Kenesbay Raxmanov - Sen haqqinda qosiq

K.Raxmanov

SEN HAQQÍNDA QOSÍQ

1

Ápiwayı qız ediń burın, Tartpas ediń meniń kózimdi. Az ba edi sendey qos burım, Tıńlamas ta edim sózińdi. Tek, kóp qızdıń birine sanap, Didar qaǵıp qaramas edim. Kókirekte joq edi qanat, Men jaslıqta qara bas edim. Kúlkiń maǵan álle birewdiń Kúlkisindey seziler edi.

Hesh nárseden alańsız kewlim Tınısh ǵana kóz iler edi.

«Báhár, báhár!» desip gúwleskenJigitlerge itibar bermey,

Júrer edim jolımda ásten, Murınǵa da dım samal enbey. Júrsekdaǵı iyin tiresip,

Sen de, men de edik jıraqta. Júrdik kimniń shańına ilesip, Al, kimlerden aldıraqta.

Qız ediń sen qara puxara, Onda kewil taxatta edi. Meniń ıshqım qalıń putada Qırǵawılday jataqta edi. San mıń gúldiń ishinen eni, Ayırıwǵa jetpedi shamam.

Bilmes edim: kim kimniń teńi? Bunı hesh kim aytpadı maǵan. Júrer edim óz jolım menen, Hám de kewil pútin, biymálel. O, biydárák kúnler ne degen, Ákelmegen payda ya zálel. Qonsam jerim, ushsam aspanım Kep-keń edi Erkin qus edim. Esimde joq: seniń, basqanıńMen kimlerdiń turqın kúsedim… Aǵıslarǵa telmirdim, lekin, Dáryaǵa da miyrim qanbadı. Gózzal etken mınaw jer betin Báhárler de qozǵaw salmadı. Bileseń be, jazdıń aqshamı Qansha-qansha lázzetke bayın.

Olar da dım sırın ashpadı, Tolqıtpadı kewil sarayın. Uyıqlar edim alańsız, shiyrin, Qurǵaq qıyal dúnyanı sholıpOylar aǵıp, tartasa da iyrim, Shıǵar edim qup-qurǵaq bolıp, Gúz kelgende anna-tábiyat Altın súyker japıraqlarǵa. Sonda maǵan bári, bári yadNe boları átiraplarda.

Júrer ediń mennen alısta, Qasıma da keler ediń sen, Biraq, sanap mázi tanısqa, Ushqarıdan qarar edim men. Qarar edim oysız, biymáni, Anıq názer túsirmes edim. Ashıqlardıń naǵız iymanıMuhabbattı túsinbes edim. Ol joq edi meniń kewlimde, Bilmes edim qanday boların. Jaslıq máhál júrdi gewgimde,

Bilmey kimnen baǵdar sorarın. Bir jaǵım shól, bir jaǵım ızǵar, Bir jaǵım kól, bir jaǵım qurǵaq. Jer – jahandı qaplaǵan qızlar, Óte berdi tusımnan zırlap. Júrek shıntlap tartpadı zarın, Kókiregimdi jayladı boslıq. Muhabbat dep oylaǵanlarım, Bolıp shıqtı joldaslıq, doslıq.

2

Báhár keldi. Dógerek-dashta,

Endi samal eser jaǵımlı.

Kóz nurıńdı kewlime shash ta, Sóyle, janım, ármanlarıńdı. Ház etip bir tıńlayın, janım, Esitpegen sózlerimdi ayt. Jigitliktiń payda bolǵanın Kóre bilgen kózlerińdi ayt! Ápiwayı qız ediń, endi

Sulıw árman, tatlı qıyallar – Dúrkiresip qasıńa keldi, Tartıp aldıń jıllı uyamnan. Burın nege elestirmedim?

Burın qaytıp kórmep edim men?!

Endi uyqısız óter túnlerim, Soqpaǵıńa túsken sebilmen.

Bir kún kórmew-úlken joǵaltıw, Bir saatqa taxatım bolmas. Qaysı kúni baslandı tartıw, Qaysı kúni bolǵanda joldas?...

Búgin bunı eslewim qıyın, Búgin meniń kewilim áwere. Tabıstırdı bizdi qay jıyın,

Sen be, men be kórgen áwele? Ayta almayman búgin bunı men, Rehim et, miyrimli patsham! Muhabbattıń sıyqır elinen, Sapar etip keldim hár aqsham. Onda seni samallar terbep, Sıypaladı súmbil shashıńnan. Báhár baslap tamasha ertek, Juldız tajın kórdim basıńnan. Inkar bolǵan oyshań kózlerimJollarıńda tórt bolǵan sayın, Sáwgiligi qusap ózgenińJatlasqanday boldı rayıń.

Sol waqları tınıp kóz aldım, Kewlim posqan jurttay qańırar. Meniń erkim sendey gózzaldıń Bir tal ǵana shashına tańılar. Jasar edim ǵalma-ǵal bilmey, Endi sazım joqdur jumısta. Basqalarǵa bolsam da pildey, Saǵan, janım, boldım qumırsqa. Shápáátiń bolmasa zárre, Tabanıńa jenship-jenship ket. Gúl izlegen miynetkesh hárre Kimge paldur, al, kimge-súrbet.

3

Dáryalarda ıǵızıp seńdiJetti kútken báhár de mine.

Ayt-shı, janım, ayta-ǵoy endi, Usı báhár bizlerdiki me? Taw basında esken samaldan Saǵan jollap ıshqı sózlerinÁrmanıma árman jamarman, Kúlki shashpas otlı kózleriń. Endi saydıń boyına barsam, Baslanadı tolǵanıslarım,

Ayt, dilbar qız, sen kimge yarsań?

Qayaqta júr «jolbarıslarıń?» Ushın tislep oramalıńnıń, Gáplerime bolmaǵıl hayran. «Men basqa bir otqa jaǵıldım»- Dep aldama, men inanbayman. Júr, shıǵayıq tawdıń basına, Biyik hámde qudirteli ol.

Alıp shıqsam seni qasıma, Aydınlasar aldımdaǵı jol. Sonda tawdıń basına ósken Bir qızǵaldaq kórsem bolǵanıSamal onı sen dep gúwlesken: Gúl ekenseń, janım, formalı. Bul jahanda ele hesh adam Eskermegen, salmaǵan názerGúl ekenseń jekke jasaǵan, Tekte meniń jan dúnyam sezer. Ayta almayman qıylı-qalımdı,

Ayta almayman, qası kámanım, Ábigerge túsken halımdı,

Hám azaplı ıshqı tamanıń-

Ayta almayman sheshen til menen Aldıńdaǵı men bir gúńelek. Qushaqlasıp sendey gúl menen Diydarlaspas qaysı gúbelek… Sen olardıń úrkit hámmesin, Búlbil bolıp qonayın saǵan.

Hám sayrayın ketkenshe esim, Sen teberik arzıwlı namam. Sen haqqında oylap, quwanıwTek te meniń payıma tiygen. Maǵan qıyın bárin tuwarıw, Sen basqanı bolsań da súygen. Bunday oydan basımdı baǵıp, Juldızlardan sorayman mádet. Olar kózdiń jasınday aǵıp, Móltildesip saqlaydı ádep. Sonda bultlar artınan maǵan, Kórinedi qara kózleriń,

Ol ot bolar bazda lawlaǵan, Jánnet bolar kúlgen gezleriń. Bul dúnyada seniń barıńda Burın nege ańǵarmaǵanman. Qoya ber, men esi jarımdı, Muhabbatta qansha nadanman! Endi báhár baslandı. Ele Qansha jıllar, qansha aylar bar.

Tolarmeken túrli gúllerge Iz túspegen biziń jaylawlar? Aytshı, janım, endi rasın, Qıyallarım ketpesin bádár. Bul záminde jalǵız sırlasım-

Tek sen ǵana, sen ǵana, nigar!...

4

Taǵı da tún… Báhár aqshamı

Tatlı uyqısın ayadı mennen. Gúzetkendey qaste patshanı- O, muhabbat, sergek bir bendeń Páyik bolıp qıyallarında – Dárǵayıńda ańlıp jatırman. Soqır kewil barın bilemen,

Ol ilayım, bolmaǵay sende. Tanıǵaysań kimniń kimligin, Jolın ańa: Qay jaqqa barar. Baxıt degen nárseni, kúnim, Adam ǵana jarata alar.

Ol máńgilik bolmaǵı dárkar, Ol tulparıń-shapqan quldırap. Ol-adamdı baslawshı sárkar, Hesh nárse joq onnan ullıraq. Ótirikke janım ósh meniń, Ol adamnıń dushpanı bolar. Júrektegi ottıń óshkeniTatıwlıqtıń nuqsanı bolar. Janım, júrseń baǵ arasında,

Qızǵanaman samallardan-ám, Íntıqlıqtıń shegarasında Sıbırlar dep jat birew saǵan, Meniń ele ayta almaǵan Sózlerimdi basqa bir jigitMennen burın jetkerse saǵan, Onda meni órter push úmit. Onda meniń qarep bolǵanım, Pitkenligim bálentke ushpay. Óte almaspan ómir jolların, Qanatınan qayrılǵan qustay, Qızǵanaman seni hámmeden, Qızlardan da beti ashılǵan. Saqlandırǵım keler hár neden, Jalǵızıńman janı ashınǵan. Inanbasań kózlerime baq! Onda joqdur gáptiń astarı.

Bul kózlerim hesh qashan, hesh waq Kóre bilmes sennen basqanı! Inanbasań, sózimdi tıńla,

Tánha saǵan arnalǵan olar. Muhabbattıń, yardıń aldında Bir sóz artıq aytılmas bolar. Bir sóz otın gúrletip onıń, Bir sóz kúlin kókke suwırar. Sen kórsettiń muhabbat jolın, Endi qashan baxıt tuwılar? Óziń maǵan ıǵbal inam et, Baxtıyar qıl, ádiwlim meniń. Ay júzińdi etpe ǵaniymet, Qaq ayrılsın aq kókiregim! Sen bir kúlseń, anna tábiyat Mıń kúliwge tayındur, janım. Gózzal etip taǵı da zıyat, Tákirarlar husin-jamalın, Sen inanba: Meni aldamshı,- Dese birew qızǵanıp sennen.

Onday sózge siltep bir qamshı, Bir soqpaqta qadem at teńnen. Báhár túni juldızın shashqan, Búgin jaynaw biziń náwbet der. Qasıq qanım kesh te, hey Patsham, Uyıqlaw ushın zárre máwlet ber…

5

Bultlar barar alıs-alısqa, Ara-tura taslap qoyar lám. Qarap turman mátli aǵısqa, Asıǵadı Ámiwdarya hám. Anna qara, quslar dizbegi Keń aspanda qanatın qaǵar. Taslap ketken bıltır gúzdegiKóllerine asıǵıp barar.

Kim bilipti taǵdir degendi, Zalım mergen etpegey wayran. Juptıların tabısıp endi,

Kól betinde etkey-dá sayran. Awıllarǵa shıqtıń ba báhár? Nárwan tallar shaqalarında Túnep atır búgin tań sáhárSán beriwshi quslar awılǵa. Olar, janım, qayǵıdan awlaq, Bul ómirdiń biyǵam qonaǵı. Kúni boyı napaqa awlap,

Erkin ushıp, erkin qonadı. Júr, dalaǵa ertip barayın, Bizge keńlik qushaǵın ashar. Málham etip kewil sarayınJuwsan báhár átirin shashar. Sen kúshimseń alǵa qozǵarlıq,

Sensiz-men bir tusawlı attay… Sensiz bunda joqdur gózzallıqJúzindegi jalǵız noqattay.

Sensiz maǵan tarılıp dala, Tabılmaydı arqanday soqpaq. Men adamman sen bolsań ǵana, Sensiz qalar júregim toqtap. Mıyıǵıńnan kúlme, oyshılım, Isenbeseń, isendiremen.

Qozısı qusap anaw, qoyshınıńMen izińnen ere beremen.

Bul dúnyada, usı ómirde Qız joq seni almastırǵanday. Kún bolmasa seni kóriwge-

Men bozlayman kóz jasım tambay. Júr keteyik, janım, daladan, Jalıqtıń ba meni tıńlawǵa. Awnayıqshı, Sen ármanlaǵan Suwıldaǵan ıssı qumlarǵa Jalańayaq juwırısayıq. Qızǵanıssın tún juldızları.

Ay álemge bizlerdi jayıp, Qızsın júnya jigit-qızları. Láyli-Májnún, Ǵarip-Shasánem Jasap ótken dáwran emes bul. Bizge baxıt berip tur sálem, Zamanıńnıń abzallıǵın bil!

6

Sen kúnimseń tóbemde kúlgen, Juldızımsań-tún sulıwlıǵı. Ayıra almay qalaman gúldenJelkildegen gózzal tulımı.

Sen dáryamsań. Inkarlıǵımdı

Aǵısında shayqap atırǵan. Sen shıńımsan, suńqarlıǵımdı Bálentlerden bayqap atırǵan. Sen ayımsań, bult arasınan

Sańlaq tawıp maǵan telmirgen. Ǵalet emes, sózime inan:

Sholpanımsań jalt etken birden. Sen baǵımsań, japıraq jayıp, Ǵumshaları jarmaqshı pıǵan. Gózzalımsań, janım, ájayıp. Kórmegenshe mende joq shıdam. Gáwharımsań, teńiz túbinen Súńgip alıp shıǵıp jaǵaǵaMeniki dep otırıppan men. Rehim et, mendey balaǵa! Altınımsań, hesh kim hesh qashan

Kórmegen hám kórmekke qushtar. Kózimde uyqı, júzlerimde shań, Jollarıńda joǵaldı huwshlar.

Kóz qarasıńmen ushın bayram, Kózlerińde jaynar jaslıǵım. Dilbarımsań, túbinde sayran Ertermiz dep kewlim más búgin, Shıraǵımsań, túngi qarańǵıSeni kórse serpiler, janım.

Tek kórgeyseń mendey adamdı, Jolı arman bolsın basqanıń. Bulaǵımsań. Men-sahrańman. Bir tamshıńnan gúlleydi tósim. O, mazalım, lábińde paldan Qashan tolıq tiyer úlesim.

Jol jónekey tiyip-qashpaylar Qandıraalmas miyrimdi meniń. Aytshı, janım, qay kún, qaysı aylarMaǵan erkin berer júregiń? Saǵınaman, saǵınasań ba?

Aytshı, palım, búkpey sırıńdı. Oyaw turman qarańǵı tańda, Túsir maǵan shámshil nurıńdı. Ol gúl bolsa, súyetuǵın men. Ol suw bolsa, meni mantıqtır. Ol ot bolsa, kúyetuǵın men, Sen dep kúl bolǵanım artıqdur.

7

Xoshlaspayman. Xoshlasıw – awır. Ayralıqqa tózbeydi janım. Kórinbeseń, ishtegi háwir Jismimdi órter, máhiytabanım, Xoshlaspayman… Kewlińe alma, Kimge kerek zalım ayralıq?!

Íshqı megzer bir nárwan talǵa, Ekewimiz turmız baylanıp.

Xoshlaspayıq máńgi-máńgige, Baxıt, ıǵbal bizge yar bolsın! Usı qosıq, usı áńgime

Seniń menen baxtiyar bolsın! Altın zaman, azat dáwrannıń Dańǵırlaǵan aydın jolındaNe tileseń: usı adamnıń Bári, bári turar qolında!

Nókis, 1977-jıl.