylesin.

Kewlim piter, sayrasa ―Samarqand ushshaqları‖, Dańqlı qurdasıń Tursınay duganadan sóylesin. Ózbek paxtasın álemge altın etip tanıtqan, Paxtakesh diyxan xalqımday márdanadan sóylesin. Sazıń tarıńda sóylesin Ayaziy ármanları,

Sendey janandı bergen zamanadan sóylesin.

* * *

132

Jáyhuy boyına jurt aǵıp oyaq-buyyaqlardan, Xorezm, Tyashawızdan hám qaraqalpaqlardan, Baslanadı zúráát - miynet, tabıs bayramı, Taslaq taǵıda jaynap qırmızı bayraqlardan. Mańlay ter marjanınan kim bálent qırman úyse, Jıǵın-jıǵın jurt súysinip alǵıslar uzaqlardan. Boz ordalar shayqalıp Ashshıkól aymaǵında, Segiz aydawdan, áne, at keler qayaqlardan, Qıyqıwlı kókpar qızıp, palwanlar ıńıranıp, Múyizlerden ot shıǵıp, qum ushar tuyaqlardan.

―Qız quwıw‖ baslanǵanda qashtıń aq boz at minip, Quwdı torı atlı birew suwırılıp ―sayaqlardan‖. Jetip alıp aq júzińnen súyip qoyama dep,

Qarar Ayaziy dińkesi ketip diz-ayaqlardan.

** *

Kórdiń be ol ―kórmesti‖ dep, juldızǵa qarayınba? Bildińbe ―dım bilmesti‖ dep, samaldan sorayın ba? Shardan ayırıp qurda kuwdım qırǵawıldıń izin, Tappadım seni biraq awılda ya rayonda. ―Juwırǵan almas, buyırǵan alar‖ degen naqıl bar, Ketip qaldıń ba dedim basqaǵa qolayıńda. Quwandım, kórip búgin ol ―aynayı jáhánnan‖ Otırǵanıńdı májiliste Kreml sarayında.

Bir máhál shıqtıń minberge tolǵan ayday tolıqsıp, Súysinip qol shappatlar otırǵan jurt mańayında. ―Aq altın patshası bul Ámiw gózzalı‖ desip, Sıbırlasqanın esitip men shıdap turayın ba: ―Biliń, ol Ayaziydiń maqtanıshı‖ dep baqırdım, Bunnan artıq baxıt bar ma, doslarım, Ibrayımǵa!

Mart, 1976-jıl.

Avtordan: Biz bul saparı Kúnshıǵıs klassik poeziyasınıń baslı lirik dásturi bolǵan ǵázzeldiń jeti báyit (yaǵnıy on tórt qatarlıq) formasına kálem sınap, usı qıyın janrdıń qatań shártli talapların tolıq saqlawǵa tırıstıq.

133

"Báhár hem sen" atlı bul dúrkimde Kúnshıǵıstıń dańqlı ǵázzel ustalarınan Hafiz, Lutfiy, Nawayı, Fızuwlı, Máshirep, Nádira, Furxat, házirgi zaman ózbek ǵázzeliniń sheberlerinen Sabır Abdulla hám Erkin Waxidovlardıń, ataqlı shaira Zulfiyanıń

hár birine bir ǵázzel arnaladı. Sonday-aq, klassik gázzellerdi atqarıwshılardan dańqlı kórkem óner sheberleri bolǵan Yunus Radjabiy, Xalima Nasırova, ataqlı oyınshı Mukarrama Turǵunbaeva, qaraqalpaq klassik qosıkların atqarıwdıń ustası Ayımxan Shamuratovalarǵa da bazı bir ǵázzellerde isharat etiledi.

Raxsqa túsiw - saxnada oynaw, dúgána - qurdas, "aynayı jáhan" — televizor demek, (I.Yu.).

MAZMUNÍ

Bir adamdı bir adam.

Sonday bir el meniń enshime tiygen. Qara qalpaq xaqqında sóz.

Poshsha torǵayǵa.

Ámiw jaǵasında jaynap turarsan. Rahmet saǵan, zamanım!

Jer planetası. Rabochiy insan.

Zamanınan kesh tuwılǵan adamlar. Jańa jıl tilekleri.

Tuwısqanlıq.

Ámiwdi atlaǵan jollarıń seniń. Bilim bulaǵı.

Men paxtakesh xalıqpan. Sekretar.

Dáwranǵa megzer.

Jáne Jáyhun bolıp aqtıń da keldiń. Ekinshi esik.

Xorezmge. Gesirtkeniń kózleri.

134

Dala gúli.

Qaraqalpaqtı kóp maqtama kózimshe. Paxta.

"Bes qonaq".

Aq altınlı eldiń aqsaqalları. Men Tórtkulmen!

Ellikke el qonar zamanı keldi. Aq altındı altın kollar jaratar. Aǵartıwdıń jıl quslarına.

Shayan.

Xalqabadtan qansha adam kelmedi. Pushkinge.

Shayır.

Ájiniyazdıń monologi. Tashkentli shayır doslarıma.

Bir gezleri Berdaq júrgen jerlerde. Gúrgen dáryaları jol berer Sizge. Kálemles doslarıma.

Ayt sen Ájiniyazdıń qosıqlarınan. Biziń awıldıń qızına.

Ámiw gúllerine.

Anna Kernn alleyasında. Veneranıń skulpturasına. Tigilemen qus jolına.

Shoydaniya.

Soqbaq.

Kól boyında. Tórtlikler. Tárezi. Gedeylik. Dańq arbası.

Eski jol derbentinde. Ǵarrılar.

Marapat uyıǵı. Qulpıtastaǵı jazıwlar. Epigrammalar.

135

Atlar.

Nesibeń aq bolsın qısqı daladay. Ayaz qala.

Sonetler.

Paznalar.

Men Abaydı yadǵa bilgen xalıqpan. Kókshe taw.

Qazaqstan. Qaltayǵa (Házil).

Men súyemen qırǵızdıń Ala tawın. Sanat.

Narın.

Sáwbet. Soń kólde.

Qırǵız GAI Erkinge chest beredi (házil). Báhár hám sen (ǵázeller).