Sport hám háreketli oyınlardı oqıtıw metodikası (2019)

- 2 márte (5 minutlıq eki taym) qosımsha waqıt beriledi.

-7 metrlik járiyma (shtraf) tobın ılaqtırıw (5 ten) hám jeńimpaz anıqlanǵansha.

Eger komandalar oyınǵa unamlı sebep penen keshigip qalsa, yaki kelmey qalsa, ol jaǵdayda qaldırılǵan oyın múddeti bas tóreshiler quramı qararı menen belgilenedi.

Oyınǵa sebepsiz kelmegen, yaki oyın waqtı juwmaqlanbastan maydandı tárk etken komanda jarıstan shetlestiriledi hám ushırasıwda erisken jeńisleri biykar etiledi. Komandanıń tártip máselesi Ózbekstan Ganbol Federaciyası prezidiumında kórip shıǵıladı.

7. Jarıstıń ótkeriliw orınlarına talaplar

Ózbekstan chempionatı, Kubokları hám birinshilikleri XGF tárepinen tastıyqlanǵan xalıqaralıq qaǵıyda boyınsha, usı Nızam tiykarında jabıq imaratlarda ótkeriledi.

- maydan aǵash yaki sintetika menen qaplanǵan bolıwı shárt;

-beton, asfalt, tábiyǵıy topıraq penen qaplanǵan maydanlarda jarıs ótkeriw qadaǵan etiledi.

Jarıstı shólkemlestiriwshi hám qabıl qılıwshı komandalar juwapkershiligine tómendegiler júkletiledi:

-qatnasıwshı hám tóreshilerdi ornalastırıw hám awqatlandırıwdı shólkemlestiriw;

-komandalarǵa sport zallarında kónlikpe payda etiw ushın waqıt belgilew;

-jarıs ótkeriletuǵın hám komandalar turatuǵın orınlarda qáwipsizlikti támiynlew;

-komanda hám tóreshilerge qaytıp ketiwleri ushın biletler alıwǵa kómeklesiw;

-qatnasıwshı, tóreshiler hám baspa sóz xızmetkerleri ushın sport zalınan orın ajıratıw.

Jarıs ótkeriletuǵın orınlardı qanaatlandırarsız halda shólkemlestirgen mezban komandası jarıs ótkeriw huqıqınan mahrum etiledi.

161

8. Tártipke qarsı háreketler

Oyınshı hám trenerlerdiń tártipsiz minez-qulqı (tóreshilikke appelyaciya qılıw, bir-birine, qarsılaslarǵa, ıshqıpazlarǵa qopallıq etiw) sportshıǵa tán bolmaǵan turpayı háreket esaplanadı.

Sportshıǵa tán bolmaǵan háreketi ushın oyınnan shetletilgen oyınshı, tolıq, keyingi oyınǵa jiberilmeydi.

Oyındı basqarıwshı tóreshiler hám bas tóreshi tárepinen oyın maydanınan tısqarıda turǵan oyınshılar, trenerler hám basqa juwaplı shaxslar, eskertiledi hám diskvalifikaciya qılınadı.

9. Narazılıq (protest)

Tóreshilerdi belgilew, oyın kestesi, qaǵıyda tiykarında sudyalar tárepinen qabıllanǵan qararǵa narazılıq (protest) beriw múmkin emes.

Narazılıq oyın juwmaqlanǵannan soń bir saat ishinde bas tóreshige jazba túrde beriliwi shárt (oyınnan soń dárhal qarsılaslar komandası eskertilip, oyın bayanlamasına belgilenip qoyıladı).

10. Oyın qatnasıwshıların dizimge alıw tártibi

Ózbekstan Gandbol Federaciyası tekseriw komissiyası sport texnikalıq quramı (STK) talaplarınıń tiykarında komandalardıń hújjetlerin (jámáátten basqa komandaǵa ótiw hám basqalar) tekseredi.

Jámáát wákili chempionat hám Kuboklarǵa qatnasıw ushın mór menen tastıyqlanǵan 2 nusqadaǵı talapnama, oyınshılardıń komanda menen shártnamasın usınıs etiwi lazım.

Hújjetler qadaǵalawdan ótkennen soń oyınshıǵa usı komanda quramında jarıslarǵa qatnasıw xuqıqın beriwshi licenziya beriledi.

Ózbekstan birinshiliginde qatnasıwshı komanda wákilleri tekseriw komissiyasına tómendegi hújjetlerdi usınıs etiwi kerek:

-pitkeriwshi klass oqıwshılarınıń pasportı (pasportsız jarısqa jiberilmeydi);

-basqa oqıwshılarǵa tuwılǵanlıǵı tuwralı guwalıq hám jasaw ornınan maǵlıwmatnama;

162

- oblast sport komiteti hám fizikalıq tárbiya medicinalıq dispanseri tárepinen tastıyqlanǵan 2 nusqada talapnama.

Jarıslar baslanıwınan bir kún burın jarıs mezbanları komandasınıń sport bazasında saat 17:00 de komanda wákilleri menen jıynalıs ótkeriledi.

Chempionat, Kuboklar hám birinshilikte qatnasıwdı tastıyıqlaw ushın komandalar 10-fevral 2018-jılǵa shekem ÓzGFnıń tómendegi mánziline jiberiliwi lazım:

Tashkent q. 700059, U.Nosir kóshesi 81 «A» úy

BWOZSM № 5. Ózbekstan gandbol Federaciyası bas kátibi.

Tel: 50-88-46

Jarısta qatnasıw ushın talapnama 10-fevralǵa shekem Ózbekstan gandbol federaciyası Prezidiumına jiberiledi hám komandalar ushın ayırım sheklewler kórsetilip, jarısqa qatnasıwǵa ruqsat beriledi.

Jarıstı ótkeriw sisteması qatnasıwshı komandalar sanına baylanıslı bolıp, komanda wákilleri qatnasıwında bas tóreshiler quramı tárepinen anıqlanadı.

11. Qarjılandırıw shártleri

Bul Nızam 2017-jılda ótkeriletuǵın Ózbekstan chempionatı, Kubokları hám birinshilik jarıslarına mirát (vızov) wazıypasın óteydi.

Ózbekstan chempionatı hám Kubok jarısların ótkeriw ǵárejetleri (sport imaratlarınan paydalanıwǵa ketetuǵın ǵárejet, tóreshiler ushın tólem, awqatlanıw, jaylasıw, jol ǵárejetleri, jarıstıń tóreshilik tólemleri, komanda hám oyınshılardı xoshametlew) Ózbekstan Respublikası Mádeniyat hám sport isleri Ministrligi esabınan qaplanadı.

Ózbekstan chempionatı hám Kubok jarıslarında qatnasıw ushın ǵárejetler (jol ǵárejetleri, awqatlanıw, jaylasıw) jarısqa qatnasıwshı shólkem esabınan qaplanadı.

1986-87-jıllarda tuwılǵan óspirimler (qızlar) arasında Ózbekstan Respublikası birinshiligin ótkeriwdiń ǵárejetleri (sport imaratları arzası, qatnasıwshılardı orınalastırıw hám awqatlandırıw, jol ǵárejetleri; tóreshile-

163

rdi ornalastırıw, awqatlandırıw, is haqı tólew, komanda hám oyınshılardı xoshametlep sıylıqlaw) Ózbekstan Respublikası Mádeniyat isleri hám sport Ministrligi qarjısı esabınan ámelge asırıladı.

Birinshilik jarıslarına qatnasıwshı komandalardıń jol ǵárejetleri, jarısqa qatnaspaqshı bolǵan mekeme esabınan qaplanadı.

1988-89, 1990-91-jılda tuwılǵan óspirimler (qızlar) arasında ÓzR birinshiligin ótkeriwdiń ǵárejetleri jarısqa qatnasıwshı hám jarıstı ókeriwshi shólkemlerdiń qarjısı esabınan ámelge asırıladı.

Ózbekstan chempionatı hám Kubok jarıslarına qatnasıwshı barlıq komandalar chempionattıń 2-turı baslanıwınan aldın federaciya jumısın shólkemlestiriw, sonday-aq, chempionattı ótkeriw hám oyınshılar, trenerler jáne tóreshilerdi sıylıqlap xoshametlew ushın – ÓzGF esap betine 100000 (júz mıń) swm tólem ótkeriwi shárt.

12. Xoshametlew

Birinshi orındı iyelegen komandaǵa «Ózbekstan Respublikası chempionı» dárejesi hám Ózbekstan Respublikası Mádeniyat isleri hám sport Ministrliginiń I dárejeli diplomı beriledi.

Jámáát oyınshıları Ózbekstan Respublikası Mádeniyat hám sport isleri Ministrliginiń I dárejeli diplomları hám qımbat bahalı sawǵaları menen sıylıqlanadı.

2, 3-orın iyeleri tiyisli dárejeli diplomlar menen sıylıqlanadı.

Esletpe: Joqarı oqıw orınlarına jeńillik beriwshi jarıslar esabatı jarıslar juwmaqlanǵannan soń 3 kún ishinde Ózbekstan Respublikası Mádeniyat hám sport isleri Ministrliginiń OSYu basqarmasına tapsırılıwı shárt, óz waqtında tapsırılmaǵan esabatlar qabıl etilmeydi.

ÓzRGF Prezidiumı tárepinen tastıyıqlanǵan chempionat, Kubok hám birinshiliklerge kelisilgen «Qosımshalar», ayırım ózgerisler kiritiliwi múmkin.

Sport oyınları boyınsha ROSMM OSYu basqarması ÓzR gandbol federaciyası.

164

7.8.QOL TOBÍ SPORT TÚRINDE TÓRESHILIK USÍLLARÍ

(JESTLARÍ)

4. Uslap qalıw yaki iyteriw

1. Dárwazaban maydanın basıw

2. Toptı alıp júriwdegi qáte

5. Soqqı beriw (Udar)

Tayanısh sózler

1.Sıylıq;

2.Gandbol federaciyası;

3.Aylanba sistema;

4.Jeńillikke iye shártler;

5.Komanda nátiyjelerin anıqlaw;

6.Komanda;

7.Kubok jarısları;

8.Tártipke qarsı háreketler;

9.Narazılıq (protest) ;

Ózin–ózi qadaǵalaw ushın sawallar

1.Jarıstı qalay shólkemlestiresiz?

2.Jarıs túrlerin atap ótiń.

3.Jarıstı qanday rejelestiresiz?

4.Jarıs ótkeriw sistemaların túsindirip beriń.

5.Jarıs ótkeriw usıllarınıń unamlı, unamsız táreplerin aytıp beriń. 6.Jarıs rejesi qalay dúziledi hám onda qanday máseleler sáwlelendiri-

liwi lazım?

7.Gandbol maydanınıń ólshemleri.

8.Gandbol tobınıń ólshemleri xaqqında nelerdi bilesiz?

9.Tóreshiler quramı tuwralı nelerdi bilesiz?

10.Jazalawdıń qanday túrlerin bilesiz?

168

169

«Qol tobı hám onı oqıtıw metodikası» páninen test sorawları