Naqil maqallar-qaraqalpaq folklori

Kitap sózi qulaq qurshın qandıradı,

Aqmaq sózi júrek bawırıńdı jandıradı.

Kitapsız bilim joq,

Bilimsiz ilim joq.

Altın jerde qalsa da,

Bilim jerde qalmaydı.

Bilim – kúshte, kúsh – bilimde.

Tawdı biyik deme,

Talap etseń shıǵasaq.

Jaslar bilim alar,

Ustazı oqıtıp pulın alar.

Bilimsiz bir jasar,

Bilimli mıń jasar.

Jaqsı xabarshı janlandıradı,

Jaman xabarshı tańlandıradı.

Jaqsı xabarshı janalıq taratadı,

Jaqsı xabarshı jol silteydi,

Jaman xabarshı juregińe is túyreydi.

Jaqsı redaktor dúzeydi,

Jaman redaktor gúzeydi.

Ósken óner – dosqa úlgi.

Ónerliniń órisi uzaq.

Orıstıń óner-bilimi ómirge gilt.

Xalıqtı úyret – xalıqtan da úyren.

261

Márt maydanda biliner,

Námárt maydanda búliner.

Márt ólse de mártlik isleri ólmeydi.

Mártlik, qaharmanlıq sheksiz is,

Hesh nárseden taysalmaydı ǵayrat kúsh.

Almas qılısh óter ursań da tasqa,

Er jigit kóterer ne tússe basqa.

Ólmeymen deseń elge xızmet et. Batırdan xat – doslarǵa quwat.

Házir hámme ásker.

Frontqa keregin jetker.

Paxtanıń hár bir ǵozası,

Ol jeńistiń nıshanası.

Qarawıldıń jamanı,

Aldırıp bolıp ókinedi.

Palwannıń jamanı,

Shaldırıp bolıp ókinedi.

Hadal erdiń atı shıǵadı,

Sheberdiń zatı shıǵadı.

Kózsiz erlik batırlıq emes.

Er joldasınan órnek aladı.

Dos kóbeyse, dushpan ayaq astında.

Tuwısqanlıq – kúshli párman.

262

Tilimiz basqa bolsa da,

Tiligimiz, elimiz bir.

Atımız basqa bolsa da,

Júregimiz, jolımız bir.

Túri basqa, tilegi bir,

Táni basqa, júregi bir,

Házirgi ádil zamanda.

Qalasız awıl turalmas,

Awılsız qala turalmas.

Mashinasız el bolmas.

Óz-ara kritika – kópshilik penen shegara,

Sın dúzelmey, min dúzelmeydi.

Sımbatı súykimli adam,

Iske iykemli boladı.

Jaman qılıǵın taslasa,

Álem bolar gúlistan.

Ot merezin sın tárezisi menen emleydi.

Araq ishken menen,

Aqıl qosılmaydı.

Awırıwdıń azarı kóp,

Dáriniń tiykarı shóp.

Aqıl kópten shıǵadı,

Dári shópten shıǵadı.

Qudiretli kúsh kópte,

Hasıl dári shópte.

263

Hár adamnıń sawlıǵı,

Hámmeniń shadlıǵı.

Dárti joq dári izlemeydi,

Jaǵımsız awqat janıńdı jeydi.

Jas bala jorta awırmaydı.

Doktor diagnoz soraydı,

Táwip qaltańa qaraydı.

Táwiptiki tewekel,

Ebi joq doktordıń emi joq.

Deni sawǵa kúnde toy.

Monsha suwı tánge dawa,

Jaqsı sóz janǵa dawa.

Jemisli aǵash – jan azıǵı,

Japıraǵı – kórkem jarasıǵı.

Aqmaq jónsiz qańǵıydı,

Araqxor dúkan ańlıydı.

Kóp jasaǵıń kelse,

Jatar qursaq jarı bolsın.

Tayarlıqsız tabıs joq,

Shınıqqan jeter jeńiske.

Ilimge súyengen utadı.

Palwan gúreste túleydi.

264

Gúres birewdi jalıqtırsa,

Birewdi shınıqtıradı.

Gúreste jıǵılǵan hámel úyrenedi.

265