Kenesbay Raxmanov - Abiyga babiy

Keńesbay Raxmanov

Abıyǵa - babıy

Bes kartinalı komediya

Nókis qalası-2002-jıl

2

Qatnasıwshılar:

2Perixan - hayalı Dauletova S., Jumaniyazova G.

3Ániwar - balası Ashirov A., Ayımbetov Z.

3

BIRINSHI KARTINA

Saxnanıń tórinde eki dárwaza. Bul, demek, eki qońsınıń jayı. Dárwazalar birbirine uqsas bolsa da, bolmasa da, meyli. Eki dárwazanıń arasında bir skameyka.

Saxnanıń eki tárepinde shala kórinip turǵan terekler, júzim shaqaları. Dárwazalar menen qatar eki jaqta da jaydıń áynekleri.

Perde ashılǵanda Aytan ǵarrı menen kempiri skameykada sóylesip otır. AYTAN:- Mına, kelip atırǵan qońsı menen durıslap tanıspadıq-ám, bizlerdiki

ántek bolmadı ma, kempir?

PERIXAN:- Úlgeremiz ǵoy, ǵarrı. Endi birotala qonıs basıp uzaǵına otırmay

ma?

AYTAN:- Awa-dá! Haw, hár jerge bir kóship-qona beriw ańsat pa? Eki ret kóship-qonsań jawǵa talanǵan menen birdey bolasań degen ǵoy.

(shep táreptegi dárwazanıń qapısı ashılıp, uy ishinde kiyetuǵın jol-jol kiyim menen qońsısı shıǵadı)

SHÁMEN:- Assalawma áleykum!

AYTAN:- Wáleykum assalam, assalawma áleykum! (olar túrgelip, qol alısıp sálemlesedi)

SHÁMEN:- Qalaysızlar, aman jatıp turdıńlar ma?

AYTAN:- Shúkir, shúkir! Qáne, otırayıq. Azanǵı taza hawaǵa ne jetsin, jarqılıq!

(olar otıradı)

SHÁMEN: - Qartayǵanda qońsı bolıp atırmız.

PERIXAN:- Qonıs jaylı bolsın, qońsı. Bul jayda otırıp ketkenler shep bolıp atırǵan joq.

AYTAN:- Atıńız kim boladı, zamanlas?

SHÁMEN:- Shámen.

AYTAN:- Yaq, ózińizdiń atıńızdı sorap atırman. SHÁMEN:- Haw, sol Shámen degen ózimniń atım ǵoy!

AYTAN:- Erkektiń atı da Shámen boladı eken-aw. Maqsım degen joram ber edi, hayalınıń atı Shámen...

SHÁMEN:- Ol Shámenniń gúli bar shıǵar?

AYTAN:- Alpısqa shıqqan kempirde gúl bola ma? Maqsım onıń gúlin otızdıń dógereginde-aq otlap qurttı ǵoy. Áy, yaqshı dá... Shámen bolsań Shámen bol. Saqaldı óziń qoymay júseń be, ya iyegińe qıl kógermegen kóseseń be?

SHÁMEN:- Ómirimshe muǵallim bolıp islegen soń... saqal qoyıwda bir túrli

eken.

AYTAN:- Nesi bir túrli? Muǵallim bolǵanda ne, oqıwshılarıń asıla ma? Saqal degen de ǵarrılıqtıń kórki ǵoy, jarqılıq!

PERIXAN:- Qoysh, ǵarrı, jarǵaqtay iyegiń... kórkemish.

SHÁMEN:- Ózińniń atıń kim, qońsı? AYTAN:- Aytan.

SHÁMEN:- Ayxan?

AYTAN:- Aytan! Aytan dep maǵan da qatınnıń atın berejaqsań ǵoy. Ataanamnıń qoyǵan atı Aytmámbet edi, sońǵılar qısqartıp aytıp Aytan dep ketti.

4

SHÁMEN:- (kúledi) Durıs ǵoy. Aytmámbet dep kim awzın toltırıp aytıp otıradı. Aqmámbet bolsa, bir sári... Haslı bizler Shımbaylımız.

AYTAN:- Shımbaylı? Haw, biziń kempirdiń tórkinen bodıń ǵoy. SHÁMEN:- Haw, mınaw qurdasımız Shımbaylı ma?! PERIXAN:- Shımbaylıman. Instottıń qasınan.

AYTAN:- Qurdas dediń, seniń ózi, jasıń?...

SHÁMEN:- Jılım jılqı ǵoy.

AYTAN:- Jılqı! Wáy, bárekella! (onı qushaqlap aladı) Men de jılqıman ǵoy. PERIXAN:- Eki jılqı bir jerge jayǵassańız bolǵanı ǵoy.

AYTAN:- Áy, endi kisnewge hal qaldı ma? Qazıǵımızǵa súyenip turǵan jılqılarmız ǵoy. Kempiriń bar ma, Shámen jora?

SHÁMEN:- Bar bolǵanda qanday! Úydiń ishlerin jayǵastırıp atırǵan shıǵar. Atı Íqlıyma.

AYTAN:- Íqlıyma? Yapırmay bala, Shımbaydan túrli at shıǵadı. Musliyma, Saliyma, Aliyma degenlerdi esitetuǵın edim. Íqlıyma degeni...

PERIXAN:- Qoysh, ǵarrı, ne bolsa soǵan tań qalasań da otırasań. Íqlıyma degen de bir arabsha sóz shıǵar.

SHÁMEN:- Durıs! Íqlım degen sóz bar ǵoy. AYTAN:- Íqlım?

SHÁMEN:- Íqlım degen klimat degen sózge duwrı keledi. Bılayınsha aytqanda hawa rayı. Ákesi sinoptik bolıp islegen ǵoy. Men matematik muǵallim boldım,

ómirimshe bir mektepten kirip shıqtım. Hayalım baslawısh klass muǵallimi edi. Házir pensiyadamız.

AYTAN:- Jaqsı eken.

SHÁMEN:- Úylerimiz may zauıttıń qasında edi. Bir qurılıs salatuǵın bolıp, jaylardı buzamız dedi. Sonnan keyin endi jay salıp júretuǵın shama bar ma? Balam járdem etip, birotala Nókisten ala ǵoyıń dedi.

AYTAN:- Balań qayda?

SHÁMEN:- Qońıratta. Geolog ǵoy. Ústirtte jer tesip atır. Qashshan balashaǵalı bolıp ketti, Qońıratta úlken jayı bar.

AYTAN:- Jaraydı, jaraydı. Basqa ballarıń bar ma?

SHÁMEN:- Tashkentte oqıp atırǵan bir qızım bar. Jaqında kanikulǵa kelip qalatuǵın shıǵar.

AYTAN:- Jaqsı eken! Pay, bala, sendey bir qońsını árman etip júr edim. Quday jetkerdi. Meniń de uzatılǵan eki qızım bar. Úydegi balamdı ele... Men ózim ómirimshe shofer bolıp pensiyaǵa shıqtım. Mınaw qurdasıń jaqınǵa deyin duqtırxanada isledi. Pensiyaǵa shıǵıwdıń táttáriginde júr.

SHÁMEN:- Hmm, vrach pa?

AYTAN:- Vrachlıq túsip qalıptı buǵan! Sipsekesh!

PERIXAN:- Pay, ǵarrı deymen aw, sanitarka deseń-o hesh bolmasa! Qoy, men

Íqlıyma qurdasıma barıp járdemleseyin.

AYTAN:- Íqlıyma deydi! Endi, bala, hawa rayın seniń kempirińe qarap biletuǵın bolǵan ekenbiz.

SHÁMEN:- Ózi, jorajan, xojalıqtaǵı hawa rayın basqarıp otıratuǵın usı kempirlerimiz ǵoy.

AYTAN:- Durıs aytasań. Bizler Shoqtorańǵıllı bolamız.

5

SHÁMEN:- Shoqtorańǵıl bolǵanda... bayaǵı bala waqlarımızda MTS (ımtıyıs dep aytıw kerek) bolıp turǵan jer me?

AYTAN:- Awa, gúrlep turǵan jer edi ǵoy. Sovxoz boldı da hámme tım-tıraqay bolıp basınıń awǵan jaǵına ketti. Biziń ǵarrı da Nókiske tarttı. Sonnan berli usı jayda jasap atırmız.

SHÁMEN:- Balańızǵa kelin túsirdińiz be?

PERIXAN:- Naǵılǵan. Júr ǵoy úylene almay. Burın qızlardı qálemedi, endi qızlar bunı qálemeydi.

SHÁMEN:- Jası birazǵa barıp qaldı ma?

AYTAN:- Jasında bále joq-aw. Jańa jigirma beske keldime kempir? PERIXAN:- Awa.

SHÁMEN:- Jigirma bes degen naǵız jigittiń jası ǵoy. Oǵan da nesip etken birewi bar shıǵar. Birewin alıp qashıp keler, házirgi ballar sondayǵa kóshti ǵoy.

PERIXAN:- Ániwarjanım úylenip, úlken bir toy bersek... ata-analıq parızımızdan qutılar edik.

SHÁMEN:- Awa. Biraq, bul dunyanıń ǵalma-ǵalı tawsıla ma? Erteń aqlıqlı bolasań...

AYTAN:- Sol kúnge jetkerse, ne ármanımız bar? (qasında qarnı úlken bir nashar menen Ánwar kórinedi)

ÁNWAR:- (dawıslap) Meniń jolıma ayday qarap otırsız ba? Assalawma áleykum! (qasındaǵı nasharǵa) Sálemles.

MAQPAL:- Sálem berdik.

ÁNWAR:- (otırǵanlardı kórsetip) Mınaw meniń ákem Aytan, qáyin atań boladı, mınaw meniń anam Perixan, qáyneneń boladı. Al, mına bir jıltır iyekti tanımadım.

SHÁMEN:- Men taza qońsıńızban.

ÁNWAR:- Hee, mına jaydı birew satıp alıp atır dep edi. Sol senbe? Qatınıń bar

ma?

SHÁMEN:- Onı ne qılasań? ÁNWAR:- Áy, bir gáptiń saltı da ...

AYTAN:- Kesheden berli qayda júrseń, balam?

ÁNWAR:- Áy, mınanıń súrgininde ...

PERIXAN:- Ánwar balam, bul nashardı alıp qashıp kiyatırsań ba?

SHÁMEN:- Ayttım ǵoy, házirgi ballar alıp qashıp keledi, tap tóbeden túskendey kelinli bolasań da qalasań!

ÁNWAR:- Alıp qashqanım joq, ertip kiyatırman.

AYTAN:-Haw, bunı úyge ákelgenshe roddomǵa aparıp taslasań-o. PERIXAN:- Burınnan bir-birińdi tanıytuǵın ba edińler?

MAQPAL:- Aua, bayaǵıda Ánwar papamdikin aydaytugın edi. (Shámen kúledi)

SHÁMEN:- Kapılttı-aw!

AYTAN:- Papańdikin aydasa, sen nege bunday bolıp kaldıń? ÁNWAR:- Ne bunday? (jekirinip) Ne bunday? Júkli bolgan ne, ayıppa? AYTAN:- Haw, ishindegisi sennen be ózi?

ÁNWAR:- Men ne qudayman ba? Qáydem bileyin, tuwǵan soń málim boladı. MAQPAL:- Ánwar papamnıń mashının aydaytuǵın edi...

6

PERIXAN:- Papań barma, qızım? MAQPAL:- Bar.

PERIXAN:- Mamań she?

MAQPAL:- Mamam tórt jıllıqta bir jaqlarǵa ketip qaldı. SHÁMEN:- Ketip qalǵanı ness?

MAQPAL:- Qazaqstanǵa ketip edi ǵoy. Qaytpadı. Sol jaqta birewge tiygen qusaydı.

AYTAN:- Ákeń paqırǵa qıyın bolǵan eken.

MAQPAL:- Bir jıldan keyin ákem basqa birewge úylendi. Mennen tórt jas kishi. Men mama desem, ol... (kúledi) maǵan Maqpal apa deydi. Jaqında papam eliw jıllıǵın, jańaǵı jas mamamnıń jigirma jıllıǵın ótkerdik.

ÁNWAR:- Kóp gápti qoyayıq, aǵa, apa. Toydıń ǵamına kiriseyik. AYTAN:- Toy?

ÁNWAR:- Toy emey ne? Jalǵız balań úylengende sadaqa berejaqsań ba? AYTAN:- Qoyıp tur, balam. Haw, sál jerde kelin bala shımıldıqtıń ishinde

tuwıp qoysa!

SHÁMEN:- Toy degen birden bola qoya ma? Qızdıń ata-anasınan ruxsat alıw kerek. Anıq alıp qashqan bolsań, quwǵınshı degenleri bar.

ÁNWAR:- Tap sen de bir aqırzaman adam ekenseń! Biziń ǵarrıǵa da sendey aqılgóy kerek bolıp tur edi.

AYTAN:- Shámen durıs aytadı. Toy ózinen-ózi bola bere me?

ÁNWAR:- (baqırıp) Bul dúnyada sennen ótetuǵın sıqmar adam joq shıǵar, aǵa! Naǵız sók sanar degen sen! Ǵárejetińnen qashıp otırsań! Hásseniy! Meniń anamnıń bayı bolıp tursań, bolmasa... tap saqalıńnan terekke asıp qoyar edim.

SHÁMEN:- Haw, balam, mıń aytsa da óz ákeń ǵoy.

ÁNWAR:- Áy, áke! Áke degen ne jezdeniń bir qıylı. Apa! Usı adamnıń nesine qızıǵıp tiydiń? Pay, ózim bolǵanda ma, qasıńa jolatpas edim. Toǵız ay, toǵız kún kesh keldim-dá!

PERIXAN:- Maqpal qızım, kelgen jaǵıńa qayta ber. Birotala kóz jarǵan soń kelerseń. Oǵan shekem toyǵa tayarlıq kórermiz.

AYTAN:- Eki toydı bir beremiz. ÁNWAR:- Ol qanday eki toy?

AYTAN:- Hám kelin túsirgen toy, hám aqlıqlı bolgan toy. ÁNWAR:- Xalıqta barma onday toy?

AYTAN:- Xalıqta bolmasa, biz baslap beremiz-dá.

PERIXAN:- Tezirek aparıp qayt, balam, sál jerde tolǵaq tutıp qalar.

ÁNWAR:- (kúledi) Bazardan mal alǵanda da qashtı ma, qısır ma dep soraydı ǵoy. Men de isenimli bolsın, tuwa ma, tuwmay ma dep erteń bir jıllap kútip júremiz be dep ákele qoyıp edim. Endi boldı, úylenbeymen! Qısırın ákelsem onda jaqpadı, buwazın ákelsem bunda jaqpadı. Endi men qanday qızǵa úylensem eken? Ya birotala usı sawdanı qoya qoysam ba eken? Ómir boyı qatınsız júrgenler-ám ólip qalıp atırǵan joq ǵoy.

SHÁMEN:- Sen óy deme, balam. Qudaydıń saǵan-ám arnap, shıbın qondırmay qorıp otırǵan nasharı bar shıǵar.

ÁNWAR:- Qáydem bileyin, qudaydıń esabında barman ba, joqpan ba?

SHÁMEN:- Qudaydıń esabında hámme barmız.

7

ÁNWAR:- Alfavit boyınsha jazǵanda men dizimniń bas betinde turıwım kerek

ǵoy. Ya ol jerde de para degen bar meken? Maqpal! Atıń Maqpal bolǵan menen zatıń boz eken. Ókpelemeyseń. Onsha tırsıyǵan kóylek kiygenshe keńireginen kiyseń boladı ǵoy.

MAQPAL:- Kempir-ǵarrıńnıń aldı menen qarınǵa qaraytuǵının qaydan bileyin. ÁNWAR:- Haw, bular talabı joq pensionerler! Aldı menen dúńkiyip turǵan

jerge qaraydı-dá. Qoy, má (qaltasınan pul shıǵarıp beredi) Taksige minip kete ber. PERIXAN:- Óziń aparıp qaytsań-o, balam.

ÁNWAR:- Men ne dep aparaman? Qızıń ótpey qaldı, qol qayt boldı deymen

be?

AYTAN:- Úyi jaqın ba?

ÁNWAR:- Usı qalanıń ishinde ǵoy. Yaqshı, mashınǵa mingizip jibereyin. PERIXAN:- Sóyt, balam. (olar jılasadı)

SHÁMEN:- Házirgi ballarǵa túsinip bolmaydı. Ómirlik sawdaǵa da jeńilteklik penen qaraydı-dá. Balańnıń minezi bir túrli eken.

PERIXAN:- Ózi sonday. Ákesi menen tap jorasınday oynap aytısa beredi. Biraq, uzaǵına ashıwlanıp júrmeydi. Bir saattan keyin hámmesin umıtıp ketedi.

AYTAN:- Bilmeymen, minezi qızıq. Kimge uqsaǵanın...

SHÁMEN:- Al, Aytan jora, úyge barıp shay-suw isheyik. Az-maz oylasıq islep, keshqurın qońsı-qobanı shaqırıp, bir qazan as berip hámmesi menen tanısıp alayıq.

AYTAN:- Boladı! Biraq, asıǵıs bolmas pa eken?

SHÁMEN:- Hámmesi tayar ǵoy. Soyıslıqqa bir qoyım bar.

PERIXAN:- Men Íqlıymaǵa járdemleseyin. Xızmetke jas kelinlerdi shaqırarmız.

SHÁMEN:- Kóshe biyi bar ma? AYTAN:- Ol jaǵın ózim xabarlayman.

(olar ornınan kóterilip shep jaqtaǵı Shámenniń dárwazasınan kirip ketedi).

P E R D E

EKINSHI KARTINA

Burınǵı kórinis. Ánwar ústine may-may kiyim kiyip oń jaqtaǵı dárwazaǵa jaqın áynektiń aldında mashınnıń bir bólegin ońlap atır. Onıń qasına biytanıs Marqabay degen jigit keledi.

MARQABAY:- Salawma áleykum! (ol qolın sozadı. Biraq Ánwar oǵan qaramay)

ÁNWAR:- Ne? MARQABAY:- Qolıńdı ákel!

ÁNWAR:- Qolımdı ne qılasań? (qolına qarap-qarap onıń sozıp turǵan alaqanına bılsh ettirip uradı. Qap-qara may jan-jaqqa shashırap ketedi) Al, qol kerek bolsa!

MARQABAY:- (jerde jatqan shúberekke qolın súrtip) Mashın ońlap atırsańba?

8

ÁNWAR:- Mashın emes, motor! Motor degenniń ne ekenin bileseń be? Bul mashinnıń júregi boladı, jora!

MARQABAY:- Sen mashındı buzıp ta bileseń be?

ÁNWAR:- Tuu, durak tı! Haw, mashindı lyuboy áwmek buza aladı. Biraq lyuboy axmaq mashındı ońlay almaydı. Ásirese, motordı. Qáne, jumısıń, ayt? Bolmasa, mınaw asfalt jol menen izińe qayt. Motor degen tonkiy nárse, birew basında tursa alań bolıp, aljasıp keteseń. Sonnan keyin bir voltları ma, gaykaları ma awısıp qaladı.

MARQABAY:- Meniń bir «Neksiya» mashinam bar edi ǵoy. Sonı bólek-bólek etip sata qoyayın dep edim.

ÁNWAR:- Deńgene etip pe? Haw, sol turısında satqanda ne qıladı? MARQABAY:- Qarıydarlar qımbatsınıp almay atır. Arzan bahaǵa bergim

kelmeydi. Ele onsha gónermegen mashina. Al, birewler aytıp edi, onday mashınlardıń zapchastları qımbat boladı, bólip-bólip satsań, bir emes, eki mashınnıń pulın quratasań dep...

ÁNWAR:- Durıs shıǵar-áy. «Xalıq aytsa qalp aytpaydı» degen. MARQABAY:- Meniń atım Marqabay. Seni birewlerden esitip edim, úyińde

mashın ońlaw menen shuǵıllanadı dep.

ÁNWAR:- Ol ras. Garajım bar. Járdemshi ballarım da bar. MARQABAY:- Maǵan tez, bir-eki kúnniń ishinde pitkerip berseń...

ÁNWAR:- Ákele ber. Jırma sol! Shay pulın molıraq berseń, quda qálese, bir aqshamda-aq putın put, ayaǵın ayaq etip qolıńa uslatamız.

MARQABAY:- Qol haqqısın házir-aq berip ketiwge qayılman.

ÁNWAR:- Yaǵay, áweli pitkerip alayıq, aldap ketpeseń boldı ǵoy. MARQABAY:- Onda keshqurın ákelemen.

ÁNWAR:- Ákele ber qálegen waqtıńda. «Xalıqqa xızmet - húrmet-izzet» degen, jora. Atım Marqabay dediń be?

MARQABAY:- Awa, Marqabay!

ÁNWAR:- Meniń atım Ánwar.

MARQABAY:- Ne qılayın, tanısqanımızdı belgilep jibermeymiz be? ÁNWAR:- Belgilegeni qalay? Óytip, sen ne, qız benen tanısıp atırsańba? Biz

onday emespiz, shiysheniń kóshesinen júrmeytuǵın qıylınanbız. MARQABAY:- Ol jeriń jaqsı eken!

ÁNWAR:- Nesi jaqsı? Jurt qusap iship, shalqayıp taslap júre almasań. MARQABAY:- Nege júre almaysań?

ÁNWAR:- Jaqpaydı. Awzıma tiyse qutırıp ketemen! Bir urtlam ishsem boldı. MARQABAY:- Ol da bir kesel shıǵar?

ÁNWAR:- Ne dediń? Óziń kesel bol, mınaw ne deydi-áy! Barsańa endi, haw, meni jumısımnan qaldırdıń ǵoy!

MARQABAY:- Onda... onda keshte ákelemen.

ÁNWAR:- Ayttıq ǵoy, endi nege eze bereseń!

(Marqabay «yaqshı, yaqshı» dewi menen keyin sheginip ketedi)

Yapırmay, bala, bunday-ám bıjıq adam boladı eken. (Pauza. Ol oylanıp qaladı.) Toqta, toqta! Qaysı axmaq zıńǵıp turǵan mashının dal-dal qılıp buzıp, bóleklep satıp atır. Bunı tek urılar isleydi. Awa, urılar... olar urlıq mashındı tik ayaǵınan sata almaydı. Basqa mámleketlerge ótkere almaydı. Pay, mashinasınıń túr-túsin soramaǵan

9

ekenmen-dá. Yaqshı, keshte ákeledi ǵoy. Miliсiyaǵa xabar etip qoyıwım kerek. Biyshara, iyesi zer-zebil bolıp izlep júrgen shıǵar-aw. Miliсiya da izlestirip atırǵan shıǵar. Keshte aydap ákelgen waqta qıp ettirip uslap alsın. Biraq, mennen kórmegen bolıwı kerek. Onday urılar gileń ǵázzaplar boladı, aqırı. Sál jerde dushpan arttırıp alarman.

(shep táreptegi dárwazadan Íqlıyma shıǵadı)

ÍQLÍYMA:- Ánwar, balam, harma! ÁNWAR:- Bar bol, Íqlıyma apa. ÍQLÍYMA:- Apań uyde me, balam?

ÁNWAR:- Awa. Eki ǵarrı dizilisip baǵana ketti basınıń awǵan jaǵına. ÍQLÍYMA:- (kúledi) Xee, olardıń da baratuǵın jeri bar. Kósheniń basında

birew toy berip atır deydi ǵoy.

ÁNWAR:- Awa, Tursınbek aǵanıń súnnet toyı ǵoy. ÍQLÍYMA:- (kúledi) Aqlıǵınıń dese...

ÁNWAR:- Áy, qaysısıniki bolǵanda ne, áytewir, sol úydiń toyı ǵoy. Sizler-ám sol toyǵa shıqtıńlar ma?

ÍQLÍYMA:- Awa, qaraǵım, taza qońsı bolǵannan soń, sebep penen kóshedegi merekeles adamlar menen tanısa bereyik. Júzdiń atın bilgenshe birdiń júzin bil degen

ǵoy. Kempirińdi ózim alıp shıǵayın. (oń jaqtaǵı dárwazaǵa kirip ketedi)

ÁNWAR:- Toyǵa men-ám barıp qarnımdı toydırıp qaytsam ba eken, bala. Qoy, toy bir jaqqa qashpas, mınanı pitkerip taslaw kerek. Erteń pitti me dep súmireyip iyesi kelse, aldında ózim súmireyip qalarman.

(Ishten eki kempir shıǵadı)

PERIXAN:- Áne, usınıń usındaylıǵı bar.

ÍQLÍYMA:- Men de uydi ashıq taslap baratırman, Ánwar balam.

ÁNWAR:- Haw, endi ne, qulp urıp ketejaqsız ba? Men Ánwar bolmay, iyt degen jánwar bolǵanımda da eki uyge hesh kimdi kirgizbeymen ǵoy. Arqayın kete beriń. Sorap kelgenler bolsa, toylap ketkenińizdi aytsam bolǵanı emes pe?

PERIXAN:- Yaqshı! (olar ketedi. Ánwar iske qolı barmay kóp waqıtqa shekem aldındaǵı temirlerge qarap oylanıp otıradı. Sigaret shegedi. Ornınan turıp, qolına uyalı telefonın (sotovoy) uslap, taǵı burınǵı ornına otıradı)

ÁNWAR:- Birewlerdiń gápine erip, qatın alıwǵa jıynap atırǵan aqshama satıp ala qoyıp edim. Ári-beri qaltama salıp júrdim. Yaq! Bir adam zvonit etpeydi. Ya men birewge zvonit etip atırǵanım joq. Nege aldım bunı? Ǵarrım paxır aytıp edi-aw, qaltańa bunday telefon salıp júriw ushın hesh bolmasa jer tepsinip turatuǵın hámeliń bolıwı kerek dep... Haw, aǵa, keshire gór, paxır dep ólgen adamǵa aytadı eken-aw. Nol eki degen miliсiya ǵoy. Telefonnan paydalanıp kóreyin qáne. (knopkasın basadı)

TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Náwbetshi Primbetov tıńlaydı.

ÁNWAR:- Miliсiya ma?

TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Da, da!

ÁNWAR:- Men bir áxmiyetli xabar aytayın dep edim. TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Jınayattıń xabarı ma?

ÁNWAR:- Jınayattıń xabarı bolmay, ne, sizlerge toydıń xabarın aytaman ba? TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Házir bolıp atırǵan jınayatpa? Qalanıń qay jerinde?

Topılıw ma? Tóbeles pe? Zorlawshılıq pa? Ómirge qastıyanshılıq pa? Bol, tez ayt! ÁNWAR:- Urlıq pa degen gúmanım bar.

10

TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Gúmanım bar? «Gúman iymannan ayıradı» degen

bala.

ÁNWAR:- Jaqın arada mashinın urlatqan adam bar ma?

TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Kún de urlatadı, tabılıp ta atır. Qanday markadaǵı mashina?

ÁNWAR:- «Neksiya».

TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Al, bunı... toqtay tur, men seni jınayat qıdırıw bólimi menen tutastırayın. (pauza)

TELEFONDAGÍ ǵ-DAWÍS:- Alo, jınayat qıdırıw bóliminen kapitan Jalgasov tıńlaydı.

ÁNWAR:- Men bir urlanǵan «Neksiya»nıń deregin tawıp edim.

TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Deregi me, ya ózi me? ÁNWAR:- Ózin tapqan esabım.

TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Sveti qanday?

ÁNWAR:- Nesi?

TELEFONDAGÍ DAWÍS:- Turi qanday deymen? Aq pa, qara ma, sarı ma, qızıl ma, kók pe?

ÁNWAR:- Túrin bilmeymen.

TELEFONDAǴÍ DAWÍS:- Háy, miliсiya seniń ermegiń emes! Qáne, trubkańdı qoy ornına! (telefonın jawıp taslaydı)

ÁNWAR:- (telefonın óshiredi) Bulardı bunday jınayattı ashıw qızıqtırmaydıaw. Bolmasa, mashın urlaw degen Amerikada dım úlken qılmıs esaplanadı eken. Ómirlik túrmege qamaytuǵın qusaydı urını, bolmasa elektr gursisine otırǵızadı deydi. Durıs ǵoy. Kóligińdi urlatıw degen... Ata-babalarımız da at urlaǵanlardı qattı jazalaǵan eken. Moynına arqan baylap, urlaǵan atına súyretken dey me? Bul da ólim jazası ǵoy. (Pauza) Bular-ám qızıq adamlar-áy! Qaysı axmaq urı ákesiniń mashinasınday etip zauıtskiy kraska menen arqayın minip júre beredi? Túri qanday deydi-aw. Onı qashshan urlaǵan kúni-aq basqa boyaw menen sılap tasladı ǵoy. Al, izlep júre ber mashınım qızıl edi dep, házir ol aqqa aylanıp kettime, qaraǵa aylanıp ketti me ya sarıǵa ma? Onı bir qudaydıń ózi biledi.

(Eki ǵarrı keledi)

Haw qayttıńlar ma? Toydan qaytqanǵa uqsamaysız ǵoy.

SHÁMEN:- Áy, balam, ǵarrılarǵa toyı ne, sadaqası ne? Qarnımız toysa qurban

hayt!

AYTAN:- Sen barmadıń ba, balam?

ÁNWAR:- (qolların kórsetip) Mına qollarımdı tazalap bolǵansha toy tarqap ketedi, aǵa. Berip atırǵanı súnnet toy bolsa, waqıt bar ǵoy ele. Úylengen toyına-aq bararman-dá.

(taǵı jumısına kirisedi)

SHÁMEN:- Denińniń sawlıǵı ullı toy, balam. Qáne, Aytan jora, az-maz otırayıq. Kóshedegi ǵarrılar menen de bir qatara tanısıp shamalastım.

ÁNWAR:- Endi kempirleri menen de tanısıp shıq, Shámen aǵa. AYTAN:- Tanısqanday kempir qaldı ma?

(Ǵarrılar skameykada otıradı)

SHÁMEN:- Búgin-erteń Tashkentte oqıp atırǵan qızım kelip qalıwı kerek. AYTAN:- Ol bul jerge kelgenińizdi bile me?