Geografiyanı oqıtıwda innovaciyalıq texn.payd
..pdf
Arqa Amerika materiginiń jer maydanı qansha?
|
|
6019 |
Missisipi |
(Missuri |
menen) km. |
uzın |
|
|
Eń |
daryası? |
|
Domino
24,2 mln.km.kv |
|
|
|
Teńiz qáddininen eń |
Kordilera tawındaǵı |
|
bálent jeri? |
Mak-Kinli shıńı |
|
|
6194m. |
|
|
|
Grenlandiya atawı 2,2. |
Eń úlken atawı qaysı? |
Joqarı kóli 82.000 |
mln km.kv. |
|
km.kv. |
|
|
|
tómen ?qaysı |
Teńiz qáddinen |
jeri |
eń |
|
86- |
|
Ájel m? |
|
alabı |
Eń úlken kóli qaysı?
42
Arqa Amerika materiginiń arqa tárepinde Evraziya materigi menen tutasıp qanday materik dep atalǵan?
Joqarı, |
Michigan, |
Guron, Eri, Ontario |
Ullı kóllerdiń |
atların atań? |
|
Domino
|
Qaysı okeanlar |
|
Lavraziya |
materiktiń |
Arqa Muz okeanı, |
|
jaǵaların juwıp |
Tınısh okeanı, |
|
tur? |
Atlantika okeanı |
|
|
|
|
|
Appalachi tawlarınıń |
Viskonsin muzlıǵı |
Mitchell |
shoqqısı |
eń bálent tochkası? |
|
2037m.
dáwiri muzlanıw qashan ?bolǵan |
aqırǵı Materikda |
|
|
|
|
aldın |
mıń 15-10 |
. |
|
jıl |
|
|
|
|
Labrador hám Kivatin muzlıqlarına bólinip ketken muzlıqtıń atı?
43
Atanaqlar hám boslıqlar
1.Arqa Amerikanıń arqa tárepinde jaylasqan atawlardı tabıń?
2.Durıs juwaptı boslıqlar menen qáte juwaptı atanaqlar menen belgileymiz.
Viktoriya |
Kuba atawı |
Banks atawı |
atawı |
|
|
Gaiti atawı |
Baffinov jeri |
Vankuver atawı |
Elsmir atawı |
Yamayka atawı |
Devon atawı |
2.Arqa Amerikanıń eń shetki tumsıqların tabıń.
Myorchison |
Parinas |
Maryato |
Galinas |
Kabu-Branku |
Gorn |
Uels-Shahzodas |
Almadi |
Sent-Charlz |
44
«ÚSHINSHISI ARTÍQSHA» usılı
Zamangóy geografiyanı oqıtıwda innovaсiyalıq texnologiyalardan nátiyjeli paydalanıw birinshi náwbette oqıtıwshınıń iskerligine, teoriyalıq bilim dárejesine, shólkemlestiriw qábiletine hám pedagogikalıq sheberligine baylanıslı. Geografiya
sabaqların oqıtıwda dáslep bilim beriw metodları: awız eki, sáwbetlesiw, sabaqlıq hám
qosımsha ádebiyatlar menen islesiw, baqlaw hám tájiriybe, ámeliy jumıslar hám sonıń
menen bir qatarda zamanagóy texnologiyalardan tuwrı paydalana alıw – bul oqıwshılardıń
pikirlerin aydınlastıradı, olardıń teoriyalıq bilimlerin tereń úyreniwde, ózinshe pikirley
alıwı hám de úyrengen bilimlerin ámelde orınlay alıwda, zárúr orındı iyelew sabaqqa
aktivliligin asıradı. Úyrenilip atırǵan temanı jeńil ózlestire alıwǵa járdem beriw hám
basqada usınday áhmiyetli wazıypalardı óz ishine aladı. Biz tómende “úshinshisi artıqsha”
usıl haqqında maǵlıwmat beremiz.
Bul usıl interaktiv usıl bolıp, onı barlıq pánlerde qálegen temanı úyreniwde qollanıw múmkin. Bunda bir-birine tuwrı keletuǵın 2 tuwrı hám bir nadurıs juwap oqıwshılarǵa tarqatpa material e sabında usınıladı. Biz bul sorawlardı qollanıwda japıraqlardıń súwretlerinen paydalandıq. 5-klass Tábiyiy geografiya baslanǵısh kursında «Jer beti relefiniń tiykarǵı formaları» temasın ótkenimizde, Jer betiniń relefi, jer betiniń bir tegis emes ekenligi, jer betiniń bunday tegis bolmawı jerdiń ishki kúshleri (endogen kúshler) tiykarǵı sebep ekenligi, al, jer betiniń relefin sırtqı kúshler (ekzogen kúshler) ózgertedi. Materikler hám okeanlar haqqında, materik - jer qabıǵınıń kóterilip qalǵan eń iri bólekleri e kenligi, dúnya okeanı - materiklerdi qorshap turǵan hám biri biri menen tutasıp ketken suwlı territoriyalar e kenligin aytıp ótemiz.Usılardı tusindirip kelip, bekkemlew bóliminde tómendegi «Úshinishisi artıqsha» usılınan paydalanamız. Bunda oqıwshılarǵa tarqatpa materiallar tarqatıladı. Oqıwshılarǵa 5 minut waqıt beriledi hám tómendegi japıraqlardıń ishinde nadurısın sızıp taslaydı.
Endogen,
Ekzogen, antropogen ?
Gondvana
,
Lavraziya, Tetis ?
Endogen,
Ekzogen, antropogen?
Lavraziya Tetis, Gondvana
?
49
JUWMAQ
Innovaсiya tusinigi - keń kólemli túsinik bolıp, ol islep shıǵarıw proсesine quramalı, jańa, aldın bolmaǵan texnologiyalardı engiziwdi kózde tutıladı. Solay eken, onı jaratıw, qollanıw, jetilistiriw úlken dóretiwshilik miynetti, óz ustinde izleniwdi talap etedi. Sonlıqtan pedagogikalıq tájriybelerdi, novatorlıq jańalıqlardı úyreniwden, olardı ilimiy-metodikalıq tárepten ulıwmalastırıp, juwmaq shıǵarıp ámeliyatta qollanıwdan baslanadı. Onı qollanıwda pedagogikalıq texnologiyadan paydalanıw tálim-tárbiya jumıslarınıń sapasın arttıradı.
Innovaсiyalıq texnologiyanı jaratıwda hám qollanıwda tómendegi talaplar esapqa alınıwı tiyis: bilimlendiriw túrine hám basqıshına qarap múnásip pedagogikalıq texnologiya jaratıw, mámleketlik bilimlendiriw standartına tiykarlanıp oqıw jobasın, oqıw baǵdarlamasın dúziw, sabaqlıq hám oqıw qollanbaların jaratıw, oqıw pánleriniń mazmunın, kólemin anıqlaw, ótiliw sistemasın belgilew hám t.b.
Ózbekstan tábiyiy geografiyası sabaqlarında interaktiv metodlardıń túrlerinen temanıń maqsetinen kelip shıqqan halda sabaqtıń túrli bólimlerinde paydalanıw múmkin. Interaktiv metodlardı Ózbekstannıń ekonomikalıq hám soсiallıq geografiyası hámde tábiyiy geografiyası sabaqlarında qollanıw arqalı Respublikamız tábiyiy sharayatına tán bolǵan geografiyalıq ózgeshelikler esabınan oqıwshılar iyelegen geografiyalıq bilimlerdi turmısqa engiziw, bar bolǵan bilimleri menen Respublikamız rawajlanıwına óz úleslerin qosıwında, Ózbekstandı rawajlanǵan mámleketler qatarına alıp shıǵıwday juwapkershilikli wazıypanı orınlanıwı tuwrı keledi, sebebi interaktiv metodlar oqıwshılardıń geografiya páni boyınsha iyelengen bilimlerin tereńlestiredi hám keńeyttiredi, tema áhmiyetin qızıǵıp ózlestiriwdi támiyinleydi, izleniwsheńlikke, tez juwap beriwshilik, isbilermenlikke, únemlewge úyretedi, ilimiy dúnya qarasın keńeyttiredi, óz betinshe pikirlewge úyretedi, kámil shaxs qáliplesedi.
Geografiya sabaqlarında Qaraqalpaqstan Respublikası territoriyasında jaylasqan ulıwma bilim beretuǵın orta mekteplerde mekteplerinde geografiya tálimin oqıtıwda jergilikli kórgizbeli qurallardan paydalanıw jergilikli qurallardıń oqıwshılar tárepinen geografiyalıq bilimlerdi puxta ózlestiriw barısındaǵı imkaniyatları, sonday-aq usı qurallardan sabaqta hám sabaqtan tısqarı sharayatta nátiyjeli qollanıwǵa baǵdarlanǵan tájiriybe sınaw jumıslarınıń nátiyjesin inabatqa alıw lazım.
50
Joqarıdaǵı juwmaqlardan kelip shıqqan halda tómendegilerdi usınıs etemiz:
1.Geografiya táliminde innovaсiyalıq texnologiyalardan paydalanıw oqıwshılardıń oqıw materialların uyreniwge qızıǵıwın arttıradı hám olardıń biliw iskeriligin arttıradı,
2.Oqıwshılardıń pikirlew hám dóretiwshilik qábiletin óstiredi;
3.Oqıwshılardıń geografiyalıq bilimlerin anıq, tereńirek hám bekkemrek bolıwına
járdem beredi.
4. Tábiyiy |
geografiya |
baslanǵısh |
kursında |
jergilikli |
kórgizbeli |
||
qurallardıń temalarda orın alıwına e risiw. |
|
|
|
||||
5. Geografiya |
sabaqlarında |
hám |
ekskursiyalar |
waqtında |
jergilikli |
||
kórgizbeli qurallardan orınlı hám maqsetke muwapıq paydalanıw. |
|
||||||
6. Hár |
bir |
sabaqta |
pedagogikalıq |
texnologiya |
tiykarında |
úlketanıw |
|
materiallarınan qollanıw. |
|
|
|
|
|
||
7. Tábiyiy |
geografiya |
baslanǵısh |
kursında |
jergilikli |
kórgizbeli |
||
qurallardıń temalarda orın alıwına e risiw. |
|
|
|
||||
8. Geografiya |
sabaqlarında |
hám |
ekskursiyalar |
waqtında |
jergilikli |
||
kórgizbeli qurallardan orınlı hám maqsetke muwapıq paydalanıw. |
|
||||||
9. Hár |
bir |
sabaqta |
pedagogikalıq |
texnologiya |
tiykarında |
úlketanıw |
|
materiallarınan qollanıw. |
|
|
|
|
|
||
Juwmaqlap aytqanımızda, sabaq proсesinde oqıtıwdıń bunday usıllarınıń qollanılıwı bolajaq geografiya oqıtıwshıları kásiplik tayarlıqları dárejesiniń ósiwinde de unamlı mazmunǵa iye boladı. Sonlıqtan da, ulıwma bilim beretuǵın orta mekteplerde geografiya pánin oqıtıwda innovaсiyalıq texnologiyalardı qollanıw dáwir talabı, oqıwshılar bilim dárejesin asırıwdıń áhmiyetli faktorlarınan biri bolıp esaplanadı.
51
MAZMUNÍ |
|
Kirisiw……………………………………………………………………... |
3 |
Geografiya tálimi metodikası haqqında túsinik,onıń maqseti |
|
hám wazıypaları ……….………………………………………….............. |
5 |
Tábiyiy geografiya baslanǵısh kursında innovaсiyalıq |
|
texnologiyalardı engiziw hám paydalanıw jolları …………………... |
10 |
Tábiyiy geografiyanı oqıtıwda diktant jazıw usılı………………... |
28 |
Ózbekstannıń ekonomikalıq hám soсiallıq geografiyası sabaǵında |
|
«Ózbekstannıń tábiyiy sháriyatı hám tábiyiy baylıqları » |
|
temasın úyreniwde innovaсiyalıq |
|
texnologiyalardan paydalanıw..................................................................... |
32 |
Geografiya pánin oqıtıwda klasstan tıs jumıslardı |
|
shólkemlestiriw............................................................................................. |
36 |
Juwmaq...................................................................................................... |
49 |
Paydalanılǵan ádebiyatlar…………………………………………........... |
51 |
52