Abulqasim Otepbergenov - Tanlamali shigarmalar 4
.pdfEń jamanı qarızım óteyalmay atqanım.
Anamnan soń Watanım, Watannan soń Anamdur. Ekewide qublayım, ekewide Káábamdur.
Bulardıń bir, qarızın ótep sira bolarma? Bularsız bir, basıńa baxıt qusı qonarma? Ármanlarıń ulasıp, ortań sira tolarma?
Bularsız bir kewiliń, miyiriń bir qanarma? Anamnan soń Watanım, Watannan soń Anamdur. Ekewide qublayım, ekewide Káábamdur.
ANA QÁDIRI
2i-II-2009.
Eleberin jazalmay, eleberin búlippen,
Is pitirmey shadlanıp, qurı esheyin kúlippen, Kirip qazna ishine, qurı alaqan kelippen, Usınshama biyparwa ekenligim nelikten,
Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Endi mine, aqıl-oy, engeninde basıma,
Bar táshwishten waz keship shıqqanımda asıǵa, Jaz ótken soń qıslarda, barayın dep qasıńa, Dıydarıńa jetalmay záhár qatıp asıma, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Ákemizdi Yaratqan húzirine alǵanda, Qarshadayın náresteń jetim bolıp qalǵanda, Ekewmizde al-sal bop, ullı saray qorǵanda,
Ayralıqtan jamanlaw qayǵı yoqdur yalǵanda, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Jıldı kútip otırmay, hár kún sayın boyıma
Saat sayın er jetip baratqanday oyıńa,
Tunǵıyıqtan marjanlar tergen yańlı toyıma, Jıyǵanlarıń tam-tamlap, kirip shıqpas oyıma, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen,
21
Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Bar bilgeniń men bolıp, álem bolıp kórindim, Kókten jalǵız tilegiń, támeń bolıp kórindim, Kálimadan keyingi, kálam bolıp kórindim, Muxabatıń barlıǵıń, sanań bolıp kórindim, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Ójetliktiń al endi shegine bir jetkenmen,
Quyısqannan al endi shıǵıp taǵı ketkenmen, Tenteklikte Erejep atadan da ótkenmen,
Aytqanıńdı tıńlamay janǵa jábir etkenmen, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Nege sonsha óńmeniń úzeberdiń sen maǵan, Nege sonsha miriwbet eteberdiń sen maǵan, Basıma baq, dáwletti kúte berdiń sen maǵan, Berip tánde janıńdı kete berdiń sen maǵan, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Mine búgin basqa bir baxıt qonıp atqanda, Qoy ústinde torǵaylar jumalap bir jatqanda, «Tórimde sen anajan sawlat tógip otqanda!»,
Deyip kelip tolǵanıp otıraman ármanda, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Tentekligim, ójetlik bárin óziń keshirdiń, Degenlerge «Balań dım oysız hámde eser dım!», Qaramadıń júzine, únlerin bir óshirdiń,
«Bas ketsede xaqlıqtan qaytpa!»-deyip ósirdiń,
Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Sóytip meniń qanıma xadallıqtı quyǵansań, Ruwx bolıp kóksime, janım bolıp sıyǵansań,
22
Óziń bılay qoyıp sen, meniń ushın jıyǵansań,
«Balam, balam, balam!»-dep tasqa naǵıs oyǵansań,
Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Sonnan keyin men sennen ádilikti úyrendim, Bala gezden námártten, nákeslerden jiyrendim, Alppan dep júrgenniń óńmeninen túyredim, Kúnshillerdiń dártinen daǵdarısta kúyredim, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Ekewmiz bir iláhiy jipler menen baylanǵan,
Názerinde Allanıń, mómin bolıp saylanǵan, Kóksimizge kálamı móhir bolıp jaylanǵan, Mexriń seniń ál qıssa, juldız, aydan aylanǵan. Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Ingalap bir dúnyaǵa kelgen kúnnen anajan, «Tuwılǵan jer, Watan!»-dep mexir berdiń qarasam, Bar barlıǵıń berip sen, qashan aram alasań,
Nege sonsha ıshqımda órteneseń, janasań, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
Búgin mine kóklerge kótereyin desem men, Marapat hám maqtawǵa hasla mútáj emesseń,
«Men kóplerden ayrıqsha bolamanda!»-demessen,
Qálbimniń bir jartısı, keshiregór, keshir sen, Búginligi ármanda, hásiret-ǵamda júrippen, Qaywaq, qashan anajan, qádiriń bir bilippen.
ÁMIW HAYALÍ WASPI
01-III-2009.
Sen haqqında kóp shayır, kóp dilwarlar aytqan-aw, Táriypińdi beralmay, rayınnan qaytqan-aw,
Zarı-giryan ıshqıńda, aqıl-huwshın joytqan-aw, Sen bálentte, ol páste, al-sal bolıp otqan-aw,
23
Bir ıshqıńnıń dártinen hásiret-ǵamǵa batqan-aw.
Neseń ózi qúdiret, kóktegi bir jalınday,
Tawdan tómen qulaǵan, náwpir kúshli aǵımday, Aydıń daǵı arjaǵı, jurt kórmegen jaǵınday,
Sen iláhiy jánnettiń gúl-gúl dóngen baǵınday, Qolı jetpey dártlerin, tek samalǵa aytqan-aw.
Quyash penen tuwılıp, quyash penen battıń-ba?
Shıǵıstan bir shashırap tańlar bolıp attıń-ba? Bas ketsede arıńdı, namısıńdı sattıń-ba? Sadıqlıqqa, doslıqqa qanıńdı bir qattıń-ba? Saǵan qaslıq oylaǵan bası meske batqan-aw.1
Mine búgin ot ishre arpalısta otırsań, Álem janıp ketedi dártińdi aytıp baqırsań, Biraqta sen shıdamlı bastan ayaq aqılsań,
«Sabır túbi sarı altın»-degen dana naqılsań,
Qashan, qaywaq, táshwishsiz, ǵalma-ǵalsız jattıń-aw.
Sendegi bir mártlikti táriyp etip bolarma?
Altın otta, suwlarda haslan túsin alarma?
Hásiretiń, dártińniń ornı sira tolarma? Saǵan jábir etkenler eki dúnya ońarma?
Sendey bolıp, suwsızlıq dártin kimler tartqan-aw?
Ómir Alla sırıńdı ózge janǵa aytpadıń, Iymanıńdı asırap, dinińdi bir joytpadıń, Eliń ushın janıńdı beriwdende qaytpadıń, Milletińdi, náslińdi alaqanda saqladıń,
Qaywaq Ámiw hayalı, gúreslerden qaytqan-aw.
Ot ishinde paxtanı saqlap atqan yańlısań,
Táǵdir haqta doktorlıq jaqlap atqan yańlısań, Íǵbalıńdı kóklerden baqlap otqan yańlısań, Keleshekke zúryadlar toplap atqan yańlısań, «Erim-pirim»-degendi jáne kimler aytqan-aw.
24
Júziń kúnge shalınıp, ańqań kewip baradı, Gúlli álem ot bolıp, jalın sewip baradı, Sondadaǵı erligiń bárin jeńip baradı, Yarı-dostıń kóbeyip, dushpan kemip baradı, Ámiw boyı hayaı qashan biyǵam otqan-aw.
Óziń qoyıp qaptalǵa, zúryad ushın jasaysań, Qudayıńdı umıtıp, hádden asıp taspaysań,
Jan alqımda tursada wádeń joytıp qashpaysań, Erkine bek meytindey, polattaysań, tastaysań, Bar bilgenim baylıǵım, «namısım» dep atqan-aw.
Ámiwdaǵı, Aralda seniń menen qanalas, Apa menen sińliniń ayırması hesh bolmas,
Sen bar bolsań arzıwlım, árman aspay hesh qalmas, Arzıw kókke ulaspay, ortam tolmay bir qalmas, Sensiz shayır qay waqta maqul gápti aytqan-aw.
Shayır yoshı, xalqıńnıń tirenshi, baxtısań,
Kókten názer salarlıq saltanatı taxtısań,
Bar baylıǵı, dúnyası, qolda hárne naqtısań,
Qay muqamǵa sazıńdı shertseń soǵan haqlısań,
Arpalıstan, tartıstan qay-waq, qashan qaytqan-aw.
Háwes etse arzıydı saǵan dúnya hayalı,
Duzǵa kóksin qatırǵan, alǵaw-dalǵaw qıyalı,
Tamshı suwdı «Dúnyanıń tórkini»-der zıyalı,
Sulıwlıqta Shiyrindey qası-kózi qınalı,
Saltanatta, sawlatta qashan túsin joytqan-aw.
Ayt deseńiz bir tańǵa tawsılmaydı dástanim,
Ele seniń sırıńnıń mıńnan birin ashpadım,
Sen etken bir mártlikke girttay úles qospadım,
Sonnan keyin ózińe qol qawsırıp atqanım,
Jáyxun waspıń hámiyshe tolıp-tasıp aytqan-aw.
1.Tumaristiń Iran shaxı Kirdiń basın kesip alıp qan toltırılǵan meske batırǵanı názerde tutılıp atır.
25
QANÍM MENEN XATLADÍM
01-III-2009j.
«Anam!» deyip búgin men ázizimdi yadladım. Ílayıq bir sóz tappay, teńew tappay haqladım.
«Jaw ketken soń qılıshıń tasqa shap!»-dep atqanım.
Sóytip qayǵı-qásiret, muńǵa ábden batqanım. Kókte qádir Allamnan mádet sorap otqanım. Waspıńdı men kóksime qanım menen xatladım.
«Anań qanday hayal?»-dep sorawshılar bar bolsa. Biybipatpa, Máryamnıń dıydarına zar bolsa. Ekewide bir júzde jarasıqlı qal bolsa.
Apa menen sińlidey ayrılmas bir hal bolsa. Onıń nesin aytamız perde menen tar bolsa.
Waspıńdı men kóksime janım menen xatladım.
«Hár bir hayal Patpanıń sińlisi!» dep aytaman.
«Hár bir insan Isanıń inisi!» dep aytaman.
«Hár bir ana dúnyanıń tınısı!» dep aytaman.
«Jaratılıs, adamzat, ırısı!» dep aytaman.
«Mıń bir jıllıq násildiń ulısı!» dep ataman. Waspıńdı men kóksime janım menen xatladım.
Kókte seni ay menen juldızlarǵa teńeydi.
Gey birewler kók penen jerdiń parqın bilmeydi.
Qaydaǵı bir biymáni sózdi aytıp shólleydi.
Saǵan hesh bir dúnyada teńew tuwra kelmeydi.
«Jánnet ayaq astında qalsa!» shayır ne deydi. Waspıń hárne namısım-arım menen xatladım.
Adam Ata dúnyaǵa engen deydi eń dáslep. «Adam!» degen sózdegi háriplerdi kór eslep. Payǵambardıń atınan alınǵan ol «Adam!» dep.
Sol waqıtta Muxammed ruxı gezgen «Anam!» dep. Million jıldan keyin ol «aqıl, huwshım, sanam» dep. Biniyat etken Islamdı, dinim menen xatladım.
SONDAYÍN XALÍQ BÁRHA SALAMAT BOLSÍN
26
17-III-2009j.
Nawrızdıń áyyamın kútken biradar, Kewliń Nawrız tańı yańlı aq bolsın.
Arzıw-ármanına jetken biradar,
Mingeniń sawlatlı altın taxt bolsın.
Bul bizge neshshe mıń jıllardan miyras, Zevstende burın bolǵanı ıras,
Kókte jalǵız tekte Iyeme sırlas, Qádemiń qasterli shadlı waq bolsın.
Zevstende burın dewim sebebi, Atam kókten jerge engelli beri, Insan kewiline ilxam beredi,
Aspan ashıq, bárhá kúnshuwaq bolsın.
Nawrızdıń eń baslı maqset, nieti,
Adamlardıń bir-birine ziyneti,
Ulıǵlanǵan diyxanlardıń miyneti, Jerge tuqım túsip, waqtıń shad bolsın.
Nawrızdıń tiykarǵı mazmunına baq,
Burında házirde janbaqta jan-jaq, Onıń maxseti tek jerdi saqlamaq, Ana zamin zuriyatlarǵa naqt bolsın.
Nawrız degen miyrim-shápáát degen, Sabır menen shıdam, qanaat degen,
Burınnan muqaddes káramat degen, Jer júzi nuranıy, salamat bolsın.
Nawrız degen jetpesinge járdemge, Jaqsı menen jaman parqın bilgenge, Iygi tilek, niyet penen kelgenge, Kewilde qasterli amanat bolsın.
Nawrız jawızlıqqa qast bop jaralǵan, Jer júzine ırıs bolıp taralǵan,
Gúlli álem tınısınan nár alǵan,
27
Alla kálámınday bir sawlat bolsın.
Nawrız benen biyday sózi bir eken, Ekewide altın menen dúr eken,
Aytıp tárip etip bolmas jır eken, Tilde shiyrin jáne sheker qant bolsın.
Mıyırmanlıq, tatıwlıqtıń belgisi, Qanǵa qandı qatıwlıqtıń belgisi, Sawaplarǵa batıwlıqtıń bellgisi, Elge, jerge aytılǵan bir ant bolsın.
«Bul bir qutlı jıldıń nıshanı!»deyip, «Shóllep jatqan jerdiń gúlshanı!»deyip, «Ámiwdiń ármanı hám qanı!» deyip, Oqılmaǵan, jazılmaǵan xat bolsın.
Qarekeń «Suw!» deyip qádem atlaydı, Hár bir kúndi qanı menen xatlaydı, Anası Ámiwsiz tańı atpaydı,
Suw gáwharday, dúrdey hasıl zat bolsın.
Jaqsı maqset, niet penen bolayıq,
Ókpe, giyne, arpalıstı qoyayıq, Jer júzinde jawızlıqtı joyayıq,
Sonday bir qúdiret, káramat bolsın.
Qanday káramatlı waqlar bul shaqlar, Qanday inayatlı waqlar bul shaqlar, Qanday salawatlı waqlar bul shaqlar, Qádirin bilgenler salamat bolsın.
Xalıqtıń tilegi burınnan durıs,
Hesh waqta, hesh qashan etpegen qılmıs,
Sonlıqtan pútindur nesiybe, ırıs, Kórgeniń súykimli, sulıw zat bolsın.
Bizler Yaratqanǵa jaqın burınnan, Xabardar xalımnan, hárne sırımnan,
28
Názerin burmas ol mómin qulınan,
Inayatı menen kewil shad bolsın.
Bul úlke Qaranıy Uayıs Watanı, Bul úlke ardaqlar Hákim atanı, Bul ulke Shibiliy háziret mákanı, Qasterli qádemler xasıl zat bolsın.
Hár bir qarıs jeri teberik dástan, Hár bir qarıs jeri múberek qashshan,
Hár bir qarıs jeri dóngelek aspan, Kewilde Watanǵa dıyanat bolsın.
Waspıńa, kórkińe qanday tárip bar, Atıńdı jazıwǵa altın hárip bar, Shaxsánem ıshqında júrgen Ǵárip bar, Muxabbat dápteri qatpa-qat bolsın.
Topıraǵıń súrme bolsın kózime, Hár bir tańıń ilhám bolsın ózime, Óziń bolsań daqlar túspes júzime,
Hár bir demiń maǵan káramat bolsın.
Nawrız sebep tilek tilep atırman, Sen arqalı kópten aǵla batırman, Tańımsan sen shıǵıs jaqtan atılǵan, Sondayın xalıq bárhá salmat bolsın.
EKI DÚNYA OŃBAYDÍ
22-III-2009j.
Kim Allasın umıtsa, Eki dúnya ońbaydı. Wáde-ıqrarın joytsa, Eki dúnya ońbaydı.
Muxammedtiń úmmeti, Bolmasa bir ziyneti, Aqlamasa minnetti,
29
Eki dúnya ońbaydı.
«Dúnya, dúnya» degenler, Ar-namısın jegenler,
Múnkir bolıp júrgenler, Eki dúnya ońbaydı.
Jalǵız bastıń ǵamı dep, Pisse tarı «jarı!» dep, «Dúnya namıs-arı!» dep, Eki dúnya ońbaydı.
Ishte giyne saqlaǵan,
Náhaqlardı jaqlaǵan, Ákesine baqpaǵan, Eki dúnya ońbaydı.
Meyil bolǵan zinaǵa,
Qolın malǵan gúnaǵa,
Ondaylardı sınama,
Eki dúnya ońbaydı.
El qádirin bilmese,
Kópti kózge ilmese,
Sınǵa túsip kórmese,
Eki dúnya ońbaydı.
Eli xalqın ardaqlap,
Qası-qabaǵın baqlap,
Júrmese arın saqlap,
Eki dúnya ońbaydı.
Zayıbın «ay!» demese,
«Kewilim xosh jay!» demese, Balaǵa «hay!» demese,
Eki dúnya ońbaydı.
Qazı-kálan ońbaǵan, Paradan is ońlaǵan,
30