Kenesbay Raxmanov - Injiqtin muhabbati
.pdfǴarrıbay: Tuwıptı! Tuwıptı! Ózine qusaǵan qızıl buzaw tuwıptı! Súyinshi, súyinshi!
(Zıyadanı qushaqlap arman-berman súyreydi.) Bir qayırlı kempir ekenseń-áy!
Zıyada: Sıyırdıń tuwganına bunsha quwanasań-á, qatınıń tuwǵanda júregiń jarılıp ólip qalasań ǵoy!
Ǵarrıbay: Qayaqtan ólemen qatınım joq bolsa?!
Zıyada: Túnáw kúni barǵanda biziń qızǵa ne dep kettiń?
Ǵarrıbay: Qaysı qızǵa?
Zıyada: Gúmisayǵa?
Ǵarrıbay: Gúmisay? Qoy, onday qızdı kórmedim.
Zıyada: Ákeń menen ayttırıp barǵanıń ne? Sen onda tartınshaq ediń, házir betiń ashılǵan eken.
Ǵarrıbay: Hee, kishkene qız ba?
Zıyada: Kishkene emes, qırıqka barıp qalǵan…
Ǵarrıbay: Men onıń atın da soramappan-aw. Keshirersiz, siz sol qızdıń anası ekensiz
ǵoy. Áytewir, qayaqta kórdim deymen. Qızıńız aman ba?
Zıyada: Sen oǵan ne dep kettiń? Sen ketkeli jılay beretuǵın ádetti shıǵardı ǵoy.
Ǵarrıbay: Apa, qızıńız dım keltebaqay eken. Meniń razmerim emes. Ele de ósińkire, keyin kelermen dedim. Basqa hesh nárse demedim.
Zıyada: Aqmaq bala ekenseń, qırıqqa shıqqan adam endi óse me?! Onı dámelendirgenińdi qoy, almaytuǵın bolsań birew tabılıp tur. Beremen de jiberemen. Ákeń menen oylasarman dep edim, endi óz awzıńnan esitsem de boladı.
Ǵarrıbay: Adam tabılsa, júdá bárekella, bizden ruxsat. Awa, mıń jerinen ruxsat!
Zıyada: Báribir ákeńdi kórmey ketpeymen. Sebebi, bizler burınnan qurdaspız. Tamır jańalawımız kerek. Seni biziń qız benen tuwılmastan burın-aq atastırıp qoyǵanbız. Meniń bayım, Qudıyardıń qatını ólmey turǵanda kashshan-aq shańaraǵıńız tikeyetuǵın edi. Ol sennen úlken emes, ekewińiz bir jılda tuwıldıńız. Ákesi ol metrika alarda jılınan ǵabırısıp 3-4 jıl qosılıp ketken.
Ǵarrıbay: Apa, ákem búgin kelmeytuǵın shıǵar. Toyǵa baraman dep qalaǵa ketip edi… Erteń taǵı eki jerde toy bar dedi, arǵı kúni úsh jerde sadaqa bar dedi me… Onnan arǵı kúnleri bir jerlerde namaz shıǵıp qalatuǵın shıǵar. Elshilik… birew tuwıladı, birew óledi. Shaması, bir háptege shekem úyge darımas… Onnansha bılay eteyik, men házir tuwǵan sıyırdıń uwız sútin sawıp ákeleyin…
Zıyada: Ne deydi, mańlayım-aw! Seni jigit shıǵar dep júrsek, ele sıyır sawatuǵın da
ádetiń bar ma?
21
Ǵarrıbay: Men sawmasam, ákem sawmasa, endi kim sawadı? Ya sonsha sıyırdıń sútin baspaqlarına emizip qoya bereyik pe?
Zıyada: Meniń qızımdı alǵanıńda hámmesin taq-tuynaqtay etedi-aw!
Ǵarrıbay: Háy, ol sıyırdı tikeyip turıp-aq sawa beretuǵın shıǵar?! Men ǵoy júreme otırsam, dizelerim sı yırdıń qarnına tirelip qala beredi. Seniń qızıńdı tek sıyır sawıw ushın-aq alsa boladı eken! Biraq, apa, ómirdiń bári tek sıyır sawıwǵa qurılmaǵan ǵoy. Qıdırıspa degen boladı, kóshede júrgende de detsadtıń qızlarınday etip ertip júriw qolaysız.
Zıyada: Óziń bil, balam, biziń qız da dúzde qalmas.
Ǵarrıbay: Dúzde qaladı degen ne? Bul ómirde hár nárse óz juptısı menen jaratılǵan. Qayda bolsa da onıń óz teńi bar, ol qashan bolsa da, erte me, kesh pe, onı izlep keledi hám qosıladı.
Zıyada: Yaqshı onda, men kete bereyin.
Ǵarrıbay: Haw, tuwǵan sıyırdıń uwız sútinen iship ketpeysiz be?
Zıyada: Buzawı menen qosılıp óziń ishe ber, balam! (Ketip qaladı.)
Ǵarrıbay: Qızım jılay beretuǵın boldı dey me? Jılaǵanı nesi? Jılasa jılasın, maǵan ne? Haw, men oǵan jılaǵanday hesh nárse aytpasam… jılasa jılasın, «jılamaǵan balaǵa emshek qayda?» Ózi qusaǵan keltebaqay birewi tabılar, hámme mendey bolıp sobırayıp óse bermegen
ǵoy. (Semiz qız Ayjamal keledi.)
Ayjamal: Múmkin be?
Ǵarrıbay: (Ań-tańı shıǵıp qarap turadı.) Kel-kel, seni saǵınıp tur edim. Toqtay tur!
(Onı bir aylanıp shıǵıp qol alısadı.)
Ayjamal: Qalay, ele semire almay atırsań ba?
Ǵarrıbay: Semiriwge qol tiymey atır, Ayjamal. Awhallarıń jaqsı ma?
Ayjamal: Jaqsı emes…
Ǵarrıbay: Nege olay deyseń?
Ayjamal: Áy, bul qaraǵanda meniń menen gewdeles jigit joqqa qusaǵan.
Ǵarrıbay: Solay bolsa solay shıǵar. Jaysha keldiń be?
Ayjamal: Seni kózden ótkereyin dep kelip edim.
Ǵarrıbay: Meniń nemdi kózden ótkereseń?
Ayjamal: Áy, az da bolsa may bayladıń ba dep…
Ǵarrıbay: Demniń arasında ma? Sen shtanga menen shuǵıllanıwıń kerek ǵoy, Ayjamal. Gileń semizler, tapaltaslar solmanda. Teńińdi sol jerden tawıp alasań. Televizordan shtangistlerdi kórip júrseń be? Tap bir ógizdey negrler bar-aw…
Ayjamal: Endi meniń teńim negr bolıp pa? Negrden óziń ala ber, Ǵarrıbay! O nesi-áy, tap men bir baysırap kelip turǵanday! Ishtegi dártimdi túsiner dep kelsem…
22
Ǵarrıbay: Dártiń de gewdeńdey úlken shıǵar, Ayjamal. Dártińdi azaytqanday mende aqıl qayda? Óz aqılım ózimnen awıspaytuǵın adamman, Ayjamal! (Írısgúl kelip, bularǵa kórinbey tıńlap turadı.)
Ayjamal: Endi men qáytemen?
Ǵarrıbay: Neni qáyteseń?
Ayjamal: Hesh kim almasa, bári gewdemnen qorıqsa…
Ǵarrıbay: Qapa bolma, hesh kim tabılmasa ózim alaman, gewde jaǵın kórermiz. Qáne, awzıńdı jaqınlat!
Ayjamal: Onı ne qılasań?
Ǵarrıbay: Shorp ettirip bir súyeyin!
Ayjamal: Uyat boladı ǵoy.
Ǵarrıbay: Uyatı uyat-tá, sonda da usı waqka shekem qızdıń awzınan súyip kórgenim
joq.
Ayjamal: Jatqarıp súymeseń awzım iykemge kelmes…
Ǵarrıbay: Ol hesh gáp, náhán awzıńdı tawıp alaman ǵoy. (Olar súyisiwge qayımlasa bergende Írısgúl kelip, bir aǵash penen Ǵarrıbaydı uradı. Ǵarrıbay ushıp ketedi.)
Írısgúl: Ǵayyıbay! Há, biyopa seniń! Nege wádeńnen shıqpadıń dese, kómpektiń shaqasına asılıp júy ekenseń ǵoy!
Ǵarrıbay: Way, óldim! Óltirdi meni! Ayjamal, járdem et maǵan!
Ayjamal: Seniń bul saqaw menen de baylanısıń bar ma edi?! Hmm, «úndemeste bále
bar» degen usı eken-dá!...
Írısgúl: Haw, bizley qashshan kelisip qoyǵanbız. Úydiń ishi qashshan toyǵa tayınlanıp atıysa, bul…bul… saǵan jabısıp tuyǵanı ness! Usı Íyısgúl atım saw tuysa, men saǵan kórsetemen kóyesini!
Ayjamal: Bul jarımes saǵan da wáde bergen bolsa, awılımızda bul sóz salmaǵan qız qalmaǵan eken-dá! Men ele bunı turpatı semirińkiresin dep kútip júrsem…
Írısgúl: Awa, saǵan kómpek keyek, eykek keyek emes! Maǵan gewdesiniń tandıyı shıqsın, ózi bolsa boldı!
Ayjamal: Sen óziń alatuǵın bolsań, maǵan gewdesi qala ma, qatın?!
Írısgúl: Qatın demeseń-o biyewdiń úyden shıqpaǵan qızın! Óziń qatın! Qatın bolmaǵanda usımanǵa izlep keleseń be?!
Ayjamal: Óziń ne, óziń, izlep kelmey ne qılıp keldiń?
Írısgúl: Men uyıtqı soyap keldim.
Ayjamal: (Qıyqıw salıp kúledi.) Báneńe bolayın, shıraǵım! Qaysı nashar on shaqırım jerden uyıtqı sorap keledi?
23
Írısgúl: Záyúy bolsań júz shaqıyımnan-ám soyap keleseń. (Ǵarrıbayǵa dápinip.) Háy,
tuysań-á!
Ǵarrıbay: Jambasım qıymıldatatuǵın emes. Olla, urshıǵım tayıp kettime deymen! Abaylasań boladı ǵoy, Íyısgúl!
Írısgúl: Adamdı eymekleme, há aldıńa kelgiy!
Ǵarrıbay: Sizler dawdı qoyıp, pákize tarqasıń. Uyat boladı. Men ekewińizge de joqpan. Esittińler me, dúnyadan taq ótemen! Kimdi bassınasızlar?
Írısgúl: Baǵana mına kómpekke seni alaman dediń ǵoy?
Ayjamal: Aladı! Góshke tapsırǵanda da, aldı menen men ótip ketemen! Al, ne qılsań
sol qıl!
Írısgúl: Qánekey, góshke tapsıyıla qoysań! Góshińnen maylı kolbasa islese edi! Sennen qutılsam boldı, kómpek!
Ayjamal: Háy, qatın! Sen júdá háddińnen asıp baratırsań ǵoy. Awzıńdı jelkeńe shıǵarayın ba, ya jelkeńdi awzıńa shıǵarayın ba? Úndemegen sayın eńseme mineseń-á!
Írısgúl: Eńseńe Doshımbay atamnıń buǵası minsin, qatın!
Ǵarrıbay: Háy-háy! Ádepsiz bolmań óytip! Biziń úydiń aldı sizlerdiń sawash maydanıńız emes ǵoy, aqır! Qáne, tarqasıń!
Ayjamal: Seni bir jaqlı etpey tarqaspaymız. Bildiń be?
Ǵarrıbay: Meni bir jaqlı etkeni qalay?
Írısgúl: Ya kómpektiki bolasań…
Ayjamal: Ya saqawdiki bolasań!
Ǵarrıbay: Háy, maǵan qarań, sizler sál-pál oylanıp sóyleń-dá, haw?! Semizdiń bári kómpek bola bermeydi, «r» sesin ayta almaǵannıń bári saqaw bola bermeydi. Sizler ekewińiz de on ekide bir gúli ashılmaǵan gózzallarsız. Óytip bir-birińizdi kemsitpeń, uyat boladı. Sonday shıraylı qızlarsız, qoya berip, sóyte tura quday tala súysingendey kelbet bermegen maǵan nege talasıp turǵanıńızǵa hayranman. Meniń neme qızıǵıp júrsizler? Qoyıń, sizler óytip ózlerińdi ayaq astı etpeń! Uyat boladı.
Írısgúl: Háy, Ǵayyıbay, sen aqılıńdı basıńa shaynap jaq, awısıp bayatsa mına kómpektiń awzına jaq!
Ayjamal: Saqawdıń tiline jaq, shúldirlegenin qoyarmeken!
Ǵarrıbay: Boldı, boldı endi! Sizlerdey gileń kókbetti, urısqaqtı qatın etip alıp ne qılaman?! Óz jónime tınısh jasaǵanım abzal emes pe? Qoy, sıyırımdı kóreyin…
Ayjamal: Há, sıyırda bassıń qalǵır! Bizlerden saǵan sıyır artıq!
Ǵarrıbay: Awa-dá! Sıyır sizlerdey bolıp urıspaydı, awır-awır sózi joq. Meni sút-qatıǵı menen baǵadı. Al, sizlerdiń beretuǵın bir litr sútińiz joq, sonda da urǵan bopsańız jer jaradı!
24
Baratuǵın úylerińiz bar ma, ya usı jerge birotala keldińiz be? Házir ǵarrı keledi, uyalıp qalarmız, kelmesten burın tarqasıń, bereket tabıń.
Ayjamal: (dógerekke qarap) Tuw anaw seniń ǵarrıń shıǵar-aw, qasında aqqa oranǵan birew bar.
Ǵarrıbay: Vetvrach shıǵar…
Ayjamal: Meyli, búginshe kettim, ketiwden saqawǵa jabıspa, maqaw!
Írısgúl: Qáne, jabıssın, mańlayın qaq bóleyin!
Ayjamal: Haw, usı jerge onıń jabısıwın ańsap kelgeniń joq pa?! Qoy, keteyin, qáyin atamnıń aldında masqara bolarman.
Írısgúl: Qayaqtıń qáyin atası? Ol ózimizdiki shıǵay!
Ǵarrıbay: Men sıyırıma kettim! (ketedi.)
Ayjamal: Qáne, arqama min!
Írısgúl: Ayqańa qaya tas minsin!
Ayjamal: Xosh bol, saqaw!
Írısgúl: Xosh bol, kómpek! (Ekewi saxnanıń tórinen eki jaqqa qaray ketedi. Qudıyar menen vetvrach Aysholpan kórinedi.)
Qudıyar: Sóytip, oqıwdı bıyıl pitkerip keldim de. Jaraydı, qızım, jaraydı.
Aysholpan: Shegimiz siziń awılǵa tústi. Jas bolǵan soń jibergen jerine bara beremiz.
Qudıyar: Awa-dá, qızım. Úyler qáyerde?
Aysholpan: Bozatawda ǵoy. Kempir-ǵarrı sharwa adamlar bolǵan-soń mal doktorlıǵına oqıǵanımdı táwir kórdi.
Qudıyar: Táwir bolǵan. Seniki bir ólmeytuǵın kásip ǵoy, qızım. Bul xalıq qay zamanda da malsız jasamaǵan. Mal bar jerde jan bar, jan bar jerde qaza bar degen, mal da awıradı.
Aysholpan: Al, ata, maldı emlew adamdı emlegennen qıyın. Ol jániwardıń pálen jerim awırdı dep aytıwǵa tili bolmasa… Júdá zeyinli bolmasań anaw-mınaw awırıwıńa durıs diagnoz qoya almaysań. Demek, diagnozı durıs qoyılmasa, maldıń qırılǵanı deyber.
Qudıyar: (qolı menen nusqap) Anaw kóringen jay…
Aysholpan: Qatara salınǵan turaq jaylar eken ǵoy, jerleri tar emes pe?
Qudıyar: Tarı tar ǵoy.
Aysholpan: Sonsha keń maydanda otırıp, jerdiń qapılǵanına hayranman. Bilmeymen, planın sızǵan arxitektorlardıń da ne oylaǵanın. Awıllıq jer bolǵan soń mal saqlaw kerek, daqılpaqıl egiw kerek.
Qudıyar: Daqıl qayda, malımızdı zorǵa sıyǵızıp otırmız.
Aysholpan: Kempirińiz bar ma?
25
Qudıyar: Kempir paqır, erterek kete qoydı. Jalǵız balam bar, sonıń menen ırıl-tırıl kún keshirip atırmız.
Aysholpan: Kelinińiz bar shıǵar?
Qudıyar: Bar. Eki kelinim bar. Biraq, olar basqa jaqta turadı.
Aysholpan: Haw, balańız bul jerde bolsa, oǵan bir emes eki kelin túsirgen bolsańız, olar basqa jaqta tursa…
Qudıyar: Áy, bul lámserge eki kelin qayda! Men úlken ballardaǵı kelinlerimdi aytıp atırman. Al, bul ele úylengen joq.
Aysholpan: (irkiledi) Jası jetpey atır ma? (qolındaǵı zatların qoyadı.)
Qudıyar: Áy, jası tússin bunıń! Meniń izimdi quwıp kiyatır.
Aysholpan: (kúledi) Kelistiresiz-aw, ata! Qáne, sıyırdı tez tuwǵızıp alayıq.
Qudıyar: Jańaǵı bala kayda eken? Ǵarrıbay, ha Ǵarrıbay! (dawıslaydı.)
Aysholpan: Atı Ǵarrıbay bolsa, jası siziń izińizdi quwıp kiyatırǵanı durıs eken, ata!
(Kúledi. Ǵarrıbay juwırıp kiredi de ǵarrısınıń qasındaǵı aq xalatlı qızdı kórip, alaqanı menen betin basıp irkilip qaladı. Aysholpan ań-tań.)
Qudıyar: Ózi usınday uyalshaq bala…
Aysholpan: Qoy, uyalmay-aq qoyıń. Sıyırıńızdı kóremen de ketemen.
Qudıyar: Betińdi ashsań-á tırtıǵı bolsa da! Ózińdey qız, sálemles!
Ǵarrıbay: (shep alaqanı menen betin basıp, oń alaqanın qızǵa sozadı.)
Salawmal…salawmal…
Aysholpan: Saranawmal deyme?
Qudıyar: Salawma áleykúm dep atırǵanı ǵoy. Azdan keyin ashılısıp ketedi. Onnan soń adamǵa sóz bermeydi. Sıyır neqıldı, balam?
Ǵarrıbay: Tuwdırdım! Ózine qusaǵan qıp-qızıl buzaw tuwdırdım, ata, súyinshi!
Aysholpan: (kúlip) Balań bizden-ám alıq bolıp shıqtı ǵoy, ata?!
Qudıyar: Ózi tuwdı ma, ya suwırıp aldıń ba?
Ǵarrıbay: Suwırıp alıp, aǵa, ol ne ılayǵa batıp atır ma? Ózi bir kúshenip edi, zońq etip shıǵa qoydı, jarqılıq! Sonda da vrach qız kórip shıqsın, sonsha jerden háleklenip kele qoyǵan
eken.
Aysholpan: Kóreyik, kóreyik! (olar saxnadan shıǵıp ketedi, dawısları esitilip turadı.)
Ǵarrıbay: Qoralar tarlaw…
Aysholpan: Malıńız kóp eken ǵoy.
Ǵarrıbay: Bes sıyır, tana, qoy-eshkiler…
Aysholpan: Ot-shópti mol jıynaǵan ekensiz.
Ǵarrıbay: Meniń miynetim ǵoy bári. Ǵarrınıń maǵan baqırıwdan basqa talabı joq.
26
Qudıyar: Saǵan kúnige úsh mezgil baqırıp turmasa, shıǵannan shıǵıp keteseń!
Aysholpan: Hee, tuwǵan mına jániwar ma? Bul ózi sútli sıyır, solay ma?
Ǵarrıbay: Awa, sútli bolǵan soń basın aman saqlap kiyatır ǵoy. Bolmasa qashshan deńgenege ketetuǵın edi.
Aysholpan: He, nege?
Ǵarrıbay: Wáy, ot jewi qúdiret! Tap zawıttay jeydi.
Aysholpan: Ot jemese sonsha sút qayaqtan shıǵadı? Jaraydı, qoralarıńız taza eken. Mal degen de tazalıqtı súyedi. Qoralar patas bolsa, hár qıylı juqpalı awırıwlar payda bola beredi.
Qudıyar: Balam, shay qoyıp jiber, qızım menen asıqpay otırıp shay isheyik. Qazanıńdı da atlandır!
Ǵarrıbay: Pay, aǵa, qızdıń aldında jeti nasırımdı búgeseń-dá!
Qudıyar: Jetpis jeti nasırıń búgilse de, endi ne, seniń ornıńa appaq saqalım menen men qazanǵa aylanısaman ba?
Ǵarrıbay: Úndemeseń de isleymen ǵoy. (Olar saxnada payda boladı.)
Aysholpan: Sizler búlinbey-aq qoyıń. (Aq xalatın sheship Ǵarrıbayǵa uslatadı.) Qáne, oshaǵıńızdı, qazanıńızdı maǵan kórsetiń. Ózim shırgúbelek aylandırayın. Kópten berli tayın awqat jep zıqkım shıqtı. Ózim bir tayarlayın!
Qudıyar: Qonaqsań ǵoy, qızım-aw, uyat boladı.
Aysholpan: Uyatı joq! Awqat pisirgenniń nesi uyat, onıń ústine nashar bolsam…
Ǵarrıbayǵa qazan astırıp qoyǵanım uyat bolar qayta!
Qudıyar: Bar, balam, bárin kórset, qasında óziń de bol!
Aysholpan: Kórsetse boldı, qasımda ne qıladı?
Ǵarrıbay: Júr onda… (olar shıǵadı.)
Qudıyar: Bul nashardı quday tala arnap bizge jibergen joq pa eken?! Áy, qudayım-áy, mendey jetimniń kóz jasın kórip, usı qızdı balama qosa gór. Júzi nurlı, shexrası ashıq qanday nashar dese! Tuwǵan, tárbiyalaǵan ata-anasına raxmet-á! Túpá, kózim tiymesin! Qádemlerine nur jawsın shıraǵımnıń! (ǵarrı otırıp qıyalǵa beriledi, ishtegilerdiń sóyleskenleri esitilip turadı.)
Ǵarrıbay: Jaqında keldińiz be?
Aysholpan: Awa, ele awılıńızǵa úyrenise almay atırman. Bir bólmeli jay berip edi, sonda jasap atırman.
Ǵarrıbay: Biziń úyde bola bersesh. (qazannıń shıqıldısı esitiledi.)
Aysholpan: Armanıraq tur adamǵa súykene bermey! Anaw esikti ash, maydıń iysi menen dúti ketsin. Suwıń qayda? Pay, palaw asqanda bolatuǵın edi-dá…
Ǵarrıbay: Onı men-ám oylap edim-aw, biraq geshir… solıńqırap qalǵan.
Aysholpan: Az-maz muzday suwǵa salıp qoyǵanda qáddin alatuǵın edi.
27
Ǵarrıbay: Áy, qaydan bileyin, qáddin alıwdan ótisken shıǵar… Men taǵı bir nárseni búldirip alıppan ǵoy!
Aysholpan: Ol ne nárse?
Ǵarrıbay: Haw, at soraspappız ǵoy!
Aysholpan: Atım Aysholpan. Seniń atıńnıń Ǵarrıbay ekenin bilip aldım.
Ǵarrıbay: Ákem ǵarrı tol ǵoy dep solay qoyǵan. Tek, atım bolmasa, ózim onday ǵarrı emespen, Aysholpan.
Aysholpan: Qáne, qazan qaynay bersin, sırtqa shıǵayıq.
Ǵarrıbay: Shıqsaq shıǵayıq. (olar saxnada kórinedi.) Aǵam sharshadı ma deymen, múlgip otır ǵoy.
Aysholpan: Ǵarrı adam bolǵan soń…
Ǵarrıbay: (dawıslap) Aǵa, ha aǵa!
Qudıyar: (shorshıp turadı) Ne ózi?
Ǵarrıbay: Awqat piskenshe ishke barıp qıysayıp ala ǵoy, aǵa.
Qudıyar: Boladı, boladı… (ishke ketedi.)
Ǵarrıbay: Mine, bizlerdiń kún kórisimiz usınday, Aysholpan.
Aysholpan: Boladı ǵoy, bunnan artıq ne qılasań. Aytpaqshı, jumıstan keyin ne menen shuǵıllanasań, Ǵarrıbay?
Ǵarrıbay: Jumıstan bos waqtıń dep… meniń belgili baslı jumısım bolmaǵanlıqtan bos waqtımnıń barı-joǵın da bilmeymen. Kishilew kitapxanam bar. Kitap oqıyman, sızılmalar sızıw menen hálek bolaman. Jaqında bir joybardıń planın konkursqa jiberdim.
Aysholpan: Neniń joybarı?
Ǵarrıbay: Házirshe sır… bir jaǵına shıqqan soń aytaman.
Aysholpan: Jasıń neshege keldi?
Ǵarrıbay: Onı sorap hálekseń, otız beske kelip kaldım ǵoy.
Aysholpan: Otız beske? Meniń úlken ájaǵam menen jaslı ekenseń ǵoy. Haw, usı jasqa shekem úylenbediń be?
Ǵarrıbay: Úyleniw qayda?! Qapılıp, ınjıqlıq qızlardıń júzine karatpadı. Qızlarǵa qızıqpadım da… Bilmeymen, hesh biri júregimdi qozǵamaydı.
Aysholpan: Ǵarrıbay aǵa…
Ǵarrıbay: Aǵa demese, Aysholpan, uyalaman. Bereket tap, basqa ne deseń, sol de, tek, aǵa sózin tilińe baspa. Ele hesh kim aǵa degen joq.
Aysholpan: Endi, ózińnen úlken adamǵa aǵa dew–sıylasıq, dástúr ǵoy.
Ǵarrıbay: Maǵan bunday sıylasıqtıń keregi joq, Aysholpan! Men… men ómir boyı sendey qızdı árman etetuǵın edim… Seni kórmesem de sen menen qıyalımda jasadım,
28
Aysholpan… men sonsha jasqa barıp qalsam da seniń aldıńda ózimniń jaslıǵıma qayttım, Aysholpan.
Kózime shıqsa da terisken,
Jazbayman men seni kóristen.
Kewlimde dawıldı turǵızıp,
Jaslıqtı eslettiń, perishtem.
Qáyteyin, kelse de ashıwıń,
Sırtıńnan alayın ashırım.
Muhabbat qosıǵın aytqızıp,
Izime qaytardıń, ashıǵım.
Kórmesem qurıydı diydarım,
Gewdemde tawsılar dimarım.
Ózińnen onshama seskenbey, Kózińnen qorqaman, nigarım.
Qaytıp ber jaslıqtıń qarıwın,
Kerek ǵoy qasıńda qalıwım.
Ele hesh kim aytpaǵan sırlardı,
Men saǵan aytayın, arıwım.
Oylama ótti dep zamanıń,
Tındı dep jigitlik samalın.
Muhabbat tulparın jeldirip,
Aldıńda turıppan, jánanım!...
Aysholpan: Shayır bolıp ket-á! Ya shayırsań ba?
Ǵarrıbay: Seniń aldıńda shayırman, Aysholpan! Sen maǵan ilham periseń, Aysholpan!... Usı waqıtqa shekem muhabbattıń barına isenbeytuǵın edim, biraq, sen tárepten meniń júregime bir jıllı, lázzetli sezim quyılıp atır, seniń júzlerińnen meniń kewlimdegi gewgimler jaqtılanıp atır, usı ma, usı ma muhabbat, Aysholpan?! Men muhabbattıń barın bilmedim, sol ushın ınjıq boldım, natıq boldım, meni qızlar ermek etti… Bárine shıdadım, bárine kóndim, olar kókiregimdegi ushqır ármanlarıma túsinbedi, bul ármanlar arasında saǵan degen
29
saǵınısh jasap atır eken, Aysholpan! Sol saǵınısh búgin muhabbatqa aylanıp aldıńa kelip tur, qolıńdı ber, Aysholpan! (sırttan mashinanıń signalı ústi-ústine esitiledi.)
Aysholpan: Kórip kel, seni shaqırıp atırǵan joq pa?
Ǵarrıbay: Pay, tap usı waqıtta!... (sırtqa ketedi.)
Aysholpan: Bul ne, basqa bir dúnyaǵa kirgendey eseńkirep kettim be? (Ǵarrıbay
keledi.)
Ǵarrıbay: Quday bunı da kóp kórdi, mashın saǵan kelipti, Aysholpan. Fermada bir sıyır awırıp qalǵan eken.
Aysholpan: Ooy, onda xalatımdı ákel. Tez barayın.
Ǵarrıbay: Ekewimizdiń shırısımızdı buzdı ǵoy.
Aysholpan: Haw, shıraǵım-aw, biz bul jerde muhabbat baǵında sayranlap júrsek, ol jaqta mallar qırılıp atırsa…
Ǵarrıbay: Ózińniń asıp atırǵan awqatıń ózińe de buyırmadı-aw. Bul qalay boldı, Aysholpan?... (zatların aladı, Ǵarrıbay járdemlesedi.)
Aysholpan: Awqat bir jaqqa qashpas…
Ǵarrıbay: Haw, sonda… meniń kúni menengi sayraǵanlarım juwapsız qala bere me,
Aysholpan?
Aysholpan: Al, onda xosh! (ketedi, Ǵarrıbay da qosılıp shıǵadı. Qudıyar ǵarrı esnep
kiredi.)
Qudıyar: Boyım táwir-aq jeńillenip qaldı ǵoy. Haw, jańaǵılar qayda? Mal qora bette me eken? (kórip qaytadı.) Ol jaqta da joq. Qazanı bolsa paqırlap qaynap atır. Balamnıń kóz jasın kóre qoydı ma eken jańaǵı duqtır qız?! Ilayım, solay bolǵay-dá! Ózi bir esi pútin qız ba dep qaldım. (súmireyip Ǵarrıbay keledi.) Há, taǵı ayırılıp qaldıń ba, similtir? Zeynine tiyip aldıń ba? Haw, ózi asıp atırǵan awqatın da taslap ketipti ǵoy.
Ǵarrıbay: Haram qatqır, fermanıń bir sıyırı awırıp qalıptı. Izinen mashınlı kelip áketip qaldı. Endi ol keler me eken, aǵa?
Qudıyar: Endigi sıyırıń tuwatuǵın waqıtta keledi-dá! Onıń seniń úyińe keliwden basqa talabı joq pa? Eplep tanısa aldıń ba?
Ǵarrıbay: Awa, úlken ájaǵası menen jaslı bolıp shıqtım.
Qudıyar: Oǵan da shúkirshilik et, balam, ákesi menen jaslı bolıp shıqqanıńda qáyter ediń… Basqa gáp boldı ma, ya tek jas sorastırıp qoydıńız ba?
Ǵarrıbay: Mende muhabbat payda boldı, aǵa!
Qudıyar: Ol ne zat?
Ǵarrıbay: Zat emes, muhabbat!
Qudıyar: Qáydem, balam, meniń kórmegen bálemdi ayta bereseń-aw!
30