Sport hám háreketli oyınlardı oqıtıw metodikası (2019)
.pdf
3-keste
Tayarlaw toparı ushın jıllıq úlgi isshi reje
132
Aylar |
Rejelestirilgensaatlar |
sentyabr |
oktyabr |
noyabr |
dekabr |
yanvar |
fevral |
mart |
aprel |
may |
iyun |
iyul |
avgust |
saatlarJámi |
Mazmunı |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Jámi saatlar |
|
|
|
|
|
|
|
№ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ótiletuǵın temalar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.Teoriyalıq tayarlıq
1. |
Oyınshılardıń kún tártibi. |
|
1s. |
|
1 |
1 |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. |
Qol |
tobı |
oyınınıń qaǵıydaların |
2s. |
1 |
1 |
2 |
|
úyreniw. |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
Qol |
tobı |
oyınınıń texnikası |
hám |
2s. |
1 |
1 |
2 |
taktikası |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
||
4. |
Oyınǵa jol-joba beriw hám ótken |
1s. |
|
1 |
1 |
|||
oyındı (analizlew) talqılaw. |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. |
Tóreshilik. |
|
|
1s. |
|
1 |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jámi |
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4-keste |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. |
Ámeliyat |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. |
Fizikalıq |
70 |
9 |
8 |
8 |
8 |
7 |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
|
|
70 |
|
tayarlıq. |
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. |
Texnikalıq tayarlıq. |
80 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
8 |
|
|
80 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. |
Taktikalıq tayarlıq. |
50 |
4 |
4 |
4 |
4 |
6 |
5 |
5 |
6 |
6 |
6 |
|
|
50 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. |
Oyın tayarlıǵı. |
29 |
2 |
3 |
3 |
3 |
3 |
3 |
3 |
4 |
4 |
2 |
|
|
29 |
133 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5. |
Qadaǵalaw ólshemlerin |
4 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
4 |
|
tapsırıw |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jámi |
233 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5-keste
Aylıq úlgi (tipovoy) is reje
|
|
|
|
jámi |
|
|
|
|
|
|
Ay |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
Saatlar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
№ |
Tiykarǵı shınıǵıwlar mazmunı |
|
|
|
|
|
|
sáne |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
|
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
Teoriyalıq tayarlıq |
2s. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. |
Oyın texnikası hám taktikası |
60 |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. |
Jarıs tóreshiligi |
|
60 |
|
|
|
|
|
|
|
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
Fizikalıq tayarlıq |
6s. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
134 |
1 |
Ulıwma tezlikti rawajlandırıwshı |
90 |
301 |
|
|
|
|
301 |
|
|
|
|
301 |
|
||
|
shınıǵıwlar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
Kúshti rawajlandırıwshı shınıǵıwlar. |
90 |
|
301 |
|
|
|
|
|
301 |
|
|
|
|
301 |
|
|
3 |
Shıdamlılıqtı |
rawajlandırıwshı |
60 |
|
|
301 |
|
|
|
|
|
301 |
|
|
|
|
|
|
shınıǵıwlar. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
Shaqqanlıqtı |
rawajlandırıwshı |
60 |
|
|
|
301 |
|
|
|
|
|
301 |
|
|
|
|
|
shınıǵıwlar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
Iyiliwsheńlikti |
|
60 |
|
|
|
|
301 |
|
|
|
|
|
301 |
|
|
|
|
rawajlandırıwshı shınıǵıwlar. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
Texnikalıq tayarlıq |
8s. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
Hújim texnikası |
|
180 |
401 |
|
|
401 |
|
|
|
401 |
|
|
401 |
|
|
|
2 |
Qorǵanıw texnikası |
160 |
|
401 |
|
|
401 |
|
|
|
401 |
|
|
401 |
|
|
135
3 |
|
Dárwazaban oyını texnikası |
|
160 |
|
|
|
|
401 |
|
|
|
401 |
|
|
|
|
401 |
|
|
|
|
401 |
|
||||
4 |
|
|
Taktikalıq tayarlıq |
|
5s. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
Individual háreketler |
|
|
|
1001 |
|
25 |
|
|
|
25 |
|
|
|
25 |
|
|
|
25 |
|
|
|
|
||||
2 |
|
Topar háreketleri |
|
|
|
1001 |
|
|
25 |
|
|
|
|
25 |
|
|
|
|
25 |
|
|
|
25 |
|
|
|
||
3 |
|
Jámáát háreketleri |
|
|
|
1001 |
|
|
|
|
25 |
|
|
|
25 |
|
|
|
|
25 |
|
|
|
|
25 |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
Úyreniw |
hám |
ózlestirilgen |
3s. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
kónlikpelerdi oyında bekkemlew. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
1 |
|
Oqıw shınıǵıwlarınıń oyınları |
180 |
|
151 |
151 |
|
151 |
151 |
|
151 |
151 |
151 |
|
151 |
151 |
151 |
151 |
|
151 |
|
|||||||
|
|
|
|
Jámi saatlar |
|
|
|
120 |
120 |
|
120 |
120 |
|
120 |
120 |
120 |
|
120 |
120 |
120 |
120 |
|
120 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6-keste |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
Kúndelik úlgili (tipovoy) is reje |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Sáne |
|
Sabaq № |
|
|
|
|
Ótiletuǵın jumıs mazmunı |
|
|
|
|
|
saat |
|
|
Trener |
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
imzası |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
Teoriya: 1.Qorǵanıw texnikası |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
2.Tezlikti rawajlandırıwshı shınıǵıwlar. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3. Hújim oyınınıń texnikası (toptı uzatıw, qaqshıp alıw, top |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
4.02. |
|
|
1. |
|
|
penen júriw, tayanıp toptı dárwazaǵa ılaqtırıw). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
4. Individual taktikalıq háreketler (tez jarıp ótiw). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
5.Oqıw shınıǵıwı oyını (ápiwayılastırılǵan). |
|
|
|
|
2 s. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(Usı taqlette dawam ettiriledi)
Toptı tómenge shapshıtıp, toptı jerge urıp júriwge ótilgende onı qarsılastan panalanıw bir qoldan ekinshisine arqadan ótkeriw, joqarı tezlikte pátti hám jerden shapshıw bálentligin ózgertiw, burılıslar hám artı menen háreket qılıp toptı jerge urıp júriwler gezek penen keyinirek úyreniledi.
Toptı ılaqtırıwga úyretiw. Hár qıylı usıllar menen toptı dárwazaǵa ılaqtırıwǵa úyreniw processinde shuǵıllanıwshılardı dálep toptıń jónelisi, sızıǵı hám dárwazanı nıshanǵa alıw usılları menen tanıstırıw kerek.
Dárwazaǵa top ılaqtırıwdıń ayırım usılları úyrenilip atırǵanda, birinshi náwbette, onıń dúzilisi, sońınan háreketiniń mazmunı úyreniledi hám top ılaqtırıw aralıǵı áste-aqırın uzaytıladı.
Tayanıp top ılaqtırıw: bul háreketti úyretiwdi onıń tiykarǵı basqıshıtoptıń tezligi asırılıwınan baslaw kerek. Toptı joqarıdan pátlendiriw ushın siltew usılı úyretiledi. Dáslepki halat oń ayaqta turıp shep ayaq aldıǵa qoyıladı, oń qol top penen joqarıda, gewde sál búgilgen, shep ayaqtı aldıǵa qoyıp diywalǵa top atıladı. Dáslep dıqqat háreket izbe-izligine qaratılıwı lazım, top ılaqtırıw texnikası ózlestirilgennen soń ılaqtırıwdıń tayarlaw basqıshına ótiledi hám kórinislerine kiriledi:
1.Toptı jerge urıp kelgennen soń tez háreket penen top ılaqtırıw;
2.Toptı qaqshıp alǵannan soń dárwazaǵa ılaqtırıw;
3.Toptı qaqshıp bir, eki, úsh qádemnen soń dárwazaǵa ılaqtırıw;
4.Hár qıylı tezleniwlerden soń toptı dárwazaǵa ılaqtırıw hám t.b. Sońınan, top ılaqtırıw sharayatları quramalastırılıp orınlanadı. Oyın-
shılarǵa ol, yaki bul usıllardı tańlap top ılaqtırıw shınıǵıwları beriledi. Úyretilgen usıllardı oyın waqtında qollanıwda quramalastırılıp barıladı.
Sekirip top ılaqtırıwdıń barlıq háreketlerin ornında turıp úyretiw kerek. Dáslepki halat toptı eki qollap uslap aldıǵa uzatıladı, top penen qol joqarıǵa kóterilip, arqaǵa uzatıladı, dene sál ǵana qaptal tárepke iyiledi, toptı uslaǵan qol táreptegi ayaq dizede azǵana búgiledi, tayanısh ayaq aldında bolıp awırlıq barmaqlarǵa túsedi hám sekiriw háreketi orınlanadı.
Jıǵılıp top ılaqtırıw – bul háreketti úyretiw ushın jumsaq tósek yaki qum toltırılǵan orınlardan paydalanıw múmkin. Úyretiwdi top ılaqtırıwdıń juwmaqlawshı basqıshınan, yaǵnıy, jerge túsiw– jıǵılıwdan baslaw kerek. Aldın dáslepki halattaǵı eki qolǵa, qol menen ayaqqa hám qaptalǵa túsiw – jıǵılıw úyreniledi. Keyin bul shınıǵıwlar top penen orın-
lanadı.
Shalǵıtıwǵa úyretiw. Shalǵıtıwlardıń túrleri quramalı bolǵanlıǵı se-
136
bepli shuǵıllanıwshılar olarǵa tiyisli usıllardı tolıq iyelegenlerinen soń baslaydı. Shuǵıllanıwshılar eń dáslep hár bir shalǵıtıwdıń texnikasın úyrenedi. Shınıǵıwlarda hár qıylı háreketler bir-biri menen qosıladı. Shalǵıtıwlar hám onnan keyingi háreketler dáslep ásten, sońınan hár qıylı tezlik penen orınlanadı. Bir orında turǵanda hám háreket waqtında bir usıl menen orınlanatuǵın shalǵıtıwlardan soń, olardıń hár qıylı qosılmaları hám tayanıshsız halatta orınlanatuǵın shalǵıtıwlar úyretiledi.
5.3. Qol tobı oyınında qorǵanıw texnikasın úyretiw usılları
Qorǵanıw texnikasın úyretiwde artı menen júriwge, juwırıwǵa oń tárep penen qádem taslap, hár qıylı jónelislerde qollar menen tosıq qoyıwǵa, yaki toptı alıp qoyıw háreketlerin orınlawǵa kóbirek itibar beriw lazım. Maydanda orınlanıp atırǵan háreket waqtında toptıń jónelisine qarap jaylasıw da úyretiledi. Keyninen hújimshige salıstırǵanda kerekli aralıqtı saqlaw hám sharayatqa qarap onı ózgertiw úyretiledi.
Qorǵanıwda háreket qılıwdı úyreniw ushın tómendegi shınıǵıwlardan paydalanıw múmkin:
1.Qorǵanıwda turıwdıń dástlepki halattan ońǵa, shepke, aldıǵa hám artqa júriw hám juwırıw;
2.Arqa menen aldıǵa eń kóp jılan izi siyaqlı háreketlerdi orınlaw ke-
rek;
3.Bir-birine júzbe-júz turǵan halatta quwalaspaq oyının oynaw kerek; hám t.b.
Toptı tosıwda qollardı tez háreket etiwge úyretiw háreketi menen baslanadı. Dárwaza maydanshası boylap orınalasqan qorǵawshılar trener isharası menen dárhal qolların joqarıǵa kóterip háreketlendiredi, keyin top penen tómendegi shınıǵıwlardı orınlaydı:
1.Hújimshi qorǵawshıǵa júzbe-júz turıp, hár qıylı halatta dárwazaǵa top ılaqtırıwdı orınlaydı, qorǵawshı bolsa top jónelisin tosıw ushın háreket qıladı;
2.Aldın-ala kelisilgen tárepke ılaqtırıw kúshin áste-aqırın kóbeytip top ılaqtırıladı, hújimshiler top jónelisin tosıw ushın qolların qoyadı;
3.Aldınnan kelisilgen eki usılda dárwazaǵa atılǵan top jolı tosıladı;
4.Oyın dawamında dárwazaǵa atılǵan toplar jolı tosıladı;
137
5. Birinen soń biri dárwazaǵa qaray atılǵan bir neshshe toptı tosıw hám t.b.
Toptı alıp qoyıw texnikası úyretilip atırǵanda háreket baslanıwınan aldın turıw halatın durıs tańlaw, topqa óz waqtında qarsı shıǵıw hám topqa qarap tezlik penen háreket qılıw úlken áhmiyetke iye.
Turǵan orında joqarıdan top ılaqtırıw
Bul shınıǵıw aldıǵa shıǵıp uzatılıp atırǵan toptı alıp qoyıw texnikası menen úyretiledi. Sońınan hújimshiniń artınan tezlik penen shıǵıp toptı alıp qoyıw háreketleri úyretiledi.
Toptı urıp shıǵarıw, aldın bir orında turıp qarsılasınıń qolındaǵı toptı urıp túsiriw jolları úyretiledi, dáslep top uzatılıp atırǵanda, keyin dárwazaǵa atılıp atırǵanda top urıp túsiriledi, keyininen bolsa toptı uzatıwǵa, yaki dárwazaǵa ılaqtırıwǵa tayarlanıp atırǵanda urıp túsiriw hám aqırında toptı jerge urıp túsiriw waqtında onı urıp túsiriw usılı úyretiledi.
Joqarıdan hárekette bolıp top ılaqtırıw
138
Sekirip top ılaqtırıw
Sekirgen halatta tuwrıdan dárwazaǵa top ılaqtırıw
Aldıǵa jıǵılıp dárwazaǵa top ılaqtırıw
139
Múyeshten sekirip, dárwazaǵa top ılaqtırıw
Kúshli pát penen top ılaqtırıw
Sekirip, burılǵan halatta top ılaqtırıw
140