Frazeologiyanıń áhmiyetli máseleleri

12- variant

1.Frazeologizmler-sózlik quramnıń ayrıqsha toparı

2.Frazeologizmlerdi grammatikalıq aspektte úyreniw máselesi

3.Frazeologiyalıq birlikler

4.Eki bólekten turıwshı frazeologiyalıq konstrukсiyalar

5.Kórkem shıǵarmalarda frazeologizmlerdiń qollanıw ózgesheligi

111

Frazeologiyanıń áhmiyetli máseleleri páninen test sorawları

. «Sabır kesesi tolıw» qanday sózler toparına kiredi?

A.neologizmler V. gónergen sózler

S.frazeologizmler

D.naqıl-maqallar

2.Frazeologizmler semantikalıq birigiwshiligi jaǵınan neshe túrge bólinedi?A. Eki

V.Bólinbeydi

S. Úsh

D. Tórt

3.Qaraqalpaq tiliniń qısqasha frazeologiyalıq sózliginiń avtorı?A. M.Qálenderov

V.E.Berdimuratov

S.D.Eshbaev

D.Bekbergenov

4.Frazeoologiyalıq sóz dizbekleri sóz shaqabına qatnasına qaray qanday túrlerge bólinedi?

A.atlıq, kelbetlik, sanlıq, feyilV.

feyil, kelbetlik, ráwish, atlıq S.

Atawısh hám feyil

D. Atlıq, kelbetlik, ráwish, feyil, sanlıq

. «Qas penen kózdiń arasında» frazeologizmiA. atlıq mánili, frazeologiyalıq birlik V. ráwish mánili, frazeologiyalıq ótlesiwS. ráwish, frazeologiyalıq dizbek

D.ráwish, frazeologiyalıq birlik

6.Áne-mine degenshe frazeologizmniń sinonimiA. keyin, soń

V.aldın, burınS.

áste, abaylap D. tez, dárriw

112

7.Qas penen kózdiń arasında, kózdi ashıp jumǵansha, kirpik qaqqansha, há, pá degenshe A. frazeologiyalıq variantlar V.

frazeologiyalıq sinonimler S. frazeologiyalıq antonimler

D.frazeologiyalıq birlikler

8.Tóbesi kókke jetiw, bası kókke jetiw Afrazeologiyalıq sinonimler

V.frazeologiyalıq variantlarS. frazeologiyalıq sózler

D.frazeologiyalıq dizbekler

9.Frazeologiyalıq variantlardıń qanday túrleri bar?A. Leksikalıq hám grammatikalıq

V.morfologiyalıq hám sintaksislikS.

fonetikalıq hám grammatikalıq

D.leksikalıq hám semantikalıq

10.Leksikalıq variantlardı tabıńA. bir sózli, eki sózli

V.ishi qaynaw, ishi pisiwS. awzı ashıq, ashıq awız

D.iyt ólgen jer, iyt mutı

11.»Russko-karakalpakskiy frazeologicheskiy slovar dlya shkolnikov-qashan hámkim tárepinen baspadan shıqtı

A.1985 j T.JumamuratovV.

1985 j J.Eshbaev

S.1986 j E.Berdimuratov

D.1982 j S.Nawrızbaev

12.Qazaq tiliniń frazeologiyalıq sózligi birinishi ret kim tárepinen baspadanshıqtı

A.S.Keńesbaev

V.K.Axanaov

S.K.Balakaev

D.Sh.Raxmatullaev

13.Ózbek tiliniń frazeologiyalıq sózligi birinshi ret kim tárepinen baspadanshıqtı

A.S.Keńesbaev

V. K.Axanov

S. Sh.Raxmatullaev

D. Ya.D.Pinxasov

14… frazeologiyalıq sóz dizbekleriniń jay sóz dizbeklerinen ayırmashılıǵıolardıń formalıq turaqlılıǵı… kimniń pikiri?

A. V.V.Vinogradov V. A.I.Efimov

S. D.N.Ushakov

D. N.M.Shanskiy

113

15…. Frazeologiyalıq sóz dizbekleriniń jay sóz dizbeklerinen ayırılatuǵın eń tiykarǵı belgilerdiń biri olardıń bir tilden ekinshi tilge awdarılıwında..» kimniń pikiri

A. V.V.Vinogradov V. A.I.Efimov

S. D.N.Ushakov

D. N.M.Shanskiy

16. Túrkiy frazeologiyasınıń baslawshılarıA. N.A.Baskakov, S.E.Malov

V. S.Keńesbaev, Sh.Raxmatullaev S. Sh.Raxmatullaev, A.Isaev

D. S.N.Muratov, S.Keńesbaev

17. Bir-birine jaqın mánilerdi ańlatatuǵın leksika-grammatikalıq dúzilisi, ishki obrazı, semantikalıq stilistikalıq boyawları menen ajıralıp turatuǵın birliklerdi…

A frazeologiyalıq variantlar dep ataymız

V…sinonim frazeologizmler dep ataymız

S… frazeologiyalıqsóz dizbekleri dep ataymız D…leksikalıq variantlar dep ataymız

18. Morfologiyalıq variantlasıw degenimiz ne?

A. Frazeologizm quramında eki komponenttiń morfologiyalıq jaqtan sáykesleniwi

V. Frazeologizm quramındaǵı bir komponenttiń grammatikalıq forması menen ózgesheleniwi

S.Frazeologizmlerdiń sóz shaqabına qatnaslı bolıp keliwi

D.Frazeologizm quramında bir komponenttiń túsip qalıwı

19.Sintaksislik-poziсiyalıq variantlarǵ qaysılar kirediA. bawırı tas, tas bawır

V.jer tartqır, jer jutqırS. jer

júzi, dúnya júzi

D.iyt mutı, iyt janlı

20.Qádirbay úy betine qaray zıta berdi

Gáptegi frazeologizm qanday aǵza xızmetin atqaradıA.

Baslawısh

V.Bayanlawısh

S.Tolıqlawısh D.Pısıqlawısh

21.Hesh qanday bóleklerge bóliwge bolmaytuǵın, quramındaǵı komponentlerióziniń tiykarǵı leksikalıq mánisi derlik joytıltıp jibergen sóz dizbekleri

A.Frazeologiyalıq sóz dizbekleri dep ataldıV.

Turaqlı sóz dizbekleri dep ataladı

S. Frazeologiyalıq ótlesiwler dep ataladı

D. Frazeologiyalıq birlikler dep ataladı

114

22.Ayırım komponentleri keletuǵın sóz dizbekleriA.

Frazeologiyalıq dizbekler dep ataladı V. Turaqlı sóz dizbekleri dep ataladı

S.Frazeologiyalıq ótlesiwler dep ataladı

D.Frazeologiyalıq birlikler dep ataladı

23.Ulıwma mánisi jeke komponentleriniń leksikalıq mánileri menen tikkeleybaylanısta bolatuǵın sóz dizbekleri

A.Frazeologiyalıq dizbekler dep ataladıV.

Turaqlı sóz dizbekleri dep ataladı

S.Frazeologiyalıq ótlesiwler dep ataladı

D.Frazeologiyalıq birlikler dep ataladı

24.Awızeki sóylew tiline tán frazeologizmlerA. Qas penen kózdiń arasında, bir degende V. beti bılsh etpew, basına bále bolıw

S.beti qalıń, betine kelmew

D.ot bası oshaq qası, qol kóteriw

25.Awınan sarısı ketpegen frazeologizmniń antonimin tabıńA. V,S juwapları durıs

V.Bir ayaǵı górde, bir ayaǵı jerdeS.

Asarın asap, jasarın jasaǵan

D. . Awzı awzına tiymew

26. Awzınan sarısı ketpegen frazeologizmniń sinonimin tabıńA. V,S juwapları durıs

V.bir ayaǵı górde, bir ayaǵı jerdeS. asarın asap, jasarın jasaǵan

D.on gúlinen bir gúli ashılmaǵan

27.Qaraqalpaq tilinde tnles yaki komponentli frazeologizmler atlı miynettińavtorı kim?

A.G.Aynazarova

V. J.Eshbaev

S.E.Berdimuratov

D.A.Aymurzaev

28.Feyil mánili frazeologiyalıq birlikA. oy túbine jete almaw

V.kózi jetiw

S. eki kózi tórt bolıw

D.suw juqpas

29.Feyil mánili frazeologiyalıq ótlesiwA.

sirkesi suw kótermew V. qoy awzınan shóp almaw

S. qulaq qaǵıs etiw, qulaq túriw

D. taq turıw, kóz tigiw

30.Kelbetlik mánili frazeologiyalıq ótlesiwA. jını tırısıw

115

V. suw juqpas

S.tıshqan tesigi mıń teńge bolıw

D.awzınıń suwı qurıw

31.Feyil mánili frazeologiyalıq ótlesiwlerA. iyt mutı

V.tisi batpaw

S. kóz jumıw

D.ókshe kóteriw

32.Ráwish mánili frazeologiyalıq birliklerA. tayaǵın iyt ǵayzaǵan

V.ala jipti kesisiwS.

pıshaq arqası

D.kózge túsiw

33.»Barmaq bastı, kóz qıstı» frazeologizmniń mánisiA. bildirip qoyıw

V.belgi beriw

S. bildirmey kelisiw

D. baylanıs jasaw

34.Aspan ayaday, jer tebingendey bolıw» frazeolgizmniń mánisiA. keńshilikke salıw

V.qısılıw, qıynalıwS. uyalıw, qıchınıw

D.ráhátleniw

35.Frazeologiyalıq sóz dizbekleri ne ushın leksikalogiya tarawınıń obektinekiredi?

A.Jeke komponentleriniń astarlı mánide kelgenligi ushın V.

Esoсional ekspressiyalıq sıpatqa iye bolǵanlıǵı ushın S. Bir leksikalıq birlik bolǵanı ushın

D.Turaqlı sóz dizbegi bolǵanı ushın

36.Substantivlik mánige iye frazeologizmdi tabıńA. Iyt mutı, taban haqı, mańlay teri

V.ózi biy, ózi xan, ishi bawırına kiriwS. tórt

jaǵı qubla, bawırı pútin

D.ot bası, oshaq qası, awız bastırıq

.

37.Adektivlik frazeologiyalıq sóz dizbeklerin tabıńAQas penen kózdiń arasında, iyi bos

V.Kózge kúyik,jeńil ayaq

S.Eki ayaǵın bir etikke tıǵıw, kórse qızar

D.Íssı nanǵa alǵısız, qazıq bas

38.Ráwish mánili frazeologiyalıq sóz dizbeklerin tabıń A. Qudaydıń qutlı kúni, qás penen kózdiq arasandı V. Bir awızda, awzı bir

S.Etek jeńi keń, eki joldıń ortasında

D. Eki ayaǵın bir etikke tıǵıw, kórse qızar

116

39.Dúzilisi jaǵınan frazeologizmler qanday túrlerge bólinedi.A. turaqlı sóz dizbegi hám Erkin sóz dizbegi túrindegi.

V.jay hám qospa gáp túrindegi S. sóz dizbegi hám gáp túrindegi

D.sóz dizbegi, jay gáp hám qospa gáp túrindegi

40.qaraqalpaq tilinde frazeologiyalıq sózlikler kimler tárepinen islenedi.A. E.Berdimuratov

V.J.Eshbaev

S. J.Eshbaev, M.Qálenderov

D. J.Eshbaev, T.Jumamuratov.

A.S.Naurızbaeva

V.E.Berdimuratov

S.J.Eshbaev, S.Nawrızbaeva

D.S.Nawrızbaeva, G.Aynazarova

42.Frazeologizmler semantikalıq birigiwshiligi boyınsha J.Eshbaev neshe túrgebolip qaraydı.

A.3

V.2

S.4

D.5

43.Frazeologizmlerdi semantikalıq birigiwshiligi boyınsha E.Berdimuratovneshe túrge bolip qaraydı.

A.3

V.2

S.4

D.5

44.Frazeologizmler gáptin qanday aǵzaları xizmetin atqara aladı.A. bas aǵzalar

V.tek bayanlawısh

S. barlıq aǵzalar

D. ekinshi dárejeli aǵzalardı

45.frazeologizmler qanday sóz shaqabı bola almaydı.A. atlıq

V.alasıq

S.sailiq

D.2, 3 durıs

46.Ol qoy awzınan shop almaytuǵın jigitke usaydı gáptegi frazeologizm qandayaǵza xizmetin atqarıp tur,

A.baslawısh V.

anıqlawısh S. tolıqlawısh D.pısıqlawısh

117

47. Teńles eki komponentli frazeologizmlerdi kórsetińA. jeti jini kóriw

V.bas-kóz demew

S.ya baq, ya sharbaq

D.aspanǵa balta ılaqtırıw

48.Ot bası, oshaq qası

A.Erkin sóz dizbekleri

V.frazeologiyalıq ótlesiw

S.teńles eki komponentli frazeologizm

D.frazeologiyalıq sinonim

49.Otırsam opaq, tursam sopaq frazeologizmniń mánisiA. jaqpaw, unamaw

V.otırıw, irkiliw S.

kelispew, jaraspaw

D. háreket etiw, ıqlas etiw

50 Feyil mánili frazeologizmdi tabıń,A.

úskini quyılıw

V.at ústi S. iyt mutı

D.qamir ushınan bir pátir

51.Qamır ushınan bir pátir frazeologizminiń mánisiA. bir shetinen azǵana, bir bólegi

V.jaqsı, bekkem S.

jartısı, yarımı

D. eń jaqsı bólegi

52. Substantivlik frazeologizmdi tabıń.A. awız bastırıq

V. etek-jeńi keńS. awzı ashıq

D. shaymiy

53. Bir neshe mánide jumısalatuǵın frazeologizmdi tabıńA. kóz jumıw

V. túbine duz egiw

S. tobe shashı tik turiw D. Jan iynine óttúsiw

54. Adektivlik frazeologizmdi tabıńA. awızǵa urip salǵanday

V. Janı kózine – kóriniwS. betine kelliw

D. aytip awzın jumǵanshe

55. Ráuish mánili frazeologizmdi tabıńA. qazan da may, shómish te may

V. jeti túnde S. esik kórgen

D. bet-júzine qaramaw

118

56. Ǵamxorlıq etiw mánisinde tuisinetuǵın frazeologizm.A.qol ushın beriw

V. qanatlıǵa qaqtfrmay, tumsıqlıǵa shóqıtpayS. bas iyiw

D.kóz-qulaq boliw

57.Járdem beriw, kómeklesiw mánisinde jumsalatuǵın frazeologizmlerA.qol

ushın beriw

V. qanatlıǵa qaqtfrmay, tumsıqlıǵa shóqıtpayS. bas iyiw

D. kóz-qulaq boliw

58.Allitoraсiya arqalı jasalǵan frazeologizmlerA. tamaǵı toq, kóylegi kók

V. ulın uyaǵa, qızın qıyaǵa (qondiriw) S. beti beldey bolıw

D. 1, 3 durıs

59.Assonans arqalı jasalǵan frazeologizmlerA. tamaǵı toq, kóylegi kók

V.ulın uyaǵa, qızın qıyaǵa (qondiriw)

S.beti beldey bolıw

D.1, 3 durıs

60.Alliteraсiya usılı arqalı jasalǵan teńles eki komponentli frazeologizmler.A. tamaǵı toq, kóylegi kók

V.ulın uyaǵa, qızın qıyaǵa (qondiriw)

S.beti beldey bolıw

D.1, 3 durıs

61.Kelisiw arqalı baylanısqan teńles eki komponentli frazeologizmlerA. bolari boldı, boyawı sińdi

V.asınıń aldı, suwinıń tınıǵıS. asırip

asap, jasarın jasap

D.eki jartı, bir pútin

62.Shafet arqalı baylanısqan teńles eki komponentli frazeologizmlerA. bolari

boldı, boyawı sińdi

V.asınıń aldı, suwinıń tınıǵıS. asırip asap, jasarın jasap

D.eki jartı, bir pútin

63.Basqarıw arqalı baylanısqan teńles eki komponentli frazeologizmlerA. bolari boldı, boyawı sińdi

V.asınıń aldı, suwinıń tınıǵıS. asırip

asap, jasarın jasap D. eki jartı, bir pútin

119

64.Jupkerlesiw arqalı baylanısqan teńles eki komponentli frazeologizmlerA. bolari boldı, boyawı sińdi

V. asınıń aldı, suwinıń tınıǵıS. asırip asap, jasarın jasap

D. eki jartı, bir pútin

65. Feyil mánili teńles eki komponentli frazeologizmlerA. ayranday atlap, gúbidey pisiw

V. esiginiń qulip, sandıǵınıń zulpıS. etegi elpi, jeńi jelpi

D. ǵarri demey, jas demey

66. Substaktivlik teńles eki komponentli frazeologizmlerA. ayranday atlap, gúbidey pisiw

V. esiginiń qulip, sandıǵınıń zulpıS. etegi elpi, jeńi jelpi

D. ǵarri demey, jas demey

67. Adektivlik teńles eki komponentli frazeologizmlerA. ayranday atlap, gúbidey pisiw

V. esiginiń qulip, sandıǵınıń zulpıS. etegi elpi, jeńi jelpi

D. ǵarri demey, jas demey

68. Ráwish mánili teńles eki komponentli frazeologizmlerA. ayranday atlap, gúbidey pisiw

V. esiginiń qulip, sandıǵınıń zulpıS. etegi elpi, jeńi jelpi

D. ǵarri demey, jas demey

69. Gáp ishinde grammatikadıq ózgeriske ushıramaytuǵın teńles e ki komponentli frazeologizmler

A. ún joq, tún joq

V. quda da jay, qudaǵay da jay

S.otı menen kirip kuli menen shıgıu D.1,2 durıs

70.Gap ishinde baska sozler menen baylanısıu ushın gramatikalık affikslerdikabı lete alatugın tenles eki komponentli frazeologizmler

A.ún joq, tún joq

V. quda da jay, qudaǵay da jay

S.otı menen kirip kuli menen shıgıu D.1,2 durıs

71.fakultativ aǵzalarǵa iye teńles eki komponentli frazeologizmler.A. ún joq, tún joq

V.asınıń aldı, suwınıń tınıǵıS. sırtı

pútin, ishin tútin

D. aqsaqtıń aqırına, soqırdıń sońına

120