Ulıwma pedagogika

tárbiyalıq wazıypalardı dodalaydı, jetekshi oqıtıwshılardıń tájiriybesin úyrenedi, ulıwmalastıradı hám nátiyjeni pedagogikalıq keńeske málim etedi; pedagogikalıq keńes tapsırmalarǵa kóre ashıq sabaqlar shólkemlestiredi hám olar nátiyjesin keńeske tapsıradı.

Sawal hám tapsırmalar:

–Pedagogikalıq topardıń oqıw tárbiya jumısındaǵı ornın qanday túsinesiz, sóylep beriń.

–Mektep pedagogikalıq keńesiniń wazıypası nelerden

ibarat?

–Mektep jumıslarına mámleket atınan ulıwma basshılıqtı kim alıp baradı hám ol qanday jumıslardı ámelge asıradı?

124

10- TEMA: SOCIYALLÍQ PEDAGOGIKALÍQ ISKERLIK PEDAGOGIKA ILIMINIŃ BIR TARAWÍ SÍPATÍNDA

J O B A:

1.Sociallıq pedagogikanıń Ózbekstanda hám shet ellerdegi rawajlanıwı

2.Sociallıq pedagogika predmeti

3.Sociallıq pedagogikada kásiplik iskerlik

4.Sociallıq pedagogikanıń basqa ilimler menen baylanısı

1. Sociallıq pedagogikanıń Ózbekstan hám shet ellerde rawajlanıwı

Hár qanday ilim konkret real haqıyqatlıqtan ―ósip‖ shıǵadı, onıń sáwleleniwi bolıp tabıladı. Ilimiy bilimler ámeliy iskerlikten ajıralǵan halında rawajlanıwı múmkin emes. Ámeliyattıń ózi qálegen ilimniń deregi esaplanadı. Basqa tárepten, qálegen ámeliy iskerlik, eger ol ilimniń jetiskenliklerin tiykarlanatuǵın bolsa, tabıslı boladı.

Sociallıq pedagogikanı ilim sıpatında hám ámeliy iskerlik salası bir-biri menen baylanıslı dep qarastırıladı. Ámeliy iskerlik – bul sociallıq pedagogtiń konkret bala yaki balalar toparı menen tikkeley islesiwi. Sociallıq pedagogika oqıw predmeti sıpatında qaralıwı múmkin. Oqıw predmeti – bul ulıwma bilim beriw yaki kásiplik tálim oqıw orınlarında úyreniletuǵın predmet.

Ózbekstanda sociallıq pedagogika rawajlanıwı – ilimiy bilim tarawı sıpatında, ámeliy iskerlik salası sıpatında, hám oqıw predmeti sıpatında - ózine tán ayırmasılıqlarǵa iye.

Ele antik dáwirde-aq balanı tárbiyalaw hám qorǵawdıń óz social-pedagogikalıq mashqalaların qarastırǵan. B.e.sh. VII-VI ásirlerde Oraylıq Aziya aymaǵında zarostrizm dini – eń áyyemgi dúnyalıq dinlerden esaplanadı. Ol insaniyatqa úlken tásirin kórsetti, sebebi onda birinshi orınǵa qoyadı. ―Avesto‖ – zaroastrizmniń muqaddes kitaplarınıń jıynaǵı bolıp, onı sol dáwirdiń ózine tán enciklopediyası dep esaplaw múmkin.

Zardushtiyler dini ádep-ikramlıq normalarınıń (ádep-ikramlıq kriteriyleri) tiykarı úshliklerden ibarat. Insan, ―Avesto‖da iygilikli

125

pikirlerge iye bolıwı, álpayım sózlerdi aytıwı hám iygilikli islerdi orınlawı (qılıqlar) jazılǵan.

Áyyemgi dáwirlerde insaniyattıń tómendegi sıpatları húrmetlengen, insan bilimlerge (kásip)ge iye bolıwı hám rehiimlilik, keńpeyillik, álpayımlıq, batıllıq, danalıq sózli, haqıyqatshıl, berilgen, doslıqta, miymanshıl, xosh kewilli, sıylasıqlı, patriotizm, kúshli erk-ıqrarlı t.b.

Social pedagogika tariyxı óz tamırları boyınsha áyyemgi dáwirlerge barıp taqaladı. Ol kóp ásirler dawamında filosofiyanıń ishinde rawajlanıp keldi, áyyem zamanlardan-aq, insannıń dúnyadaǵı roli hám ornı mashqalaların, ómir mazmunın, shaxstıń ádep-ikramlıq qálipesiwinde mádeniayat hám dinniń áhmiyeti, jetik shaxstıń rawajlanıw máselelerin t.b. izertlew menen shuǵıllanıwshı ilim bolıp keldi. Shıǵıs dáwirinde-aq, (IХ-ХI ásrler) oyshıl-enciklopedistler Abiw Nasır Farabiy (873-950), Abiw Rayxan Beruniy (973-1050), Abiw Ali Ibn Sina (Avicena) (9801037) tárbiyanı jas waqtınan baslaw haqqında, bunda balanıń tábiyatın hám qorshagan ortalıq tásirin esapqa alıw, eresekler, ásirese ata-analardıń qádir-qımbatına tayanıw hám t.b haqqında sociallıq-pedagogikalıq ideyalardı aytadı. ХV-ХVI ásirlerde Oraylıq Aziyada tábiyat izertlewshileri, filosoflar, tariyxshılar, shayırlar hám súwretshiler óz miynetlerinde dúnyalıq (jámiyetlik) ilimlerge itibar qaratadı, tábiyattıń sırların úyreniwge umtıladı.

Nuriddin Abdupaxman Jamiy (1414-1492), Jalaladdin Davaniy (1441-1501), Xuseyn Vaiz Koshifiy (1440-1505) sıyaqlı oyshıllar óz shıǵarmalarında adamzattıń aqıl-ziyrekligin, insannıń joqarı ádep-ikramlıq sıpatların kóklerge kótergen, bala tárbiyasında gumanistlik ideyalar hám ulıwma insaniylıq qádiriyatlardı jırlaydı. Sociallıq pedagogika pedagogikadan jaqında ajıralıp shıqtı. Biraq pedagogikanıń ózi ayırım ilim sıpatında tek XVII ásirege kelip ǵana qáliplesti. Bul waqıya ullı shex pedagogi Yan Amos Komenskiydiń atı (1592-167) hám onıń iri shıǵarması ―Ulli didaktika‖ menen baylanıslı, al bul izertlew obyektin, pedagogika principlerin hám pedagogikalıq process nızamlılıqların belgilep

bere aldı. Sonıń menen birge pedagogika tariyxı áyyem

126

dáwirlerge barıp taqaladı. Biz kórsetip ótkenimizdey, pedagogika kóp ásirler dawamında filosofiyanıń ishinde rawajlandı.

Mine usı maǵanada sociallıq pedagogika – pedagogikadan jas emes, sebebi ol (sociallıq pedagogika) pedagogikanıń ajıralmas bir bólegi sıpatında onıń aǵımında hám onıń menen birgelikte rawajlandı. Sonıń ushın, sociallıq pedagogikanı izertlewshi alımlar onıń ótmishin hám aldaǵı shártlerin filosofiyanıń ullı oyshıllarınıń miynetlerinen, ótmish hám barlıq xalıqlardıń klassikalıq shıǵarmalarınan tabadı.

Eger, sociallıq pedagogikanı usı tárepinen qaraytuǵın bolsaq, onda onıń rawajlanıwın bir qatar basqıshlarǵa bóliw múmkin boladı.

Birinshisi – baslanǵısh dáwir, áyyemgi waqıttan XVII ásirge shekem dawam etedi. Bil dáwirde tárbiya ámeliyatın hám pedagogikalıq tárbiya hám social-pedagogika pikirlerin ańlap alıw ámelge asırıldı. Tárbiyanıń social háqiyse sıpatında qáliplesiwi usı dáwirde bolıp ótedi. Tárbiya stixiyalı tásir kórsetiwinen insanlardıń sanalı ıskerligine aylanadı. Tárbiyanıń hár qıylı teoriyası jaratıladı.

Alǵashqı jámiyetten qulshılıq, onnan feodallıq jámiyetke ótiw, kapitalistlik qatnaslardıń tuwılıwı tárbiyanıń ózmashqalaların kún tártibine alıp shıqtı. Tárbiya haqqındaǵı kóplegen socialliqpedagogikalıq ideyalar áyyemgi dáwirlerde-aq aytıldı. Batıs Oyanıw dáwirinde balanı tárbiyalawda gumanistlik ideyalar rawajlandı. Italiya pedagog-gumanisti Vittorino-da Feltre (13781446) jaratqan mektep tariyxında birinshilerden bolıp internat tirindegi ―Quwanısh úyi‖ ideyalarınıń real ómirge engiziliwi usı dáwirge tuwrı keledi.

Ekinshi dáwir – ХVII-ХIХ ásirler – social pedagogikanıń jetekshi ideyaları hám ilimiy koncepciyalarınıń rawajlanıwı, onıń ilim sıpatında qáliplesiwi menen xarakterlenbedi.

ХVIII hám ХIХ ásirler jáhán mádeniyatı tariyxına burjuaziyalıq-demokkratiyalıq revoyuciyalar dáwiri sıpatında kiritiledi. Kórnekli alımlar (pedagoglar, filosoflar, sociologlar, psixologlar) social-pedagogikalıq mashqalalar sheshimin jámiyetshilik hám mámleket penen birge islesiw jollarınan

127

izlestirdi. Tárbiya máseleleri jámiyetti ózgertiw ideyaları menen birgelikte qarastırıla basladı. Bul jıllarda social-pedagogikalıq ideyalarda hámme insanlardı teńdey huqıqlar, real erkinlik penen támiyinlew haqqında aytıldı. Bul dáwirde sociallıq pedagogika ámeliy social-pedagogikalıq ámeliyatı menen tıǵız baylanısta rawajlandı. Ullı pedagoglar óz social-pedagogikalıq ideyaların ámeliyatta iske asıradı hám jetim hám qarawsız qalǵan balalar ushın jetimxanalar, balalar baqshası hám hár qıylı mashqalaları bolǵan balalar ushın basqa mákemeler dúzedi.

Sociallıq pedagogika hám sociallıq islerdiń rawajlanıw tariyxları bir-birine jaqın. Olardı eń aldı menen ayrıqsha ǵamxorlıq hám itibardı talap etetuǵın insanlarǵa degen mádeniytariyxıy dástúrler birlestiredi. ―Miyirmanlıq‖. ―tilekleslik‖, ―járdem‖ hám basqa da túsiniklerdiń hám sociallıq pedagogikada, hám sociallıq islerde qollanılıwı biykarǵa emes.

Biraq olar da ayqın ajıralǵan specifika hám ózgeshelikke iye boladı. Onda olarda ulıwmalıq hám ózine tánlilik nelerden ibarat? Eń aldı menen, bul olardıń obyekti, yaki adresatına tiyisli boladı.

Sociallıq islerdiń názerine qálegen insan emes, al onıń jámiyettıń tabıslı, abadan insanı bolıwına, jetkilikli turmıs keshirinde masqalası bolǵan insanlar túsedi. Anaw yaki mınaw mashqalalar derlik hár bir adamda pútkil ómiri dawamında ushırasadı. Olar psixologiyalıq, medicinalıq, huqıqıy, materiallıq hám basqa da sıpatlarǵa iye bolıwı múmkin. Olar insanǵa baylanıslı bolmaǵan faktorlarǵa (ekologiyalıq, sociallıq, texnogen, milletler aralıq hám basqa da kataklizmler) menen, yaki ishki jeke mashqalalar menen (salamat bolmaw, fizikalıq yaki psixikalıq rawajlanıwdaǵı shetlewler t.b.) baylanıslı bolıwı múmkin.

Solay etip, sociallıq isler obyekti onıń sociallıq turmısı barısında járdemge mútáj bolatuǵın insan, yaǵnıy, jasınan gárezsiz halda sociallıq subyekt sıpatındaǵı insan boladı dep aytıw múmkin.

Al sociallıq pedagogikaniń názerine bolsa, onı socializaciyalaw proсesinde - individti sociallıq subyektke aylandırıwda járdemge mútáj bolǵan bala, yaǵnıy rawajlanıwshı qáliplesiwshi shaxs sıpatındaǵı bala alınadı.

128

Bul obyektlerdi salıstırıw usı eki ilimdi jaqınlastırıwın (sociallıq turmıs barısında jardem kórsetiw), al uzaqlastırıw – obyekt (eresek adam hám bala) bolatuǵının kórgizbeli kórsetip beredi. Socialliq iste járdem beriletuǵın insan bul kóz qarastan klient dep ataladı, al sociallıq pedagogikada bolsa, bala sózi qollanıladı.

Solay etip, hár qıylı ellerde olardıń tariyxıy hám mádeniy dástúrlerine, jámiyettiń rawajlanıw dárejesine, pedagogika hám sociallıq pedagogikasınıń rawajlanıw dárejesine baylanıslı halda hám terminologiyada hám túsiniktiń mańızında ózine tán ayırmashılıq bar, sonday bolsa da olardıń arasında olardı birlestiretuǵın ulıwmalılıq ta bar.

Sociallıq pedagogika eń aldı menen pedagogikanın rawajlanıw tariyxında nemes iliminiń úlesinen ibarat boladı, onda 100 jıllıqtan aslam rawajlanıw tariyxına iye Germaniya pedagogikasın hár tárepleme kórip ótemiz.

Sociallıq pedagogika – predmeti sheklenbegen socialpedagogikalıq mashqalalar predmeti bolǵan burjuaziya pedagogikasınıń jónelislerinen biri.

Sociallıq pedagogikanıń payda boıw waqtı (ХIХ – ХХ ásirler) belgili bir dárejede shártli esaplanadı. Ádette, onıń payda bolıwı Pawl Natorp penen baylanıslı, ol pedagogikanıń baslı máseleleri insandı tárbiyalaw ushın aytarlıqtay unamlı bolǵan sociallıq sharayatlar dep esaplaǵan edi. Natorp tárbiyanı basım túrde erkti tárbiyalaw dep túsinedi. Erk onıń ulıwma formasında – sananıń belsendiligi yaki iskerliginiń jónelisi baǵıtında psixikalıq ómirdiń orayı sıpatındaǵı formada túsiniledi.

Biraq áyyemgi grek oyshılları Demokrit, Protagor, Sokrat,

Platon, Aristotel tárbiyanıń mámlekettıń siyasatına tıǵız baylanıslı ekenligin atap ótedi. XVIII ásir francuz materialistleri tárbiyanıń sociallıq ózgerisler ushın áhmiyetin atap ótedi, al socialistutopistler bolsa bunı tek teoriyalıq tiykarlap qoymastan, al tariyxra birinshi bolıp, social-pedagogikalıq eksperimentti amelge asırdı. Rus revolyuciyalıq demokratları da tárbiyanıń basqarıwshi klass sociallıq máplerine tıǵız baylanıslı bolatuǵının atap korsetti.

129

Sociallıq pedagogika pedagogikadagı ámeldegi tendenciyalarǵa qarsılas sıpatında payda boldı, al onıń tárepdarları tárbiya siyasat hám jámiyet turmısınan baylanıssız bolıwın tástıyıqlaydı (J.J.Russo, G.Spenser, S.Xoll, L.Tolstoy t.b.).

Olardıń koncepciyalarında ayırmashılıqtıń bolıwına qaramastan, olardıń hámmesine ulıwmalıq tárbiya rawajlanıwshı balanıń psixologiyalıq ózgesheilikleri menen anıqlanadı hám qaysı bir klastıń siyasatı yaki ideologiyasına baylanıslı bolıwı haqqında tastıyıqlawdan ibarat boladı. Bul ideyalar eksperimental pedagogika wákilleri (Meyman, V.Lay hám A.P.Nechaev) tárepinen anıq aytıladı.

Tárbiyanıń social fukciyaları hám sociallıq tábiyatı haqqındaǵı ilimiy túsinikler K.Marks hám F.Engels tárepinen berildi. Marksizm klassikleri tárbiyanıń jámiyetlik determinleskenligin kórsetip berdi hám onıń járdemi menen sociallıq qarama-qarsılıqlardıń barlıǵın sheshiw múmkin degen utopiyalıq qaraslardı biykarladı. Sonıń menen bir waqıtta, olar insannın mánawiy dúnyası - ómirdiń passiv sharayatı degen pikirlerdi qatań sınǵa aladı. Insan óz iskerligi menen tábiyattı hám jámiyetti ózgerte otırıp, óz psixikasın da ózgertedi. Tárbiya, eger ol turmıstıń ózi, tariyxtıń barısı menen qoyılǵan wazıypalardı sheshimin tabıwǵa baǵdarlanǵan bolsa, ullı kúshke aylanadı.

Mine, sol sebepli de sociallıq pedagogikanı pedagogikalıq ilimniń ayrıqsha salası sıpatında bir qálipli bolmaydı. Soniń menen bir waqıtta, pedagogika hám sociologiya arasında ushlasıw oblastları bar bolıp, olar pedagogikalıq ilimniń arnawlı salaları – salıstırmalı pedagogika, sociologiya hám tárbiya, pedagogikalıq sociologiya hám xalıq bilimlendiriwi ekonomikası tárepinen úyreniledi.

2. Sociallıq pedagogika predmeti

Biz búgin ne ushın sociallıq pedagogikanı kóbirek ajıratıp kórsetemiz hám ne ushın oǵan jámiyettiń hár qıylı kategoriyaları múrájat etedi? Juwap, házirgi waqıtta ortalıq hám insan arasındaǵı qarama-qarsılıq, shaxs hám ortalıq arasındaǵı ózara tásir ayrıqsha keskinlesiwinde kórinedi. Ol ózine shańaraq, puqaralıq, diniy hám

130

huqıqıy tárbiyanı qamtıp aladı. Bul máqsetli insanǵa tásir kórsetiw bolip esaplanadı. Bul sociallıq tárbiya, bilimlerdi iyelewdiń kóp dárejeli procesi, ózin uslap-tutıw normaları, jámiyettegi múnásibet, buniń nátiyjesinde shaxs jámiyettiń tolıq aǵzası bolıp qáliplesedi. Demek, sociallıq pedagogika tárbiya procesin, shaxstı sociologiyalastırıwdı teoriyalıq hám ámeliy aspektte qarastıradı. Ol insannıń ózin uslap-tutıwınıń ortalıq tásirinde shetlewleri yaki sáykes keliwlerin úyrenedi, qabıl etilgenindey shaxstı sociallastıradı.

Alımlardıń tastıyıqlawı boyınsha, sociallıq pedagogika – bul ―insanlardıń barlıq sociallıq toparların hám sociallıq kategoriyaların usı ishın dúzilgen arnawlı shólkenlerde qarastıradı‖ (A.V.Mudrik). V.D.Semyonov pikiri boyınsha ―Sociallıq pedagogika, yaki ortalıq pedagogikaları ilimiy pán bolıp, ózekles ilimlerdiń ilimiy tabısların integrallaydı hám olardı jámiyettiń tárbiya ámeliyatına engizedi‖.

Sociallıq pedagogika pedagogika tariyxına, ótmishtegi oqıtıw hám tárbiya procsi tájiriybelerine, basqa ellerdegi oqıtıw hám tárbiya ámeliyatına tayanadı. Sociallıq pedagogika sociallıq pedagogikanıń salalarınan ibarat mektepke shekemgi , kásiplik tálim pedagogikası, jabıq mákemelerde, balalar hám jaslar shólkemlerinde, klub isleri pedagogikası, ortaliıq pedagogikası, waqtinsha birlespeler pedagogikası, social isler pedagogikasınan ibarat boladı.

Social pedagogikanıń bulardan hár bir jónelisi óz ózgesheiliklerine, óz metodikasına iye hám óz aldına jónelis sıpatında qarastırılıwı múmkin.

Sociallıq pedagogika ―tálim sociologiyası, tárbiya sociologiyası, pedagogikalıq social psixologiya, basqarıw psixologiyası menen pánler aralıq kontaktte kózge taslanadı‖.

Ol tárbiya filosofiyası, házirgi jámiyet tárbiyası ózgesheliklerin qamtıp aladı.

Sol sebepli, ol jámiyettiń krizis halatında bilimniń jetekshi salası sıpatında kórinedi.

Házirgi zaman sociallıq pedagogikanıń ózgesheligi onıń gumanistlik jónelisi, yaǵnıy tárbiyası hám balanıń birge islesiw,

131

sheriklik, birge dóretiwshiligi esaplanadı. Sociallıq tárbiyanın gumanistliligi shaxsqa zorlıq bolmastan, járdem beriwinde kórinedi. Ózi menen ózi bolıwǵa, óziniń jekeligine, adamsıpatında birden-birligine isendiriw hám óz ómiri ushın juwapker bolıwında járdem beriw. Sociallıq tárbiyanıń gumanizmi insandı, onıń qılıqların minep otırmastan qabıllawında, kritikalıq jaǵdayda qádem qoyǵanda járdem beriwinde kózge taslanadı.

Házirgi sharayatlardagı sociallıq pedagogika – bul social tárbiya hám tálim iskerliginiń ayrıqsha metodikası qáliplesken pedagogikanıń óz aldına bir bólimi. Sociallıq pedagogika metodikası shaxsqa, onıń ózi-ózinen jetilisiwine, ózin-ózi tárbiyalawına, ózin-ózi shólkemlestiriwine jónelgen boladı. Sociallıq pedagogikanıń jámiyetlik maǵanası qıyınlıqqa túsip qalǵan insanǵa járdem beriw: shańaraqta, balaǵa sociallıq ómirın ózi anıqlaw jolın ózi tabıwǵa, jámiyette óz qábiletleri hámbórtikleri tiykarında rawajlanıwında járdem beriw. Insanǵa ádepikramlıq insanıy múnásibetler jolına shıǵıwǵa umtılıwlarında járdem beriw. Sociallıq pedagogika terminleriniń aytarlıqtay tiykarda qarap ótemiz. Eń áweli, sociallıq ortalıq degen ne ekenligin anıqlawdan baslaymız. Bul birinshiden, keń sociallıq bolmıs, jámiyet, mámleket hám ekinshiden, shaxstı qorshap alǵan, onıń qáliplesiwine tásir etetuǵın ortalıq.

―Social ortalıq‖ – kóp ólshemli túsinik. Bul jámiyettiń keleshek áwlad haqqında ǵamxorlıǵı, insandı jámiyettiń, jámáát, basqa insanlar tárepinen qollap-quwatlanıwı. Bul shańaraq hám jámiyette qáliplesken ádep-ikramlıq múnásibetlerdi, qabıl etilgen huqıqıy, ekonomikalıq, puqaralıq hám turmıslıq múnásibetlerdi ózlestiriw hám qabıl etiw. Búl – insandı óz ómir jolın tabıwǵa hám jańa ómir sharayatlarına qayta iykemlesiw. Haqıqıy tárbiya insan tábiyatın, onıń bilimlerin, qızıǵıw tájiriybelerin tereńnen túsiniwdi talap etedi. Bul salada tabısqa erisiw ushın insandı bala waqtınanaq onıń qılıqların baqlaw, analizlewge, ol jasap atırǵan sharayattı, oǵan qorshaǵan ortalıqtıń tásirin úyreniw zárúr boladı.

―Sociallıq tarbiya‖ termini insanǵa ózin jetilistiriwde, belgili bir turmıs sharayatında tabıslarǵa erisiwde, jámiyetlik múnásibetlerde jónelis alıwda járdem kórsetiw procesin ańlatadı.

132

Sociallıq tárbiyalaw shańaraqta, mektepte, bilimlendiriwdiń barlıq buwınlarında, miynette ámelge asırıladı. Shańaraq, mektep, ortalıq ―kóshe‖ bala (óspirim)nı sociallıq tárbiyalawdıń tiykarǵı oshaqları esaplanadı. Ereseklerdi sociallıq tárbiyalawdıń keńnen tarqalǵan foması shańaraq klubları esaplanadı. Olar kóp hallarda bir is, sport, kórkem óner, shınıqtırıw ideyaları t.b. menen berilip shuǵıllanıwshı entuziastler tárepinen shólkemlestiriledi.

―Sociallıq is‖ termini insanǵa, toparǵa, olardıń sociallıq awhalın jaqsılaw ushın járdem kórsetiw boyınsha kásiplik iskerlikti ańlatadı. ―Social-pedagogikalıq iskerlik‖ – bul bala (óspirim)ǵe ózin-ózi, óziniń psixologiyalıq awhalın shólkemlestiriwde, shańaraqta, mektepte, jámiyette normal múnásibetlerdi oratıwda járdem beriwge baǵdarlanǵan pedagogikalıq iskerlikti de qamtıp alǵan sociallıq is.

Usı process teoriyası da sociallıq pedagogika – ―sociallıq ortalıqtıń tárbiyalıq tásir kórsetiwi haqqında ilim‖ tárepinen tiykarlaydı (V.D.Semyonov).

Házirgi sociallıq tárbiya gumanizmi bala hám tárbiyashı múnásibetlerin basım astında emes, al dialog hám ózara túsiniw tiykarında qurıw, konfliktlerde emes, al birge qayǵırıw, birin-biri qabıllaw tiykarında qurıwdan ibarat boladı. Sociallıq xızmetkerdiń wazıypası balanıń fizikalıq, ádep-ikramlıq hám mánawiy kúshlerin stimullastırıw, onıń ózine jámiyette qabıl etilgen sıpatlardı ózinde tárbiyalawına járdem beriwden: turaqlı túrde ózin-ózi jetilistirip barıw, ózin-ózi shólkemlestire biliw uqıbınan ibarat boladı.

Sociallıq pedagogika shańaraq tárbiyası ózgesheliklerin, diniy hám jámiyetlik tárbiyanıń milliy ózgesheliklerin esapqa alıw kerek, sonıń ushın sociallıq xızmetkerge watandarlıq sociallıq tárbiyanıń tariyxın tiykarlı biliwi kerek boladı.

Sebebi, sociallıq pedagogika tiykarında shaxstı tárbiyalaw (jámiyette hám jámiyet ushın) jatadı, sociallıq tárbiya wazıypası ózbetinshe, dóretiwshi, insanlar menen pozitiv qatnaslarǵa uqıplı bolǵan, óz salamatlıǵına, óz waqtına biypárwa bolmaǵan puqaralıq shaxstı sociallıq tárbiyalaw. Sociallıq pedagogika

133