Kenesbay Raxmanov - Injiqtin muhabbati

K.Raxmanov

Ínjıqtıń muhabbatı

(Eki bólimli komediya)

Qatnasıwshılar:

Qudıyar-70 jaslar átirapındaǵı ǵarrı

Ǵarrıbay-35 jas, Qudıyardıń balası Aysholpan-25-26 jastaǵı qız Zıyada-70 jastaǵı awıldıń kempiri Elegen-65 jastaǵı awıl adamı Ayjamal-30-35 jaslardaǵı awıldıń qızı

Írısgúl-35 jastaǵı awıldıń qızı

I Bólim

Dekoraсiya shártli túrde. Ol spektakldiń bastan ayaǵına ózgermeydi. Saxna ashılǵanda oń tárepten hesh kim kórinbeydi. Shep tárepten Qudıyar ǵarrı ózinen táwir-aq uzın boylı balasın qolınan súyrep shıǵadı. Balası Ǵarrıbay shatqayaqlap kiyatırıp «alla-jalla úylenbeymen» dep qoyadı.

Qudıyar: (dawıslap) Qudaǵay, ha qudaǵay!

Ǵarrıbay: Aǵa, aǵa! Meni qoysa, bir retke qoysa!

Qudıyar: Nege qoyadı, haw, men qoymaǵanda ne qılıp kiyatırman!?

Ǵarrıbay: Taǵı bir retke, aǵa… Úylenbey turayınsa…

Qudıyar: Ólim-á, similtir! Seniń dártińnen yandım ǵoy, tap búgin-aq úylendirip… Qudaǵay, ha qudaǵay! Haw, búgin kelemen dep edim ǵoy. (saxnanıń oń jaǵınan aq jawlıqlı kempir kórinedi) Hee, há, bar eken ǵoy jarqılıq!

Ǵarrıbay: Uyalaman…

Qudıyar: Neden uyalasań, kempirden be? (balasınıń qolın jazdırıp kelip kórispekshi bolıp atırǵanda Ǵarrıbay bildirmey izine ketip qaladı) Qalay, qudaǵay, aman-esen otırsız ba?

Zıyada: Shúkir, shúkir, amanbız!

Qudıyar: Anaw kúngi gápti quwalap, balanı jetelep kiyatırǵanım. Mine mınaw…

(qarasa Ǵarrıbay joq) Haw, jańaǵı júwernemekti jer juttı ma?

Zıyada: Bir súlder turǵanday edi qasıńda…

Qudıyar: Súlder emes-aw, ózi edi-ǵoy, ózi! Uyalǵan mańlayı qara! Toqta, qudaǵay, men onı uslap ákeleyin. Úyińnen bir jip alıp shıq.

1

Zıyada: Onı qáyteseń?

Qudıyar: Alıp shıǵaber!

Zıyada: Usı zamanda jip bar ma? Kir jayatuǵın jińishkesi bar shıǵar.

Qudıyar: Á-y, onı úzip ketedi ǵoy.

Zıyada: He, atlı ya eshekli kelip pe ediń?

Qudıyar: Áy, arqan qayda, jańaǵı jińishke jibińdi-aq ákelshi. Uzın bolsa bir-eki búklermen. (Zıyada sol tárepke kirip ketedi.) Bul ózi qayaqta ósti-áy? Bunsha adam jatırqaǵısh,

ástawpıralla, bala! (Zıyada jip ákelip beredi) Yaqshı, men házir kelemen. Aytpaqshı, qız úyde me?

Zıyada: uyde ǵoy, jolına ayday qaratıp qoyıppan.

Qudıyar: Áy, zorsań ǵoy, Zıyada, zorsań! Bayaǵıda seni ózim alǵanımda bunnan da zor bolatuǵın ediń, átteń, nesip etpediń-dá!

Zıyada: Endi quda-qudaǵay bolayın dep turǵanda bunday gáplerdiń ne keregi bar,

Qudıyar?

Qudıyar: Áy, Zıyada, bendeniki mudam árman degen. Zıyat ketsem, keshirgeyseń. Kempirden ayrılǵalı men de malaǵa mingen suwpıday aljı-buljı bolıp baratırman. Al kettim…

(saxnanıń shep jaǵına ketedi)

Zıyada: Jipti ne qıladı eken, shıraǵım-aw? Balası biziń qızdıń teńi bolıp shıqsa ne jaqsı, ekewiniń juldızı jaraspay qalsa, izi ne boladı? (saxnanıń bir tárepinen Qudıyar menen balasınıń dawısı esitiledi)

Qudıyar: Nege bul jerge tıǵılıp tursań, iyttiń balası?

Ǵarrıbay: Uyalaman…

Qudıyar: Haw, kimnen uyalasań?

Ǵarrıbay: Úyleniwden…

Qudıyar: Ól, ólgeyseń-dá! Qáne, ákel moyınıńdı!

Ǵarrıbay: Asajaqsań ba?

Qudıyar: Áyy, barıńnan joǵıń seniń!

Ǵarrıbay: Aǵa, bir saparǵa…

Qudıyar: Wańkıldama! Ákel moyınıńdı, sobırayıp ósebergenseń! (Ǵarrıbaydıń moynına jip ildirip jetelegen Qudıyar kórinedi.)

Zıyada: Haw, bul ne, shıraǵım-aw?

Qudıyar: Qáne, bassań-á adımıńdı! Mınaw qáyin eneń boladı, sálemles!

Ǵarrıbay: Salawmal…salawmal

Zıyada: Salawmalı ne, shıraǵım-aw?

Qudıyar: Salawmaleykúm, dep atırǵanı ǵoy.

2

Zıyada: Balań ne me?

Qudıyar: Ne me?

Zıyada: Ne me (gá balaǵa, gá ǵarrıǵa jaltaqlaydı)

Qudıyar: Tili me? Wáy, tilinde bále joq…tek, ózi sál ınjıqlaw…

Zıyada: Hesh kimge zıyansız ınjıq bolsa, hesh gáp.

Kudıyar: Zıyanı joǵ-aw… Bunı taǵı qashırıp alarman. (jiptiń ushın beline baylaydı)

Al, endi, Zıyada, óziń bileseń, bayaǵı ǵarrıń bardaǵı gáp ǵoy bul. Tap, Baybóri menen Baysarı qusap birewimiz qızlı bolsaq, birewimiz ullı bolsaq atastırayıq dep qoyǵanbız ǵoy. Bul gápti óziń de bileseń, ǵarrıń paqır da ólmesinen yarım saat burın aytıp ketken shıǵar-aw.

Zıyada: Bul gáptiń bir ushlıǵınan xabarım bar ǵoy. Biraq, Qudıyar qurdas-aw, «úydegi sawdanı bazardaǵı nırq buzbasın». Ballar bir-birin kórse, qalay bolar eken?

Qudıyar: Kórsin, haw, bizler erteń jolda qalamız. Arman qaray ketetuǵın usılar ǵoy. Mal alǵanda da kórip aladı. (Ǵarrıbay tıpırshılaydı.)

Zıyada: Men qızǵa xabar etip shıǵayın. (ol bir-eki adım atıwdan Ǵarrıbay izge qaray Qudıyardı súyrey baslaydı.)

Qudıyar: Oy, qudaǵay, qolıńdı ákel! (Zıyada Qudıyarǵa qolın tutadı. Ekewi de jıǵıladı. Ǵarrıbay ekewin de súyrep ketedi.)

Zıyadanıń dawısı: Óybey, mınawıń asaw ǵoy, mınawıń…

Qudıyardıń dawısı: Toqta deymen, dońız! Bizdi óltiretuǵın bolmasań, toqta! Aldınan shıǵıń mınanıń, heey, kim bar?

Ǵarrıbaydıń dawısı: Úylendirmeytuǵın bolsań, toqtayman!

Qudıyardıń dawısı: Teris úylen! Arqaǵa qarap úylen! Qudaǵay, tirimiseń?

Zıyadanıń dawısı: Qayaqqa kelip qaldıq? Góne quyıǵa túsip ketpeyik!

Qudıyardıń dawısı: Úyiń kúygir! Shesh moynıńdaǵı jipti! Úhh! (Azdan keyin qolına jip uslaǵan Qudıyar, Zıyada shıǵadı. Olar ústi-basların qaǵınadı.)

Zıyada: Bul ózi burınnan usınday qıńır ma?

Qudıyar: Qáydem bileyin, burın basına jip salıp kórippen be? Sen jańaǵı qızıńa eskert. Ekewi kórissin, izi ne bolsa, kórermiz.

Zıyada: Yaqshı (ketedi)

Qudıyar: Áy, Ǵarrıbay, sen ol jerge tıǵılǵandı qoy. Berman kel! Berman kel deymen!

(Ǵarrıbay kórinedi) Qasıma jaqınla! (Ǵarrıbay áste taǵı bir adım jaqınlaydı. Usı waqta ol hár adım atqan sayın arıslannıń qısqa ókirgenindey muzıka dawısı shıǵıp turadı.) Ǵarrıbay balam, házir qız benen ushırasasań.

Ǵarrıbay: Qız benen? Alla-jalla…

Qudıyar: Ólim-aw, qız benen ushırasasań degenge quwanıwdıń ornına…

3

Zıyada: (keledi) Ne qıldıń? Balańdı juwasıttıń ba?

Qudıyar: Áy, bul ózi sondaylaw, basılıp qaldı ǵoy. Qız kele me?

Zıyada: Bul bara qoysın, jayında kútip otır.

Qudıyar: Bar, balam, jaqsılap tanısıp alıń.

Ǵarrıbay: Men be?

Qudıyar: Endi kim? Seniń ornıńa men barayın ba?

Ǵarrıbay: Barmayman…

Zıyada: Ne deydi? Meniń qızımdı mise tutpay tursań ba?

Qudıyar: Bunda onday kókirek joq-aw, onday kókirek bolǵanda úsiytip tura ma? Kempiri ólgeli úydegi mayda-shúyde jumıslarǵa úyrenip, óziniń jigit ekenin de umıtıp ketken

ǵoy. Bara ǵoy, balam, qızdı kúttirip qoyǵan uyat boladı.

Ǵarrıbay: Uyalaman…

Zıyada: Meniń qızım da uyalshaq, sol uyalshaqlıǵınan kóp otırıp qaldı.

Qudıyar: Eki uyalshaq qosılsa shep bolmaydı. Minezleri bir-birine uqsas qostarlar jaqsı, tatıw ómir súredi. Aytpaqshı, neshe jıl?

Zıyada: Ne, neshe jıl?

Qudıyar: Jańaǵı otırıp qalǵanın aytaman-aw.

Zıyada: Biyshara ǵarrım qaytıs bolǵanda onınshını pitkerip edi ǵoy. Sonnan berli neshe jıl ótti.

Qudıyar: (Oylanıp) Ádewir boldı ǵoy. Onnan berli qansha patshalar ózgerdi. On bes jıl bolıp qaldı-aw, shaması…

Zıyada: Bolsa bolǵan shıǵar.

Qudıyar: Onda táwir-aq otırǵan eken. Áy, zıyanı joq, biziń bala da túbelegi túskenshe otır ǵoy. Eki otırıp qalǵan qosılsa da shep bolmaydı. Bara ǵoy, balam, tandırdı qızǵanda jap degen, suwıp qalǵan soń qamırı aǵıp ketedi. Ǵarrıbay: Qayta bereyik te, aǵa, taǵı birde kelermiz.

Qudıyar: Taǵı birde tabıtqa minip keleseń be, úyi janǵır! Jasıń bolsa qırıqqa kelip qaldı

ǵoy!

Zıyada: Qırıqqa? Balań qartayıp qalıptı ǵoy, qırıqqa kelse qızımdı bermeymen!

Qudıyar: Qarq! Seniń qızıń júdá detsadqa qatnap júrgen shıǵar?! Ǵarrıń Sálmen mıqırı

ólgeli de jigirma jılǵa shamalasıp qaldı. Sonda onınshını pitirip otırǵan qız! (oylanıp, birden)

Haw, seniń qızıń da qılshıldaǵan qırıqqa kelip qalıptı ǵoy!

Zıyada: Qapıltpash, quda!

Qudıyar: Qudańdı qoyıp tur, qudaǵay! Qudaǵay deppen-aw… Zıyada! Kelinli bolǵan soń aqlıq súyiw kerek ǵoy. Nashar adam ózi qırıqtan keyin tuwa ma?

Zıyada: Onı balańnan sora! Mına súmireyiwi bolsa, jigirmadaǵın da tuwdıralmas!

4

Qudıyar: Áy, láwetek, tuwa ma deymen?

Ǵarrıbay: Ne, sıyır ma?

Qudıyar: Bunı qoysa! Ekewiniń basın qosıp ala bereyik, tuwıw bir jaqqa qashpas. Bar, balam, sáwer yarıń kóp kútip qaldı.

Ǵarrıbay: Qolaysız ǵoy… Súwretimdi berip jibere qoyayın.

Qudıyar: Súwretimdi?! Way-wayy, adamdı kúydireseń-aw! Súwretińdi ne qıladı ol, ya? Qábirińniń basına qıstırıp qoya ma? (ol juwırıp barıp qolına temir jaba qıstırıp shıǵadı) Men seni shanshıp-aq óltireyin! Barasań ba, joq pa? (Ǵarrıbaydı qızdıń jayına qaray quwadı)

Zıyada: Qudaytala sobıraytıp boy bergen de qoyǵan ba deymen. Bul lámser qızımdı baxıtlı ete alsa bolǵanı ǵoy. Bir esaptan bunday juwası da shep bolmaydı, qay barımıńa baradı. Juwas qashaǵan bolmasa dey ber. (Qudıyar keledi)

Qudıyar: Bilmeymen, kimge tartıp bunday natıq bolǵanın… Úlken eki bala bolsa, qashshan xojalıq bolıp ketip, házir olardaǵı aqlıqlarımnıń ózi úyleneyin dep tur.

Zıyada: Bunıń ózi sawatı bar sobıraq pa?

Qudıyar: Al, qudaǵay, oqımaǵan bálesi joq. Jolda jatqan qaǵaz bolsa qolına aladı da oqıydı. Sol oqıp turǵanı, oqıp turǵanı. Túni menen jayında shırası sónbeydi. Qapısınıń tesiginen qarasam bir nárselerdi sızıp atırǵanı, mayda-shúyde temir-terseklerdi shúykildetip buzıp atırǵanı…

Zıyada: Óyppey mańlayım, shpion emes pe eken?

Qudıyar: Shpion? Qayaqtaǵın aytasań-aw, qudaǵay. Al, ózińniń qızıńnıń sawatı qalay?

Zıyada: Ol ne ǵoy, ana… tiginshi dey me? Anaw kombinatta erkeklerdiń sholaq dambalın tigetuǵın qusaydı.

Qudıyar: Ábzeli, sol jaǵına bekkem bolsa bolǵanı ǵoy. Anıq mashınshı bolsa, kóyleksóylek tigiwdi de úyrenip alar-dá. (Ǵarrıbay shıǵadı) Haw, tez shıqtıń ǵoy, balam?

Ǵarrıbay: (entigip) Bol…bol…dım..dım…

Qudıyar: Boldım? Haw, kózdi ashıp-jumǵansha ma? Ne boldı?

Ǵarrıbay: Uyalaman…

Zıyada: Shay-pay iship degendey…

Qudıyar: Endi gáp bılay bolsın, qudaǵay, bala menen jol-jónekey, úyge barǵan soń da sóylesemen. Bir juwabın erteń berermen. Báribir bul jerde uyalıp hesh nárse aytpaydı.

Zıyada: Awa-dá, asıǵıp turǵan men joq. Qırqına shıdaǵan qırıq besine de shıdaydı, deydi ǵoy.

Qudıyar: Qırıq besine emes, qırq birine shıdasań da jetip atır, qudaǵay. Dostıńdı egleme joldan qaldırıp degen, bizler kúnniń barında kete bereyik.

Zıyada: Xosh! Kelmekte bolǵaysız! (Zıyada ketedi, bular áste qıymıldasa baslaydı.)

5

Qudıyar: Al, ne qıldıń?

Ǵarrıbay: Hesh nárse.

Qudıyar: Qalay, sulıw ma eken?

Ǵarrıbay: Qáydem…

Qudıyar: Haw, onı kórmediń be?

Ǵarrıbay: Kórdim.

Qudıyar: Kórseń kanday eken, sulıw ma, ápshersiz be?

Ǵarrıbay: Bilmedim, men onday jaǵın ayıra almayman.

Qudıyar: Qudaydıń ólim-aw saǵan! Jaqsı menen jamandı bilmeseń qalay adam

bolasań? Súydiń be?

Ǵarrıbay: Qayaǵınan?

Qudıyar: Qayaǵınan bolatuǵın edi, lámser! Awzınan shorp ettirip súymediń be?

Ǵarrıbay: Súyeyin desem dım kelte eken.

Qudıyar: Awzı ma?

Ǵarrıbay: Awızdıń kelte, uzını bola ma, aǵa. Boyın aytaman dá.

Qudıyar: Áy, kelte bolsa eńkeyińkirep… túyege jantaq kerek bolsa moynın sozadı

ǵoy. Ya qızdıń astına keli qoysań boladı ǵoy. Úhh, yandırasań-aw, yandırasań! Súymeseń taqır jerdi súy! Qáne, toq óterin ayt, ol qızǵa úyleneseń be?

Ǵarrıbay: Bolmaydı-aw, aǵa, tap meniń mına jerime keledi-aw boyı. (kindiginiń tusın

kórsetedi)

Qudıyar: Barıwdan boyın ólshestirip ne qılayın dep ediń, onı armiyaǵa jibereyin dep atırsań ba? Kórpeniń ishine súńgip ketken soń uzını ne, keltesi ne…

Ǵarrıbay: Kóshede júrgende uyalaman-dá, tap qasıńa gúrji iyt ertip júrgendey…

Qudıyar: Áy, seniń uyalmaǵan kúniń bar m? Ózińniń kóleńkeńnen de uyalatuǵın shıǵarsań, shubatılǵan bir bále. Onda bul úyge qaytıp kelmeymiz be?

Ǵarrıbay: Qızı ósińkiregen soń kelmesek…

Qudıyar: Qudaydıń márki-aw! Qırıq jasqa shıqqan qız endi óse me?

Ǵarrıbay: Qırıqqa?

Qudıyar: Awa, qırıqqa shıqqan qız eken! (olar irkiledi)

Ǵarrıbay: Onda mennen úlken ǵoy, aǵa.

Qudıyar: Sen usı, neshedeseń?

Ǵarrıbay: Haw, aǵa, atım Ǵarrıbay bolǵanı menen bıyıl 35 ke qaradım ǵo!

Qudıyar: Qoy onda, ózińnen on jıl burın pensiya alıp otırsa… Bunı qoyayıq, balam, nesip etkeni bar shıǵar. Anaw úydi kórdiń be? (saxnanıń sol jaǵına qolın silteydi.)

Ǵarrıbay: Kórip turman.

6

Qudıyar: Sol Álimbet guppan degen joramnıń úyi. Sonıń oqıwdan qulap qalǵan bir qızı bar dep esitetuǵın edim. Ákesine tartsa sol qız iri gewdeli shıǵar. Júr, sonı kóremiz.

Ǵarrıbay: Yaǵaw, men barmayman!

Qudıyar: Sen barmasań usı jerde tur. Qızı bar bolsa, qalay bolmasın usı jerge jibertemen. Olar sózimdi sıylaytuǵın adamlar. Qańǵırıp ketip qalma, bala! (Qudıyar saxnanıń sol jaǵına shıǵıp ketedi.)

Qudıyardıń dawısı: Iytińdi usla, áy, bala!

Balanıń dawısı: Kele ber, ata, iyt qappaydı.

Qudıyardıń dawısı: Sonda da iytke isenip bola ma! Guppan úyińde bar ma?

Balanıń dawısı: Guppan? Túsinbedim.

Qudıyardıń dawısı: Álimbet bar ma?

Balanıń dawısı: Awa, atam úyde, kitap oqıp atır.

Qudıyardıń dawısı: Kitap oqıytuǵın waqıttı tapqan eken zańǵar! Jurt balasına qatın tappay zer-zebil bolıp júrgende… (olardıń dawısı tınadı.)

Ǵarrıbay: Pay, biziń ǵarrı da tınımsız adam-aw! Usı úyleniwdiń nege keregi bar edi? Qádimgi ózimniń ǵárezsizligim jaqsı edi ǵoy. Endi sol qatınǵa ǵárezli bolıp jasayman ba? Túni menengi isleytuǵın jumıslarıma kesent etedi ǵoy. Qashıp ketsem be eken? Qashqan menen taǵı tutıp ákeledi-dá. Usı waqıtqa shekem teketirespe menen shıdasıp kelip edim, endi paydası joq.

Ólmesinen burın kelin jumsaǵısı keledi, bunıń aytıp otırǵanı da durıs shıǵar.. (tıńlaydı) Áy, birewdiń ayaq dúsirlii esitiledi, bu nápbále! Jer solqıldap ketkendey boldı ǵoy, jaraǵan túye bolmasın! Tasalanayın… (paxta tıqqan qanarday tıltıyıp qalǵan semiz qız Ayjamal shıǵıp jánjaǵına qaranadı.)

Ayjamal: (saqqız shaynaydı, bul onıń betin ábden qorqınıshlı etip kórsetedi.) Maǵan júrek etip kelip júrgen jigiti qanday eken, kóreyik. Haw, qudaydıń ólimi de joq ǵoy. Atın kim dep edi iytshirkinniń?! (dawıslaydı) Hááy, bul jerde qız ayttırıp kelgen kim boydaq bar? Meni ayttırıp kelgen jigit bolsa, búktiń astınan shıqsın! (dógeregine qaraydı.)

Ǵarrıbay: (ózinshe) Ǵarrı birotala kúygen eken, mınawsı kesken gellektey bir bále

ǵoy! (kórinip) Men ǵoy, sálem berdik!

Ayjamal: Bolajaq qatınına da sálem beremeken, láwetek! Kel mında.

Ǵarrıbay: Toqta, men anıqlap qarap alayın…

Ayjamal: Anıqlap qarap ne qılasań, súwretimdi sızasań ba?

Ǵarrıbay: Qay jerińdi sızatuǵınımdı da bilmey turman… Biziń gáwmistey gúyis qaytarıp tursań ǵoy. Awzıńdı berman ápkel! Há, aytpaqshı, atıń kim? Meniń atım-Ǵarrıbay.

Ayjamal: Meni Ayjamal dey ber…

Ǵarrıbay: Qáne, onda awzıńdı ápkel!

7

Ayjamal: Onı ne qılasań?

Ǵarrıbay: Bir nárse aytpaqshıman.

Ayjamal: Bir nárseni awızǵa emes, qulaqqa aytadı.

Ǵarrıbay: Sende ózi shoshayıp turǵan qulaq ta kórinbeydi. Men… men, Ayjamal, gúyis qaytarıp turǵan awzıńnan shorp ettirip súyejaqpan.

Ayjamal: Seni kim úyretti oǵan?

Ǵarrıbay: Sıyırlarım! Gúyis qaytarıp turǵanda sennen de sulıw bolıp ketedi olar.

Ayjamal: Meni sıyırǵa teńegenińe raxmet, burınǵılar shoshqaǵa teńeytuǵın edi.

Ǵarrıbay: Olar kápirimbet eken ǵoy. Burın da jigitler keldi me?

Ayjamal: (qıyqıw salıp kúledi) Kelmey ne, meni birinshi klasstıń qızı dep pe ediń?

Ǵarrıbay: Olarǵa nege ketpediń, qálemediń be?

Ayjamal: Durıslısı tap bolmadı ǵoy, gileń mántirsek! Ústime shımshıq qonǵanday etip

ne qılaman olardı?!

Ǵarrıbay: Al, endi ne qılasań, maǵan tiyesen be?

Ayjamal: Ele semirińkire, Ǵarrıbay, onnan keyin kelerseń.

Ǵarrıbay: Usı semirip bolǵanım, endigiden bılay azatuǵın shıǵarman, sebebi, semiriwge waqıt joq.

Ayjamal: Onda bizge kelispeyseń, meniń razmerim emesseń, Ǵarrıtol!

Ǵarrıbay: Iláyım, qánekey, bul dúnyadan razmerim tabılmay qaqayıp ótsem!

Ayjamal: Boldıq pa, ruxsat pa?

Ǵarrıbay: Awa, sen kelgen jaǵıńa, men kelgen jaǵıma!

Ayjamal: Xosh, mandımaǵan muhabbatım! (ketedi.)

Ǵarrıbay: (izinen qarap) Ástawpırla, bala, biziń qarekeńde de bundayları bar eken-aw!

Túhh! (Qudıyar keledi.)

Qudıyar: Qalay, balam, qız keldi me?

Ǵarrıbay: Keldi, aǵa.

Qudıyar: Qalay eken?

Ǵarrıbay: Bul saparı da kelispedi, aǵa.

Qudıyar: (túsinbey) Kelispegeni qalay?

Ǵarrıbay: Haw, bul kelinimiz mennen salmaqlı eken.

Qudıyar: Sennen be?

Ǵarrıbay: Awa!

Qudıyar: Haw, nápbále! Onı ne, kóterip kórdiń be?

Ǵarrıbay: Kózim tárezi ǵoy. Qoy, aǵa, bizge kelispeydi. Razmerim emes.

8

Qudıyar: Áy, aqmaq! Salmaqlı bolǵanda ne, ol seniń ústińe jatayın dep atır ma? Haw, aytpaqshı, ele ol húkimettiń salǵan jaylarınıń esigine de sıymaydı-aw. Kelin túsirdik dep, qapılardı ózgertip júremiz be?! Qoy, balam, bastıń amanlıǵında bul jerden de tabandı taydırayıq.

Ákesine bir sıltaw tabarman.

Ǵarrıbay: Usı sawdanı qoya qoysaq qáytedi, aǵa?

Qudıyar: Bul sawdanı qoydıq ǵoy endi.

Ǵarrıbay: Yaq, ulıwma qız máselesin, úyleniw tátárrigin qoya qoysaq qáytedi, dep atırman-dá, aǵa.

Qudıyar: Sonda ne, dúnyadan taq óteseń be?

Ǵarrıbay: Dúnyaǵa belgili kóp adamlar taq ótken.

Qudıyar: Endi sen de taq ótsem dúnyaǵa belgili bolaman dep tursań ba? Menińshe, dúnyaǵa belgili bolıw ushın qatınnıń kesenti joq shıǵar! Uyalǵandı qoy, taǵı izlestireyik, elshilikten saǵan qayım birewi tabılıp qalar. Júr, qáne, joldan qalmayıq. (Endi olar saxnanıń oń tárepine qaray sóylesip baratırǵan boladı.) Bul ómirlik sawda bolǵan soń…

Ǵarrıbay: Sol ushın da asıqpaw kerek, deymen.

Qudıyar: Haw, asıqpayıq, asıqpayıq dep qırıqqa shamalasıp kaldıń ǵoy. Endi bunnan buyaǵına aıqpasaq bolmaydı. Kempirim bolǵanda asıqpay-aq qoyar edim. Ol da biyshara erterek kete qoydı.

Ǵarrıbay: Aǵa, mende bir usınıs bar ǵoy.

Qudıyar: Ol qanday usınıs?

Ǵarrıbay: Usı, óziń-aq úylene qoysa, aǵa mennen ruxsat. Ózińe bir kempir tawıp ala

ǵoy.

Qudıyar: Wáy, lámser! Men úylenetuǵın bolǵanımda sennen ruxsat sorap otıraman ba?! Endi jasım jetpiske shıqqanda birewdiń jonıp qoyǵan kempiri bar ma maǵan?!

Ǵarrıbay: Baǵanaǵı kempir saǵan qatıp ketedi ǵoy!

Qudıyar: Ol joramnıń katını ǵoy.

Ǵarrıbay: Jorań álle kashan ólip qalǵan ǵoy. O dúnyaǵa birew aytıp barar deymiseń?! Seniń kempirińdi Qudıyar katınlıqka aldı dep hesh kim jetkerip barmas…

Qudıyar: qudayǵa shúkir, saǵan da til pitip kiyatır. Búgin eki qızdı kórip ediń, táwir-aq betiń ashılıp qaldı, balam. Házir taǵı bir qızǵa aparaman, onnan keyin birotala natıqlıqtı qoyıp, sheshen bolıp keteseń!

Ǵarrıbay: Yaq, men shın aytıp turman, aǵa. Ele de sol kempirge aylanıp barayıq. Endi seniń ushın oǵan men sóz salayın, aǵa saǵan sonı ayttırayın.

9

Qudıyar: (ǵarqıldap kúledi) Sóytip qızın saǵan, kempirin maǵan ayttırıp júre bereyik de! Ózińniń bılamıǵıńdı bılǵay almay júrip basqanıń sıqpanın sıǵıp ne qılasań, balam. (olardıń aldınan bir kisi shıǵadı.)

Elegen: Assalawma aleykum, Qudıyar aǵa!

Qudıyar: Waleykum assalam! (qol alısadı) Haw, Elegenbiseń?

Elegen: Awa, Qudıyar aǵa, qalay, tándarsań ba? Mınaw balań ba?

Qudıyar: Awa, awa! Sálem berseń-o, ońbaǵan!

Ǵarrıbay: (qolın sozıp) Salawmal…salawmal…kum!

Elegen: Úlken jigit boldıń ba, qaraǵım? Al, Qudıyar aǵa, jol bolsın!? Biziń awıllarǵa shıǵınıp ketipsiz ǵoy?

Qudıyar: Áy, biziń dártimiz de bolarǵı emes, qoshshım.

Elegen: Ne ózi, amanlıq pa?

Qudıyar: Amanlıǵı da shamalı, Elegen inim, mına balanıń basın bir shúberek baslıǵa shata qoyayın dep edim, kelisigin keltire almay atırmız. Birine barsaq kelte, birine barsaq semiz, qız degenniń de razmeri tabılmasa shataq eken.

Elegen: Awa-dá, ómirlik sawda bolǵan soń olpı-solpısı kelispeydi ǵoy. Biraq, endi meniń bir sezgenim: seniń balańnıń tilinde az-maz múkilik bar ma dep qaldım.

Qudıyar: Múkiligi joq.

Elegen: Jańa sálemlesken waqta…

Qudıyar: Ózi sondaylaw… az sóyleydi.

Elegen: Sawat jaǵı qalay?

Qudıyar: Sawattan pitip qalǵan ǵoy, qolına ne tússe sonı oqıy beredi. Temir kórinse shuqlay beredi. Biraq, hesh kim menen isi joq.

Elegen: Qırma saqal eken, jası da barıp qaldı ma deymen?

Qudıyar: Jas dep, inim, qırıq degen jigittiń ǵırıstay waqtı ǵoy. Bul ele qırıqqa da barǵan joq-aw.

Elegen: Al, endi biziń awılda usıǵan qayım bir qız bar. Bul quraqım bolǵan soń, sonı da kórip qaytıń. Ózim qız benen sóylestiremen. Júriń, ketip baratırıp sóyleseberermiz.

Qudıyar: Mınawıń aqıl boldı, Elegen inim. Wáy, el elshiligin eter dep edim-aw. (olar qozǵalısıp júrip baratırǵan belgi bildiredi.)

Elegen: Hámmesi elden tabıladı ǵoy, Qudıyar aǵa. Óziń ne qıldıń, kempir-sempir almadıń ba?

Qudıyar: Áy, inim, jetpiske kelgende ne qılaman! Pákize usı balanı úylendirsem,

ármansız ketermen dep edim ǵoy.

10